Эймунд - убийца Бориса, Ингвар Путешественник и Анунд из Руси: к вопросу о шведах на Руси в XI веке
Gespeichert in:
| Datum: | 2006 |
|---|---|
| 1. Verfasser: | |
| Format: | Artikel |
| Sprache: | Russian |
| Veröffentlicht: |
Інститут історії України НАН України
2006
|
| Schriftenreihe: | Ruthenica |
| Online Zugang: | http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/190488 |
| Tags: |
Tag hinzufügen
Keine Tags, Fügen Sie den ersten Tag hinzu!
|
| Назва журналу: | Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine |
| Zitieren: | Эймунд - убийца Бориса, Ингвар Путешественник и Анунд из Руси: к вопросу о шведах на Руси в XI веке / С. Михеев // Ruthenica. — 2006. — Т. 5. — С. 19-36. — Бібліогр.: 70 назв. — рос. |
Institution
Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine| id |
irk-123456789-190488 |
|---|---|
| record_format |
dspace |
| spelling |
irk-123456789-1904882023-06-11T20:25:03Z Эймунд - убийца Бориса, Ингвар Путешественник и Анунд из Руси: к вопросу о шведах на Руси в XI веке Михеев, С. 2006 Article Эймунд - убийца Бориса, Ингвар Путешественник и Анунд из Руси: к вопросу о шведах на Руси в XI веке / С. Михеев // Ruthenica. — 2006. — Т. 5. — С. 19-36. — Бібліогр.: 70 назв. — рос. 1995-0276 http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/190488 ru Ruthenica Інститут історії України НАН України |
| institution |
Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine |
| collection |
DSpace DC |
| language |
Russian |
| format |
Article |
| author |
Михеев, С. |
| spellingShingle |
Михеев, С. Эймунд - убийца Бориса, Ингвар Путешественник и Анунд из Руси: к вопросу о шведах на Руси в XI веке Ruthenica |
| author_facet |
Михеев, С. |
| author_sort |
Михеев, С. |
| title |
Эймунд - убийца Бориса, Ингвар Путешественник и Анунд из Руси: к вопросу о шведах на Руси в XI веке |
| title_short |
Эймунд - убийца Бориса, Ингвар Путешественник и Анунд из Руси: к вопросу о шведах на Руси в XI веке |
| title_full |
Эймунд - убийца Бориса, Ингвар Путешественник и Анунд из Руси: к вопросу о шведах на Руси в XI веке |
| title_fullStr |
Эймунд - убийца Бориса, Ингвар Путешественник и Анунд из Руси: к вопросу о шведах на Руси в XI веке |
| title_full_unstemmed |
Эймунд - убийца Бориса, Ингвар Путешественник и Анунд из Руси: к вопросу о шведах на Руси в XI веке |
| title_sort |
эймунд - убийца бориса, ингвар путешественник и анунд из руси: к вопросу о шведах на руси в xi веке |
| publisher |
Інститут історії України НАН України |
| publishDate |
2006 |
| url |
http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/190488 |
| citation_txt |
Эймунд - убийца Бориса, Ингвар Путешественник и Анунд из Руси: к вопросу о шведах на Руси в XI веке / С. Михеев // Ruthenica. — 2006. — Т. 5. — С. 19-36. — Бібліогр.: 70 назв. — рос. |
| series |
Ruthenica |
| work_keys_str_mv |
AT miheevs éjmundubijcaborisaingvarputešestvennikianundizrusikvoprosuošvedahnarusivxiveke |
| first_indexed |
2025-07-16T13:25:34Z |
| last_indexed |
2025-07-16T13:25:34Z |
| _version_ |
1837810151235518464 |
| fulltext |
Ñàââà Ìèõååâ
Ýéìóíä-óáèéöà Áîðèñà,
Èíãâàð Ïóòåøåñòâåííèê è Àíóíä èç Ðóñè:
ê âîïðîñó î øâåäàõ íà Ðóñè â XI âåêå
Î øâåä ñêî-ðóñ ñêèõ ñâÿ çÿõ XI âåêà äî íàñ äîø ëè î÷åíü îò ðû âî÷ íûå ñâå äå íèÿ.
Êðî ìå ìàò ðè ìî íè àëü íî ãî ñî þ çà ßðîñ ëà âà Âî ëî äè ìè ðî âè ÷à è äî ÷å ðè Îëà âà
Øâåä ñêî ãî (ظòêî íóí ãà) Èíãè ãåðä-Èðè íû, ïî õî äà Èíãâà ðà Ïó òå øåñ òâåí íè êà
íà âîñ òîê è íå ñêîëü êèõ óïî ìè íà íèé Ðóñè íà ðó íè ÷åñ êèõ êàì íÿõ ìû çíà åì î÷åíü
ìàëî. Ïðè âñ¸ì îá è ëèè èç âåñ òèé î ïðå áû âà íèè íà Ðóñè â ýïî õó ßðîñ ëà âà áûâ øèõ
íîð âåæ ñêèõ ïðà âè òå ëåé è ïðå òåí äåí òîâ íà òðîí ìû íå ðàñ ïî ëà ãà åì íè êà êè ìè
ïðÿ ìû ìè äàí íû ìè î ïðè ñó òñòâèè çäåñü ìóæ ñêèõ ïðåä ñòà âè òå ëåé øâåä ñêîé êî -
ðî ëåâ ñêîé äè íàñ òèè. Ïðè ÷è íû ýòî ãî ïðî áå ëà, ïî-âè äè ìî ìó, ñëå äó åò óñìàò ðè -
âàòü â ìà ëîì êî ëè ÷åñ òâå äî øåä øèõ äî íàñ èñ òî÷ íè êîâ ïî øâåä ñêîé èñ òî ðèè ýòî -
ãî ïå ðè î äà — ñ îä íîé ñòî ðî íû, è â õà ðàê òåð íîé äëÿ äðåâ íå ðóñ ñêèõ èñ òî÷ íè êîâ
ñêó ïîñ òè â îñâå ùå íèè ìåæ äó íà ðîä íûõ ñâÿ çåé — ñ äðó ãîé.
 ýòîé ñòàòüå ÿ çà òðî íó ïðî áëå ìó, êî òî ðàÿ ìî æåò ïðî ëèòü áîëü øå ñâå òà íà âîï -
ðîñ î ïðå áû âà íèè íà Ðóñè çíàò íûõ øâå äîâ â XI âåêå.
* * *
Ñíà ÷à ëà íà ìå òèì îñíîâ íûå âåõè ïî ëè òè ÷åñ êîé èñ òî ðèè Øâå öèè XI âåêà. Êî -
íóí ãè Ýéðèê Ïî áå äî íîñ íûé (óì. îê. 995) è åãî ñûí Îëàâ Øâåä ñêèé (îê. 995–
1020) ïðî èñ õî äè ëè èç äðåâ íå ãî øâåä ñêî ãî êî ðî ëåâ ñêî ãî ðîäà. Ïî èñ òî÷ íè êàì
èç âåñ òíû äâà ñûíà Îëà âà Øâåä ñêî ãî — ñòàð øèé Ýéìóíä (â èñ òî ðè îã ðà ôèè òàê -
æå — Ýìóíä), ðî äèâ øèé ñÿ îò íà ëîæ íè öû, è ìëàä øèé Àíóíä-ßêîá, ìàòü êî òî ðî -
ãî, ñêî ðåå âñå ãî, áûëà çà êîí íîé æå íîé Îëà âà1. Â êîí öå ïðàâ ëå íèÿ, îêî ëî 1019 ãî -
äà, Îëàâ îò äàë ñâîþ äî÷ü Èíãè ãåðä â æ¸íû íîâ ãî ðîä ñêî ìó êíÿ çþ ßðîñ ëà âó Âî -
ëî äè ìè ðî âè ÷ó, âåä øå ìó â òå ãîäû àê òèâ íóþ áîðü áó çà êè åâ ñêîå êíÿ æå íèå.
ã Ñàââà Ìèõååâ, 2006
1 Adam von Bremen. Hamburgische Kirchengeschichte. 3. Aufl. / Schmeidler B. (Hannover; Leipzig,
1917), II: XXXVIIII (37) (s. 99), LVIIII (57) (s. 119); ñð. Snorri Sturluson. Heimskringla / Finnur
Jónsson (Kø ben havn, 1893–1901), B. I-III. (Samfund til utgivelse af gammel nordisk litteratur.
XXIII: 1–3) ÓH 88 (b. 2, s. 162); ïîä ðîá íî î ïðî èñ õîæ äå íèè Àíóíäà-ßêî áà ñì. Óñïåí ñêèé Ô. Á.
Èìÿ è âëàñòü: Âû áîð èìå íè êàê èíñòðó ìåíò äè íàñ òè ÷åñ êîé áîðü áû â ñðåä íå âå êî âîé Ñêàí äè -
íà âèè. Ì., 2001. Ñ. 58–62. Áîëü øè íñòâî óïî ìÿ íó òûõ â ìîåé ñòàòüå ãå íå à ëî ãè ÷åñ êèõ ñâÿ çåé
ïðåä ñòàâ ëå íû íà òàá ëè öå íà ñ. 35.
Íà óïñà ëüñêîì òèí ãå îêî ëî 1020 ã. â ñî ïðà âè òå ëè Îëà âà áûë âû áðàí ßêîá2. Åäè -
íîâ ëàñ òíûì ïðà âè òå ëåì Àíóíä-ßêîá ñòàë îêî ëî 1022 ã., êîã äà åãî îòåö óìåð.
Ïðè Àíóíäå-ßêî áå ñî ñòî ÿë ñÿ êðóï íûé ïî õîä íà âîñ òîê ïîä ïðåä âî äè ò åëüñòâîì
Èíãâà ðà Ïó òå øåñ òâåí íè êà. Îá ýòîì ñî áû òèè ïî âåñ òâó åò «Ñàãà îá Èíãâà ðå»
(Yngv.), à òàê æå ìíî ãî ÷èñ ëåí íûå ðó íè ÷åñ êèå íàä ïè ñè íà êàì íÿõ, óñòà íîâ ëåí íûõ
â ÷åñòü âî è íîâ, ïàâ øèõ â ýòîì ïî õî äå. Àíóíä ïðà âèë âïëîòü äî ñâî åé ñìåð òè
îêî ëî 1051 ãîäà. Íà òðî íå åãî ñìå íèë ñòàð øèé áðàò Ýéìóíä, âî øåä øèé â èñ òî -
ðèþ êàê Ýéìóíä Ñòà ðûé èëè Ýéìóíä Çëîé.
Ïîñ ëå ñìåð òè Ýéìóí äà âëàñòü ïå ðå øëà ê Ñòåé íêå ëþ (îê. 1056–1066), êî òî ðûé
ïðî èñ õî äèë èç äðó ãî ãî ðîäà, íî ñî ñòî ÿë â ñâî éñòâå ñ êî íóí ãà ìè èç äðåâ íåé äè -
íàñ òèè. Ïîñ ëå æå Ñòåé íêå ëÿ è âïëîòü äî âñòóï ëå íèÿ íà ïðå ñòîë åãî ñûíà Èíãè
(îê. 1080–1112) çà øâåä ñêóþ êî ðî íó ñ ïå ðå ìåí íûì óñïå õîì áî ðî ëèñü ïðåä ñòà -
âè òå ëè ñòà ðîé è íî âîé äè íàñ òèé. Ñðå äè íèõ áûëè íå êèå äâîå Ýéðè êîâ, ïî ãèá øèå
â áèò âå ìåæ äó ñî áîé, Õà ëëüñòåéí Ñòåé íêåëü ññîí, Àíóíä èç Ðóñè («Anunder a
Ruzzia»), Õà êîí Ðû æèé. Äå òà ëè ýòîé áîðü áû ïî ÷òè íå èç âåñ òíû, êàê íå èç âåñ òíû
íà âåð íÿ êà è ðî äñòâåí íûå ñâÿ çè ýòèõ Ýéðè êîâ, Àíóíäà è Õà êî íà.
* * *
Îáðà òèì ñÿ ê îä íîé èç çà ãà äîê øâåä ñêîé èñ òî ðèè ýòî ãî âðå ìå íè. Â èñ òî÷ íè êàõ,
ïî âåñ òâó þ ùèõ î ñêàí äè íàâ ñêîé èñ òî ðèè XI âåêà, ôè ãó ðè ðó åò íå ñêîëü êî íî ñè òå -
ëåé èìå íè Ý(é)ìóíä. Âîç ìîæ íî, íå êî òî ðûå èç ýòèõ óïî ìè íà íèé ãî âî ðÿò îá îä -
íîì è òîì æå ëèöå. Îñíîâ íîå âíè ìà íèå â ýòîé ñòàòüå áó äåò óäå ëå íî âû ÿñ íå íèþ
ãå íå à ëî ãèè è ñóäü áû òðî èõ íî ñè òå ëåé èìå íè Ýéìóíä. Ýòî, âî-ïåð âûõ, îòåö
Èíãâà ðà Ïó òå øåñ òâåí íè êà, èç âåñ òíûé ïî Yngv.; âî-âòî ðûõ, Ýéìóíä — óáèé öà
Áó ðèñ ëà âà (ò. å. Áî ðè ñà Âî ëî äè ìè ðî âè ÷à — áó äó ùå ãî ñâÿ òî ãî Áî ðè ñà3) — ïðî òî -
òèï ãëàâ íî ãî ãå ðîÿ «Ýéìóí äî âîé ïðÿ äè» (Eym.), à òàê æå îä íî ãî èç ãå ðî åâ Yngv4.
Â-òðåòü èõ, â õîäå àíà ëè çà áó äåò çà òðî íóò è âîï ðîñ î òîì, êåì áûë aimuntR îä íîé
ðó íè ÷åñ êîé íàä ïè ñè èç Ѹäåð ìàí ëàí äà (Öåí òðàëü íàÿ Øâå öèÿ), â òåê ñòå êî òî ðîé
20 Ñàââà Ìèõååâ
2 Ïðè ýòîì, ïî-âè äè ìî ìó, èìåí íî íà òîì òèí ãå ßêîá áûë ïå ðå è ìå íî âàí íà ðî äîì è ïî ëó ÷èë äè -
íàñ òè ÷åñ êîå èìÿ Àíóíä: Snorri Sturluson. Heimskringla. ÓH 94 (b. 2, s. 194); ñð.: Adam von
Bremen. Hamburgische Kirchengeschichte. II: LVIIII (57) (s. 119). Î ïå ðå è ìå íî âà íèè ßêî áà ñì.
ïîä ðîá íî: Óñïåí ñêèé Ô. Á. Èìÿ è âëàñòü. Ñ. 63–65.
3 Îá óáè éñòâå Áî ðè ñà ñì.: Ìè õå åâ Ñ. Ì. Çî ëî òàÿ ãðèâ íà Áî ðè ñà è ðî äî âîå ïðî êëÿòüå Èíãëèí ãîâ:
Ê ïðî áëå ìå âà ðÿæ ñêèõ èñ òî÷ íè êîâ äðåâ íå ðóñ ñêèõ òåê ñòîâ. Ñëà âÿ íî âå äå íèå. Ì., 2005. ¹ 2.
Ñ. 28–42.
4 Ïî Yngv. Ýéìóíä ëèøü îñëå ïèë Áî ðè ñà, íî, êàê îò ìå òèë Ð. Êóê, àâ òîð ñàãè áûë õóæå çíà êîì ñ
ïî õî äîì Ýéìóí äà, ÷åì àâ òîð Eym., è ïî ý òî ìó äî ïóñ òèë íå êî òî ðûå îøèá êè â ñâî¸ì êðàò êîì
èç ëî æå íèè ðàñ ñêà çà î ïîä âè ãàõ Ýéìóí äà (Cook R. “Russian History, Icelandic Story, and
Byzantine Strategy in Eymundar þáttr Hringssonar,” Viator: Medieval and Renaissance Studies.
(Berkeley; Los Angeles; L., 1986), Vol. 17, 67–68).
ãî âî ðèò ñÿ î ãè áå ëè äâî èõ «ñû íî âåé Ýéìóí äà» â Ñåð êëàí äå (ò. å., âå ðî ÿò íî, â
ñòðà íå ñà ðà öèí — íà ìó ñóëü ìàí ñêîì Âîñ òî êå)5.
Ýéìóíä, îòåö Èíãâà ðà Ïó òå øåñ òâåí íè êà, ñî ãëàñ íî Yngv., áûë ñû íîì øâåä -
ñêî ãî õ¸âäèí ãà Àêè. Àêè ñè ëîé çà õâà òèë äî÷ü Ýéðè êà Ïî áå äî íîñ íî ãî è ñäå ëàë å¸
ñâî åé æå íîé, ïî ñëå ÷åãî ó íèõ ðî äèë ñÿ Ýéìóíä6.  Yngv. ýòîò Ýéìóíä èäåí òè ÷åí
Ýéìóí äó-óáèé öå Áî ðè ñà, õîòÿ â ãëàâ íîì èñ òî÷ íè êå îá Ýéìóí äå-óáèé öå Áî ðè -
ñà — â Eym. — ïðî èñ õîæ äå íèå óáèéöû Áîðèñà îïèñàíî ñîâåðøåííî èíà÷å:
«Ðèíã (Hringr) çâàë ñÿ êî íóíã, êî òî ðûé ïðà âèë â Óïëàí äå â Íîð âå ãèè. Ðèí ãà -
ðè êè íà çû âà ëàñü òà îá ëàñòü, íàä êî òî ðîé îí áûë êî íóí ãîì. Áûë îí ìóäð è
ëþ áèì, äîáð è áî ãàò. Îí áûë ñû íîì Äàãà, ñûíà Ðèí ãà, ñûíà Õà ðàëü äà Õàð -
ôàã ðà; âåñ òè ñâîé ðîä îò íåãî ñ÷è òà ëîñü â Íîð âå ãèè ñà ìûì ëó÷ øèì è ïî -
÷åò íûì. Ó Ðèí ãà áûëî òðè ñûíà, è âñå îíè áûëè êî íóí ãà ìè. Ñòàð øå ãî çâà -
ëè Ðå ðåê, âòî ðî ãî — Ýéìóíä (Eymundr), òðåòü å ãî — Äàã. Âñå îíè áûëè
õðàá ðû, çà ùè ùà ëè âëà äå íèÿ îòöà, áû âà ëè â ìîð ñêèõ ïî õî äàõ è òàê äî áû -
âà ëè ñåáå ïî ÷åò è óâà æå íèå. Ýòî áûëî â òî âðå ìÿ, êîã äà êî íóíã Ñè ãóðä
Ñâèíüÿ ïðà âèë â Óïëàí äå; îí áûë æå íàò íà Àñòå, äî ÷å ðè Ãóä áðàí äà, ìà òå -
ðè Îëà âà êî íóí ãà Ñâÿ òî ãî. <…> Îíè áûëè ïî áðà òè ìà ìè, êîã äà ðîñ ëè,
Îëàâ, ñûí Õà ðàëü äà, è Ýéìóíä, ñûí Ðèí ãà; îíè áûëè ê òîìó æå ïî ÷òè
îäíèõ ëåò. Îíè çà íè ìà ëèñü âñå ìè ôè çè ÷åñ êè ìè óïðàæ íå íè ÿ ìè, êà êèå ïî äî -
áà þò ìó æåñ òâåí íî ìó ÷å ëî âå êó, è æèëè òî ó Ñè ãóð äà êî íóí ãà, òî ó Ðèí ãà
êî íóí ãà, îòöà Ýéìóí äà. Êîã äà Îëàâ êî íóíã ïî å õàë â Àíãëèþ, ïî å õàë ñ íèì è
Ýéìóíä; åùå áûë ñ íèìè Ðàã íàð, ñûí Àãíàðà, ñûíà Ðàã íà ðà Ðþ êèëü, ñûíà
Õà ðàëü äà Õàð ôàã ðà, è ìíî ãî äðó ãèõ çíàò íûõ ìó æåé»7.
Íåñ ìîò ðÿ íà ðàç íî áîé ñâå äå íèé î ïðî èñ õîæ äå íèè èí òå ðå ñó þ ùèõ íàñ ëèö8,
âðÿä ëè ñëå äó åò ñî ìíå âàòü ñÿ â òîì, ÷òî, âî-ïåð âûõ, îò öîì Èíãâà ðà äå éñòâè òåëü -
íî áûë íå êèé Ýéìóíä, à, âî-âòî ðûõ, ÷òî ñó ùåñ òâî âàë íå êèé Ýéìóíä, êî òî ðûé
óáèë Áî ðè ñà è ñòàë ïðî òî òè ïîì ãëàâ íî ãî ãå ðîÿ Eym. è îä íî ãî èç ãå ðî åâ Yngv.
Ýéìóíä-óáèéöà Áîðèñà 21
5 Ìåëü íè êî âà Å. À. Ñêàí äè íàâ ñêèå ðó íè ÷åñ êèå íàä ïè ñè: Íî âûå íà õîä êè è èí òåð ïðå òà öèè. Òåê ñ -
òû, ïå ðå âîä, êîì ìåí òà ðèé. Ì., 2001. Ñ. 75–77.
6 Yngvars saga víðfÄrla / Olson E. (København, 1912) (Samfund til utgivelse af gammel nordisk
litteratur. XXXIX), 1–2. Ïå ðå âîä ñàãè çäåñü è íèæå öè òè ðó åò ñÿ ïî: Ãëà çû ðè íà Ã. Â. Ñàãà îá
Èíãâà ðå Ïó òå øåñ òâåí íè êå: Òåêñò. Ïå ðå âîä. Êîì ìåí òà ðèé. Ì., 2002. Ñ. 250–271.
7 [Eymundar þáttr]. Flateyjarbok / Guðbrandr Vigfusson, Unger C. R. (Christiania, 1862), B. 2, 368 (s.
118). Ïå ðå âîä ïðÿ äè öè òè ðó åò ñÿ ïî èç äà íèþ: Ñàãà îá Ýéìóí äå. [Ïå ðå âîä Å. À. Ðûä çåâ ñêîé].
Ðûä çåâ ñêàÿ Å. À. Äðåâ íÿÿ Ðóñü è Ñêàí äè íà âèÿ â IX–XIV ââ. (Ìà òå ðè à ëû è èñ ñëå äî âà íèÿ). Ì.,
1978. (Äðåâ íåé øèå ãî ñó äà ðñòâà íà òåð ðè òî ðèè ÑÑÑÐ: Ìà òå ðè à ëû è èñ ñëå äî âà íèÿ 1978 ã.)
Ñ. 89–104.
8 Âå ðî ÿò íî, èìåí íî ýòà îñî áåí íîñòü èñ òî÷ íè êîâ ñòà ëà ïðè ÷è íîé çà áëóæ äå íèé íå êî òî ðûõ èñ ñëå -
äî âà òå ëåé. Òàê, À. È. Ëÿ ùåí êî óòâåð æäàë, ÷òî ñàãà íà çû âà åò Ýéìóí äà «ñû íîì Øâåä ñêî ãî êî -
ðî ëÿ Ýéðè êà» (Ëÿ ùåí êî À. È. «Eymundar Saga» è ðóñ ñêèå ëå òî ïè ñè. Èçâåñ òèÿ Àêàäåìèè Íàóê
ÑÑÑÐ = Bulletin de l’Académie des sciences de l’URSS. Ë., 1926. Ñåð. VI. Ò. XX. ¹ 12. Ñ. 1081
(ïðèì. 2)), à â ñòàòüå Ã. Â. Ãëà çû ðè íîé Èíãâàð ôè ãó ðè ðî âàë ñ ïàò ðî íè ìîì «Àêàñîí» (Ãëà çû ðè -
íà Ã. Â. Òðàí ñôîð ìà öèÿ èñ òî ðè ÷åñ êèõ ñâè äå òåëüñòâ â óñòíîé òðà äè öèè è ïðè çà ïè ñè òåê ñòà (íà
ìà òå ðè à ëå äðåâ íå èñ ëà íäñêîé «Ñàãè îá Èíãâà ðå Ïó òå øåñ òâåí íè êå»). Äðåâ íåé øèå ãî ñó äàð ñò âà
Âîñ òî÷ íîé Åâðî ïû: 2001 ãîä: Èñòî ðè ÷åñ êàÿ ïà ìÿòü è ôîð ìû å¸ âîï ëî ùå íèÿ. Ì., 2003. Ñ. 30).
Îáà ýòè Ýéìóí äà — îòåö Èíãâà ðà è óáèé öà Áî ðè ñà — ïî-âè äè ìî ìó, ïðî èñ õî äè -
ëè èç êî ðî ëåâ ñêèõ ðî äîâ9.
Èòàê, ïî ïû òà åì ñÿ âîñ ñòà íî âèòü ïðî èñ õîæ äå íèå Ýéìóí äà-îòöà Èíãâà ðà è
Ýéìóí äà-óáèé öû Áî ðè ñà, èñ õî äÿ â áîëü øåé ñòå ïå íè èç ñî âî êóï íîñ òè ïðÿ ìûõ è
êîñ âåí íûõ äàí íûõ î ïî õî äå Èíãâà ðà è ïî õî äå Ýéìóí äà, ÷åì èç ãå íå à ëî ãèé, êî òî -
ðûå ïðèïèñûâàþòñÿ èì â ïðîëîãàõ Yngv. è Eym.
* * *
Ñïåð âà îá ðà òèì ñÿ ê âîï ðî ñó î òîì, êåì áûë Ýéìóíä-îòåö Èíãâà ðà Ïó òå øåñ ò -
âåí íè êà. Â Yngv., êðî ìå îñíîâ íîé âåð ñèè ïðî èñ õîæ äå íèÿ ãëàâ íî ãî ãå ðîÿ èìå åò -
ñÿ ñëåäóþùèé ðàññêàç:
«Íå êî òî ðûå ñêà çè òå ëè ñàã ãî âî ðÿò, ÷òî Èíãâàð áûë ñû íîì Ýíóí äà Îëàâñ -
ñî íà, ïî òî ìó ÷òî èì êà æåò ñÿ, áóä òî åìó ïðè áó äåò ÷åñ òè, åñëè åãî íà çî -
âóò ñû íîì êî íóí ãà. Íî Ýíóíä ñ îõî òîé îò äàë áû âñå ñâîå ãî ñó äà ðñòâî,
åñëè áû îí ìîã âû êó ïèòü æèçíü Èíãâà ðà, ïî òî ìó ÷òî âñå õ¸âäèí ãè â
Ñâèòü î äå ïðåä ïî÷ ëè áû, ÷òî áû îí áûë êî íóí ãîì íàä íèìè. À ñëó ÷à åò ñÿ,
íå êî òî ðûå ëþäè ñïðà øè âà þò, ÷òo óêà çû âà åò íà òî, ÷òî Èíãâàð íå áûë
ñû íîì Ýíóí äà Îëàâñ ñî íà, è íà ýòî ìû õî òå ëè áû îò âå òèòü ñëå äó þ ùèì
îá ðà çîì. Ó Ýéìóí äà10, ñûíà Îëà âà11, áûë ñûí ïî èìå íè Îíóíä12. Îí áûë ïî -
õîæ íà Èíãâà ðà âî ìíî ãèõ [ïðî ÿâ ëå íè ÿõ] ïðè ðî äû, è ïðå âû øå âñå ãî â ñâî èõ
äàëü íèõ ñòðà íñòâè ÿõ, êàê ýòî çà ñâè äå ò åëüñòâî âà íî â òîé êíè ãå, êî òî ðàÿ
22 Ñàââà Ìèõååâ
9 Ìåæ äó òåì, ðàç óìå åò ñÿ, èõ ãå íå à ëî ãè ÿì, ñî äåð æà ùèì ñÿ â ñàãå è ïðÿ äè, ìîæ íî âå ðèòü òîëü êî
îò ÷àñ òè (î íå äîñ òî âåð íîñ òè ïðî ëî ãà Eym. ñì. íèæå).
Âîç ìîæ íî, òîò æå ñà ìûé Ýéìóíä Àêàñîí, ÷üÿ ãå íå à ëî ãèÿ ðàñ ñêà çà íà â Yngv., ôè ãó ðè ðó åò â
«Êíè ãå ñ Ïëîñ êî ãî îñòðî âà» (Flat.), ãäå îäíàæ äû óïî ìè íà åò ñÿ ïî áðà òèì Îëà âà Òîë ñòî ãî, íî ñÿ -
ùèé òà êèå æå èìÿ è ïàò ðî íèì (Flateyjarbok, 312 (b. 2, s. 14)). Íà ýòó ïà ðàë ëåëü îá ðà òèë âíè ìà -
íèå Î. Ïðè öàê, ïî ìíå íèþ êî òî ðî ãî ãå íå à ëî ãèÿ Ýéìóí äà â Yngv. ÿâ ëÿ åò ñÿ âû äóì êîé àâ òî ðà
ñàãè (Pritsak O. The Origin of Rus’. (Cambridge (Mass.), 1981), Vol. 1: Old Scandinavian Sources
Other Than the Sagas, 428).
Ïðî òî òè ïîì Àêè, î êî òî ðîì ðàñ ñêà çû âà åò ñÿ â Yngv., íà ìîé âçãëÿä, áûë øâåä ñêèé áîíä Àêè
èç Âåð ìà ëàí äà, ñî ãëàñ íî «Ñàãå î Õà ðàëü äå Ïðåê ðàñ íî âî ëî ñîì», óáè òûé øâåä ñêèì êî íóí ãîì
Ýé ðè êîì ñû íîì Ýéìóí äà — íà ñà ìîì äåëå, âè äè ìî, îòöà ýòî ãî Ýéðè êà çâà ëè Àíóíä, à íå Ýé -
ìóíä — çà ñèì ïà òèè ê íîð âåæ ñêî ìó êî íóí ãó Õà ðàëü äó Ïðåê ðàñ íî âî ëî ñî ìó (Snorri Sturluson.
Heimskringla. HarHárf 14 (b. 1, s. 116–119)). Ñîâ ïà äå íèå ëè÷ íûõ èì¸í Ýéðè êà Àíóíäàðñîíà è
Ýéðè êà Ïî áå äî íîñ íî ãî ìîã ëî ïðè âåñ òè ê îøèá êå àâ òî ðà ïðî ëî ãà Yngv., îòî æ äåñ ò âèâ øå ãî ýòèõ
êî íóí ãîâ, à òàê æå ñìå øàâ øå ãî èñ òî ðèþ äåäà ñâî å ãî ãëàâ íî ãî ãå ðîÿ ñ èñ òî ðè åé, ïðî è çî øåä øåé
íå ìå íåå ÷åì íà âåê ðà íåå ñ äðó ãèì øâåä ñêèì õ¸âäèí ãîì, íî ñèâ øåì èìÿ Àêè.
Ñó ùåñ òâî âàë ëè íà ñà ìîì äåëå Ýéìóíä Õðèíã ññîí, îïðå äå ëèòü íå âîç ìîæ íî. Êóê ñ÷è òà åò,
÷òî åãî ãå íå à ëî ãèÿ â Eym. íå ñî îò âå òñòâó åò ðå àëü íîñ òè. Ïî ìíå íèþ Êóêà, îá ýòîì, âî-ïåð âûõ,
ãî âî ðèò òî, ÷òî Õð¸ðåê âî âñåõ êî ðî ëåâ ñêèõ ñà ãàõ íà çû âà åò ñÿ áðà òîì Õðèí ãà, à â ïðÿ äè — åãî
ñû íîì, à, âî-âòî ðûõ, òî, ÷òî Ýéìóíä Õðèíã ññîí ïî ÷òè íè ãäå êðî ìå ïðÿ äè íå ôè ãó ðè ðó åò
(Cook R. Russian History, Icelandic Story, and Byzantine Strategy. P. 66). Åäè íñòâåí íîå êðàò êîå
óïî ìè íà íèå Ýéìóí äà âíå ïðÿ äè èìå åò ñÿ âî Flat. (Flateyjarbok, 341 (b. 2, s. 67)) è, ïî-âè äè ìî ìó,
ÿâ ëÿ åò ñÿ îò ñûë êîé ê ñà ìîé ïðÿ äè, äî øåä øåé äî íàñ òîëü êî â ñî ñòà âå òîé æå ñà ìîé ðó êî ïè ñè.
Ïðè ýòîì â äàí íîì ìåñ òå Ýéìóíä ôè ãó ðè ðó åò áåç ïàò ðî íè ìà.
10 Â ðó êî ïè ñè C — Àóíóíäà.
11 Ñëî âà «ñûíà Îëà âà» åñòü òîëü êî â ñïèñ êå A.
12 Â ðó êî ïè ñè C — Ýéìóíä.
íà çû âà åò ñÿ «Gesta saxorum» è â êî òî ðîé òàê íà ïè ñà íî: <ïðè âî äèò ñÿ ëà -
òèí ñêàÿ öè òà òà, ñî îá ùà þ ùàÿ îá îò ïðàâ êå ýòî ãî Îíóí äà ñûíà Ýìóí äà13
îò öîì â ïî õîä è åãî ãè áå ëè â ñòðà íå àìà çî íîê14>»15.
Íåñ ìîò ðÿ íà ñêåï òè ÷åñ êîå îò íî øå íèå àâ òî ðà ñàãè ê ñâå äå íè ÿì î ïðÿ ìîì ïðî -
èñ õîæ äå íèè Èíãâà ðà Ïó òå øåñ òâåí íè êà îò øâåä ñêî ãî êî ðî ëåâ ñêî ãî ðîäà ïî
ìóæ ñêîé ëè íèè, âîç ìîæ íî, ýòè ñâå äå íèÿ âñ¸ æå èìå þò ïîä ñî áîé íå êî òî ðóþ ïî ÷ -
âó.  íà ÷à ëå XX âåêà ðóñ ñêèé ñêàí äè íà âèñò Ô. À. Áðà óí âû äâè íóë ãè ïî òå çó î
òîì, ÷òî ãëàâ íûé ãå ðîé Yngv. áûë ñû íîì øâåä ñêî ãî êî íóí ãà Ýéìóí äà Ñòà ðî ãî.
Îñíîâ íû ìè èñ òî÷ íè êà ìè, íà êî òî ðûõ áûëî ïî ñòðî å íî ïðåä ïî ëî æå íèå Ô. À. Áðà -
ó íà, ñòà ëè íå ñêîëü êî ðó íè ÷åñ êèõ êàì íåé.
Íàä ïèñü íà ïåð âîì èç êàì íåé, íà êî òî ðûå îá ðà òèë âíè ìà íèå Ô. À. Áðà óí, ãëà -
ñèò: «· anuntr · auk · airikr · auk · hakun · auk inkuar · rais[tu] (· stain ·)
[þin](s)[a · ift]ir · raknar · bruþur sin · kuþ · hialbi ant · hans» (‘Àíóíä è Ýéðèê è
Õà êîí è Èíãâàð ïî ñòà âè ëè ýòîò êà ìåíü ïî Ðàã íà ðó, ñâî å ìó áðà òó. Áîæå, ïî ìî ãè
åãî äóøå!’) (U 513 Rimbo kyrka16).
Âòî ðîé èç êàì íåé, ÷àñòü íàä ïè ñè êî òî ðî ãî íå ñî õðà íè ëàñü, ñî äåð æèò ñëå äó þ -
ùèé òåêñò: «airikr · auk hokun · auk inkuar auk k rahn[ilt]r · þou h[l] (50–60 çíà -
êîâ) [a]R · [i]na hon uarþ [tau]þ[r] [a] kriklati · kuþ hialbi honsalukuzs muþi[R]»
(‘Ýéðèê è Õà êîí è Èíãâàð è Ðàã íõèëüä17, îíè … Îí óìåð â Ãðèê ëàí äå. Áîæå, ïî -
ìî ãè åãî äóøå è Áî ãî ìà òåðü!’) (U 540 Husby-Lyhundra kyrka18).
Èññëå äî âàâ ñî âî êóï íîñòü èì¸í, ñî äåð æà ùèõ ñÿ â ýòèõ äâóõ òåê ñòàõ, Ô. À. Áðà -
óí çà ìå òèë, ÷òî «â òîì ñî ÷å òà íèè, â êà êîì èõ [èìå íà] äàþò âû øåï ðè âå äåí íûå
íàä ïè ñè L. 601 [U 513 — Ñ. Ì.] è 605 [U 540 — Ñ. Ì.], îíè õà ðàê òåð íû òîëü êî äëÿ
îä íîé ñåìüè — äëÿ ø â å ä ñ ê î é ê î ð î ë å â ñ ê î é ä è í à ñ ò è è , çà íè ìàâ øåé
øâåä ñêèé ïðå ñòîë, âå ðî ÿò íî, ñî âðå ìåí äî èñ òî ðè ÷åñ êèõ, íî âî âñÿ êîì ñëó ÷àå ñî
âòî ðîé ïî ëî âè íû IX âåêà»19. Îïè ðà ÿñü íà ðàç ðîç íåí íûå ñâå äå íèÿ î ïî ëè òè ÷åñ -
êîé èñ òî ðèè Øâå öèè XI âåêà, Ô. À. Áðà óí äå ëà åò âû âîä, ÷òî áðàòüÿ Àíóíä,
Ýéìóíä-óáèéöà Áîðèñà 23
13 Â ðó êî ïè ñè B — Ýìóí äà ñûíà Ýìóí äà, C — Ýéìóí äà ñûíà Àóíóíäà, D — Ýíóí äà ñûíà Ýéìóí äà.
14 Ëà òèí ñêàÿ ôðà çà â ðó êî ïè ñÿõ ñàãè èìå åò çíà ÷è òåëü íûå ðàç ëè ÷èÿ: ñì. Hofmann D. “Die Yngvars
saga víðfÄrla und Oddr munkr inn fróði,” Speculum norroenum: Norse studies in memory of Gabriel
Turville-Petre (Odense, 1981), 205–206; Ãëà çû ðè íà Ã. Â. Ñàãà îá Èíãâà ðå Ïó òå øåñ òâåí íè êå.
Ñ. 372–375 (ïðèì. 148).
15 Yngvars saga víðfÄrla. S. 14 (s. 47–48). Äàí íûé ðàñ ñêàç ñî äåð æèò ñÿ â êîí öå ñàãè è ÿâ ëÿ åò ñÿ ïî
ñóòè êàê áû ñõî ëè åé.
16 Upplands runinskrifter / Wessén E., Jansson S. B. F. (Stockholm, 1943–1946), Del. 2. I–II. (Sveriges
runinskrifter. Bd. 7) ¹ 513 Rimbo kyrka (s. 368–371; pl. 106).
17 Áðà óí Ô. À. ïå ðå âî äèò ýòî ìåñ òî òàê: ‘Èíãâàð è Ðàã íãèëü äà, ìóæ ñ æå íîé’ (Áðà óí Ô. À. Êòî áûë
Èíãâàð-ïó òå øåñ òâåí íèê? Çà ïèñ êè Íå î ôè ëî ëî ãè ÷åñ êî ãî îá ùåñ òâà ïðè Èìïå ðà òîð ñêîì Ñ.-Ïå -
òåð áó ðãñêîì óíè âåð ñè òå òå. ÑÏá., 1910. Âûï. IV. Ñ. 136). Îäíà êî, ñêî ðåå âñå ãî, Ðàã í õèëüä áûëà
ìà òåðüþ âñåõ ïå ðå ÷èñ ëåí íûõ áðàòü åâ (Von Friesen O. “Hvem var Yngvarr enn víðfÄrli?”
Fornvännen: Meddelanden från K. vitterhets historie och antikvitets akademien (Stock holm, 1910),
Årg. 5, 202) èëè, âîç ìîæ íî, èõ ñåñ òðîé (Schück H. Den äldsta kristna konungalängden i Sveri ge
(Uppsala, 1914) (Uppsala universitets årsskrift. 1914. Program 1), 21 (fn. 1)).
18 Upplands runinskrifter. ¹ 540 Husby-Lyhundra kyrka (s. 422–427; pl. 119).
19 Áðà óí Ô. À. Êòî áûë Èíãâàð-ïó òå øåñ òâåí íèê? Ñ. 136.
Ýéðèê è Õà êîí íàä ïè ñåé U 513 è U 540 — ýòî èç âåñ òíûå èç äðó ãèõ èñ òî÷ íè êîâ
ïðå òåí äåí òû íà øâåä ñêèé òðîí, áî ðîâ øè å ñÿ çà íåãî ïî ñëå ñìåð òè Ñòåé íêå ëÿ20.
Ñà ìûé âàæ íûé èñ òî÷ íèê, êî òî ðûé ïîâåñòâóåò îá ýòèõ ñîáûòèÿõ, — êíèãà Àäàìà
Áðåìåíñêîãî, â îäíîé èç ñõîëèé ê êîòîðîé ãîâîðèòñÿ:
«Ïîñ ëå ãè áå ëè îá îèõ Ýðè êîâ â ñðà æå íèè21 ê âëàñ òè ïðè øåë ñûí Ñòåí êå ëÿ
Õà ëçñòåéí. Âñêî ðå îí áûë èç ãíàí, [à íà åãî ìåñ òî] èç Ðóñ ñèè ïðè ãëà ñè ëè
Àíóíäåðà, îäíà êî çà òåì, îò ñòðà íèâ è ýòî ãî, ñâå î íû èç áðà ëè íå êî å ãî Õàê -
âè íà. Îí æå íèë ñÿ íà ìà òå ðè Îëà ôà-þíî øè22»23.
«Ýòèì, — ïî ìíå íèþ èñ ñëå äî âà òå ëÿ, — ñðà çó ïðî ëè âà åò ñÿ ñâåò è íà Èíãâà ðà:
åñëè Àíóíä, Ýéðèê è Ãà êîí áûëè ïî òîì êà ìè äðåâ íèõ êî ðî ëåé, òî è áðàòüÿ èõ
Èíãâàð è Ðàã íàð áûëè òà êî âû ìè.
Òà êèì îá ðà çîì, ÿ ìîãó ñ÷è òàòü äî êà çàí íûì, — óòâåð æäà åò Ô. À. Áðà óí, — ÷òî
âî âòî ðîé ÷åò âåð òè XI âåêà, ò. å. èìåí íî òîã äà, êîã äà Èíãâàð-ïó òå øåñ òâåí íèê
ïðåä ïðè íÿë ñâîé ñëàâ íûé ïî õîä íà âîñ òîê, â Øâå öèè ñó ùåñ òâî âàë êî ðî ëå âè÷
ýòî ãî èìå íè, ÷ëåí äðåâ íåé äè íàñ òèè. Îòñþ äà ïðåä ïî ëî æå íèå, ÷òî ýòî è åñòü íàø
Èíãâàð, íà âÿ çû âà åò ñÿ ñàìî ñî áîé»24.
«Âñå îá ñòî ÿ ò åëüñòâà, ïðè êî òî ðûõ ñî âåð øà þò ñÿ èñ ñëå äó å ìûå íàìè ñî -
áû òèÿ, óêà çû âà þò íà òî, ÷òî öà ðñòâåí íûå áðàòüÿ áûëè ñû íîâü ÿ ìè êî ðî -
ëÿ Ýéìóí äà, ñ÷è òàâ øå ãî ñÿ äî ñèõ ïîð ïî ñëåä íèì ïðåä ñòà âè òå ëåì äðåâ íåé
äè íàñ òèè. Íî âåäü è â ñàãå Èíãâàð — ñûí Ýéìóí äà. Îêà çû âà åò ñÿ, ÷òî ñàãà
âåð íî ñî õðà íè ëà èìÿ îòöà ñâî å ãî ãå ðîÿ, ïî ñòà âèâ åãî ëèøü â íå âåð íóþ ãå íå -
à ëî ãè ÷åñ êóþ ñâÿçü», — çà êëþ ÷à åò èñ ñëå äî âà òåëü25.
24 Ñàââà Ìèõååâ
20 Òàì æå. Ñ. 141–145. Âîñ ñòà íàâ ëè âà å ìûå Ô. À. Áðà ó íîì ãå íå à ëî ãè ÷åñ êèå ñâÿ çè îò ðà æå íû íà ãå -
íå à ëî ãè ÷åñ êîé òàá ëè öå íà ñ. 35.
21 Äàí íàÿ ñõî ëèÿ îò íî ñèò ñÿ ê ñëå äó þ ùèì ñëî âàì Àäàìà: «Â Ñâå î íèè â òî æå âðå ìÿ óìåð õðèñ òè -
àí íåé øèé êî ðîëü Ñòèí êåëü. Ïîñ ëå åãî [ñìåð òè] çà âëàñòü ñòà ëè áî ðîòü ñÿ äâà Ýðè êà, [è, ãî âî -
ðÿò,] â [ýòîé] âîé íå ïî ãèá ëà âñÿ øâåä ñêàÿ çíàòü. Òîã äà æå ïàëè è îáà êî ðî ëÿ. Òà êèì îá ðà çîì,
âñëå äñòâèå èñ ÷åç íî âå íèÿ âñå ãî êî ðî ëåâ ñêî ãî ðîäà êî ðî ëåâ ñêàÿ âëàñòü [â Ñâå î íèè] ïî øàò íó -
ëàñü» (Adam von Bremen. Hamburgische Kirchengeschichte. III: LIII (52) (s. 197–198), ïå ðå âîä
Â. Â. Ðû áà êî âà). Ô. À. Áðà óí ñ÷è òàë, ÷òî âòî ðîé èç óïî ìÿ íó òûõ çäåñü Ýéðè êîâ ìîã áûòü ñû íîì
Àíóíäà-ßêî áà è äâî þ ðîä íûì áðà òîì Ýéðè êà, ñûíà Ýéìóí äà (Áðà óí Ô. À. Êòî áûë Èíãâàð-ïó -
òå øåñ òâåí íèê? Ñ. 141).
22 Ýòîò ôðàã ìåíò Àäàìà ñòàë ïðè ÷è íîé îä íî ãî íå äî ðà çó ìå íèÿ â ðà áî òå Î. Ïðè öà êà, íà êî òî ðîå
óêà çàë ìíå Ô. Á. Óñïåí ñêèé. Íà îñíî âà íèè ñâå äå íèé î æå íèòü áå Õà êî íà Ðû æå ãî íà ìà òå ðè
Îëà âà «Þíî øè» Î. Ïðè öàê äå ëà åò âû âîä î òîì, ÷òî Õà êîí âçÿë â æ¸íû Ýëëè ñèâ (Åëè çà âå òó)
ßðîñ ëàâ íó (Pritsak O. The Origin of Rus’, 433). Ìåæ äó òåì, êàê èç âåñ òíî, ó Ýëëè ñèâ è Õà ðàëü äà
Ñó ðî âî ãî íå áûëî ñû íî âåé, à ìà òåðüþ Îëà âà Òè õî ãî áûëà Òîðà, äî÷ü Òîð áåð ãà: ñì., íà ïðè ìåð,
Snorri Sturluson. Heimskringla. HarHarð 33 (b. 3, s. 122). Îøè áî÷ íûé âû âîä Î. Ïðè öà êà, ê ñî æà -
ëå íèþ, ìíî ãîê ðàò íî ïî âòîð¸í èñ ñëå äî âà òå ëåì â ðàç ëè÷ íûõ ìåñ òàõ åãî ðà áîò î äðåâ íå ðóñ -
ñêî-ñêàí äè íàâ ñêèõ ñâÿ çÿõ.
23 Adam von Bremen. Hamburgische Kirchengeschichte. III: LIII (52), schol. 84 (85) (s. 197), ïå ðå âîä
Â. Â. Ðû áà êî âà.
24 Áðà óí Ô. À. Êòî áûë Èíãâàð-ïó òå øåñ òâåí íèê? Ñ. 145.
25 Òàì æå.
Ñëå äó þ ùèì âàæ íûì äî êà çà ò åëüñòâîì òîãî, ÷òî îò öîì Èíãâà ðà Ïó òå øåñ òâåí -
íè êà áûë Ýéìóíä Îëàâñ ñîí, ÿâ ëÿ åò ñÿ òåêñò óæå óïî ìè íàâ øåé ñÿ íàä ïè ñè íà ðó -
íè ÷åñ êîì êàì íå èç Ñòðýí ãíý ñà. Ýòîò êà ìåíü äîø¸ë äî íàñ íå ïî ëíîñ òüþ, íà ñî -
õðà íèâ øåì ñÿ îá ëîì êå ÷è òà åò ñÿ: «ai(10–15 çíà êîâ)[u]a : [stai](20–30 çíà êîâ)uni :
aimunt(10–15 çíà êîâ) sunarla : a : se[r]k | l(4–5 çíà êîâ)» (Sö 27926). Ô. À. Áðà óí
âîñ ñòà íàâ ëè âà åò òåêñò íàä ïè ñè òàê: «Æi[mundr lçt hÄgg]va stæi[n þenna æftir
Ingwar auk Harald s]yni Æimund[ar, þæir dôu] sunnarla â Særkl[andi]»27 (‘Ýé[ìóíä
âå ëåë] âû ðó áèòü êà ìåíü [ñåé â ïà ìÿòü Èíãâà ðà è Ãà ðàëü äà] ñû íî âåé Ýéìóíä[à.
Îíè ïî ãèá ëè] íà þãå â çåì ëå Ñà ðà öèí’28). Î òîì, ÷òî ýòîò êà ìåíü ïî ñòàâ ëåí
èìåí íî ïî Èíãâà ðó Ïó òå øåñ òâåí íè êó, ãî âî ðèò, âî-ïåð âûõ, óïî ìè íà íèå Ñåð ê -
ëàí äà, ãäå, ñóäÿ ïî óïî ìè íà íèþ ýòî ãî òî ïî íè ìà íà íå ñêîëü êèõ Èíãâà ðî âûõ êàì -
íÿõ, óìåð ëè ìíî ãèå ó÷àñ òíè êè ïî õî äà Èíãâà ðà, à, âî-âòî ðûõ, ìåñ òî óñòà íîâ êè
êàì íÿ — èìåí íî â ýòîé îêðó ãå ñêîí öåí òðè ðî âà íî ìíî æåñ òâî Èíãâà ðî âûõ êàì íåé29.
Åñëè Èíãâàð áûë ñû íîì Ýéìóí äà Îëàâñ ñî íà, òî ýòî îá ú ÿñ íè ëî áû ìàñ øòàá -
íîñòü ïî õî äà, î êî òî ðîé ñâè äå ò åëüñòâó åò êî ëè ÷åñ òâî ðó íè ÷åñ êèõ êàì íåé, óñòà -
íîâ ëåí íûõ â ÷åñòü åãî ó÷àñ òíè êîâ: äàæå ïî âî è íàì Êíó òà Ìî ãó ÷å ãî óñòà íîâ ëå íî
ìåíü øå êàì íåé. Âïîë íå çà êî íî ìåð íî, åñëè ýòî ìå ðîï ðè ÿ òèå áûëî îðãà íè çî âà íî
ïî èíèöèàòèâå èëè ñ ñàíêöèè âåðõîâíîé âëàñòè.
Ê äî âî äàì â ïî ëüçó ãè ïî òå çû Ô. À. Áðà ó íà íå îá õî äè ìî äî áà âèòü ñëå äó þ ùèå
ìåë êèå ñîîáðàæåíèÿ.
Ñïèñ êè áðàòü åâ â íàä ïè ñÿõ U 513 è U 540 ãî âî ðÿò î òîì, ÷òî èõ îò öîì íå ìîã
áûòü ÷å ëî âåê, íî ñèâ øèé èìå íà Àíóíä, Ýéðèê è Õà êîí, òàê êàê ó ñêàí äè íà âîâ íå -
ëü çÿ áûëî íà ðå êàòü ðåá¸íêà â ÷åñòü æè âî ãî ïðÿ ìî ãî ïðåä êà. Òàê æå êðàé íå ìà ëî -
âå ðî ÿò íî, ÷òî èõ îòåö íî ñèë èìÿ Èíãâàð èëè Ðàã íàð (òà êîå òå î ðå òè ÷åñ êè âîç ìîæ -
íî, åñëè îòåö óìåð äî ðîæ äå íèÿ ìëàä øå ãî èç áðàòü åâ è òîò áûë íà ðå÷¸í â ÷åñòü
îòöà). Çíà ìå íà òåëü íî, ÷òî ýòîò ñïè ñîê ïî ÷òè èñ ÷åð ïû âà åò èç âåñ òíûé íàì èìå -
íîñ ëîâ øâåä ñêî ãî êî ðî ëåâ ñêî ãî ðîäà äëÿ XI âåêà. Ïðàê òè ÷åñ êè åäè íñòâåí íû ìè
âà êàí òíû ìè èìå íà ìè îêà çû âà þò ñÿ Ý(é)ìóíä è Îëàâ. Ñêî ðåå âñå ãî, ñû íîâüÿ
Ýéìóíä-óáèéöà Áîðèñà 25
26 Södermanlands runinskrifter / Brate E., Wessén E. Stockholm, 1924–1936. I–II. (Sveriges runin -
skrifter. Bd. 3) N 279 Strangnäs, vid Domkyrkan (s. 243–244; pl. 173).
27 Braun F. “Hvem var Yngvarr enn víðfÄrli? Ett bidrag till Sveriges historia under XI århundradets
första hälft,” Fornvännen: Meddelanden från K. vitterhets historie och antikvitets akademien
(Stockholm, 1910), Årg. 5, 112.
28 Áðà óí Ô. À. Êòî áûë Èíãâàð-ïó òå øåñ òâåí íèê? Ñ. 146. Èìÿ «Õà ðàëüä» áûëî ïî ìå ùå íî èñ ñëå äî -
âà òå ëåì â êîíú åê òó ðó íà îñíî âà íèè ñëå äó þ ùå ãî òåê ñòà: “´ tula : lit : raisa : stain : þinsat : sun :
sin : haralt : bruþur : inkuars : || þaiR || furu : trikila : fiari : at : kuli : auk : a : ustarlar : ni :
kafu : tuu : sunar : la : a | sirk : lan : ti” (‘Òî ëà âå ëå ëà óñòà íî âèòü ýòîò êà ìåíü ïî ñâî å ìó ñûíó
Õà ðàëü äó, áðà òó Èíãâà ðà. Îíè îò âàæ íî óå õà ëè äà ëå êî çà çî ëî òîì è íà âîñ òî êå êîð ìè ëè îðëîâ.
Óìåð ëè íà þãå â Ñåð êëàí äå’) (Södermanlands runinskrifter. ¹ 179 Gripsholm, Karnbo sn, Selebo
hd. (s. 153–156; pl. 87), ïå ðå âîä Å. À. Ìåëü íè êî âîé (Ìåëü íè êî âà Å. À. Ñêàí äè íàâ ñêèå ðó íè ÷åñ êèå
íàä ïè ñè. Ñ. 305)). Ô. À. Áðà óí ïðåä ïî ëî æèë, ÷òî Òîëà, óñòà íî âèâ øàÿ äàí íûé êà ìåíü, áûëà «ìà -
÷è õîé Èíãâà ðà, æå ëàâ øåé óâå êî âå ÷èòü ïà ìÿòü ñâî å ãî ñûíà, ïðè îá ùèâ åãî ê ñëà âå Èíãâà ðà»
(Áðà óí Ô. À. Êòî áûë Èíãâàð-ïó òå øåñ òâåí íèê? Ñ. 134), îãî âà ðè âà ÿñü ïðè ýòîì, ÷òî «îò ñó òñòâèå
èìå íè èõ [Èíãâà ðà è Õà ðàëü äà] îá ùå ãî îòöà, îäíà êî, ëè øà åò íàñ âîç ìîæ íîñ òè èñ ïîëü çî âàòü ñî -
äåð æà íèå íàä ïè ñè òàê, êàê ýòî áûëî áû âîç ìîæ íî ïðè íà ëè÷ íîñ òè ýòî ãî èìå íè» (Òàì æå).
29 Ñð.: Òàì æå. Ñ. 146 (ïðèì. 1).
Ýéìóí äà íå ìîã ëè áûòü íà çâà íû ýòè ìè èìå íà ìè ïî òîé ïðè ÷è íå, ÷òî òàê çâà ëè èõ
åù¸ æè âûõ îòöà è äåäà — Ýéìóí äà Ñòà ðî ãî è Îëà âà Øâåä ñêî ãî30.
Åñëè Èíãâàð äå éñòâè òåëü íî áûë âíó êîì Îëà âà, òî äåòè Èíãè ãåðä è ßðîñ ëà âà
ïðè õî äè ëèñü åìó äâî þ ðîä íû ìè áðàòü ÿ ìè è ñ¸ñòðà ìè. Ñîã ëàñ íî Yngv., îä íî ãî èç
ñî ðàò íè êîâ Èíãâà ðà çâà ëè Âà ëëüäè ìàð. Â èñ òî÷ íè êàõ Âî ëî äè ìèð ßðîñ ëà âè÷ ôè -
ãó ðè ðó åò êàê åäè íñòâåí íûé íà Ðóñè íî ñè òåëü ýòî ãî êíÿ æåñ êî ãî èìå íè äëÿ âòî -
ðîé ÷åò âåð òè XI âåêà. Ïî ý òî ìó ÿ ñ÷è òàþ î÷åíü âå ðî ÿò íîé ãè ïî òå çó Å. À. Ìåëü íè -
êî âîé, ïî ìíå íèþ êî òî ðîé Èíãâàð ïðè íè ìàë ó÷àñ òèå â ïî õî äå Âî ëî äè ìè ðà íà
ãðå êîâ â 1043 ãîäó31. Áûëî áû âïîëíå åñòåñòâåííî, åñëè Âîëîäèìèð ßðîñëàâè÷
âîåâàë âìåñòå ñî ñâîèì êóçåíîì.
Åù¸ îäíèì äî âî äîì â ïî ëüçó òîãî, ÷òî êà ìåíü èç Ñòðýí ãíý ñà áûë ïî ñòàâ ëåí
èìåí íî ïî Èíãâà ðó, ÿâ ëÿ åò ñÿ êà ÷åñ òâî èñ ïîë íå íèÿ âû áè òîé íà í¸ì ðó íè ÷åñ êîé
íàä ïè ñè. Ïî ýòî ìó ïî êà çà òå ëþ Sö 79 ìîæ íî íà çâàòü ëó÷ øèì ñðå äè âñåõ Èíãâà -
ðî âûõ êàì íåé.
Ãè ïî òå çà Ô. À. Áðà ó íà, ïðè íè ìà å ìàÿ èëè íå ïðè íè ìà å ìàÿ ðàç íû ìè èñ ñëå äî âà -
òå ëÿ ìè, ïî ëó ÷è ëà â èñ òî ðè îã ðà ôèè ðÿä äî ïîë íå íèé è óòî÷ íå íèé. Òàê, Î. ôîí
Ôðè ñåí ñ÷è òàë, ÷òî Sö 279 íå ìîã ïî ñòà âèòü ñàì Ýéìóíä, òàê êàê èíà ÷å â íàä ïè ñè
ñòî ÿ ëî áû: «ïî ñâî èì ñû íîâü ÿì», à íå «ïî ñû íîâü ÿì Ýéìóí äà»32. Ôðè ñåí ïðåä -
ïî ëî æèë, ÷òî äàí íûé êà ìåíü áûë âîç äâèã íóò îäíèì èç ñòàð øèõ ñû íî âåé Ýéìóí -
äà — Ýéðè êîì, ôè ãó ðè ðó þ ùèì â U 513 è U 54033. Âå ðî ÿò íîå êî ëè ÷åñ òâî íå ñîõ -
ðà íèâ øèõ ñÿ â íàä ïè ñè çíà êîâ ñî îò âå òñòâó åò òîìó êî ëè ÷åñ òâó, êî òî ðîå âîñ ñòà -
íàâ ëè âà þò è Ô. À. Áðà óí, è Î. ôîí Ôðè ñåí. Îäíà êî Ôðè ñåí, ïî âè äè ìîñ òè, áëè æå
ê èñ òè íå, è Sö 279 ñëå äó åò ÷è òàòü ñëå äó þ ùèì îá ðà çîì: «ai(rikR : lit : hak)[u]a :
[stai](n : þina : at : ikuar : auk : haralt : s)uni : aimunt(aR : þaiR : tuu :) sunarla : a :
se[r]k | l(anti)» (‘Ýé(ðèê âå ëåë) óñòà íî âèòü êà ìåíü (ýòîò ïî Èíãâà ðó è Õà ðàëü äó,)
ñû íîâü ÿì Ýéìóí äà. (Îíè óìåð ëè) íà þãå â Ñåð êëàí äå’). Îäíà êî äàí íàÿ ïî ïðàâ êà
íå îò ìå íÿ åò ãè ïî òå çó Ô. À. Áðà ó íà.
Ïðå ïÿ òñòâè åì äëÿ ïðè íÿ òèÿ ïðåä ïî ëî æå íèé Ô. À. Áðà ó íà ÿâ ëÿ þò ñÿ èìå íà Ðàã -
íà ðà è Õà êî íà — ñû íî âåé Ýéìóí äà, çà ôèê ñè ðî âàí íûõ íà U 513 è U 540. Ïåð âîå èç
íèõ Ô. À. Áðà óí ñî îò íî ñèò ñ èìå íåì Ðàã íà ðà Êî æà íûå Øòà íû — îä íî ãî èç ïî ëó -
ëå ãåí äàð íûõ ïðà ðî äè òå ëåé øâåä ñêîé äè íàñ òèè34. Âòî ðîå èìÿ äå éñòâè òåëü íî íå
çà ôèê ñè ðî âà íî â èìå íîñ ëî âå ïðåä êîâ Ýéìóí äà Ñòà ðî ãî. Îäíà êî Ô. À. Áðà óí ñî -
26 Ñàââà Ìèõååâ
30 Ó ñêàí äè íà âîâ ñó ùåñ òâî âàë çà ïðåò íà ðå êàòü ñû íî âåé èìå íà ìè åù¸ æè âûõ ïðåä êîâ (ñì. Ëèò âè -
íà À. Ô., Óñïåí ñêèé Ô. Á. Âû áîð èìå íè ó ðóñ ñêèõ êíÿ çåé â X–XVI ââ.: Äè íàñ òè ÷åñ êàÿ èñ òî ðèÿ
ñêâîçü ïðè çìó àí òðî ïî íè ìè êè. Ì., 2006. Ñ. 310–314).
31 Ìåëü íè êî âà Å. À. Ýêñïå äè öèÿ Èíãâà ðà Ïó òå øåñ òâåí íè êà íà âîñ òîê è ïî õîä ðóñ ñêèõ íà Âè çàí -
òèþ 1043 ã. Ñêàí äè íàâ ñêèé ñáîð íèê = Skrifter om Skandinavien. Òàë ëèí, 1976. XXI. Ñ. 74–87.
32 Von Friesen O. Hvem var Yngvarr enn víðfÄrli? S. 206.
33 Ibid. S. 206.
34 Ñì., íà ïðè ìåð: [Hervarar saga ok Heiðreks konungs.] Êîí òà ìè íè ðî âàí íàÿ ðå äàê öèÿ. Ñêà çà íèå î
ìå÷å Òþð ôèí ãå (Hervarar saga ok Heiðreks) / È. Øà ðî âî ëüñêèé. Ê., 1906. I: Ñòà ðî-èñ ëà íäñêèé
òåêñò ñ ââå äå íè åì. Ñ. 76 [ãë. 15]. (Â ýòîì èç äà íèè ñàãà íå èìå åò äå ëå íèÿ íà ãëà âû. Â ññûë êàõ ÿ
óêà çû âàþ â êâàä ðàò íûõ ñêîá êàõ òðà äè öè îí íî âû äå ëÿ å ìûå ãëà âû ñàãè.) Óïîò ðåá ëå íèå ðåä êî ãî
ïîñ òàâ ëÿ åò Õà êî íà ðó íè ÷åñ êèõ íàä ïè ñåé ñ Õà êî íîì Ðû æèì, óïî ìè íà å ìûì â èñ -
òî÷ íè êàõ êàê îäèí èç êî íóí ãîâ, ïðà âèâ øèõ Øâå öè åé ìåæ äó Ñòåé íêå ëåì è Èíãè35.
Óæå ñêî ðåå âîç ðà æå íè åì, à íå óòî÷ íå íè åì òå î ðèè Ô. À. Áðà ó íà ÿâ ëÿ åò ñÿ âû òå êà -
þ ùåå èç ïðåä û äó ùå ãî çà ìå ÷à íèå Ôðè ñå íà î òîì, ÷òî èìÿ Ýéìóíä îò ñó òñòâó åò â
ñïèñ êàõ óñòà íî âèâ øèõ âñå óïî ìÿ íó òûå ðó íè ÷åñ êèå êàì íè. Ïî ìíå íèþ Ôðè ñå íà, ýòî
ñâè äå ò åëüñòâó åò â ïî ëüçó òîãî, ÷òî òîò Ýéìóíä, êî òî ðûé áûë îò öîì ïå ðå ÷èñ ëåí íûõ
â íàä ïè ñÿõ áðàòü åâ, áûë ì¸ðòâ âî âðå ìÿ óñòà íîâ êè äàí íûõ êàì íåé36.
Ïîñ ëå òîãî, êàê Ôðè ñåí âû ñêà çàë ñâîè ñî ìíå íèÿ ïî ïî âî äó âîç ìîæ íîñ òè îòî -
æäå ñòâëå íèÿ Ýéìóí äà, îòöà Èíãâà ðà, ñ Ýéìóí äîì Ñòà ðûì, ñàì Ô. À. Áðà óí îò -
÷àñ òè ïðè íÿë äî âî äû Ôðè ñå íà, íî íå îò êà çàë ñÿ îò ñâî åé ãè ïî òå çû è ñî áè ðàë ñÿ
ïðî äîë æèòü å¸ ðàç ðà áîò êó37. Íî, íà ñêîëü êî ìíå èç âåñ òíî, èñ ñëå äî âà òåëü áîëüøå
íå ïèñàë íà ýòó òåìó.
ß ïîêà íå áóäó ñáðà ñû âàòü ñî ñ÷å òîâ ïðåä ïî ëî æå íèå Áðà ó íà î òîì, ÷òî Èíãâàð
áûë ñû íîì Ýéìóí äà Ñòà ðî ãî. Ïîì íÿ î âû ÿâ ëåí íîì Ôðè ñå íîì ïðî òè âî ðå ÷èè, ÿ
ïî ñòà ðà þñü ðàçðåøèòü åãî íèæå.
* * *
Òå ïåðü ÿ ïå ðåé äó ê âîï ðî ñó î òîì, êåì ìîã áûòü Ýéìóíä-óáèé öà Áî ðè ñà, ãëàâ -
íûé ãå ðîé Eym., îò ðå øèâ øèñü ïîêà îò âîç ìîæ íîñ òè åãî îòî æäå ñòâëå íèÿ ñ îò öîì
Èíãâà ðà (è, ñëå äî âà òåëü íî, ñ Ýéìóí äîì Îëàâññîíîì Ñòàðûì).
Íà âîç ìîæ íóþ íå äîñ òî âåð íîñòü óæå öè òè ðî âàí íî ãî ìíîþ ïðî ëî ãà Eym. îá ðà -
òèë âíè ìà íèå Ð. Êóê — åäè íñòâåí íûé èñ ñëå äî âà òåëü, êî òî ðûé ðàñ ñìîò ðåë ïðÿäü
Ýéìóíä-óáèéöà Áîðèñà 27
â ðîäó èìå íè ìî æåò îá ú ÿñ íÿòü ñÿ è òåì, ÷òî Ðàã íàð ìîã áûòü íå ñòàð øèì (êàê ïðåä ïî ëà ãà ëè
Ô. À. Áðà óí è äðó ãèå èñ ñëå äî âà òå ëè), à îäíèì èç ìëàä øèõ è/èëè íå çà êîí íî ðîæ äåí íûõ ñû íî -
âåé Ýéìóí äà Ñòà ðî ãî è ïî ý òî ìó åãî èìÿ íà ðå ÷å íèå íå î÷åíü ÷àñ òûì â êî ðî ëåâ ñêîì ðîäó èìå -
íåì áûëî çà êî íî ìåð íûì.
35 Ñì., íà ïðè ìåð: Adam von Bremen. Hamburgische Kirchengeschichte. III: LIII (52), schol. 84 (85)
(s. 197) (ïå ðå âîä ýòîé ñõî ëèè óæå ïðè âî äèë ñÿ ìíîé âûøå); [Hervarar saga ok Heiðreks konungs.]
Ñ. 78 [ãë. 16]; Áðà óí Ô. À. Êòî áûë Èíãâàð-ïó òå øåñ òâåí íèê? Ñ. 144.
36 Von Friesen O. Hvem var Yngvarr enn víðfÄrli? S. 202. (Ñð. Schück H. Den äldsta kristna
konungalängden i Sverige. S. 23). Ôðè ñåí ñ÷è òàë, ÷òî U 540 áûë óñòà íîâ ëåí ïî Àíóíäó (Von
Friesen O. Hvem var Yngvarr enn viðfÄrli? S. 203), îá ú ÿñ íÿÿ òà êèì îá ðà çîì èñ ÷åç íî âå íèå åãî èç
ñïèñ êà óñòà íî âèâ øèõ êà ìåíü (ñð. U 513). Ôðè ñåí ÷è òà åò U 540 òàê: “airikr · aukh¹kun ·
aukinkuar a[u]krahni[lt]r · þ¹uhl[itu · rita · stin · þin¹ · at · ¹nunt · bruþur · þaiRa · airiks ·
auk sun · rahnilta]R · ina (= in eller ian) h¹nua[rþ · tau]þrikriklati · kuþ etc.” (Ibid.). Î. Ïðè öàê,
ïðè íè ìàÿ òå î ðèþ Ô. À. Áðà ó íà ñ ïî ïðàâ êà ìè Î. Ôîí Ôðè ñå íà îò íî ñè òåëü íî Sö 279 è U 540
(Pritsak O. The Origin of Rus’, 429), çà êëþ ÷à åò, ÷òî «Àíóíä èç Ðóñè» Àäàìà Áðå ìåí ñêî ãî — ýòî
íå òî æå ñà ìîå ëèöî, ÷òî è Àíóíä íàä ïè ñè U 513 (Ibid., 431–433). Î. Ïðè öàê òà êèì îá ðà çîì
ïðî òè âî ðå ÷èò ñàì ñåáå: åñëè îò ñó òñòâèå èìå íè Àíóíäà â ïå ðå ÷íå óñòà íî âèâ øèõ êà ìåíü ãî âî -
ðèò î òîì, ÷òî Àíóíä áûë ì¸ðòâ, òî è Ýéìóíä àíà ëî ãè÷ íûì îá ðà çîì äîë æåí áûë áûòü ì¸ðòâ âî
âðå ìÿ óñòà íîâ êè âñåõ ýòèõ êàì íåé. Î. Ïðè öàê æå, íå óëàâ ëè âàÿ ýòî ïðî òè âî ðå ÷èå è íå îá ðà ùàÿ
âíè ìà íèÿ íà âû ÿâ ëåí íîå Ôðè ñå íîì ïðî òè âî ðå ÷èå, ñî ãëà øà åò ñÿ ñ ãè ïî òå çîé Ô. À. Áðà ó íà î
ïðî èñ õîæ äå íèè Èíãâà ðà.
37 Braun F. “Das historische Rußland im nordischen Schrifttum des X.–XIV. Jahrhunderts,” Festschrift
Eugen Mogk zum 70. Geburtstag 19. Juli 1924 (Halle an der Saale, 1924), 188 (Fn. 1).
ñ ôè ëî ëî ãè ÷åñ êîé òî÷ êè çðå íèÿ. Ïî åãî ìíå íèþ, ðå àëü íûé Ýéìóíä-óáèé öà Áó -
ðèñ ëà âà, âïîë íå ìîã áûòü øâå äîì, òàê êàê â Yngv. — â îò ëè ÷èå îò Eym. — îí íà -
çâàí ïî òîì êîì øâåä ñêèõ êî íóí ãîâ. Ð. Êóê ïðåä ïî ëî æèë, ÷òî ëå ãåí äà îá Ýéìóí -
äå-óáèé öå Áó ðèñ ëà âà, áûëà èñ êó ññòâåí íî ïå ðåíå ñå íà íà íîð âåæ ñêóþ ïî ÷âó38.
Íà ìîé âçãëÿä, ñî îá ðà æå íèÿ î íå äîñ òî âåð íîñ òè ïðî ëî ãà Eym. èìå þò ïîä ñî áîé
îñíîâàíèÿ.
Îïè ñà íèå â ïðÿ äè áèò âû íà ðåêå ìåæ äó ßðèñ ëåé âîì è Áó ðèñ ëà âîì — ïåð âî ãî
âî åí íî ãî ñòîë êíî âå íèÿ íà Ðóñè, â êî òî ðîì ïðè íè ìàë ó÷àñ òèå Ýéìóíä, — òðà äè -
öè îí íî ñ÷è òà åò ñÿ ðàñ ñêà çîì î áèò âå ïîä Ëþ áå ÷åì, îïè ñû âà å ìîé ðóñ ñêè ìè ëå òî -
ïè ñÿ ìè ïîä 6524 (1016) ãî äîì39. Òà êèì îá ðà çîì, Ýéìóíä, âå ðî ÿò íî, ïî ÿ âèë ñÿ íà
Ðóñè íå ïî çäíåå ýòî ãî âðå ìå íè40. Ìåæ äó òåì, òà êîé âû âîä âñòó ïà åò â ïðî òè âî ðå -
÷èå ñ äàí íû ìè ïðî ëî ãà Eym., â êî òî ðîì îïè ñû âà þò ñÿ êàê ÿêî áû ïðåä øåñ òâî âàâ -
øèå îò ïðàâ êå Ýéìóí äà íà Ðóñü ñî áû òèÿ íîð âåæ ñêîé èñ òî ðèè, äà òè ðó å ìûå
1017–1018 ãî äà ìè41.
Ðàñ ñêàç îá óáè éñòâå Áó ðèñ ëà âà — êóëü ìè íà öè îí íûé ýïè çîä Eym. — íà ÷è íà åò -
ñÿ ñëå äó þ ùèì îáðàçîì:
«Îäíàæ äû ðàíî óòðîì Ýéìóíä ïî çâàë ê ñåáå Ðàã íà ðà, ðî äè ÷à ñâî å ãî, äå -
ñÿòü äðó ãèõ ìó æåé, âå ëåë îñåä ëàòü êî íåé, è âû å õà ëè îíè èç ãî ðî äà 12 âìåñ -
òå, è áîëü øå íè ÷å ãî ñ íèìè íå áûëî. Âñå äðó ãèå îñòà ëèñü. Áü¸ðí çâàë ñÿ èñ -
28 Ñàââà Ìèõååâ
38 Cook R. Russian History, Icelandic Story and Byzantine Strategy. P. 67–68.
39 Íîâ ãî ðîä ñêàÿ õà ðà òåé íàÿ ëå òî ïèñü. Ì., 1964 [6624], ë. 1–1 îá.; Íîâ ãî ðîä ñêàÿ ïåð âàÿ ëå òî -
ïèñü ìëàä øå ãî èç âî äà. Êî ìèñ ñè îí íûé ñïè ñîê. Íîâ ãî ðîä ñêàÿ ïåð âàÿ ëå òî ïèñü ñòàð øå ãî è
ìëàä øå ãî èç âî äîâ. Ì., 1950. 6524, ë. 78 îá.–79 îá. (ñ. 174–175); ÏÑÐË. 6524, ë. 48 îá. (ñòá.
141–142); ÏÑÐË. ÑÏá., 1908. 6524, ë. 43 îá. (ñòá. 129). Ïåð âûì îá ðà òèë âíè ìà íèå íà ñõî äñòâî
îïè ñà íèé áèò âû íà ðåêå â ïðÿ äè è áèò âû ïîä Ëþ áå ÷åì (íà Äíåï ðå) â ëå òî ïè ñè Î. È. Ñåí êîâ -
ñêèé (Ñåí êîâ ñêèé Î. È. Ñêàí äè íàâ ñêèÿ ñàãè. Áèá ëè î òå êà äëÿ ÷òå íèÿ: Æóð íàë ñëî âåñ íîñ òè,
íàóê, õó äî æåñòâ, ïðî ìûø ëå íîñ òè, íî âî ñòåé è ìîä. ÑÏá., 1834. Ò. 1. Îòä. III: Íà ó êè è õó äî -
æåñ òâà. Ñ. 62–64). Ñì. òàê æå Ëÿ ùåí êî À. È. “Eymundar Saga” è ðóñ ñêèå ëå òî ïè ñè. Ñ. 1074;
Ãëà çû ðè íà Ã. Â., Äæàê ñîí Ò. Í., Ìåëü íè êî âà Å. À. Ñêàí äè íàâ ñêèå èñ òî÷ íè êè. Äðåâ íÿÿ Ðóñü â
ñâå òå çà ðó áåæ íûõ èñ òî÷ íè êîâ: Ó÷åáí. ïî ñî áèå äëÿ ñòó äåí òîâ âó çîâ. Ì., 1999. Ñ. 519.
40 Âå ðî ÿò íî, êàê ïðåä ëî æèë Ì. Ï. Ïî ãî äèí, îò ðÿä Ýéìóí äà áûë â ñî ñòà âå òîãî âà ðÿæ ñêî ãî êîð -
ïó ñà (èëè, äî áàâ ëþ, ñî áñòâåí íî èì è ÿâ ëÿë ñÿ), êî òî ðûé, ñî ãëàñ íî ëå òî ïè ñè, áûë ïðè ãëàø¸í
ßðîñ ëà âîì äëÿ áîðü áû ñ Âî ëî äè ìè ðîì åù¸ â 1015 ãîäó (6523, ë. 74 îá. (ñ. 168); ÏÑÐË. Ò. 1.
6523, ë. 44 îá. (ñòá. 130); ÏÑÐË. Ò. 2. 6523, ë. 48 îá. (ñòá. 115)) (Ïî ãî äèí Ì. Ï. Ýéìóí äî âà
ñàãà. Ó÷å íûÿ çà ïèñ êè èì ïå ðà òîð ñêî ãî ìîñ êîâ ñêî ãî óíè âåð ñè òå òà. Ì., 1834. Ôåâ ðàëü. ¹ VIII.
Îòä. III: Ñìåñü. Ñ. 383).
41 Ñì.: Äæàê ñîí Ò. Í. Èñëà íäñêèå êî ðî ëåâ ñêèå ñàãè î Âîñ òî÷ íîé Åâðî ïå (ïåð âàÿ òðåòü XI â.):
Òåê ñòû, ïå ðå âîä, êîì ìåí òà ðèé. Ì., 1994. Ñ. 161 (ïðèì. 5).
Èíôîð ìà öèÿ Eym. î ïðè ñó òñòâèè íà Ðóñè Èíãè ãåðä, êà çà ëîñü áû, ïðî òè âî ðå ÷èò òà êîé äà òè -
ðîâ êå, òàê êàê âå ðî ÿò íàÿ äà òè ðîâ êà ñâàäü áû ßðîñ ëà âà è Èíãè ãåðä — 1019 ãîä, òî åñòü ïî ñëå
ïî ÿâ ëå íèÿ Ýéìóí äà íà Ðóñè. Ìåæ äó òåì, òî, ÷òî íà Ðóñè â ìî ìåíò ïðè õî äà Ýéìóí äà óæå áûëà
Èíãè ãåðä, ÿ ñêëî íåí ñ÷è òàòü ïî çäíåé äî áàâ êîé ðå äàê òî ðà ïðÿ äè èëè îä íî ãî èç ðàñ ñêàç ÷è êîâ,
âîç íèê øåé íà îñíî âà íèè òîãî, ÷òî ßðîñ ëàâ ó ñêàí äè íà âîâ âñåã äà àñ ñî öè è ðî âàë ñÿ ñ Èíãè ãåðä;
ñð. ïðè ìåð íî òî æå: Òàì æå. Ñ. 170–171 (ïðèì. 42). Ñà ìîå ãëàâ íîå, ÷òî ðîëü Èíãè ãåðä â ñþ æå -
òå ïðÿ äè, ïî ñâÿù¸ííîì áèò âàì ßðèñ ëåé âà ñ Áó ðèñ ëà âîì, — ìè íè ìàëü íà. Îíà íà ÷è íà åò ðå àëü -
íî ïðè íè ìàòü ó÷àñ òèå â äå éñòâèè òîëü êî ñ íå ïîä äà þ ùå ãî ñÿ òî÷ íîé äà òè ðîâ êå ýïè çî äà óõî äà
Ýéìóí äà îò ßðîñ ëà âà, êî òî ðûé ìîã ñëó ÷èòü ñÿ òîã äà, êîã äà Èíãè ãåðä óæå äå éñòâè òåëü íî ïî ÿ -
âè ëàñü íà Ðóñè.
ëàí äåö, êî òî ðûé ïî å õàë ñ íèìè, è Ãàð äà-Êåò òèëü, è ìóæ, êî òî ðûé çâàë ñÿ
Àñòêåëëü, è äâîå Òîð äîâ»42.
Áî ëåå íè ãäå â ïðÿ äè èìå íà äðó æèí íè êîâ Ýéìóí äà è Ðàã íà ðà íå óïî ìè íà þò ñÿ.
Âåñü ìà âå ðî ÿò íî, ÷òî ïðÿäü äîø ëà äî çà ïè ñàâ øèõ å¸ èñ ëà íäñêèõ êíèæ íè êîâ
èìåí íî ÷å ðåç ðàñ ñêà çû ýòèõ èñ ëàí äöåâ — ó÷àñ òíè êîâ ïî õî äà Ýéìóí äà. Ýòè èñ -
ëàí äöû, ïî-âè äè ìî ìó, áûëè õî ðî øî çíà êî ìû ñ ãå íå à ëî ãè åé ñâî å ãî ïðåä âî äè òå -
ëÿ, îäíà êî, âå ðî ÿò íî, çíà ëè î ñóäü áå Ýéìóí äà òîëü êî äî òîãî ìî ìåí òà, êîã äà ïî -
êè íó ëè åãî äðó æè íó, îò ïðà âèâ øèñü íà ðî äè íó. Ïðè óñòíîé ïå ðå äà ÷å ðå àëü íàÿ ãå -
íå à ëî ãèÿ Ýéìóí äà ìîã ëà çà áûòü ñÿ, òàê êàê íå áûëà àê òó àëü íà äëÿ ïî âåñ òâî âà íèÿ
î åãî ïîä âè ãàõ íà Ðóñè. Ìíå ïðåä ñòàâ ëÿ åò ñÿ, ÷òî â õîäå ñâî å ãî óñòíî ãî áû òî âà -
íèÿ â Èñëàí äèè ýòè ðàñ ñêà çû áûëè îò äåëü íûì ïî âåñ òâî âà íè åì, ìàëî èëè íè êàê
íå ñâÿ çàí íûì ñ ðàñ ñêà çà ìè îá Îëà âå Òîë ñòîì (Ñâÿ òîì). Ïðè âÿç êà æå ñþ æå òà
ïðÿ äè ê íîð âåæ ñêîé èñ òî ðèè ïðî è çîø ëà, ïî-âè äè ìî ìó, óæå íà ïî ñëåä íåì ýòà ïå
ðàç âè òèÿ òåê ñòà — ïðè âêëþ ÷å íèè â êðóï íîå ëè òå ðà òóð íîå ïðî èç âå äå íèå —
ïèñü ìåí íóþ êî ðî ëåâ ñêóþ ñàãó. Íà ýòîé ñòà äèè Eym., âè äè ìî, è ïðè îá ðå ëà ïðî -
ëîã, â êî òî ðûé (à òàê æå, ÷òî ïî êà çà òåëü íî, â ïî ñëåä íèå ñòðî êè ïðÿ äè43) áûëè ïî -
ìå ùå íû íå ñêîëü êî ïå ðå êð¸ñòíûõ ññû ëîê íà äðó ãèå ôðàã ìåí òû Ñàãè îá Îëà âå
Ñâÿ òîì44. Ýòî îá ðàì ëå íèå ïî çâî ëè ëî ïðÿ äè âñòàòü â ðÿä äðó ãèõ ïðî èç âå äå íèé
èñ ëà íäñêîé ëè òå ðà òó ðû, äëÿ êî òî ðûõ òè ïè ÷åí ñþ æåò, â êî òî ðîì ãå ðîé, òåð ïÿ -
ùèé íå óäà ÷è íà ðî äè íå, â ðå çóëü òà òå ñâî èõ ïîä âè ãîâ íà Ðóñè äî áè âà åò ñÿ âëàñ òè
è ñëà âû (ñð. Yngv. è Ñàãó îá Îðâàðå-Îääå).
È ïî Yngv., è ïî Eym. Ýéìóíä-óáèé öà Áî ðè ñà ïðî èñ õî äèë èç êî ðî ëåâ ñêî ãî ðîäà.
 ïðÿ äè îí ïî ñòî ÿí íî íà çû âà åò ñÿ «Ýéìóí äîì êî íóí ãîì». Åñëè ðå àëü íûé ïðî òî -
òèï ãëàâ íî ãî ãå ðîÿ ïðÿ äè äå éñòâè òåëü íî áûë êî ðî ëåâ ñêèõ êðî âåé, òî åãî ïîä âè ãè
íà Ðóñè ìîæ íî ïî ìåñ òèòü â ðÿä èíî çåì íûõ ïî õî äîâ ðî äñòâåí íè êîâ ñêàí äè íàâ ñêèõ
ïðà âè òå ëåé. Äëÿ íà ñëåä íè êîâ ïðå ñòî ëà áûëî âïîë íå åñ òåñ òâåí íî îò ïðà âèò ñÿ ñ äðó -
æè íîé â èíî çåì íûå ïî õî äû (ñð. ãî ðàç äî ëó÷ øå èç âåñ òíûå ïî ñà ãàì àíà ëî ãè÷ íûå
ïîä âè ãè ïðåä ñòà âè òå ëåé íîð âåæ ñêî ãî êî ðî ëåâ ñêî ãî ðîäà). Ýéìóíä, ñóäÿ ïî Eym.,
çà íè ìàë âû ñî êîå ïî ëî æå íèå íà ñëóæ áå ó ðóñ ñêèõ êíÿ çåé. Â ñâÿ çè ñ ýòèì áûëî áû
âïîë íå åñ òåñ òâåí íî ïðåä ïî ëî æèòü, ÷òî Ýéìóíä (êàê ïî ç æå Èíãâàð) âî âðå ìÿ ïðå -
áû âà íèÿ íà Ðóñè áûë îäíèì èç íà ñëåä íè êîâ øâåä ñêî ãî òðî íà45.
Ýéìóíä-óáèéöà Áîðèñà 29
42 [Eymundar þáttr.] S. 373 (s. 127).
43 Ýá ýïè ëî ãå ïðÿ äè ñì. íèæå â ïðèì. 49.
44 Òîëü êî â íà ÷à ëå è êîí öå Eym. àâ òîð ïî âåñ òâó åò îá èç âåñ òíûõ èñ ëà íäñêîé àó äè òî ðèè ñî áû òè ÿõ.
 ïðî ëî ãå îá ûã ðû âà åò ñÿ îá û÷ íûé äëÿ «ïðÿ äåé î ïî åç äêàõ èç ñòðà íû» (útanferðar þættir) ìî òèâ
ïðî òè âîñ òî ÿ íèÿ ãëàâ íî ãî ãå ðîÿ ïðÿ äè ñ êî íóí ãîì — ãëàâ íûì ãå ðî åì ñàãè (ñì. îá ýòîì Ãó ðå -
âè÷ Å. À. Äðåâ íåñ êàí äè íàâ ñêàÿ íî âåë ëà: Ïî ý òè êà «ïðÿ äåé îá èñ ëàí äöàõ». Ì., 2004). Äà ëåå â òåê -
ñ òå î âçà è ìî îò íî øå íè ÿõ Ýéìóí äà è Îëà âà ðå÷ü âî îá ùå íå çà õî äèò. Ëèøü â ïî ñëåä íèõ ñòðî êàõ
Eym. ìû îá íà ðó æè âà åì ïî ÷òè íè êàê íå ñâÿ çàí íóþ ñ ïðåä û äó ùèì ïî âåñ òâî âà íè åì ññûë êó íà
ðàñ ñêàç î ïî ñå ùå íèè Ðóñè Îëà âîì Ñâÿ òûì (â ñëî âàõ ïðî иãíâàëü äà). Ñì. òàê æå âûøå ïðèì. 9.
45 Âî âðå ìÿ ïî õî äà Èíãâà ðà — âî âòî ðîé ïî ëî âè íå 1030-õ — íà ÷à ëå 1040-õ ãã. (íà è áî ëåå óáå äè -
òåëü íàÿ äà òè ðîâ êà ýòî ãî ïî õî äà ïðè íàä ëå æèò Ìåëü íè êî âîé (Ìåëü íè êî âà Å. À. Ýêñïå äè öèÿ
Èòàê, âïîë íå âîç ìîæ íî, ÷òî Ýéìóíä-óáèé öà Áî ðè ñà áûë ïðåä ñòà âè òå ëåì
øâåä ñêî ãî êî ðî ëåâ ñêî ãî ðîäà. Ýòî ïðåä ïî ëî æå íèå ïîä òâåð æäà åò ñÿ è òåì, ÷òî
èìÿ Ýéìóíä ÿâ ëÿ åò ñÿ õà ðàê òåð íûì äëÿ øâåä ñêî ãî äè íàñ òè ÷åñ êî ãî àí òðî ïî íè ìè -
êî íà46 è íå âñòðå ÷à åò ñÿ ó ïðåä ñòà âè òå ëåé íîðâåæñêîé êîðîëåâñêîé äèíàñòèè.
* * *
Êàê óæå ãî âî ðè ëîñü, â ïðî ëî ãå Yngv. îò öîì Èíãâà ðà Ïó òå øåñ òâåí íè êà íà çâàí
Ýéìóíä-óáèé öà Áî ðè ñà. Òðè îá ñòî ÿ ò åëüñòâà — 1) òî, ÷òî Ýéìóí äà — îòöà
Èíãâà ðà Ïó òå øåñ òâåí íè êà (åñëè ïîêà îò âëå÷ü ñÿ îò êðè òè êè Áðà ó íà Ôðè ñå íîì)
ìîæ íî îòî æäåñ òâèòü ñ Ýéìóí äîì Îëàâñ ñî íîì Ñòà ðûì; 2) òî, ÷òî Ýéìóíä-óáèé -
öà Áî ðè ñà ìîã ÿâ ëÿòü ñÿ ïðåä ñòà âè òå ëåì øâåä ñêî ãî êî ðî ëåâ ñêî ãî ðîäà è 3) òî, ÷òî
îò öîì Èíãâà ðà, ñî ãëàñ íî Yngv., áûë Ýéìóíä-óáèé öà Áî ðè ñà — çà ñòàâ ëÿ þò çà äó -
ìàòü ñÿ î òîì, íå áûë ëè Ýéìóíä Ñòà ðûé ïðî òî òè ïîì ãëàâ íî ãî ãå ðîÿ Eym., òî åñòü
íå òîæäåñòâåíåí ëè Ýéìóíä Ñòàðûé Ýéìóíäó-óáèéöå Áîðèñà?
 ôè íà ëå Eym. ñóäü áà å¸ ãëàâ íî ãî ãå ðîÿ íà Ðóñè ïî ñëå çà âåð øå íèÿ îä íîé èç
ñòà äèé ìåæ äî ó ñî áèö 1010-õ–1020-õ ãî äîâ îïè ñû âà åò ñÿ ñëåäóþùèì îáðàçîì:
Áûëî îá ú ÿâ ëå íî îò èìå íè Âàð òè ëà âà (Uartilafs) êî íóí ãà [Áðÿ ÷èñ ëà âà Èçÿñ -
ëà âè ÷à Ïî ëîö êî ãî — Ñ. Ì.], ÷òî êíÿ ãè íÿ [Èíãè ãåðä — Ñ. Ì.] áó äåò óñòðà è -
âàòü ìèð. Îíà ñêà çà ëà ßðèö ëåé âó êî íóí ãó, ÷òî îí áó äåò äåð æàòü ëó÷ øóþ
÷àñòü Ãàð äà ðè êè — ýòî Õî ëüìãàðä, à Âàð òè ëàâ — Êå íó ãàðä, äðó ãîå ëó÷ øåå
êíÿ æåñ òâî ñ äà íÿ ìè è ïî áî ðà ìè; ýòî — íà ïî ëî âè íó áîëü øå, ÷åì ó íåãî
áûëî äî ñèõ ïîð. À Ïàë òåñ êüþ [Ïî ëîöê — Ñ. Ì.] è îá ëàñòü, êî òî ðàÿ ñþäà
ïðè íàä ëå æèò, ïî ëó ÷èò Ýéìóíä êî íóíã è áó äåò íàä íåþ êî íóí ãîì, è ïî ëó -
÷èò âñå çåì ñêèå ïî áî ðû öå ëè êîì, êî òî ðûå ñþäà ïðè íàä ëå æàò, “ïî òî ìó ÷òî
ìû íå õî òèì, ÷òî áû îí óøåë èç Ãàð äà ðè êè”. Åñëè Ýéìóíä êî íóíã îñòà âèò
ïî ñëå ñåáÿ íà ñëåä íè êîâ, òî áó äóò îíè ïî ñëå íåãî â òîì êíÿ æåñ òâå. Åñëè æå
îí íå îñòà âèò ïî ñëå ñåáÿ ñûíà, òî [îíî] âåð íåò ñÿ ê òåì áðàòü ÿì. Ýéìóíä êî -
íóíã áó äåò òàê æå äåð æàòü ó íèõ îá îðî íó ñòðà íû è âî âñåì Ãàð äà ðè êè, à îíè
äîë æíû ïî ìî ãàòü åìó âî åí íîé ñè ëîé è ïîä äåð æè âàòü åãî. ßðèö ëåéâ êî -
íóíã áó äåò íàä Ãàð äà ðè êè. иãíâàëüä ÿðë áó äåò äåð æàòü Àëüäåéãüþáîðã
òàê, êàê äåð æàë äî ñèõ ïîð.
30 Ñàââà Ìèõååâ
Èíãâà ðà Ïó òå øåñ òâåí íè êà íà âîñ òîê); ñì. òàê æå îá çîð ëè òå ðà òó ðû: Ãëà çû ðè íà Ã. Â. Ñàãà îá
Èíãâà ðå Ïó òå øåñ òâåí íè êå. Ñ. 152–168) — êî íóí ãîì ñâå åâ áûë áðàò Ýéìóí äà Ñòà ðî ãî
Àíóíä-ßêîá. Ó÷àñ òèå æå Ýéìóí äà-óáèé öû Áî ðè ñà â ìåæ äî ó ñî áè öàõ ðóñ ñêèõ êíÿ çåé äà òè ðó åò -
ñÿ âòî ðîé ïî ëî âè íîé 1010-õ — ïåð âîé ïî ëî âè íîé 1020-õ ãã., êîã äà â Óïñà ëå ïðà âè ëè ñíà ÷à ëà
îòåö Ýéìóí äà Ñòà ðî ãî Îëàâ Øâåä ñêèé, à çà òåì Àíóíä-ßêîá.
46 Êðî ìå Ýéìóí äà Ñòà ðî ãî â áëèç êîå ê îïè ñû âà å ìî ìó âðå ìÿ èç âåñ òåí íå êèé Ýéìóíä, êî òî ðûé
ôè ãó ðè ðó åò êàê ñûí Ýéðè êà Ïî áå äî íîñ íî ãî è Ñèã ðèä Ãîð äîé â «Ëå ãåí äàð íîé ñàãå îá Îëà âå
Ñâÿ òîì» (Olafs saga helga: Die “Legendarische Saga” über Olaf den Heiligen (Hs. Delagard. saml.
nr. 8II) / Heinrichs A., Janshen D., Radicke E., Röhn H. (Heidelberg, 1982), 7 (s. 36)). (Â ýòîì èñ -
òî÷ íè êå Ýéðèê Ïî áå äî íîñ íûé (¯irikr inn sigrs¿li) — âè äè ìî, ïî îøèá êå — íà çâàí “Æirikr enn
arsæle” (‘Ýéðèê Óðî æàé’)). Âå ðî ÿò íî, ýòîò æå Ýéìóíä óïî ìè íà åò ñÿ ó Àäàìà Áðå ìåí ñêî ãî êàê
øâåä ñêèé êî íóíã Ýìóíä â 966 ãîäó: Adam von Bremen. Hamburgische Kirchengeschichte. II:
XXV (22) (s. 83).
Íà òà êîé äî ãî âîð è ðàç äåë êíÿ æåñòâ ñî ãëà ñèë ñÿ âåñü íà ðîä â ñòðà íå è
ïîä òâåð äèë åãî. Ýéìóíä êî íóíã è Èíãè ãåðä äîë æíû áûëè ðå øàòü âñå òðóä -
íûå äåëà. È âñå ïî å õà ëè äî ìîé ïî ñâî èì êíÿ æåñ òâàì. Âàð òè ëàâ êî íóíã ïðî -
æèë íå äîëü øå òðåõ çèì, çà áî ëåë è óìåð; ýòî áûë êî íóíã, êî òî ðî ãî ëþ áè ëè
êàê íå ëüçÿ áîëü øå. Ïîñ ëå íåãî ïðè íÿë âëàñòü ßðèö ëåéâ è ïðà âèë ñ òåõ ïîð
îäèí îá îè ìè êíÿ æåñ òâà ìè. À Ýéìóíä êî íóíã ïðà âèë ñâî è ìè è íå äî æèë äî
ñòà ðîñ òè. Îí óìåð áåç íà ñëåä íè êîâ è óìåð îò áî ëåç íè, è ýòî áûëà áîëü øàÿ
ïî òå ðÿ äëÿ âñå ãî íà ðî äà â ñòðà íå, ïî òî ìó ÷òî íå áû âà ëî â Ãàð äà ðè êè èíî -
çåì öà áî ëåå ìóä ðî ãî, ÷åì Ýéìóíä êî íóíã, è ïîêà îí äåð æàë îá îðî íó ñòðà -
íû ó ßðèö ëåé âà êî íóí ãà, íå áûëî íà ïà äå íèé íà Ãàð äà ðè êè. Êîã äà Ýéìóíä
êî íóíã çà áî ëåë, îí îò äàë ñâîå êíÿ æåñ òâî Ðàã íà ðó, ïî áðà òè ìó ñâî å ìó, ïî òî -
ìó ÷òî åìó áîëü øå âñå ãî õî òå ëîñü, ÷òî áû îí èì ïî ëüçî âàë ñÿ. Ýòî áûëî ïî
ðàç ðå øå íèþ ßðèö ëåé âà êî íóí ãà è Èíãè ãåðä47.
Ñó äèòü î äîñ òî âåð íîñ òè ñâå äå íèé ïðÿ äè î äî ãî âî ðå ìåæ äó ßðîñ ëà âîì è Áðÿ -
÷èñ ëà âîì ñëîæ íî, òàê êàê åäè íñòâåí íûé ïà ðàë ëåëü íûé èñ òî÷ íèê — ðóñ ñêèå ëå -
òî ïè ñè — îïè ñû âà åò ñî áû òèÿ, ñâÿ çàí íûå ñ ìåæ äî ó ñî áè öà ìè Âî ëî äè ìè ðî âè ÷åé,
î÷åíü òåí äåí öè îç íî48. Âå ðî ÿò íî, â òåê ñòå Eym. èìå åò ìåñ òî íå êî òî ðîå ïðå óâå ëè -
÷å íèå ïðè îá ðåò¸ííî ãî Ýéìóí äîì íà Ðóñè ïî ëî æå íèÿ, êî òî ðîå ñëå äó åò îò íåñ òè
íà ñ÷¸ò òè ïè÷ íî ãî äëÿ ñàã çà âû øå íèÿ ðîëè ñêàí äè íà âîâ â ÷ó æèõ ñòðà íàõ, à ðàñ -
ñêàç ïðÿ äè î ñìåð òè Ýéìóí äà íà Ðóñè îá ú ÿñ íÿ åò ñÿ, âî-ïåð âûõ, æå ëà íè åì ðàñ -
ñêàç ÷è êà ïî ñòà âèòü òî÷ êó â ïî âåñ òâî âà íèè è, âî-âòî ðûõ, ìà ëûì åãî çíà êî ìñòâîì
ñ ðå àëü íîé ñóäü áîé Ýéìóí äà49.
 îñòàëü íîì æå äàí íûå ïðÿ äè, âå ðî ÿò íî, èìå þò ïîä ñî áîé áî ëåå ñåðü¸çíóþ
ïî ÷ âó: èç âåñ òèå î äîë ãîì íà õîæ äå íèè Ýéìóí äà íà Ðóñè õî ðî øî óêëà äû âà åò ñÿ â
âû ñêà çàí íîå âûøå ïðåä ïî ëî æå íèå îá èäåí òè÷ íîñ òè Ýéìóí äà-óáèé öû Áî ðè ñà,
Ýéìóí äà îòöà Èíãâà ðà, Ýéìóí äà íàä ïè ñè Sö 279 è Ýéìóí äà Îëàâñ ñî íà. Ñâå äå -
íèÿ ïðÿ äè î äîë ãîì ïðå áû âà íèè Ýéìóí äà íà Ðóñè ïî çâî ëÿ þò îá ú ÿñ íèòü ìíî ãèå
ïðî òè âî ðå ÷èÿ è íå ÿñ íîñ òè ðàç íî îá ðàç íûõ èñ òî÷ íè êîâ, ïî âåñ òâó þ ùèõ îá èñ òî -
ðèè Øâå öèè XI âåêà.
Âî-ïåð âûõ, ïî ëó ÷à åò îá ú ÿñ íå íèå ïðî òè âî ðå ÷èå, êî òî ðîå çà ñòà âè ëî ìåíÿ âñëåä
çà Ôðè ñå íîì ñî ìíå âàòü ñÿ â òå î ðèè Ô. À. Áðà ó íà. Ïî ëó ÷à åò ñÿ, ÷òî âñå óïî ìÿ íó -
òûå âûøå ÷å òû ðå ðó íè ÷åñ êèõ êàì íÿ (Sö 179, Sö 279, U 513 è U 540) áûëè ïî ñòàâ -
ëå íû íå ñà ìèì Ýéìóí äîì ïî òîé ïðè ÷è íå, ÷òî âî âðå ìÿ èõ óñòà íîâ êè îí áûë íå â
Øâå öèè, à íà Ðóñè. Ýòèì æå îá ú ÿñ íÿ åò ñÿ è îò ñó òñòâèå ñðå äè óñòà íî âèâ øèõ U 540
Àíóíäà. Âû ðîñ øè ñ áðàòü ÿ ìè â Øâå öèè, Àíóíä ìîã óå õàòü ê îòöó íà Ðóñü, à ÷å -
Ýéìóíä-óáèéöà Áîðèñà 31
47 [Eymundar þáttr]. S. 376–377 (s. 133–134).
48 Ñð. ðàñ ñêàç îá óáè éñòâå Áî ðè ñà, òåí äåí öè îç íîñòü êî òî ðî ãî â ëå òî ïè ñè âèä íà ïðè ñðàâ íå íèè ñî
ñêàí äè íàâ ñêîé âåð ñè åé îïè ñà íèÿ äàí íî ãî ñî áû òèÿ (Ìè õå åâ Ñ. Ì. Çî ëî òàÿ ãðèâ íà Áî ðè ñà.
Ñ. 40 (ïðèì. 21)).
49 Èñëàí äöû, ðàñ ñêà çû êî òî ðûõ ëåã ëè â îñíî âó ïðÿ äè (ñì. òàê æå îá ýòîì âûøå), âå ðî ÿò íî, ñëó -
æè ëè Ýéìóí äó íå äîë ãî è íè ÷å ãî íå çíà ëè î åãî ñóäü áå ïî ñëå çà êëþ ÷å íèÿ äî ãî âî ðà ìåæ äó Áðÿ -
÷èñ ëà âîì è ßðîñ ëà âîì. Ìåæ äó òåì, ýïè ëîã ïðÿ äè êàê ëè òå ðà òóð íî ãî ïðî èç âå äå íèÿ äîë æåí
áûë ïðè äà âàòü å¸ êîì ïî çè öèè ñòðîé íîñòü. Êàê êà æåò ñÿ, èìåí íî èç-çà ýòî ãî ìû òàê æå íà õî äèì
â Eym. îøè áî÷ íûå äàí íûå î ðàí íåé ñìåð òè Áðÿ ÷èñ ëà âà (êî òî ðûé, ñî ãëàñ íî ëå òî ïè ñè, óìåð
òîëü êî â 1044 ãîäó), à òàê æå ïðå óâå ëè ÷å íèå ðîëè, êî òî ðóþ Ýéìóíä èã ðàë íà Ðóñè.
ðåç ìíî ãèå ãîäû — ïî ñëå ñìåð òè Ñòåé íêå ëÿ — âåð íóòü ñÿ è êàê çà êîí íûé íà ñëåä -
íèê íå íà äîë ãî ïî ëó ÷èòü âëàñòü íàä Ñâå à ëàí äîì. Âå ðî ÿò íî, èìåí íî åãî Àäàì
Áðå ìåí ñêèé íà çû âà åò «Àíóíäîì èç Ðóñè».
Âî-âòî ðûõ, ìîÿ ãè ïî òå çà ïî çâî ëÿ åò áî ëåå ïðî ñòî, ÷åì ãè ïî òå çà Ô. À. Áðà ó íà,
îá ú ÿñ íèòü èìÿ íà ðå ÷å íèå îä íî ãî èç ñû íî âåé Ýéìóí äà — Ðàã íà ðà, ïî êî òî ðî ìó
áûë âîç äâèã íóò êà ìåíü U 513. Ýéìóíä ìîã íà çâàòü ñûíà â ÷åñòü ñâî å ãî — âîç -
ìîæ íî, óæå ïî ãèá øå ãî — ðî äñòâåí íè êà è ñî ðàò íè êà, êî òî ðûé, óïî ìè íà åò ñÿ â
Eym. êàê òðî þ ðîä íûé äÿäÿ è ïî áðà òèì Ýéìóí äà. Òà êèì îá ðà çîì, ìû èìå åì íå -
êî òî ðûå îñíî âà íèÿ äëÿ òîãî, ÷òî áû îò ÷àñ òè âîñ ñòà íî âèòü ïðè íöè ïû èìÿ íà ðå ÷å -
íèÿ, êî òî ðû ìè ðó êî âî äñòâî âàë ñÿ Ýéìóíä, äà âàÿ èìå íà ñâî èì ñû íîâü ÿì. Àíóíä
áûë íà çâàí â ÷åñòü ïðàï ðàï ðàï ðà äå äà — Àíóíäà Óïñà ëüñêî ãî — è åãî ò¸çîê-ïî -
òîì êîâ (âðÿä ëè åñòü ñìûñë ñî ìíå âàòü ñÿ â èõ ñó ùåñ òâî âà íèè, õîòÿ íè êà êèõ ñâå -
äå íèé î íèõ äî íàñ íå äîø ëî)50. Ýéðèê, î÷å âèä íî, áûë íà çâàí â ÷åñòü ïðà äå äà —
Ýéðè êà Ïî áå äî íîñ íî ãî. Ðàã íàð ïî ëó ÷èë ñâî¸ èìÿ â ÷åñòü ðî äñòâåí íè êîâ ñî ñòî -
ðî íû ñâî åé ìà òå ðè Ðàã íõèëüä (ñì. U 540; ýòî èìÿ ñî îò íî ñèò ñÿ ñ èìå íåì ñûíà ïî
ïðè íöè ïó âàðü è ðî âà íèÿ îñíîâ51) è/èëè â ÷åñòü ïî áðà òè ìà îòöà (âïîë íå âîç ìîæ -
íî, ÷òî ïî áðà òèì Ýéìóí äà áûë îä íî âðå ìåí íî ðî äñòâåí íè êîì Ðàã íõèëüä). Îá
èìå íàõ ìëàä øèõ ñû íî âåé Ýéìóí äà — Õà êî íà è Èíãâà ðà — ìû ìî æåì ñêà çàòü
ìåíü øå52. Ìåæ äó òåì, èìÿ Èíãâàð ïå ðå êëè êà åò ñÿ ñ èìå íåì çíà ìå íè òîé ñåñ òðû
Ýéìóí äà — Èíãè ãåðä53 — ïî ïðè íöè ïó âàðü è ðî âà íèÿ îñíîâ. Èñõî äÿ èç òîãî, ÷òî
íè êòî èç áðàòü åâ íå ïî ëó ÷èë èìÿ äåäà — Îëà âà Øâåä ñêî ãî, ìîæ íî ïðåä ïî ëî -
æèòü, ÷òî Îëàâ áûë æèâ â ìî ìåíò èìÿ íà ðå ÷å íèÿ âñåõ áðàòü åâ, òî åñòü âñå îíè ðî -
äè ëèñü äî 1022 ãîäà (äàòà ñìåð òè Îëà âà — óñëîâ íàÿ)54. Ýòî ïî ñòðî å íèå âïîë íå
óêëà äû âà åò ñÿ â òå äàí íûå, êî òî ðû ìè ìû ðàñ ïî ëà ãà åì î äàëü íåé øåé ñóäü áå
áðàòü åâ: òàê, ñóäÿ ïî âñå ìó, ìëàä øèé èç èç âåñ òíûõ íàì áðàòüåâ — Èíãâàð —
ïîãèá â ïîõîäå íà âîñòîê â íà÷àëå 1040-õ ãîäîâ, òî åñòü â âîçðàñòå ïðèìåðíî
äâàäöàòè ëåò èëè ÷óòü ñòàðøå. Äðóãèå áðàòüÿ, áîðîâøèåñÿ çà âëàñòü â
1060-å–1070-å ãîäû, âèäèìî, áûëè â òî âðåìÿ óæå â 50–60-ëåòíåì âîçðàñòå.
32 Ñàââà Ìèõååâ
50 Äÿäÿ Àíóíäà Ýéìóí äàð ñî íà Àíóíä-ßêîá, âè äè ìî, ïî ëó ÷èë èìÿ Àíóíä ëèøü íà òèí ãå â 1020
ãîäó, òî åñòü óæå ïî ñëå ðîæ äå íèÿ — è, î÷å âèä íî, èìÿ íà ðå ÷å íèÿ — ñâî å ãî ïëå ìÿí íè êà (ñì.
âûøå ïðèì. ).
Ñëå äó åò îãî âî ðèòü ñÿ, ÷òî ìû çíà åì, âå ðî ÿò íî, î÷åíü ìà ëóþ ÷àñòü ãå íå à ëî ãèè øâåä ñêîé êî -
ðî ëåâ ñêîé ñåìüè òîãî âðå ìå íè, ïî ý òî ìó ó âñåõ îïè ñàí íûõ àê òîâ èìÿ íà ðå ÷å íèÿ ìîã ëè â äå é -
ñòâè òåëü íîñ òè èìåòü ñÿ áî ëåå âåñ êèå — íå èç âåñ òíûå íàì — ïðè ÷è íû.
51 Ñð. Toll H. Emund, Stenkil och Håkan röde (Stockholm, 1933), 7.
52 Ïðè áîëü øîì êî ëè ÷åñ òâå ìëàä øèå ñû íîâüÿ îá û÷ íî ïî ëó ÷à þò ìå íåå çíà ÷è ìûå äëÿ ðîäà îòöà
èìå íà, òàê êàê ñà ìûå çíà ÷è ìûå èìå íà óæå îêà çû âà þò ñÿ ðîç äàí íû ìè. (Âîç ìîæ íî, îäíà êî, ÷òî
èìå íà Õà êî íà è Èíãâà ðà êàê-ëèáî ïîä÷¸ðêè âà ëè ñâÿçü ñ ðî äîì ìà òå ðè).
53 Ïðè ñó òñòâèå â ïðÿ äè Èíãè ãåðä íå îïðî âåð ãà åò ãè ïî òå çó î òîæ äåñ òâå Ýéìóí äà ñ Ýéìóí äîì
Ñòà ðûì, òàê êàê ýòà äî áàâ êà ìîã ëà ïî ïàñòü ñþäà óæå ïî ñëå ïî òå ðè ñðå äè ðàñ ñêàç ÷è êîâ ïà ìÿ òè
î ïðî èñ õîæ äå íèè Ýéìóí äà. (Ýòî, ñêî ðåå âñå ãî, áûëî èìåí íî òàê, òàê êàê òî, ÷òî Èíãè ãåðä
áûëà ñåñ òðîé Ýìóí äà, íå óêëà äû âà åò ñÿ â äî øåä øèé äî íàñ ñþ æåò ïðÿ äè).
54 Êî íå÷ íî, ñó ùåñ òâó åò è äðó ãàÿ âîç ìîæ íîñòü: èìÿ Îëàâ ìîã ëî áûòü äàíî îä íî ìó èç ñû íî âåé
Ýéìóí äà, óìåð øèõ åù¸ äî óñòà íîâ êè ïå ðå ÷èñ ëåí íûõ âûøå ðó íè ÷åñ êèõ êàì íåé èëè îò ñó òñòâî -
âàâ øèõ â Øâå öèè â ýòî âðå ìÿ.
Â-òðåòü èõ, ìîÿ ãè ïî òå çà ïî çâî ëÿ åò ïðî ùå îá ú ÿñ íèòü èí òå ðåñ íîå ñî âïà äå íèå
Eym. è Yngv., â îá å èõ èç êî òî ðûõ â êà ÷åñ òâå îä íî ãî èç ó÷àñ òâó þ ùèõ â ïî õî äàõ
íà âîñ òîê ñêàí äè íà âîâ óïî ìè íà åò ñÿ íå êèé Ãàð äà êå òèëü (òî åñòü ‘Êå òèëü Ðóñ -
ñêèé’). Ï. Ý. Ìþë ëåð ñ÷è òàë, ÷òî â Yngv. óïî ìè íà íèå Ýéìóí äà (êàê îòöà Èíãâà -
ðà) è Ãàð äà êå òè ëÿ ïî ÿ âè ëîñü äëÿ ñî çäà íèÿ ðóñ ñêî ãî àí òó ðà æà ñàãè. Ïî ìíå íèþ
Ï. Ý. Ìþë ëå ðà, àâ òîð Yngv. çíàë ðàñ ñêà çû îá Ýéìóí äå è ìîã íà ìå ðåí íî ââåñ òè
äå éñòâó þ ùèõ ëèö ïðÿ äè â êà ÷åñ òâå ãå ðî åâ ñâî å ãî ïî âåñ òâî âà íèÿ55. Ñ ìíå íè åì î
«çà è ìñòâî âà íèè» Ãàð äà êå òè ëÿ èç Eym. ïî ëíîñ òüþ ñî ãëà ñèë ñÿ Ô. À. Áðà óí56.
Ä. Õîô ìàíí ñ÷è òà åò âîç ìîæ íûì (è äàæå áî ëåå âå ðî ÿò íûì) çà è ìñòâî âà íèå â îá -
ðàò íîì íà ïðàâ ëå íèè57. Íóæ íî îò ìå òèòü, ÷òî è â Eym., è â Yngv. íà çâà íû ïî èìå -
íàì íå î÷åíü ìíî ãî äå éñòâó þ ùèõ ëèö. Ñêî ðåå âñå ãî, Ãàð äà êå òè ëÿ ñëå äó åò ïðè -
çíàòü ðå àëü íûì ëè öîì — ïðè áëèæ¸ííûì è îäíèì èç âî å íà ÷àëü íè êîâ Ýéìóí äà, à
ïî çæå — åãî ñûíà Èíãâà ðà58.
È, íà êî íåö, â-÷åòâ¸ðòûõ, ãè ïî òå çà îá èäåí òè÷ íîñ òè Ýéìóí äà Ñòà ðî ãî è
Ýéìóí äà-óáèé öû Áî ðè ñà ïî ìî ãà åò ëó÷ øå ïî íÿòü îá ñòî ÿ ò åëüñòâà èç áðà íèÿ êî -
íóí ãîì Àíóíäà-ßêî áà íà óïñà ëüñêîì òèí ãå, ñî ñòî ÿâ øåì ñÿ îêîëî 1020 ãîäà:
«Ôðåé âèä [îäèí èç çíàò íûõ øâå äîâ — Ñ. Ì.] îò âå ÷à åò:
– Ìû, øâå äû èç Óïïëàí äà, íå õî òèì, ÷òî áû íà øèì êî íóí ãîì ñòàë ÷å ëî -
âåê íå èç ðîäà äðåâ íèõ êî íóí ãîâ, è åñòü âîç ìîæ íîñòü èç áå æàòü ýòî ãî.
Ó êî íóí ãà — äâà ñûíà, è ìû õî òèì, ÷òî áû îäèí èç íèõ ñòàë êî íóí ãîì. Íî
ìåæ äó íèìè áîëü øàÿ ðàç íè öà. Îäèí ðîæ äåí æå íîé êî íóí ãà, è îòåö è
ìàòü ó íåãî øâå äû, à äðó ãîé — ñûí ðà áû íè, è åãî ìàòü âåí äêà.
Òóò âñå îäîá ðè òåëü íî çà øó ìå ëè, è âñå çà õî òå ëè ßêî áà â êî íóí ãè. Òîã äà
Ýìóíä [ëàã ìàí èç Ñêà ðà ðà — Ñ. Ì.] ñêà çàë:
– Âû, øâå äû èç Óïïëàí äà, ñåé ÷àñ âëàñ òíû ðå øàòü. Íî ÿ õî÷ó ñêà çàòü
âàì, ÷òî ìî æåò ñëó ÷èòü ñÿ òàê, ÷òî ìíî ãèå èç òåõ, êòî ñåé ÷àñ è ñëû øàòü
íå õî òÿò î òîì, ÷òî áû èõ êî íóí ãîì ñòàë ÷å ëî âåê íå èç äðåâ íå ãî ðîäà êî -
íóí ãîâ, ñàìè ïî òîì ïî ñ÷è òà þò, ÷òî ëó÷ øå áûëî áû, åñëè áû èõ êî íóí ãîì
áûë ÷å ëî âåê èç äðó ãî ãî ðîäà.
Ïîñ ëå ýòî ãî áðàòüÿ Ôðåé âèä è Àðíâèä âå ëå ëè ïðè âåñ òè íà òèíã ßêî áà
êî íóí ãî âà ñûíà, è îí áûë ïðî âîç ãëà øåí êî íóí ãîì. Øâå äû äàëè åìó èìÿ
Ýíóíä, è ïî òîì òàê åãî è çâà ëè äî ñà ìîé ñìåð òè. Òîã äà åìó áûëî ëåò äå -
ñÿòü èëè äâå íàä öàòü. Ïî òîì Ýíóíä êî íóíã íà áðàë ñåáå äðó æè íó è íà çíà -
÷èë ïðåä âî äè òå ëåé. Ó âñåõ íèõ âìåñ òå áûëî òîã äà ñòîëü êî ëþ äåé, ñêîëü êî
îí ïî ñ÷è òàë íóæ íûì. À âñåõ áîí äîâ îí ðàñ ïóñ òèë ïî äî ìàì.
Ïîñ ëå ýòî ãî êî íóí ãè ñíåñ ëèñü ÷å ðåç ãîí öîâ, à ïî òîì âñòðå òè ëèñü è çà -
êëþ ÷è ëè ìèð. Îëàâ äîë æåí áûë îñòà âàòü ñÿ êî íóí ãîì âñåé ñòðà íû äî
Ýéìóíä-óáèéöà Áîðèñà 33
55 Müller P. E. Sagabibliothek med Anmærkninger og indledende Afhandlinger (Kiøbenhavn, 1820),
Bd. 3, 185.
56 Braun F. Das historische Rußland, 186.
57 Hofmann D. Die Yngvars saga víðfÄrla, 193.
58 Åù¸ îäíèì ïîä òâåð æäå íè åì ìîåé ãè ïî òå çû îá èäåí òè÷ íîñ òè Ýéìóí äà-óáèé öû Áî ðè ñà è Ýé ìóí -
äà Ñòà ðî ãî ÿâ ëÿ åò ñÿ òîò ôàêò, ÷òî îäèí èç ïîä âè ãîâ Ýéìóí äà — óáè éñòâî Áî ðè ñà — áûë îïè ñàí
ñïîä âèæ íè êà ìè Ýéìóí äà ñ îïî ðîé íà ïî âåñ òâî âà íèå î ãè áå ëè ëå ãåí äàð íî ãî ñâåé ñêî ãî êî íóí ãà
Àãíè (Ìè õå åâ Ñ. Ì. Çî ëî òàÿ ãðèâ íà Áî ðè ñà). Òà êàÿ àë ëþ çèÿ áûëà áû îñî áî óìåñ òíà â óñ òàõ íà -
ñëåä íè êà øâåä ñêî ãî òðî íà.  óáè éñòâå Áî ðè ñà, ñî ãëàñ íî Eym., ó÷àñ òâî âàë è Ãàð äà êå òèëü.
ñìåð òè, íî îí äîë æåí áûë ñî áëþ äàòü ìèð ñ êî íóí ãîì Íîð âå ãèè è ñî âñå ìè
òåìè ëþäü ìè, êî òî ðûå áûëè çà ìå øà íû â çà ãî âî ðå. Ýíóíä òîæå äîë æåí
áûë áûòü êî íóí ãîì è âëà äåòü òåìè çåì ëÿ ìè, êî òî ðûå îí ïî ëó ÷èë ïî äî ãî -
âî ðó ñî ñâî èì îò öîì. Íî îí äîë æåí áûë áûòü íà ñòî ðî íå áîí äîâ, åñëè
Îëàâ êî íóíã ñòàë áû äå ëàòü òî, ÷åãî íå çà õî òÿò ïî òåð ïåòü áîí äû»59.
Êàê èç âåñ òíî, òðà äè öè îí íûå ñêàí äè íàâ ñêèå ïðè íöè ïû ïðå ñòî ëî íàñ ëå äèÿ íè êàê
íå îãðà íè ÷è âà ëè ïðà âà íå çà êîí íî ðîæ äåí íûõ äå òåé êî íóí ãà íà ïðå ñòîë. Ïî ý òî ìó
ïðè âåä¸ííîå Ñíîð ðè îá ú ÿñ íå íèå ïðè ÷èí âû áî ðà òèí ãìå íà ìè Àíóí äà-ßêî áà, à íå
Ýéìóí äà âû ãëÿ äèò êàê ïî çäíåå îñìûñ ëå íèå ñî áû òèé. Âîç ìîæ íî, Ýéìóíä Îëàâñ -
ñîí, êî òî ðûé ó Ñíîð ðè âî îá ùå íå óïî ìè íà åò ñÿ êàê äå éñòâó þ ùåå ëèöî â ñâÿ çè ñ
ýòè ìè ñî áû òè ÿ ìè, íå ñòàë òîã äà êî íóí ãîì ïî òîé ïðè ÷è íå, ÷òî îí áûë íà Ðóñè, à â
ñè òó à öèè ïî ëè òè ÷åñ êî ãî êðè çè ñà, â êî òî ðîé ïðî èñ õî äèë ýòîò òèíã, áûëî íå âîç -
ìîæ íî èç áðàòü â êî íóí ãè êîãî-ëèáî, íà õî äèâ øå ãî ñÿ äà ëå êî îò Øâå öèè (ãëàâ íûì
òðå áî âà íè åì âîñ ñòàâ øèõ øâå äîâ áûëî ñðî÷ íîå çà êëþ ÷å íèå ìèðà ñ Íîð âå ãè åé).
Ïî ý òî ìó âû áîð òèí ãìå íîâ ïàë íà ìëàä øå ãî ñûíà Îëà âà Øâåä ñêî ãî60.
* * *
 ïåð âîé ïî ëî âè íå XI âåêà â Íîâ ãî ðî äå è Êè å âå (ïî áîëü øåé ÷àñ òè — ïðè äâî -
ðå ßðîñ ëà âà è Èíãè ãåðä) ïî ñòî ÿí íî íà õî äè ëèñü èíîñ òðàí íûå íà ñëåä íè êè, ïðå -
òåí äåí òû íà òðî íû è âî îá ùå ìíî ãî ÷èñ ëåí íàÿ èíîñ òðàí íàÿ (â îñî áåí íîñ òè
ñêàíäèíàâñêàÿ) âûñøàÿ çíàòü:
• Îïàëü íûé ÿðë Çà ïàä íî ãî Ãà óò ëàí äà иãíâàëüä Ñòà ðûé (âè äè ìî, îòåö Ñòåé í -
êå ëÿ, ò. å. ïðà ðî äè òåëü áó äó ùåé øâåä ñêîé êî ðî ëåâ ñêîé äè íàñ òèè) áûë íà
Ðóñè è ïðà âèë Ëà äî ãîé ñ 1019 ãîäà è ïî êðàé íåé ìåðå äî 1030-õ ãî äîâ.
• Áå æàâ øèå îò Êíó òà Âå ëè êî ãî (èëè èç ãíàí íûå èì) ñû íîâüÿ àí ãëèé ñêî ãî êî -
ðî ëÿ Ýäìóí äà Æå ëåç íî áî êî ãî áûëè ó ßðîñ ëà âà íà ïóòè â Âåí ãðèþ â êîí öå
1010-õ ãî äîâ61.
• Èçãíàí íûé íîð âåæ ñêèé ÿðë Õà êîí Ýéðèêñ ñîí ïî ìî ãàë ßðîñ ëà âó â áîðü áå ñ
Ìñòèñ ëà âîì Òìó òà ðà êàí ñêèì â 1024 ãîäó, åñëè âåð íà èäåí òè ôè êà öèÿ ñ ýòèì
íîð âåæ ñêèì ïðà âè òå ëåì «âà ðÿæ ñêî ãî êíÿ çÿ ßêó íà» Ïî âåñ òè âðå ìåí íûõ
ëåò, èç âåñ òíî ãî íà Ðóñè êàê «ßêóí Ñëå ïîé»62.
34 Ñàââà Ìèõååâ
59 Snorri Sturluson. Heimskringla. ÓH 94 (b. 2, s. 193–195). Ïå ðå âîä öè òè ðó åò ñÿ ïî èç äà íèþ: Ñíîð -
ðè Ñòóð ëó ñîí. Êðóã Çåì íîé / À. ß. Ãó ðå âè÷, Þ. Ê. Êóçü ìåí êî, Î. À. Ñìèð íèö êàÿ, Ì. È. Ñòåá -
ëèí-Êà ìåí ñêèé. Ì., 1980.
60 Âîç ìîæ íî, äàë¸êèì îò ãî ëîñ êîì ýòèõ ñî áû òèé ÿâ ëÿ þò ñÿ óæå öè òè ðî âàí íûå ñëî âà Èíãè ãåðä â
Eym.: «À Ïàë òåñ êüþ <…> ïî ëó ÷èò Ýéìóíä êî íóíã <…>, “ïî òî ìó ÷òî ìû íå õî òèì, ÷òî áû îí
óøåë èç Ãàð äà ðè êè”» ([Eymundar þáttr]. S. 377 (s. 133)).
61 Cì. Íà çà ðåí êî À. Â. ×àñòü IV. Çà ïàä íî åâ ðî ïåé ñêèå èñ òî÷ íè êè. Äðåâ íÿÿ Ðóñü â ñâå òå çà ðó áåæ -
íûõ èñ òî÷ íè êîâ: Ó÷åáí. ïî ñî áèå äëÿ ñòó äåí òîâ âó çîâ. Ì., 1999. Ñ. 338–342; Íà çà ðåí êî À. Â.
Äðåâ íÿÿ Ðóñü íà ìåæ äó íà ðîä íûõ ïó òÿõ: Ìåæ äèñ öèï ëè íàð íûå î÷åð êè êóëü òóð íûõ, òîð ãî âûõ,
ïî ëè òè ÷åñ êèõ ñâÿ çåé IX–XII ââ. Ì., 2001. Ñ. 500–503.
62 Ñì. Pritsak O. The Origin of Rus’. P. 404–422.
• Áå æàâ øèé íîð âåæ ñêèé êî íóíã Îëàâ Õà ð àëüäññîí Òîë ñòûé (Ñâÿ òîé) ïðè åç -
æàë íà Ðóñü â 1029–1030 ãî äàõ63.
• Íàñ ëåä íèê íîð âåæ ñêî ãî òðî íà Ìàã íóñ Îëàâñ ñîí Äîá ðûé æèë ïðè äâî ðå
ßðîñ ëà âà â 1029–1034 ãî äàõ64.
• Íàñ ëåä íèê íîð âåæ ñêî ãî òðî íà Õà ðàëüä Ñè ãóð äàð ñîí Ñó ðî âûé ãîñ òèë ó
ßðîñ ëà âà è ñëó æèë â åãî âîé ñêå â íà ÷à ëå 1030-õ è â ñå ðå äè íå 1040-õ ãî äîâ65.
• Èçãíàí íûå ñâî èì äÿ äåé — âåí ãåð ñêèì êî ðîë¸ì Èøòâà íîì — Àíäðåé (âçÿâ -
øèé ïî çäíåå â æ¸íû äî÷ü ßðîñ ëà âà) è Ëå âåí òå åç äè ëè íà Ðóñü â ñå ðå äè íå
1040-õ ãî äîâ66.
Òà êèì îá ðà çîì, ïðå áû âà íèå Ýéìóí äà Îëàâñ ñî íà è åãî ñû íî âåé íà Ðóñè íå
áûëî êà êèì-òî ýêñ òðà îð äè íàð íûì ñîáûòèåì.
Îäíà êî ê ñâå äå íè ÿì Eym. áå çóñ ëîâ íî ñëå äó åò îò íî ñèòü ñÿ îñòî ðîæ íî. Ñ÷è òàòü
íà èõ îñíî âà íèè, ÷òî Ïî ëîöê áûë ïîä ÷èí¸í øâåä ñêîé äè íàñ òèè ïðè Ýéìóí äå,
âðÿä ëè óìåñ òíî. Ïîë íîå îò ñó òñòâèå ñâå äå íèé îá Ýéìóí äå è åãî ïî òîì êàõ â ðóñ -
ñêèõ ëå òî ïè ñÿõ íå ïî çâî ëÿ åò ãî âî ðèòü î êíÿ æå íèè Ýéìóí äà è åãî ñû íî âåé â Ïî -
ëîö êå. Ãî ðàç äî âå ðî ÿò íåå, ÷òî Ýéìóíä è åãî ñû íîâüÿ áûëè âî å âî äà ìè67 ïî ëîö -
Ýéìóíä-óáèéöà Áîðèñà 35
Èíãèãåðä
Èðèíà
â 1019 ã. âûäàíà
çàìóæ çà ßðîñëàâà
Åéðèê
Ïîáåäîíîñíûé
Àñòðèä
îáîäðèòêà
Ýäëà
íàëîæíèöà
Åéìóíä
Ýéìóíä
Ñòàðûé
Àíóíä-
ßêîá
ÕàðàëüäÕàêîí
Ðûæèé
(?)
Àíóíä
èç Ðóñè
Ðàãíàð Èíãâàð
Ïóòåøåñò-
âåííèê
Ðàãíõèëüä
Àñòðèä
çàìóæåì
çà Îëàâîì
Ñâÿòûì
Òîëà
Õîëüìôðèä
çàìóæåì çà
ÿðëîì Ñâåéíîì
Õàêîíàðñîíîì
Ýéðèê
Îëàâ
Øâåäñêèé
63 Ñì. ïîä ðîá íåå: Äæàê ñîí Ò. Í. ×å òû ðå íîð âåæ ñêèõ êî íóí ãà íà Ðóñè: Èç èñ òî ðèè ðóñ ñêî-íîð -
âåæ ñêèõ ïî ëè òè ÷åñ êèõ îò íî øå íèé ïî ñëåä íåé òðå òè X — ïåð âîé ïî ëî âè íû XI â. Ì., 2000.
Ñ. 51–91.
64 Ñì. ïîä ðîá íåå: Òàì æå. Ñ. 93–115.
65 Ñì. ïîä ðîá íåå: Òàì æå. Ñ. 117–155.
66 Ñì. Íà çà ðåí êî À. Â. Ïëå ìÿí íè êè âåí ãåð ñêî ãî êî ðî ëÿ Èøòâà íà I íà Ðóñè. Ad fontem. Ó èñ òî÷ -
íè êà: Ñáîð íèê ñòà òåé â ÷åñòü Ñåð ãåÿ Ìè õàé ëî âè ÷à Êàø òà íî âà. Ì., 2005. Ñ. 167–175.
67 Âîç ìîæ íî, àíà ëî ãè÷ íóþ Ýéìóí äó ðîëü èã ðàë äðó ãîé çíàò íûé øâåä íà ðóñ ñêîé ñëóæ áå — ÿðë
иãíâàëüä Óëüâññîí, ïî ëó ÷èâ øèé, ñî ãëàñ íî ñà ãàì, â òå æå ãîäû, ÷òî è Ýéìóíä, â ñâî¸ óïðàâ ëå -
íèå Ëà äî ãó.
Èíòå ðåñ íî, ÷òî ïî òîì êè äâóõ çíàò íûõ ñêàí äè íà âîâ, çíà ÷è òåëü íóþ ÷àñòü ñâî åé æèç íè ïðî -
âåä øèõ íà Ðóñè, — Ýéìóí äà Îëàâñ ñî íà è ÿðëà иãíâàëü äà (åñëè ýòî áûë òîò ñà ìûé иãíâàëüä,
÷òî è îòåö Ñòåé íêå ëÿ) — ñòà ëè âî âòî ðîé ïî ëî âè íå XI âåêà ãëàâ íû ìè ïðî òè âî áî ðñòâó þ ùè ìè
ñòî ðî íà ìè â áîðü áå çà øâåä ñêèé òðîí. Ïðàâ äà, èñ òî÷ íè êè ìîë ÷àò î òîì, çà êðå ïè ëèñü ëè íà
Ðóñè ïî òîì êè Ýéìóí äà, êàê ýòî ïðî è çîø ëî ñ ïî òîì êà ìè иãíâàëü äà, ñóäÿ ïî âñå ìó, îñíî âàâ -
êèõ êíÿ çåé68. Âîç ìîæ íî, îíè áûëè îá ÿ çà íû ñëóæ áîé è ñà ìî ìó ßðîñ ëà âó, î ÷¸ì
ñâè äå ò åëüñòâó þò íå òîëü êî ñëî âà ïðÿ äè î òîì, ÷òî «Ýéìóíä êî íóíã áó äåò òàê æå
äåð æàòü îá îðî íó ñòðà íû äëÿ áðàòü åâ [Áðÿ ÷èñ ëà âà è ßðîñ ëà âà] è âñå ãî Ãàð äà ðè -
êè»69, íî è äàí íûå îá ó÷àñ òèè Èíãâà ðà Ýéìóí äàð ñî íà â âî åí íûõ ïðåä ïðè ÿ òè ÿõ
ßðîñ ëà âà70.
Èíñòèòóò âñåîáùåé èñòîðèè ÐÀÍ
36 Ñàââà Ìèõååâ
øè ìè îäèí èç êðóï íåé øèõ íîâ ãî ðîä ñêèõ áî ÿð ñêèõ ðî äîâ (Ìîë ÷à íîâ À. À. Ñêàí äè íàâ ñêèå âû -
õîä öû ñðå äè ôå î äàëü íîé ýëè òû Ñå âåð íîé Ðóñè (Ïî òîì êè ÿðëà иãíâàëü äà Óëüâññî íà â Ëà äî ãå
è Íîâ ãî ðî äå). XIII êîí ôå ðåí öèÿ ïî èç ó÷å íèþ èñ òî ðèè, ýêî íî ìè êè, ëè òå ðà òó ðû è ÿçû êà Ñêàí -
äè íàâ ñêèõ ñòðàí è Ôèí ëÿí äèè: Òå çè ñû äîê ëà äîâ. Ì.; Ïåò ðî çà âîäñê, 1997. Ñ. 136–138; Ãèï ïè -
óñ À. À. Ðà ãî ó èëú (Ñòðà íè öà èç èñ òî ðèè ðóñ ñêî ãî èìå íîñ ëî âà). Ðó ñèñ òè êà. Ñëà âèñ òè êà. Ëèí -
ãâèñ òè êà: Festschrift für Werner Lehfeldt. München, 2003. (Die Welt der Slaven: Sammelbände.
Bd. 19), 144–154).
68 Ãðó øå âñüêèé Ì. Ñ. Âèi ìêè ç æå ðåë äî iñòî ðèi Óêðài íè-Ðóñè äî ïî ëî âè íè XI âiêà. Ó Ëüâîâi,
1895. Ñ. 122 (ïðèì. 1).
69 Ñð. ñî îá ðà æå íèÿ À. Í. Íà ñî íî âà: Íà ñî íîâ À. Í. «Ðóñ ñêàÿ çåì ëÿ» è îá ðà çî âà íèå òåð ðè òî ðèè
äðåâ íå ðóñ ñêî ãî ãî ñó äà ðñòâà: Èñòî ðè êî-ãå îã ðà ôè ÷åñ êîå èñ ñëå äî âà íèå. Ì., 1951. Ñ. 148.
70 Êðî ìå ýòî ãî ìîæ íî îò ìå òèòü, ÷òî ìåñ òîì ãè áå ëè íå èç âåñ òíî ãî ïî èìå íè ÷å ëî âå êà (âå ðî ÿò íî,
ðî äñòâåí íè êà Ýéìóí äà è Èíãâà ðà), ïî êî òî ðî ìó ïðè ìåð íî â 1030-å ãîäû ñû íîâü ÿ ìè Ýéìóí äà
áûë ïî ñòàâ ëåí êà ìåíü ñ ðó íè ÷åñ êîé íàä ïèñüþ U 540, áûëà Ãðå öèÿ.
|