Регіональні дискурси української історії
Збережено в:
| Дата: | 2007 |
|---|---|
| Автор: | |
| Формат: | Стаття |
| Мова: | Ukrainian |
| Опубліковано: |
Інститут історії України НАН України
2007
|
| Назва видання: | Регіональна історія України |
| Теми: | |
| Онлайн доступ: | http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/29582 |
| Теги: |
Додати тег
Немає тегів, Будьте першим, хто поставить тег для цього запису!
|
| Назва журналу: | Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine |
| Цитувати: | Регіональні дискурси української історії / М. Кирчанів // Регіональна історія України: Зб. наук. ст. — К.: Інститут історії України НАН України, 2007. — Вип. 1. — С. 79-88. — Бібліогр.: 25 назв. — укр. |
Репозитарії
Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine| id |
irk-123456789-29582 |
|---|---|
| record_format |
dspace |
| spelling |
irk-123456789-295822014-12-15T22:55:34Z Регіональні дискурси української історії Кирчанів, М. Теоретико-методологічні проблеми регіональної історії 2007 Article Регіональні дискурси української історії / М. Кирчанів // Регіональна історія України: Зб. наук. ст. — К.: Інститут історії України НАН України, 2007. — Вип. 1. — С. 79-88. — Бібліогр.: 25 назв. — укр. XXXX-0087 http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/29582 uk Регіональна історія України Інститут історії України НАН України |
| institution |
Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine |
| collection |
DSpace DC |
| language |
Ukrainian |
| topic |
Теоретико-методологічні проблеми регіональної історії Теоретико-методологічні проблеми регіональної історії |
| spellingShingle |
Теоретико-методологічні проблеми регіональної історії Теоретико-методологічні проблеми регіональної історії Кирчанів, М. Регіональні дискурси української історії Регіональна історія України |
| format |
Article |
| author |
Кирчанів, М. |
| author_facet |
Кирчанів, М. |
| author_sort |
Кирчанів, М. |
| title |
Регіональні дискурси української історії |
| title_short |
Регіональні дискурси української історії |
| title_full |
Регіональні дискурси української історії |
| title_fullStr |
Регіональні дискурси української історії |
| title_full_unstemmed |
Регіональні дискурси української історії |
| title_sort |
регіональні дискурси української історії |
| publisher |
Інститут історії України НАН України |
| publishDate |
2007 |
| topic_facet |
Теоретико-методологічні проблеми регіональної історії |
| url |
http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/29582 |
| citation_txt |
Регіональні дискурси української історії / М. Кирчанів // Регіональна історія України: Зб. наук. ст. — К.: Інститут історії України НАН України, 2007. — Вип. 1. — С. 79-88. — Бібліогр.: 25 назв. — укр. |
| series |
Регіональна історія України |
| work_keys_str_mv |
AT kirčanívm regíonalʹnídiskursiukraínsʹkoíístoríí |
| first_indexed |
2025-07-03T09:48:47Z |
| last_indexed |
2025-07-03T09:48:47Z |
| _version_ |
1836618747171831808 |
| fulltext |
Ìàê ñèì Êèð ÷àí³â
ÐÅòÎÍÀËÜͲ ÄÈÑÊÓÐÑÈ
ÓÊÐÀ¯ÍÑÜÊί ²ÑÒÎв¯
³äîìèé ðîñ³éñüêèé ³ñòî ðèê Â.À.Áåðä³íñüêèõ â îäí³é ç ñâî¿õ ìîíîã -
ðàô³é ïîñêàð æèâñÿ íà òå, ùî â ðîñ³éñüê³é ³ñòî ðè÷í³é íàóö³ óòâåð äè ëàñÿ
íåãà òèâíà, àëå ñò³éêà òåí äåíö³ÿ ³ãíî ðó âàííÿ ÷è çíå âàæ ëè âîãî â³äíî -
øåííÿ äî ïðîâ³íö³éíî¿ ³ñòîð³îãðàô³¿, ì³ñöå âèõ ³ñòî ðè÷ íèõ øê³ë1. Ñàìå
³ãíî ðó âàííÿ ðåã³îíàëü íîãî âèì³ðó ³ñòî ðè÷ íîãî çíàííÿ (ðåã³îíàëü íî¿,
ëîêàëü íî¿ ³ñòîð³¿2) í³âåëþº íå ò³ëüêè âàæ ëè âèé ïëàñò ³ñòî ðè÷ íî¿ äóìêè,
àëå ³ ëîêàëü íèé âèì³ð ³ñòîð³¿, çâî äÿ÷è íàö³îíàëüíó ³ñòîð³þ äî ³ñòîð³¿
ïîë³òè÷ íîãî öåí òðó. ßêùî òàêó ñèòóàö³þ â Ðîñ³¿ ìîæíà ñïðî áó âàòè ïîÿñ -
íèòè ¿¿ çíà÷ íèìè òåðè òîð³àëü íèìè ðîçì³ðàìè, òî ³ãíî ðó âàííÿ ðåã³îíàëü -
íîãî äèñ êóðñó â óêðà¿íñüê³é ³ñòî𳿠çäàºòüñÿ îáðàç ëè âèì óïó ùåí íÿì.
Óêð à¿íñüêà ³ñòîð³ÿ á³ëüøîþ ì³ðîþ, í³æ ³ñòîð³ÿ ³íøèõ ºâðî ïå éñüêèõ
êðà¿í, ðîç âè âà ëàñÿ ÿê ³ñòîð³ÿ ðåã³îíàëüíà òà ëîêàëüíà. Öÿ ðåã³îíàëüíà ïåð -
ñïåê òèâà äàëà ïðî ñåáå çíàòè âæå íà íàé ðàí³øèõ åòà ïàõ ³ñíó âàííÿ óêð -
à¿íñüêî¿ äåð æàâè.  ïåð³îä Êè¿âñüêî¿ Ðóñ³ òåí äåíö³ÿ äî ïîñòó ïî âî¿
ðåã³îíàë³çàö³¿ äåð æàâ íîñò³, äðîá ëåííÿ äåð æàâè íà îêðåì³ êíÿç³âñòâà íàëå -
æàëà äî òèõ, ÿê³ âèç íà ÷àëè ðîç âè òîê äåð æàâè. Êîìåí òó þ÷è òàêó îñîá -
ëèâ³ñòü óêð à¿íñüêî¿ äåð æàâ íîñò³, Ìèõàéëî Ãðó øå âñüêèé ïèñàâ ïðî
“âåëèêó íåãà òèâíó ðîëü óêð à¿íñüêî¿ òåðè òî𳿔3. ³í íå óíèê íóâ ó ñâî¿é
íàóêîâ³é òâîð ÷îñò³ çâåð íåííÿ äî ðåã³îíàëü íî¿ ïðî áëå ìà òèêè. Ãðó øå -
âñüêèé, â³ðîã³äíî, ³ óÿâ ëåííÿ íå ìàâ ïðî ãåíåçó ðåã³îíàë³çìó â òåî ðå -
òè÷í³é ïåð ñïåê òèâ³, àëå â³í îïè ñàâ òàê³ ôàêòè ïîë³òè÷ íî¿ ³ñòîð³¿, ÿê³
³ñòî ðè÷íî çóìî âèëè ðîç âè òîê Óêðà¿íè ÿê êðà¿íè ç ñèëü íèìè ðåã³îíàëü -
© Ðåã³îíàëüíà ³ñòîð³ÿ Óêðà¿íè. Çá³ðíèê íàóêî âèõ ñòà òåé. Âèïóñê 1. – Ñ. 79-88. © Ìàê ñèì Êèð ÷àí³â, 2007
1 Áåð äèí ñêèõ Â.À. Óåç äíûå èñòî ðèêè. Ðóñ ñêàÿ ïðî âèí öè àëü íàÿ èñòî ðè îã ðà ôèÿ.
– Ì., 2003. – Ñ. 283.
2 ϳä ëîêàëü íîþ ³ñòîð³ºþ ÿ ðîçóì³þ íå ïðî ñòî êðàºçíà âñòâî ÷è ì³ñöåâó ³ñòîð³þ,
à íàö³îíàëüíó, àëå ëîêàë³çîâàíó ³ñòîð³þ, âèâ ÷åííÿ ÿêî¿ â³äêðèâຠíîâ³ äèñ -
êóðñè â ðîçóì³íí³ ³ñòî𳿠íàö³îíàëü íî¿. Òàêà òî÷êà çîðó óòâåð äè ëàñÿ â
ðîñ³éñüê³é ³ñòîð³îãðàô³¿, äå ëîêàëüíà ³ñòîð³ÿ ïîºäíóºòüñÿ ç ³íòå ëåê òó àëü íîþ
³ñòîð³ºþ, ì³êðî³ñòî ðè÷ íèìè äîñë³äæåí íÿìè. Äèâ.: Íîâàÿ ëîêàëü íàÿ èñòî ðèÿ. –
Ñòàâ ðî ïîëü, 2003 – 2004. – Âûï. 1 – 2. Ó Ðîñ³¿ íà ïèòàííÿ «Ùî òàêå ëîêàëüíà
³ñòîð³ÿ?» ñïðî áó âàëà â³äïîâ³ñòè Ì.Ô. Ðóìÿí öåâà: «ó íîâ³é ñèòóàö³¿ ç’ÿ âè ëàñÿ
ïîòðåáà â “íîâ³é ëîêàëüí³é ³ñòî𳿔, ïðåä ìåò ÿêî¿ – ñóá’ºêò ³ñòî ðè÷ íî¿ ä³¿, íå
òîòîæ íèé äåð æàâ³, ³ éîãî ³ñíó âàííÿ ÿê â ³ñòî ðè÷ íîìó, òàê ³ êî-åêçèñ òåíö³àëü -
íîìó ïðî ñòîð³» – äèâ.: Ðóìÿí öåâà Ì.Ô. Ñóáú åêò èñòî ðè ÷åñ êîãî äåéñòâèÿ: ê
âîï ðîñó î ïðåä ìåòå íîâîé ëîêàëü íîé èñòî ðèè // Íîâàÿ ëîêàëü íàÿ èñòî ðèÿ. –
Ñòàâ ðî ïîëü, 2003. – Âûï. 1. – Ñ. 203. Ó çàõ³äí³é, íàïðèê ëàä – â íîð âåçüê³é,
³ñòîð³îãðàô³¿ ï³ä ëîêàëü íîþ ³ñòîð³ºþ ðîçóì³þòü ³ñòîð³þ ëîêàëü íèõ îáùèí ³
³íñòè òóò³â, ÿêà çà ñâî¿ì ñòà òó ñîì íå òàêà ïîïó ëÿðíà ÿê íàö³îíàëüíà ³ñòîð³ÿ –
Alsvik O. The Norwegian Institute of Local History and Local History in Norway. –
Oslo, 1993. – P. 2.
3 Ãðó øå âñüêèé Ì. ²ñòîð³ÿ Óêðà¿íè-Ðóñ³. – Êè¿â, 1991. – Ò. 1. – Ñ. 8.
íèìè òåí äåíö³ÿìè. Êíèãè ³ñòî ðèêà ðÿñí³þòü ö³êàâèìè “ðåã³îíàëü íèìè”
ñïîñ òå ðå æåí íÿìè ³ ïðè ïó ùåí íÿìè. Íàï ðèê ëàä, â³äòâî ðþ þ÷è êàíâó ³ñòî -
ðè÷ íèõ ïîä³é, Ì.Ãðó øå âñüêèé çãàäóº ³ ïðî â³éñüêîâ³ ç³òêíåííÿ ì³æ
àíòàìè ³ ñëî âå íàìè â VI ñòîë³òò³, ùî çóìî âèëî ðîç êîë òåðè òî𳿠Ñõ³äíî¿
ªâðîïè, çàñå ëå íî¿ ñëîâ ’ÿ íàìè, íà ϳâäåíü ³ ϳâí³÷, äå âèíèêëè íåçà ëåæí³
öåí òðè ðîç âèòêó óêð à¿íñüêî¿ äåð æàâ íîñò³4.
Ñêëà äàííÿ âëàñíå îêðå ìèõ óêð à¿íñüêèõ òåðè òîð³é, ÿê³ ðåã³îíàëüíî
â³äð³çíÿ ëèñÿ îäíà â³ä îäíî¿, ìàþ÷è ñâî¿ ³ñòî ðè÷í³ ³ ïîë³òè÷í³ îñîá ëè -
âîñò³, Ãðó øå âñüêèé ïîâ’ÿ çó âàâ ç ðîç ïà äîì Êè¿âñüêî¿ Ðóñ³5. Âèòîêè òàêîãî
ðîç ïàäó Ãðó øå âñüêèé áóâ ñõèëü íèé áà÷èòè â ñîö³àëü íèõ ³ åêî íîì³÷íèõ
â³äíî ñè íàõ – òàêèì ÷èíîì, â êîí öåïö³¿ ïðî öåñ³â ðåã³îíàë³çàö³¿ ó Ãðó øå -
âñüêîãî äîì³íóâàëà ñîö³àëüíî-åêî íîì³÷íà ïàðà äèãìà. Ïî÷à òîê ëèòî -
âñüêî-ïîëüñüêî¿ äîáè â óêðà¿íñüê³é ³ñòî𳿠Ãðó øå âñüêèé ïîâ’ÿ çó âàâ ç
ïîë³òè÷ íèìè çì³íàìè, ñêî ðî ÷åí íÿì ðîë³ ³ âïëèâó óêð à¿íñüêèõ êíÿç³âñòâ ³
ïîë³òè÷ íèì ïîñè ëåí íÿì ñóñ³ä³â, ÿê³ çìîãëè óçÿòè ï³ä ñâ³é êîí òðîëü
óêðà¿íñüê³ òåðè òîð³¿.
Òåí äåíö³ÿì äåöåí òðàë³çàö³¿ ³ ðåã³îíàë³çàö³¿ ñïðè ÿëî ³ òå, ùî íîâ³
óêðà¿íñüê³ äåð æàâè ñòàëè ðîç âè âà òèñÿ â ð³çíèõ óìî âàõ, âèï ðî áî âó þ÷è
âïëèâè ç áîêó ð³çíèõ ïîë³òè÷ íèõ öåíòð³â – íîâî¿ äåð æàâè, ùî âèíèêëà íà
ñõ³äí³é îêî ëèö³ Ðóñ³-Óêðà¿íè (Âîëî äè ìèðî-Ñóç ä àëüñüêå êíÿç³âñòâî, ùî
ï³çí³øå ïîñòó ïè ëîñÿ ñâîºþ äåð æàâ íîþ ³í³ö³àòè âîþ Ìîñ êî⳿), Ïîëüù³ ³
Ëèòî âñüêî¿ äåð æàâè. Ó òàê³é ñèòóàö³¿ ð³çí³ óêðà¿íñüê³ çåìë³ ââ³éøëè äî
ñêëàäó ð³çíèõ äåð æàâ, ùî ïðè âåëî äî òîãî, ùî ðîç âè òîê (ìîâ íèé, êóëü òóð -
íèé, ïîë³òè÷ íèé, åêî íîì³÷íèé) öèõ òåðè òîð³é ï³øîâ ð³çíèìè øëÿ õàìè.
Ïîäàëüøà ðåã³îíàëüíà ðîçá³æí³ñòü â êîí öåïö³¿ Ì.Ãðó øå âñüêîãî òåæ ìàëà
ïîë³òè÷ íèé õàðàê òåð. Òàêèì ÷èíîì, ðåã³îíàëü íèé ÷èí íèê â çàãàëüí³é
ñõåì³ ³ñòî𳿠Óêðà¿íè, ÿêà áóëà çàïðî ïî íî âàíà Ì.Ãðó øå âñüêèì, ìàâ
ï³äëåãëå çíà ÷åííÿ. Ïåð âèí íèìè ³ âàæ ëèâ³øèìè ÷èí íè êàìè áóëè äëÿ
íüîãî ïîë³òè÷í³, ñîö³àëüí³ ³ êóëü òóðí³ ïðî öåñè.
Öþ ðåã³îíàë³çàö³þ íå âàðòî çâî äèòè äî ðîç âèòêó óêð à¿íñüêî¿ äåð æàâ -
íîñò³ ì³æ âèê ëè êàìè äâîõ ïîëþñ³â Ñõîäó ³ Çàõîäó, ªâðîïè ³ À糿, ùî õàðàê -
òåðíå, íàïðèê ëàä, äëÿ äåÿ êèõ ïîïó ëÿð íèõ äîñë³äæåíü Í.ßêî âåíêî6.
Ðåã³îíàë³çàö³ÿ – öå ñàìå ëîêàë³çàö³ÿ ³ñòîð³¿, ¿¿ äðîá ëåííÿ íà ðåã³îíàëüí³ ³
äð³áí³ø³ ëîêàëüí³ äèñ êóðñè. Òàê³é ðåã³îíàë³çàö³¿ ñïðè ÿëî ³ òå, ùî óêð à -
¿íñüêà äåð æàâí³ñòü í³êîëè íå áóëà ºäèíîþ, áóäó÷è ëèøå ñóêóïí³ñòþ òåðè -
òîð³é, äå ðàí³øå ³ñíó âàëè ïëåì³íí³ êíÿæ³ííÿ. Éìîâ³ðíî, íàñå ëåííÿ öèõ
òåðè òîð³é â³äð³çíÿ ëîñÿ íå ò³ëüêè â ìîâí³é ïåð ñïåê òèâ³ (ùî ï³äòâåð -
äæóºòüñÿ ïèñü ìî âèìè äæå ðå ëàìè), àëå ³ ìàëî ð³çí³ ïåðå âàãè â ¿æ³ ³ îäÿç³,
â³äð³çíÿ þ ÷èñü ³ àíòðî ïî ëîã³÷íî. ²ñòî ðè÷í³ äîë³ óêð à¿íñüêèõ òåðè òîð³é ç
80
â³í
à ÷
ð
è
Ê
ì
è ñê
à
Ì
4 Ãðó øå âñüêèé Ì. ²ëþñ òðî âàíà ³ñòîð³ÿ Óêðà¿íè. – Äîíåöüê, 2003. – Ñ. 26.
5 Òàì ñàìî. – Ñ. 98–99.
6 Äèâ. ðîçä³ë: «Óêðà¿íà ì³æ Ñõî äîì ³ Çàõî äîì: ïðîºêö³ÿ îäí³º¿ ³äå¿» â êíèç³
Í.ßêî âåíêî. – ßêî âåíêî Í. Ïàðà ëåëü íèé ñâ³ò: äîñë³äæåííÿ ç ³ñòî𳿠óÿâ ëåíü òà
³äåé â Óêðà¿í³ XVI – XVII ñò. – Ê., 2002.
XIV ïî XVII ñòîë³òòÿ ïî÷àëè ð³çíè òèñÿ – íîñ³¿â ð³çíèõ óêð à¿íñüêèõ
ä³àëåêò³â îá’ºäíó âàëè ëèøå íîðìè óêð à¿íñüêî¿ íàðîä íî¿ êóëü òóðè. ²íêîð -
ïî ðàö³ÿ ÷àñ òèíè óêð à¿íñüêèõ òåðè òîð³é Ðîñ³ºþ ó ñåðå äèí³ XVII ñòîë³òòÿ
çà óìîâè, ùî ³íø³ óêðà¿íñüê³ òåðè òî𳿠ïðî äîâ æó âàëè ðîç âè âà òèñÿ â ðàì -
êàõ Ðå÷³ Ïîñ ïî ëè òî¿, ëèøå ïîñè ëèëà ³ñíóþ÷³ â³äì³ííîñò³ ì³æ óêð à -
¿íñüêèìè ðåã³îíàìè. ˳êâ³äàö³ÿ Ïîëüñüêî¿ äåð æàâè, ïåðå òâî ðåííÿ Ðîñ³¿ â
³ìïåð³þ, ³íòåã ðàö³ÿ çàõ³äíèõ óêð à¿íñüêèõ òåðè òîð³é â ³ìïåð³þ Ãàá ñáóðã³â
– âñ³ ö³ ÷èí íèêè ñïðè ÿëè çðîñ òàííþ ÷èñëà â³äì³ííîñ òåé ì³æ óêð à -
¿íñüêèìè òåðè òîð³ÿìè.
Âèùå ÿ øèðîêî âèêî ðèñ òî âó âàâ ïîíÿòòÿ “ëîêàëü íèé”, “ëîêàëüíà”,
“äèñ êóðñ”, “ðåã³îíàëüíà ³ñòîð³ÿ”, “ðåã³îíàë³çàö³ÿ”. ªâà Äîìàí ñêà, êîìåí -
òó þ÷è ìîâ íèé äèñ êóðñ ñó÷àñ íîãî ãóìàí³òàð íîãî çíàííÿ, ïèøå ïðî òå, ùî
³ñòî ðèê-äîñë³äíèê âæå íå â ñèëàõ “ñõî ïèòè ä³éñí³ñòü”, ³ ñàì çàãàíÿº ñåáå
â “ìîâíó â’ÿç íèöþ”. Ïîñò³éíå æîí ãëþ âàííÿ ñëî âàìè ³ òåðì³íàìè âåäå äî
òîãî, ùî â ³ñòî ðè÷ íèõ ñòóä³ÿõ âñòà íî âèâñÿ “åï³ñòå ìî ëîã³÷íèé õàîñ”7.
Ðîñ³éñüê³ ³ñòî ðèêè Ñ.Ìàëîâ³÷êî ³ Ò.À.Áóëè´³íà, êîìåí òó þ÷è àíà ëîã³÷íó
ïðî áëåìó â ðîñ³éñüê³é ³ñòîð³îãðàô³¿, ïèøóòü, ùî ³ñòî ðè÷í³ äîñë³äæåííÿ
íåð³äêî â òàê³é ñèòóàö³¿ äåã ðà äó þòü äî ð³âíÿ “ìîâ íî¿ ãðè”8.
Ïåðåä ìîäåð íîþ óêð à¿íñüêîþ ³ñòîð³îãðàô³ºþ, ÿêà âèíèêëà â Õ²Õ
ñòîë³òò³ ³ íå çàçíà âàëà ïîä³áíèõ ìîâ íèõ óòðóä íåíü, í³êîëè íå ñòî ÿëî
çàâäàííÿ íàïè ñàííÿ óêð à¿íñüêî¿ ³ñòî𳿠â ðåã³îíàëüí³é ïåð ñïåê òèâ³, ïðè -
íàéìí³, óêðà¿íñüê³ ³ñòî ðèêè òàêî¿ çàäà÷³ í³êîëè íå äåê ëà ðó âàëè. Ïåðåä
íèìè ñòî ÿëî ³íøå, âàæ ëèâ³øå çàâäàííÿ – íàïè ñàííÿ óêð à¿íñüêî¿ ³ñòîð³¿
âçà ãàë³. Éîãî ìîæíà áóëî âèêî íàòè ëèøå ó ïîëåì³ö³ ÿê ç ïîëüñüêîþ, òàê ³
ðîñ³éñüêîþ ³ñòî ðè÷ íèìè òðà äèö³ÿìè, ÿê³ â³äìîâ ëÿëè Óêðà¿í³ â ïðàâ³ ìàòè
âëàñíó ³ñòîð³þ, à óêðà¿ íöÿì – áóòè îêðå ìîþ ³ ñàìîñò³éíîþ íàö³ºþ.
Àëå ÿê áè íå ïðàã íóëè óêðà¿íñüê³ ³ñòî ðèêè ñòâî ðèòè ³ çàòâåð äèòè â
óêðà¿íñüê³é ³ñòîð³îãðàô³¿ ñõåìó ºäèíî¿ óêð à¿íñüêî¿ ³ñòîð³¿, âîíè íåìè -
íó÷å ç³òêíó ëèñÿ ç ðåã³îíàë³çàö³ºþ ³ñòî ðè÷ íîãî ìèíó ëîãî â Óêðà¿í³. Âîíè
îá’ºêòèâíî áóëè âèìó øåí³ ñïî ÷àòêó îïè ñó âàòè ïðî öåñ ôîð ìó âàííÿ
Êè¿âñüêî¿ Ðóñ³-Óêðà¿íè, àíàë³çóâàòè ïðî áëåìè ¿¿ ïîë³òè÷ íîãî ³, ÿê ðåçóëü -
òàò, ðåã³îíàëü íîãî äðîá ëåííÿ. Êîëè æ âîíè ïèñàëè ïðî ñó÷àñíó ³ñòîð³þ
Óêðà¿íè, òî îá’ºêòèâíî âîíè ðîçóì³ëè, ùî º äâ³ Óêðà¿íè, ùî íàëå æàòü
äâîì ³ìïåð³ÿì. Âæå ñàìà òàêà ñèòóàö³ÿ ñòà âèëà ïåðåä óêð à¿íñüêèì
äîñë³äíèöü êèì ñåðå äî âè ùåì çàâäàííÿ ÿêùî íå ïîÿñ íåííÿ òàêî¿ ñèòóàö³¿,
òî õî÷à á ¿¿ íàóêî âîãî îïèñó ³ âèâ ÷åííÿ. Óêðà¿íñüê³ ³ñòî ðèêè òîãî ÷àñó, çà
ñëî âàìè ðîñ³éñüêîãî äîñë³äíèêà Ñ.Ìàëîâ³÷êà, ïèñàëè òàêó ³ñòîð³þ, ÿêó
81
Ð
åã³î
íà
ëüí³ ä
è
ñêóð
ñè
óêð
à
¿íñüêî
¿ ³ñò
î
ð
³¿
7 Domanska E. Hayden White: Beyond Irony // History and Theory. – 1998. – Vol. 37.
– ¹ 2. – P. 173–181.
8 Ìàëî âè÷êî Ñ.È., Áóëû ãèíà Ò.À. Ñîâ ðå ìåí íàÿ èñòî ðè ÷åñ êàÿ íàóêà è èçó÷å íèå
ëîêàëü íîé èñòî ðèè // Íîâàÿ ëîêàëü íàÿ èñòî ðèÿ. – Ñòàâ ðî ïîëü, 2003. – Âûï. 1.
– Ñ. 9.
â³í âèç íà÷ຠÿê “çâè÷íó”9 – ³ñòîð³þ, ÿêà òðà äèö³éíî çâ’ÿ çó âà ëàñÿ ç öåí -
òðîì, ³ñòîð³þ, ùî áàçó âà ëàñÿ íà âèâ ÷åíí³ ïðî öåñ³â ôîð ìó âàííÿ íàö³îíàëü -
íî¿ äåð æàâè.
Ïîë³òèêà ³ìïåð³é â³äíîñíî Óêðà¿íè, óêðà¿íö³â ³ óêð à¿íñüêîãî
íàö³îíàëü íîãî ðóõó â çíà÷í³é ì³ð³ áàçó âà ëàñÿ íà ð³çíèõ ïîë³òè÷ íèõ ìîäå -
ëÿõ, ³ öå ñïðè ÿëî ðåã³îíàë³çàö³¿ óêð à¿íñüêèõ çåìåëü. Ö³ òåðè òîð³àëüí³ ³
ðåã³îíàëüí³ â³äì³ííîñò³ íå áóëè ïîäî ëàí³ çóñèë ëÿìè ä³ÿ÷³â óêð à¿íñüêîãî
íàö³îíàëü íîãî ðóõó, çîê ðåìà òèõ, ÿê³ áóëè ïîâ’ÿ çàí³ ç ³ñòî ðè÷ íèìè
ñòóä³ÿìè ³ íàïè ñàí íÿì íàö³îíàëü íî¿ ³ñòîð³¿. Òîìó â ÕÕ ñòîë³òò³, êîëè
âèíèêຠÓÐÑÐ ÿê ôîðìà óêð à¿íñüêî¿ äåð æàâ íîñò³, íå âñ³ óêðà¿íñüê³ òåðè -
òî𳿠âèÿâ ëÿ þòüñÿ ï³äêîí òðîëü íèìè óðÿäó Ðàäÿ íñüêî¿ Óêðà¿íè. Òå, ùî äî
ïî÷àòêó 1940-õ ðîê³â Ðàäÿ íñüêîìó Ñîþçó âäà ëîñÿ ïðèºäíàòè çàõ³äí³
óêðà¿íñüê³ òåðè òîð³¿, çîâñ³ì íå îçíà ÷àëî òîãî, ùî âñ³ ³ñòî ðè÷íî âèíèêë³
òåðè òîð³àëüí³ â³äì³ííîñò³ áóëè çàáóò³ ³ ïîäî ëàí³.
 óêðà¿íñüê³é ³ñòîð³îãðàô³¿ ùå áóëà ñèëüíà øêîëà Ì.Ãðó øå âñüêîãî,
õî÷à áàãàòî ¿¿ ïðåä ñòàâ íèê³â áóëè âèê ëþ ÷åí³ ç äîñë³äíèöü êîãî ñåðå äî -
âèùà. Íàï ðèê ëàä, Íàòàë³ÿ Ïîëî íñüêà-Âàñè ëåíêî (êîòðà ïî÷è íàëà â ÓÑÐÐ
³ ïîò³ì ïðî äîâ æó âàëà ñâîþ íàóêîâó ä³ÿëüí³ñòü â åêçèë³), ÿê ³ Ì.Ãðó øå -
âñüêèé, ïèñàëà ³ñòîð³þ Óêðà¿íè ÿê ïîë³òè÷íó ³ñòîð³þ10. Ïðî äîâ æó þ÷è òðà -
äèö³¿ óêð à¿íñüêî¿ íàö³îíàëü íî¿ ³ñòîð³îãðàô³¿, çàêëà äåí³ Ãðó øå âñüêèì,
óêð à¿íñüêà ³ñòîð³ÿ áóëà äëÿ íå¿ ³ñòîð³ºþ Óêðà¿íè – ¿¿ ö³êàâèëè ïîë³òè÷í³ ³
êóëü òóðí³ ïî䳿, âîíà êåðó âà ëàñÿ ïðàã íåí íÿì äîâåñòè, ùî Óêðà¿íà ìàº
ñâîþ ³ñòîð³þ. Òàêèé ï³äõ³ä àâòî ìà òè÷íî âèê ëþ ÷àâ ðåã³îíàëü íèé ÷èí íèê.
Ðåã³îíàëüí³ â³äì³ííîñò³ â êíè ãàõ Í.Ïîëî íñüêî¿-Âàñè ëåíêî ñïëè âà þòü
ëèøå òîä³, êîëè âîíà ïèøå ïðî â³äì³ííîñò³ â óêð à¿íñüêèõ ïîë³òèêàõ äåð -
æàâ, ÿê³ âîëîä³ëè óêð à¿íñüêèìè òåðè òîð³ÿìè. Àëå ³ â öüîìó âèïàäêó
ðåã³îíàëüíà ñïå öèô³êà ï³äïî ðÿä êî âó âà ëàñÿ ö³ëÿì íàïè ñàííÿ ñàìå
ïîë³òè÷ íî¿ ³ñòîð³¿.
² õî÷à ðàäÿ íñüêà ³ñòîð³îãðàô³ÿ ð³øó÷å äåê ëà ðó âàëà ñâîþ â³äìîâó â³ä
ñòà ðî¿ óêð à¿íñüêî¿ ³ñòî ðè÷ íî¿ íàóêè – ðàäÿíñüê³ ³ñòî ðèêè íåð³äêî ïðî äîâ -
æó âàëè ðîç âè âàòè íàðà òèâè ñòà ðî¿, íàö³îíàëü íî¿, ³ñòîð³îãðàô³¿, çì³íèâøè
òîí ³ñòî ðè÷ íîãî íàðà òèâó ç íàö³îíàëü íîãî íà ñîö³àëüíî îð³ºíòî âà íèé. Ìè
ìîæåìî ïðè ïóñ òèòè, ùî íàä óêð à¿íñüêèìè ³ñòî ðè êàìè òîãî ÷àñó òÿæ³â
ñâîºð³äíèé “êóëü òóð íèé ôîí” – ò³ çíàííÿ, óì³ííÿ ³ íàâèêè ³ñòî ðè÷ íîãî
äîñë³äæåííÿ, íàâêîëî ÿêèõ ³ “ïðîò³êàâ òâîð ÷èé ïîòåíö³àë”11. Ç äðó ãîãî
áîêó, ðàäÿ íñüêà ïîë³òèêà óí³ô³êàö³¿ ³ êîëîí³çàö³¿ Óêðà¿íè, ñïðîáè ïîâíî¿
³íòåã ðàö³¿ Óêðà¿íè â ðàäÿ íñüêèé ïîë³òè÷ íèé ïðîñò³ð ³ òâîð ÷èõ ïîòåíö³é â
ðàäÿ íñüêèé íàóêî âèé êàíîí íå ïðè âåëè äî ë³êâ³äàö³¿ ëîêàëü íèõ
82
â³í
à ÷
ð
è
Ê
ì
è ñê
à
Ì
9 Ìàëî âè÷êî Ñ.È. Íîâàÿ ëîêàëü íàÿ èñòî ðèÿ: èñòî ðè îã ðà ôè ÷åñ êèé îïûò âûõîäà
çà ãðà íèöû ïðî âè íè öà ëèçìà // Íîâàÿ ëîêàëü íàÿ èñòî ðèÿ. – Ñòàâ ðî ïîëü, 2004.
– Âûï. 2. – Ñ. 143.
10 Ïîëî íñüêà-Âàñè ëåíêî Í. ²ñòîð³ÿ Óêðà¿íè. – Ê., 2002. – Ò. 1–2.
11 Topping G. Utah Historians and Reconstruction of the Western History. – Norman,
2003. – P. 226.
â³äì³ííîñ òåé. Ó ðàäÿ íñüêèé ïåð³îä ñòàëè âèðàçíî ïîì³òí³ ïîë³òè÷í³, åêî -
íîì³÷í³ ³ êóëü òóðí³ íåçá³ãè, ÿê³ ³ñíó âàëè ì³æ çàõ³äíèìè, öåí òðàëü íèìè ³
ñõ³äíèìè óêð à¿íñüêèìè òåðè òîð³ÿìè. Ðàäÿíñüê³ óêðà¿íñüê³ ³íòå ëåê òó àëè
â òàê³é ñèòóàö³¿ ñïðî áó âàëè ðîç âè íóòè ºäèíó ñõåìó óêð à¿íñüêî¿ ³ñòîð³¿, ÿê
³ñòî𳿠îäíî¿ ç ñîþç íèõ ðåñ ïóáë³ê12. Öÿ ñâîºð³äíà “ðîäîâà òðàâìà” ðàäÿ -
íñüêî¿ óêð à¿íñüêî¿ ³ñòî ðè÷ íî¿ íàóêè î÷å âèäíà â äîñë³äæåí íÿõ ãåíå ðàëü -
íîãî ïëàíó, ïðè ñâÿ ÷å íèõ ³ñòî𳿠Óêðà¿íè.
Ñàìà êîí öåïö³ÿ ïîäà÷³ ³ñòî𳿠¿¿ ñïî æè âà ÷àì (ïðåä ñòàâ íè êàì ïðî -
ôåñ³éíîãî ³ñòî ðè÷ íîãî ñåðå äî âèùà – ñòóï³íü çàòðå áó âà íîñò³ ´ðóí òîâ íèõ
ïðàöü ñåðåä íå-³ñòî ðèê³â áóâ ì³í³ìàëü íèì) ðîç âè âà ëàñÿ ÿê äèõî òîì³ÿ. Ç
îäíîãî áîêó, âñ³ óêðà¿íñüê³ çåìë³ ³íòåã ðó âà ëèñÿ â ðàäÿ íñüêèé ³ñòî ðè÷ íèé
íàðà òèâ. Ç ³íøîãî áîêó, óêðà¿íñüê³ ³ñòî ðèêè ïðî ñòî íå ìîãëè ³ãíî ðó âàòè
÷èñ ëåíí³ ³ñòî ðè÷í³ ôàêòè, ÿê³ ñâ³ä÷èëè ïðî òå, ùî ðîç âè òîê óêð à¿íñüêèõ
çåìåëü éøîâ íåð³âíîì³ðíî. ² õî÷à â ðàäÿíñüê³é óêðà¿íñüê³é ³ñòîð³îãðàô³¿
áóëè çðîá ëåí³ ñïðîáè íàïè ñàííÿ ³ñòîð³¿/³ñòîð³é îêðå ìèõ óêð à¿íñüêèõ
ðåã³îí³â, ïîÿñ íåííÿ òàêèõ ð³çíèõ ð³âí³â ðîç âèòêó ðîç âè âà ëîñÿ ó ôîðì³
ðèòó àëü íèõ òâåð äæåíü ïðî äåê³ëüêà ñòîë³òü ïîëüñüêîãî ãí³òó ÷è àíòè íà -
ðîäíó ïîë³òèêó öàðñüêîãî ðåæèìó, ÿê³ ³ ïðè âåëè äî ïîÿâè òàêî¿ ð³çíî -
ìàí³òíî¿ ðåã³îíàëü íî¿ ñïå öèô³êè.
Çàã íàí³ â ðàìêè ðàäÿ íñüêî¿ öåí çóðè, óêðà¿íñüê³ ³ñòî ðèêè ïðî ñòî íå
íàâà æó âà ëèñÿ ³íòåã ðó âàòè â ÷èñëî äîç âî ëå íèõ òåì âèâ ÷åííÿ ëîêàëü íî¿
³ñòîð³¿, çàäî âîëü íÿ þ ÷èñü îô³ö³éíî ï³äòðè ìó âà íèì êðàºçíà âñòâîì. Àëå â
òàê³é ñèòóàö³¿ ³ êðàºçíà âñòâî ïîñòó ïîâî àïå ëþ âàëî äî êàíîí³â óêð à -
¿íñüêî¿ ³ñòîð³¿, íàïðèê ëàä, â Ëüâîâ³ àáî Õàðü êîâ³13. ²íøèìè ñëî âàìè,
óêðà¿íñüê³ ³ñòî ðèêè áóëè âèìó øåí³ äîâî äèòè, ùî òàêà “àêòó àëüíà” ³ ïðè -
íöè ïîâî âàæ ëèâà äëÿ Óêðà¿íè ïåðøà ðîñ³éñüêà ðåâî ëþö³ÿ ç îäíà êî âîþ
ñèëîþ çàÿ âèëà ïðî ñåáå ó âñ³õ óêð à¿íñüêèõ ðåã³îíàõ. Ó òàê³é ñèòóàö³¿
êðàºçíàâ÷³ ñòó䳿 âèêî íó âàëè ïîäâ³éíó ôóíêö³þ – âîíè áóëè ÿêî þñü
í³øåþ äëÿ ³ñòî ðèê³â-ëþáè òåë³â, íå ³íòåã ðî âà íèõ â îô³ö³éíó ³ºðàðõ³þ,
àëå, ç äðó ãîãî áîêó, âîíè áóëè ùå îäíèì êàíà ëîì, ÿêèé âèêî ðèñ òî âó âàâñÿ
óêð à¿íñüêèìè ³íòå ëåê òó à ëàìè, ùîá ï³äêðåñ ëèòè ñâîþ â³ðí³ñòü ³
ëîÿëüí³ñòü Ìîñêâ³.
Íà ôîí³ òàêî¿ ïîë³òè÷ íî¿ àíãà æî âà íî¿ ³ñòîð³îãðàô³¿ áàãàòî ïðè íöè -
ïîâî âàæ ëè âèõ ïèòàíü óêð à¿íñüêî¿ ³ñòî𳿠òàê ³ çàëè øè ëèñÿ áåç
â³äïîâ³äåé. Íà ðåã³îíàëüí³ â³äì³ííîñò³ äèâè ëèñÿ ÿê íà ôàêò, íå ã³äíèé
83
Ð
åã³î
íà
ëüí³ ä
è
ñêóð
ñè
óêð
à
¿íñüêî
¿ ³ñò
î
ð
³¿
12 Äèâ.: Êàñè ìåíêî À.Ê. Èñòî ðèÿ Óêðà èí ñêîé ÑÑÐ. – Ê., 1965; Èñòî ðèÿ Óêðà èí -
ñêîé ÑÑÐ: â 10 òò. – Ê., 1981 – 1985.
13 Äèâ. íàïðèê ëàä: Èñòî ðèÿ Ëüâîâà. Êðàò êèé î÷åðê. – Ëüâîâ, 1956. Ç äðó ãîãî
áîêó, ðàäÿ íñüêà ³ñòîð³îãðàô³ÿ êóëü òè âó âàëà íàðà òèâ ïðî òå, ùî ïî䳿
ðîñ³éñüêî¿ ³ñòî𳿠âèç íà ÷àëè ðîç âè òîê óêð à¿íñüêèõ òåðè òîð³é. Äèâ. îô³ö³éí³
ïóáë³êàö³¿: Õàðü êîâ â 1917 ãîäó. Âîñ ïî ìè íà íèÿ ó÷àñ òíè êîâ Âåëè êîé Îêò -
ÿáðüñêîé Ñîöè à ëèñ òè ÷åñ êîé ðåâî ëþ öèè. – Õàðü êîâ, 1957; Õàðü êîâ è Õàðü êîâ -
ñêàÿ ãóáåð íèÿ â ãîäû Âåëè êîé Îêò ÿáðüñêîé Ñîöè à ëèñ òè ÷åñ êîé ðåâî ëþ öèè. –
Õàðü êîâ, 1957; Õàðü êîâ è Õàðü êîâ ñêàÿ ãóáåð íèÿ â ãîäû ïåð âîé ðóñ ñêîé ðåâî -
ëþ öèè. – Õàðü êîâ, 1955.
óâàãè ç áîêó ïðî ôåñ³éíîãî ³ñòî ðè÷ íîãî ñåðå äî âèùà. Òîìó â ïîðó íåçà ëåæ -
íîñò³ Óêðà¿íà âñòó ïèëà íå ò³ëüêè ÿê äåð æàâà ðåã³îí³â, ÿê êðà¿íà, ðåã³îíè
ÿêî¿ â çíà÷í³é ì³ð³ â³äð³çíÿ ëèñÿ îäèí â³ä îäíîãî, àëå ³ ÿê êðà¿íà, äå ³ñòî -
ðèêè íå çíàé øëè â³äïîâ³ä³ íà ïèòàííÿ ïðî âèòîêè òà ãåíåçó ðåã³îíàë³çìó
òà ëîêàëü íîñò³ ³ñòîð³¿. Âïðî äîâæ 1990-õ ðîê³â óêðà¿íñüê³ ³íòå ëåê òó àëè
íåîäíî ðà çîâî íàìà ãà ëèñÿ çíàéòè â³äïîâ³äü íà ïèòàííÿ ïðî ïðè ÷èíè ³
õàðàê òåð òàêèõ çíà ÷ó ùèõ òåðè òîð³àëü íèõ â³äì³ííîñ òåé ³ ëîêàëü íèõ îñîá -
ëè âîñ òåé Óêðà¿íè. Àëå õî÷ ÿê ñòà ðà ëèñÿ óêðà¿íñüê³ ³ñòî ðèêè, õî÷ ÿê íàìà -
ãà ëèñÿ ïèñàòè ³ñòîð³þ Óêðà¿íè, âðà õî âó þ÷è ³ íîâ³òí³ ìåòî äèêè –
íåìè íó÷å âèõî äèëà ³ñòîð³ÿ äåð æàâè, ÿêà âèëè âà ëàñÿ â çîâí³øíþ ³ñòîð³þ
– ³ñòîð³þ ïîë³òè÷ íîãî öåí òðó. Íå äèâíî, ùî â òàê³é êîí öåïö³¿ ³ñòîð³¿
ðåã³îí³â â³äâî äè ëàñÿ äðó ãî ðÿäíà ³ ï³äëåãëà ðîëü.
Òàêà ñèòóàö³ÿ â óêðà¿íñüê³é ³ñòîð³îãðàô³¿ íà òîìó åòàï³ áóëà âèê ëè -
êàíà òèì, ùî ùå íå ñêëàâñÿ ñò³éêèé çâ’ÿ çîê ì³æ òàêèìè äîñë³äíèöü êèìè
êàòå ãîð³ÿìè, ÿê³ â àíãëî ìîâí³é ³ñòîð³îãðàô³¿ ïîçíà ÷à þòüñÿ ÿê “inside” ³
“outside”. Óêð à¿íñüêà ³ñòî ðè÷íà ñõåìà â XIX – ïåðø³é ïîëî âèí³ ÕÕ
ñòîë³òòÿ áóëà ³ñòîð³îãðàô³ºþ ñàìå “outside”. “Çîâí³øíÿ” ñòî ðîíà (çì³íè
ïðàâ ëÿ ÷èõ äèíàñò³é àáî çì³íè ïðà âè òåë³â íà òðîí³, ïîë³òè÷í³ ïðî öåñè,
â³éíè, ³ñòîð³ÿ âèç íà÷ íèõ ä³ÿ÷³â) ³ñòî ðè÷ íîãî ïðî öåñó ïåðå áó âàëà ï³ä
ïîñò³éíèì äîñë³äíèöü êèì ïðèö³ëîì. Ó ÕÕ ñòîë³òò³ íàì³òèëàñÿ òåí äåíö³ÿ
äî ïîñòó ïî âî¿ â³äìîâè â³ä òàêî¿ ìåòî äî ëî㳿. “Inside” ïîâîë³ ïî÷àâ ïðî íè -
êàòè íà ñòîð³íêè ³ñòî ðè÷ íèõ äîñë³äæåíü ³ ³íòåã ðó âà òèñÿ â ìåòî äî -
ëîã³÷íèé ³íñòðó ìåí òàð³é.
Òå, ùî óêð à¿íñüêà ³ñòîð³ÿ ìຠñâ³é “inside”, ñòàëî î÷å âèäíèì âæå â
ïåðø³é ïîëî âèí³ ÕÕ ñòîë³òòÿ. Àëå óñâ³äîì ëåííÿ öüîãî ôàêòó íå âåëî äî
òîãî, ùî öåé ðåã³îíàëü íèé ³ ëîêàëü íèé äèñ êóðñ ³ñòî𳿠àâòî ìà òè÷íî âïè ñó -
âàâñÿ â íàö³îíàëü íèé ³ñòî ðè÷ íèé êîí òåêñò. Ïðî íüîãî áîÿçêî ³ íåð³øó÷å
ïèñàëè ÿê íàö³îíàëüíî îð³ºíòî âàí³, òàê ³ ðàäÿíñüê³ ³ñòî ðèêè. ² äëÿ ïåð -
øèõ ³ äëÿ äðó ãèõ áóëî î÷å âèäíî, ùî ³ñòîð³ÿ, íàïðèê ëàä Áóêî âèíè àáî
Çàêàð ïàòòÿ çíà÷íî â³äð³çíÿºòüñÿ â³ä ³ñòî𳿠ðåøòè óêð à¿íñüêèõ çåìåëü.
Àëå ³ òîä³ â ðàäÿíñüê³é ³ ä³àñïîðí³é ³ñòîð³îãðàô³¿ (çãàäàºìî õî÷à á êíèãó
Îðåñòà Ñóá òåëü íîãî “Óêðà¿íà: ³ñòîð³ÿ”14 ç ¿¿ ïðî ñòî ðî âèì ðîçä³ëîì, ïðè -
ñâÿ ÷å íèì Çàêàð ïàòòþ) ïîøóêè â³äïîâ³ä³ íà ïèòàííÿ, ÷îìó âèíèêëà òàêà
ñèòóàö³ÿ, íå éøëè äàë³ ïîë³òè÷ íî¿ ³ êóëü òóð íî¿ ³ñòîð³¿, ñïðîá ïîÿñ íèòè
òàêèé ñâîºð³äíèé ³ñòî ðè÷ íèé ðîç âè òîê ïåðè ôåð³éíèì õàðàê òå ðîì òåðè -
òîð³é, â³ääà ëåí³ñòþ â³ä êóëü òóð íèõ öåíòð³â Óêðà¿íè.
Áóäó÷è ä³òüìè ðàäÿ íñüêî¿ ³ñòîð³îãðàô³¿, ³ñòî ðèêè â ñó÷àñí³é Óêðà¿í³
îïè íè ëèñÿ çàìêíó òèìè â ñâîºð³äíîìó ³íòå ëåê òó àëü íîìó ãåòòî, äå âîíè
áóëè âèìó øåí³ âèáè ðàòè ì³æ “òåê ñòîì” ³ “êîí òåê ñòîì”15. ²íøèìè ñëî -
âàìè, áëèñ êó÷à ìåòî äî ëîã³÷íà ï³äãî òîâêà, óì³ííÿ ÷èòàòè ³ ðîçóì³òè äæå -
ðåëî, ëþáîâ äî àêòèâ íî¿ àðõ³âíî¿ ðîáîòè (ò³ ÿêîñò³, ÿê³ õàðàê òåðí³ äàëåêî
84
â³í
à ÷
ð
è
Ê
ì
è ñê
à
Ì
14 Ñóá òåëü íèé Î. Óêðà¿íà: ³ñòîð³ÿ. – Ê., 1993.
15 Modern Intellectual History. – 2004. – Vol. 1. – ¹ 1. – P. 1–2.
íå äëÿ âñ³õ ³ñòî ðèê³â ìîëîä øîãî ïîêîë³ííÿ, ÿê³ ïðè é øëè â íàóêó âæå â
íåçà ëåæí³é Óêðà¿í³) àâòî ìà òè÷íî âïëè âàëè íà òå, ùî òàê³ ³ñòî ðèêè áóëè
ñïðèé íÿò ëè âèìè äî òèõ ìåòîä³â, ÿê³ âîíè çàñâî¿ëè íà ñòà䳿 ñâîãî ïðî -
ôåñ³éíîãî ñòà íîâ ëåííÿ. Ïð³îðè òå òîì äëÿ ö³º¿ ãðóïè ³ñòî ðèê³â áóâ òåêñò, à
³ñòîð³îãðàô³÷íèé êîí òåêñò â òàê³é ñèòóàö³¿ çäà âàâñÿ ëèøå äîïîâ íåí íÿì
äî ïåð âèí íîãî ïîøóêó ³ àíàë³çó äæå ðåëà. Òîìó çàõ³äí³ ìåòî äî ëî㳿 çäà âà -
ëèñÿ ¿ì ìàðã³íàëüíèìè, à ðåã³îíàëüí³ ñòó䳿 ç ¿õ ³íòå ðå ñîì äî ëîêàëü íèõ
äèñ êóðñ³â ÷èìîñü ëæå íà ó êî âèì àáî â êðà ùîìó ðàç³ – íàâêî ëî íà ó êî âèì.
Ñó÷àñ íèé ðîñ³éñüêèé ³ñòî ðèê Ï.Óâà ðîâ16 ïðî êî ìåí òó âàâ öþ ñèòóàö³þ
ñâîºð³äíî, âêà çàâøè, ùî ö³ äâ³ ãðóïè ³ñòî ðèê³â “ìîâ ÷àçíî äðåé ôó þòü â
ð³çí³ áîêè” – ïåðø³ ïèøóòü, à äðóã³ ¿õ àáî íå ðîçóì³þòü àáî ³ãíî ðó þòü.
Àëå ïîáî þ âàííÿ ïðåä ñòàâ íèê³â ³íòå ëåê òó àëü íîãî ñï³âòî âà ðèñ òâà
ïåðåä çàõ³äíèìè äîñë³äíèöü êèìè ïðàê òè êàìè ³ íåäîâ³ð’ÿ äî íîâèõ
ìåòîä³â äîñë³äæåííÿ (çà ñëî âàìè Ô.Àíêåðñì³òà – “distrust historical
theory”17) âèÿ âè ëèñÿ ÿâíî çàâè ùå íèìè ³ ïåðåá³ëüøå íèìè. Ñàìå “êîí -
òåêñò” ñòâî ðèâ óìîâè äëÿ ïåðå õîäó ³ñòî ðè÷ íèõ äîñë³äæåíü íà íîâèé åòàï,
ÿêèé ìè ìîæåìî âèç íà ÷èòè ÿê “êîí òåê ñòóàë³çàö³þ”18. Êîí òåê ñòóàë³çàöèÿ
òåê ñòó, äæå ðåëà, ÿêå ïåðå áóâຠâ öåíòð³ óâàãè ³ñòî ðèêà, ³íòåã ðàö³ÿ éîãî
(äæå ðåëà) â ðåã³îíàëü íèé ÷è íàâ³òü ëîêàëü íèé êîí òåêñò, âèêî ðèñ òàííÿ
ìåòîä³â ñóì³æíèõ íàóê – âñå öå çì³íþº õàðàê òåð ðåã³îíàëü íèõ ³ñòî ðè÷ íèõ
ñòóä³é. Âîíè ëèøà þòüñÿ ðåã³îíàëü íèìè ò³ëüêè çà íàçâàìè, àëå ñòà þòü ãëî -
áàëü íèìè çà ³íòå ëåê òó àëü íèì çì³ñòîì ³ ñåí ñîì. Òàêèì ÷èíîì, ëîêàëüíà
³ñòîð³ÿ ïåðå òâîðþºòüñÿ íà ìàé äàí ÷èê âèï ðî áó âàííÿ ìåòîä³â, ïðè äàò íèõ
äëÿ âèâ ÷åííÿ íàö³îíàëü íî¿ ³ñòî𳿠â çàãàëüí³é ïåð ñïåê òèâ³.
Äëÿ ³ñòî ðèê³â, ÿê³ îäåð æàëè îñâ³òó â ðàäÿíñüê³é Óêðà¿í³, òà ³ñòîð³ÿ,
ÿêó âîíè âèâ ÷àëè, ³ òà ³ñòîð³ÿ, ÿêó âîíè âèê ëà äà þòü – áåçó ìîâíî º äèñ -
öèïë³íîþ. Ùî ñòîñóºòüñÿ ðåã³îíàëü íî¿ ³ñòîð³¿, ëîêàëü íî¿ ³ñòîð³¿, òî ñåðåä
³ñòî ðèê³â ñòàð øîãî ïîêîë³ííÿ â³äíî øåííÿ äî öèõ íàïðÿìê³â ³ñòî ðè÷ íî¿
íàóêè âàð³þºòüñÿ â³ä ïðî õî ëîä íîãî äî íàñòî ðî æå íîãî. Õî÷ ÿê áè ïðàã -
íóëè åíòóç³àñòè ëîêàëü íî¿ ³ñòî𳿠äîâåñòè, ùî íàóêà ³ñòîð³ÿ ïîâèííà ðîç -
âè âà òèñÿ ³ ÿê “âóëèöÿ ç äâîñ òî ðîíí³ì ðóõîì”19 – ö³ çóñèëëÿ ïîêè íå
óâ³í÷à ëèñÿ î÷å âèä íèì óñï³õîì. Ñôåðè íàö³îíàëü íî¿ ³ñòî𳿠³ ëîêàëü íî¿
³ñòî𳿠÷³òêî ðîçä³ëåí³, ³ ñâîºð³äí³ êîð äîíè ì³æ íèìè çäà þòüñÿ íåïî ðóø -
íèìè. Ñèòóàö³ÿ óñêëàäíþºòüñÿ ³ òèì, ùî ³ñòî ðèêè ñòàð øîãî ïîêîë³ííÿ ³ç
çíà÷ íîþ íàñòî ðî æåí³ñòþ â³äíî ñÿòüñÿ äî ñàìèõ òåðì³í³â “ëîêàëüíà
85
Ð
åã³î
íà
ëüí³ ä
è
ñêóð
ñè
óêð
à
¿íñüêî
¿ ³ñò
î
ð
³¿
16 Óâà ðîâ Ï. Äóìàþò ëè èñòî ðèêè? À åñëè äóìàþò, òî çà÷åì? // Îäèñ ñåé. ×åëî -
âåê â èñòî ðèè. 2003. – Ñ. 303.
17 Ankersmit F. Hayden White’s Appeal to the Historians // History and Theory. –
1998. – Vol. 37. – ¹ 2. – P. 182–193.
18 La Carpa D. Tropisms of Intellectual History // Rethinking History. – 2004. – Vol. 8.
– ¹ 4.
19 Ìàëî âè÷êî Ñ.È. Òèï èñòî ðè ÷åñ êîãî çíà íèÿ â ïðî âèí öè àëü íîì èñòî ðè î ïè ñà -
íèè è èñòî ðè ÷åñ êîì êðå âå äå íèè // Ñòàâ ðî ïî ëüñêèé àëü ìà íàõ Ðîñ ñèé ñêîãî
îáùåñ òâà èíòåë ëåê òó àëü íîé èñòî ðèè. – Ñòàâ ðî ïîëü, 2005. – Âûï. 7. – Ñ. 25.
³ñòîð³ÿ” ³ “ðåã³îíàëüíà ³ñòîð³ÿ”, â³ääà þ÷è ïåðå âàãó ñòà ðîìó òåðì³íó
“êðàºçíà âñòâî”.
Ó öüîìó êîí òåêñò³ äîðå÷íî çãà äàòè êîí öåïö³þ ³çðà¿ëüñüêîãî
äîñë³äíèêà Ì.×àóòà, ÿêèé ìåòà ôî ðè÷íî ïèñàâ ïðî òå, ùî íàóêîâå çíàííÿ,
ó òîìó ÷èñë³ ³ ³ñòî ðè÷íå, ïðî ïîíóº “ñòèñë³ îáðàçè ñâ³òó”20. ² íàö³îíàëüíà
³ñòîð³ÿ ³ êðàºçíà âñòâî – öå òåæ ñâîºð³äí³ ñòèñë³ îáðàçè ³ñòî ðè÷ íîãî ìèíó -
ëîãî, àëå ôàêò ¿õ ñòèñ ëîñò³ ïåðå òâîðþº ¿õ íà êîí öåïòè, çàñòî ñó âàííÿ ÿêèõ
âåëüìè îáìå æåíå. Ó òàê³é ñèòóàö³¿ ðåã³îíàëüí³ ³ñòî ðè÷í³ ñòó䳿 ³ ëîêàëüíà
³ñòîð³ÿ ìîæóòü ñòàòè òèìè ³íñòðó ìåí òàìè, ÿê³ äîïî ìî æóòü ïîäî ëàòè öþ
çàìêíóò³ñòü. Âèêî ðèñ òàííÿ öèõ ìåòîä³â íå çàïå ðå÷óº ìîæ ëè âîñò³ âèõîäó
äî øèð øî¿ íàö³îíàëü íî¿ ³ñòî ðè÷ íî¿ ïðî áëå ìà òèêè, à ð³çí³ äîñë³äíèöüê³
ïðàê òèêè ëîêàëü íî¿ ³ñòîð³¿, â öåíòð³ ÿêèõ ïèëüíà óâàãà ³ äåòàëüíå âèâ -
÷åííÿ ð³çíèõ äèñ êóðñ³â ³ñòî ðè÷ íèõ ïîä³é, ìîæóòü ³ñòîòíî ðîç øè ðèòè
äîñë³äíèöüê³ ãîðè çîíòè òðà äèö³éíî¿ ³ñòî𳿠ÿê óí³âåð ñè òå òñüêî¿ äèñ öè -
ïë³íè.
Àëå òå, ùî â³äïîâ³äü íà âèê ëèêè ÷àñó íå çíàé äåíà äîñ³ ³ òå, ùî â
ïåð³îä íîâ³òí³õ ïîë³òè÷ íèõ ïîòðÿñ³íü ðåã³îíàëüíå ïèòàííÿ ç ïëî ùèíè
³íòå ëåê òó àëü íèõ äåáàò³â ïåðåì³ñòè ëîñÿ â ñôåðó ïîë³òèêè – âñå öå
ï³äêðåñëþº àêòó àëüí³ñòü ðåã³îíàëü íèõ äîñë³äæåíü. Çîê ðåìà, àêòó àëü íèì
ñòຠâèâ ÷åííÿ êîì ïëåêñó ïðî áëåì, ïîâ’ÿ çà íèõ ç ðåã³îíàëü íèìè äèñ êóð -
ñàìè óêðà¿íñüê³é ³ñòîð³¿. Óêð à¿íñüêà ³ñòîð³îãðàô³ÿ ìຠäâîõ ñîòð³÷íó
³ñòîð³þ, çà ö³ ðîêè äîñë³äæåíî ÷èìàëî ïðî áëåì, âèé øëà âåëè ÷åçíà
ê³ëüê³ñòü ð³çíî ìàí³òíèõ ³ñòî ðè÷ íèõ ðîçâ³äîê – éìîâ³ðíî, ñàìå çàðàç
ïåðåä óêð à¿íñüêèìè äîñë³äíèöü êèì ñåðå äî âè ùåì ïîñòàíå çàâäàííÿ ïðî à -
íàë³çóâàòè, ÿê ðåã³îíàëüí³ äèñ êóðñè ðîç âè âà ëèñÿ â óêðà¿íñüê³é ³ñòî -
ðè÷í³é íàóö³, òðàíñ ôîð ìó þ ÷èñü â ð³çíèõ óêð à¿íñüêèõ ³ñòîð³îãðàô³ÿõ. ²ç
óòâåð äæåí íÿì óêð à¿íñüêî¿ íåçà ëåæ íîñò³, ï³ñëÿ òîãî, ÿê óêðà¿íî-ðîñ³éñüêà
ïîëåì³êà âòðà òèëà ñâîþ àêòó àëüí³ñòü, ï³ñëÿ òîãî, ÿê óêð à¿íñüêà ³ñòîð³ÿ
ï³ääà ëàñÿ çíà÷í³é íàö³îíàë³çàö³¿ – â òàê³é ñèòóàö³¿ óêðà¿íñüê³ ³ñòî ðèêè
çóñòð³ëèñÿ ç ìåòî äî ëîã³÷íèì, à íå êîí êðåòíî ³ñòî ðè÷ íèì ïèòàí íÿì:
ñê³ëüêè ³ñòîð³é ìຠÓêðà¿íà ïðè òàê³é ð³çíî ìàí³òíîñò³ ðåã³îíàëü íèõ òåí -
äåíö³é – îäíó çàãàëüíó óêð à¿íñüêó ³ñòîð³þ ÷è êîì ïëåêñ ëîêàë³çîâà íèõ
ðåã³îíàëü íèõ óêð à¿íñüêèõ ³ñòîð³é.
Çíà÷í³ ïåð ñïåê òèâè äëÿ ðîç âèòêó ðåã³îíàëü íèõ ³ñòî ðè÷ íèõ ñòóä³é â
Óêðà¿í³ â³äêðè âà þòüñÿ ï³ñëÿ òèõ ôóí äà ìåí òàëü íèõ çì³í, ÿê³ â³äáó ëèñÿ â
óêðà¿íñüê³é ³ñòîð³îãðàô³¿ ï³ñëÿ êðàõó ðàäÿ íñüêî¿ ìîäåë³ ³ñòî ðè÷ íîãî
çíàííÿ ³ ðàäÿ íñüêî¿ ³ñòî ðè÷ íî¿ íàóêè. ijñòàâøè äîñ òóï äî çàõ³äíèõ ìåòî -
äèê íà ïî÷àòêó 1990-õ ðîê³â, óêðà¿íñüê³ ³ñòî ðèêè ïî÷àëè îñâî þ âàòè
çàõ³äí³ ìåòîäè ³ç çàï³çíåí íÿì. Òîä³ ÿê â ªâðîï³ ³ ÑØÀ “êë³îìåòð³ÿ ïðè é -
øëà ³ ï³øëà, íîâà ñîö³àëüíà ³ñòîð³ÿ ïåðå ñòàëà áóòè íîâîþ, à òîòàëüíà
86
â³í
à ÷
ð
è
Ê
ì
è ñê
à
Ì
20 Chayut M. Tragedy and Science // History of European Ideas. – 1999. – Vol. 25. –
No 4. – P. 163 – 177.
³ñòîð³ÿ ïîñòó ïè ëàñÿ ì³ñöåì ì³êðî³ñòî𳿔21, ó Óêðà¿í³ ö³ ìåòîäè çäà âà ëèñÿ
îäêðî âåí íÿì ³ ïàíàöåºþ. Çàãè áåëü ðàäÿ íñüêî¿ ³ñòîð³îãðàô³¿ ïðè âåëà äî
òîãî, ùî íà çì³íó ìîäåë³ “³ñòîð³ÿ – îïîâ³äàííÿ” ïðè õî äèòü íîâèé ìåòîä
íàïè ñàííÿ ³ñòî𳿠– “³ñòîð³ÿ – ïðî áëåìà”22.
Öå çîâñ³ì íå îçíà÷ຠòîãî, ùî ðàííÿ íàö³îíàëüíà ³ ðàäÿ íñüêà
³ñòîð³îãðàô³ÿ íå çíàëè êàòå ãî𳿠ïðî áëåì íîñò³. Ç äðó ãîãî áîêó â óìî âàõ
ñó÷àñ íîãî ïëþ ðàë³çìó äîñë³äíèöü êèõ ìåòî äèê ñàìà ïðî áëåìà â ³ñòîð³¿
ñòຠáàãà òî äèñ êóð ñíèì ïîíÿò òÿì. Òîìó, ðåã³îí, ðåã³îíàëüíà ³ñòîð³ÿ,
ëîêàëüíà ³ñòîð³ÿ ñòà þòü òèìè ïîëÿìè ³ñòî ðè÷ íîãî çíàííÿ ³ ï³çíàííÿ, äå º
ì³ñöå íå ò³ëüêè äëÿ êëà ñè÷ íèõ ìåòîä³â âèâ ÷åííÿ ìèíó ëîãî, àëå ³ äëÿ “ìîä -
íèõ” íîâèõ ìåòî äèê. Ðåã³îíàëüí³ ³ñòî ðè÷í³ ñòó䳿, çà ñëî âàìè Ô.
Àíêåðñì³òà23, ìîæóòü âèÿ âè òèñÿ íå ïðî ñòî êîðèñ íèìè, àëå ³ ïðî äóê òèâ -
íèìè – âîíè äîïî ìî æóòü ³íòåã ðó âàòè â ºäèíèé ³ñòî ðè÷ íèé êîí òåêñò íå
ò³ëüêè ëîêàëüí³ äèñ êóðñè íàö³îíàëü íî¿ ³ñòîð³¿, àëå ³ ðåï ðå çåí òàö³¿ ïðî
íàö³îíàëüíå ìèíóëå, ÿê³ âèíèêëè â ðåã³îíàõ ³ ³ç ñàìîãî ïî÷àòêó ðîç âè âà -
ëèñÿ ÿê òåðè òîð³àëüíî ëîêàë³çîâàí³.
Ó òàê³é ñèòóàö³¿ ðåã³îíàëüíà ³ ëîêàëüíà ïåð ñïåê òèâè ³ñòî ðè÷ íîãî
äîñë³äæåííÿ íå äåã ðà äó þòü äî ð³âíÿ ìåõàí³÷íî¿ ô³êñàö³¿ ôàêò³â ìèíó ëîãî
ò³º¿ àáî ³íøî¿ òåðè òîð³¿. Ðåã³îíàëüí³ ñòó䳿 ìîæóòü ñïðè ÿòè ðîç øè ðåííþ
íàøèõ óÿâ ëåíü ïðî ìèíóëå. ²íøèìè ñëî âàìè, òîé ³íñòðó ìåí òàð³é, ÿêèé
ïðî ïîíóºòüñÿ â ðàì êàõ ëîêàëü íèõ ³ ðåã³îíàëü íèõ ³ñòî ðè÷ íèõ ñòóä³é, äîïî -
ìàãຠíàì êðàùå óñâ³äîìèòè, ùî áóëî ³ ÿê öå ìèíóëå áóëî ì³ôîëîã³çîâàíå
â ³ñòîð³îãðàô³¿24. Ç äðó ãîãî áîêó, ñàìà ëîêàëüíà ³ñòîð³ÿ òà¿òü â ñîá³ ÷èìà -
ëèé ïîòåíö³àë äëÿ ì³ôîëîã³çàö³¿ ³ñòî ðè÷ íèõ ïî䳿. Õî÷à – öå âæå ³íøà ïðî -
áëåìà, ïèòàííÿ îñî áèñ òî¿ â³äïîâ³äàëü íîñò³ ³ êîì ïå òåí òíîñò³ ³ñòî ðèê³â.
Éìîâ³ðíî, êîëè îäèí ç ìåòîä³â (÷è êîì ïëåêñ áëèçü êèõ ìåòîä³â) ³ñòî -
ðè÷ íî¿ íàóêè áóäå âèç íà íèé ÿê ìåòî äî ëîã³÷íèé ´ðóíò ðåã³îíàëü íèõ ÷è
ëîêàëü íèõ äîñë³äæåíü, ïðî ôåñ³éíèé ³ñòî ðèê íå áóäå ³äåàë³çóâàòè öþ
ìåòî äî ëîã³þ. Ïð³îðè òåò íèì ³íòåã ðàö³éíèì ìåòî äîì ìîæå ñòàòè
ì³êðî³ñòîð³ÿ. Ç äðó ãîãî áîêó, ì³êðî³ñòîð³ÿ, ÿêà ÷óäîâî çàðå êî ìåí äó âàëà ³
ïîêà çàëà ñåáå â ªâðîï³ ç ¿¿ àðõ³âàìè, ùî äàþòü ìîæ ëèâ³ñòü ïðîñë³äèòè
³ñòîð³þ, íàïðèê ëàä, îêðå ìèõ ñåëÿ íñüêèõ ñ³ìåé âïðî äîâæ äåê³ëüêîõ
ïîêîë³íü ï³ä ðåã³îíàëü íîþ òî÷ êîþ çîðó, ìîæå âèÿ âè òèñÿ ìåíø ïðî äóê òèâ -
íîþ â Óêðà¿í³. Ïðèñ òó ïà þ÷è äî ïîä³áíèõ äîñë³äæåíü â Óêðà¿í³, ³ñòî ðèê
íåìè íó÷å çóñòð³íåòüñÿ ç òðóä íî ùàìè â ïîøóêó äæå ðåë, ³ éîãî óâàãà ç
Ñåðåä íüîâ³÷÷ÿ çì³ñòèòüñÿ íà Íîâó ÷è Íîâ³òíþ ³ñòîð³þ. Òîìó, ïåðå ôðà çî -
âó þ÷è ñëîâà ôðàí öóçü êîãî ³ñòî ðèêà À.Ïðî, ìè ìîæåìî ïðè ïóñ òèòè, ùî â
87
Ð
åã³î
íà
ëüí³ ä
è
ñêóð
ñè
óêð
à
¿íñüêî
¿ ³ñò
î
ð
³¿
21 Spang R. Paradigms and Paranoia: How Modern is French Revolution // American
Historical Review. – 2003. – Vol. 108. – No 1. – P. 119.
22 Äèâ.: Ìàëî âè÷êî Ñ.È. Òèï èñòî ðè ÷åñ êîãî çíà íèÿ â ïðî âèí öè àëü íîì èñòî ðè î -
ïè ñà íèè è èñòî ðè ÷åñ êîì êðå âå äå íèè. – Ñ. 5.
23 Äèâ.: Ankersmit F. Narrative logic. – Hague, 1983.
24 Nugent W. Western History, New and Not So New // OAH Magazine of History. –
1994. – ¹ 9.
ðåã³îíàëü íèõ ñòóä³ÿõ ìîæå ïî÷à òèñÿ (à ìîæå é íå ïî÷à òèñÿ) “÷àñ
ì³êðî³ñòî𳿔25. Óò³ì, ³ñòî ðè÷í³ ðåã³îíàëüí³ ñòó䳿 íå çàñòðà õî âàí³ â³ä äåã -
ðà äàö³¿ ó á³ê âèùå çãà äà íîãî êðàºçíà âñòâà.
ϳäâî äÿ÷è ï³äñóìêè, ïîâåð íóñÿ äî ïèòàííÿ, ñôîð ìóëü î âà íîãî âèùå –
ïðî òå, ñê³ëüêè ³ñòîð³é ìຠÓêðà¿íà. ³äïîâ³äü, ùî Óêðà¿íà ìຠîäíó óêð à -
¿íñüêó ³ñòîð³þ, çâó ÷èòü íå ò³ëüêè áàíàëüíî, àëå é ïàòå òè÷íî. Ç äðó ãîãî
áîêó, á³ëüø í³æ äåñÿ òèë³òí³é ðîç âè òîê óêð à¿íñüêî¿ ³ñòîð³îãðàô³¿ íå
ïðèâ³â äî òîãî, ùî â Óêðà¿í³ áóëà ñòâî ðåíà ïðè íöè ïîâî íîâà ñõåìà
íàö³îíàëü íî¿ ³ñòîð³¿. Çì³íà ðàäÿ íñüêî¿ âëàäè íà íîâó äåìîê ðà òè÷íó îçíà -
÷àëà àâòî ìà òè÷íó çàì³íó ðàäÿ íñüêî¿ êîí öåïö³¿ íà íàö³îíàëüíó, àëå âîíà
íå ñòàëà âèíà õî äîì òîä³øíüîãî ïîêîë³ííÿ ³ñòî ðèê³â, à áóëà íèìè çàïî çè -
÷åíà ó ñâî¿õ ïîïå ðåä íèê³â. ²ñòî ðè÷í³ ñòó䳿 ðîç âè âà þòüñÿ çà ñòà ðîþ
³íåðö³ºþ, êîðèñ òó þ ÷èñü ñòà ðèì ðàäÿ íñüêèì ïîòåíö³àëîì, ³íîä³ ïðè ïðàâ -
ëÿ þ÷è éîãî ³í’ºêö³ÿìè çàõ³äíèõ ìåòîä³â. Ó òàê³é ñèòóàö³¿ áóäü-ÿêà
çàõ³äíà ³ñòî ðè÷íà òåîð³ÿ íà ïåð øèõ ïîðàõ çäàºòüñÿ ïàíàöåºþ, ³ ò³ëüêè
ïîò³ì ñòຠî÷å âèä íèì, ùî íîâå ïîêîë³ííÿ ³ñòî ðèê³â íå â ñèë³ ïîäî ëàòè
³íåðö³þ ³ ïàñèâíå é ñêåï òè÷íå â³äíî øåííÿ ñòàð øèõ êîëåã.
Òàêèì ÷èíîì, ìåí³ çàëèøàºòüñÿ ïîâòî ðèòè çàóâà æåííÿ Äæåôà Åë³
ïðî òå, ùî ñó÷àñíà óêð à¿íñüêà ³ñòî ðè÷íà äóìêà – öå ñâîºð³äíèé ïîòÿã, äå
¿äóòü óêðà¿íñüê³ ³ñòî ðèêè – îäí³ ç íèõ º ïðè õèëü íè êàìè ñòà ðî¿ òðà -
äèö³éíî¿ ìåòî äî ëî㳿, à ³íø³ – àïî ëî ãå òàìè ïîñë³äîâ íî¿ ìîäåðí³çàö³¿
³ñòî𳿠– ¿¿ ìåòîä³â, ³íñòðó ìåí òàð³ÿ ³ ïîíÿò³éíîãî àïà ðàòó. Ïåðø³ ³ç çàäî âî -
ëåí íÿì ïîçáà âè ëèñÿ á â³ä äðó ãèõ. Ãîëîâíå íå òå, õòî ïåðå ìîæå. Ãîëîâíå,
ùî óêð à¿íñüêèé ³ñòîð³îãðàô³÷íèé ïîòÿã ðóõàºòüñÿ. ² ÷èì äàë³ â³í áóäå
â³ääà ëÿòüñÿ â³ä ñâîãî ðàäÿ íñüêîãî ìèíó ëîãî, òèì àêòèâí³øå âèêî ðèñ òî âó -
âà òè ìóòüñÿ íîâ³, çîê ðåìà – ëîêàëüí³ ³ ðåã³îíàëüí³ ³ñòî ðè÷í³ ñòó䳿.
88
25 Ïðî À. Äâå íàä öàòü óðî êîâ ïî èñòî ðèè. – Ì., 2000. – Ñ. 240.
|