Антоніна Федорівна Прихотько (до 100-річчя від дня народження)
Статтю при свячено 100-річчю від дня народження академіка НАН України Антоніми Федорівни Прихотько - видатного українського фізика-експериментатора, засновника школи низькотемпературної спектроскопії молекулярних кристалів...
Збережено в:
| Дата: | 2006 |
|---|---|
| Автор: | |
| Формат: | Стаття |
| Мова: | Ukrainian |
| Опубліковано: |
Центр досліджень науково-технічного потенціалу та історії науки ім. Г.М. Доброва НАН України
2006
|
| Назва видання: | Наука та наукознавство |
| Теми: | |
| Онлайн доступ: | http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/49580 |
| Теги: |
Додати тег
Немає тегів, Будьте першим, хто поставить тег для цього запису!
|
| Назва журналу: | Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine |
| Цитувати: | Антоніна Федорівна Прихотько (до 100-річчя від дня народження) / Ю.О. Храмов // Наука та наукознавство. — 2006. — № 2. — С. 105-112. — Бібліогр.: 18 назв. — укр. |
Репозитарії
Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine| id |
irk-123456789-49580 |
|---|---|
| record_format |
dspace |
| spelling |
irk-123456789-495802013-09-22T03:06:44Z Антоніна Федорівна Прихотько (до 100-річчя від дня народження) Храмов, Ю.О. Ювілеї. Пам’ятні дати Статтю при свячено 100-річчю від дня народження академіка НАН України Антоніми Федорівни Прихотько - видатного українського фізика-експериментатора, засновника школи низькотемпературної спектроскопії молекулярних кристалів Статья посвящена 100-летию со дня рождения академика НАН Украины Антонины Федоровны Прихотько — выдающегося украинского физика-экспериментатора, основателя школы низкотемпературное спектроскопии молекулярных кристаллов. The paper is devoted to the 100 anniversary of the date of birth of Antonina Prykhotko, a female academician of the National Academy of Sciences of Ukraine, an eminent Ukrainian physicist-experimentalist, founder of the academic school for low temperature spectroscopy of molecular crystals. 2006 Article Антоніна Федорівна Прихотько (до 100-річчя від дня народження) / Ю.О. Храмов // Наука та наукознавство. — 2006. — № 2. — С. 105-112. — Бібліогр.: 18 назв. — укр. 0374-3896 http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/49580 uk Наука та наукознавство Центр досліджень науково-технічного потенціалу та історії науки ім. Г.М. Доброва НАН України |
| institution |
Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine |
| collection |
DSpace DC |
| language |
Ukrainian |
| topic |
Ювілеї. Пам’ятні дати Ювілеї. Пам’ятні дати |
| spellingShingle |
Ювілеї. Пам’ятні дати Ювілеї. Пам’ятні дати Храмов, Ю.О. Антоніна Федорівна Прихотько (до 100-річчя від дня народження) Наука та наукознавство |
| description |
Статтю при свячено 100-річчю від дня народження академіка НАН України Антоніми Федорівни Прихотько - видатного українського фізика-експериментатора, засновника школи низькотемпературної спектроскопії молекулярних кристалів |
| format |
Article |
| author |
Храмов, Ю.О. |
| author_facet |
Храмов, Ю.О. |
| author_sort |
Храмов, Ю.О. |
| title |
Антоніна Федорівна Прихотько (до 100-річчя від дня народження) |
| title_short |
Антоніна Федорівна Прихотько (до 100-річчя від дня народження) |
| title_full |
Антоніна Федорівна Прихотько (до 100-річчя від дня народження) |
| title_fullStr |
Антоніна Федорівна Прихотько (до 100-річчя від дня народження) |
| title_full_unstemmed |
Антоніна Федорівна Прихотько (до 100-річчя від дня народження) |
| title_sort |
антоніна федорівна прихотько (до 100-річчя від дня народження) |
| publisher |
Центр досліджень науково-технічного потенціалу та історії науки ім. Г.М. Доброва НАН України |
| publishDate |
2006 |
| topic_facet |
Ювілеї. Пам’ятні дати |
| url |
http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/49580 |
| citation_txt |
Антоніна Федорівна Прихотько (до 100-річчя від дня народження) / Ю.О. Храмов // Наука та наукознавство. — 2006. — № 2. — С. 105-112. — Бібліогр.: 18 назв. — укр. |
| series |
Наука та наукознавство |
| work_keys_str_mv |
AT hramovûo antonínafedorívnaprihotʹkodo100ríččâvíddnânarodžennâ |
| first_indexed |
2025-07-04T10:45:59Z |
| last_indexed |
2025-07-04T10:45:59Z |
| _version_ |
1836712942832189440 |
| fulltext |
Þâ³ëå¿. Ïà ì�ÿòí³ äàòè
Þ.Î. Õðà ìîâ
ÀÍÒÎͲÍÀ ÔÅÄÎвÂÍÀ ÏÐÈÕÎÒÜÊÎ
(äî 100-ð³÷÷ÿ â³ä äíÿ íà ðîä æåí íÿ)
Ñòàò òþ ïðè ñâÿ ÷å íî 100-ð³÷÷þ â³ä äíÿ íà ðîä æåí íÿ àêà äåì³êà ÍÀÍ Óêðà¿ íè
Àíòîí³íè Ôå äîð³âíè Ïðè õîòü êî - âè äàò íî ãî óêð à¿íñüêî ãî ô³çèêà-åê ñïå ðè ìåí òà òî -
ðà, çà ñíîâ íè êà øêî ëè íèç ü êî òåì ïå ðà òóð íî¿ ñïåê òðîñ êîﳿ ìî ëå êó ëÿð íèõ êðèñ òàë³â
Àêàäåì³ê ÍÀÍ Óêðà¿ íè Àíòîí³íà Ôå -
äîð³âíà Ïðè õîòü êî — âè äàò íèé óêð à¿í -
ñüêèé ô³çèê-åê ñïå ðè ìåí òà òîð, çà ñíîâ íèê
øêî ëè íèç ü êî òåì ïå ðà òóð íî¿ ñïåê ò ðîñ êî -
ﳿ ìî ëå êó ëÿð íèõ êðèñ òàë³â. Âîíà íà ðî äè -
ëà ñÿ 26 êâ³òíÿ 1906 ð. ó Ï’ÿ òè ãî ð ñüêó. Ó
1930 ð. çàê³í÷è ëà Ëåí³íãðà äñüêèé ïîë³òåõ -
í³÷íèé ³íñòè òóò ³ òîãî æ ðîêó â ñêëàä³ «äå -
ñàí òó» ëåí³íãðà äñüêèõ ô³çèê³â íà ÷îë³ ç
².Â. Îáðå¿ ìî âèì, ïðè çíà ÷å íèì ïåð øèì
äè ðåê òî ðîì ò³ëüêè-íî ñòâî ðå íî ãî Óêð à ¿í -
ñüêî ãî ô³çè êî- òåõ í³÷íî ãî ³í ñòè òó òó, ïðè -
¿õà ëà â Õàðê³â «ðî áè òè» âå ëè êó ô³çèêó.
Âæå ó 1930—1935 ðð. ².Â. Îáðå¿ ìîâ ³
À.Ô.Ïðè õîòü êî â êð³î ãåíí³é ëà áî ðà òîð³¿
ÓÔÒ² ïåð øè ìè â ÑÐÑÐ ïðî âå ëè øè ðî êå
ñèñ òå ìà òè÷ íå äîñë³äæåí íÿ ñïåêòð³â
ð³çíèõ îðãàí³÷íèõ êðèñ òàë³â, ãî ëîâ íèì
÷è íîì àðî ìà òè÷ íî ãî ðÿäó, ãà ëî¿ä³â òà
³íøèõ ïðî ñòèõ êðèñ òàë³â. Ó 1932 ð. âîíè
âè ÿ âè ëè ë³í³é÷à òèé ñïåêòð êðèñ òàë³â íà -
ôòàë³íó ïðè 78 Ê [1]. Ñàìå â ÓÔÒ²
À.Ô. Ïðè õîòü êî çä³éñíè ëà ñïåê ò ðàëü íå
äî ñë³äæåí íÿ êðèñ òàë³â êèñ íþ, ìå òà íó,
àì³àêó òà ³í. Ó ðå çóëü òàò³ äèñ êðåòí³ñòü
ñïåêòð³â ìî ëå êó ëÿð íèõ êðèñ òàë³â áóëà äî -
âå äå íà íà çíà÷ íî ìó ñïåê ò ðàëü íî ìó ìà -
òåð³àë³, ùî çà ïî ÷àò êó âà ëî íèç ü êî òåì ïå ðà -
òóð íó ñïåê ò ðîñ êîï³þ ìî ëå êó ëÿð íèõ êðèñ -
òàë³â ó ÑÐÑÐ, â òîìó ÷èñë³ â Óêðà¿í³.
Ö³ ï³îíåðñüê³ äîñë³äæåí íÿ â ãà ëóç³
íèç ü êî òåì ïå ðà òóð íî¿ ñïåê òðîñ êîﳿ ìî -
ëå êó ëÿð íèõ êðèñ òàë³â ïî íîâ ëå íî
À.Ô.Ïðè õîòü êî â ²íñòè òóò³ ô³çèêè ÀÍ
Óêðà¿ íè â ï³ñëÿ âîºíí³ ðîêè, äå âîíà â
1944 ð. î÷î ëè ëà â³ää³ë ô³çèêè êðèñ òàë³â ³
çà àê òèâ íî¿ ó÷àñò³ ìî ëî äèõ ñï³âðî -
á³òíèê³â Â.Ë.Áðî ó äå, Â.Ñ. Ìåä âåäºâà òà
³íøèõ ³ ïðè ñïðè ÿíí³ êî ëåê òè âó ÕÔÒ²
ðîç ïî ÷à ëà ñòâî ðþ âà òè äðó ãó â Óêðà¿í³ òà
Íà ó êà òà íà óêîç íà âñòâî, 2006, ¹ 2 105
Þ.Î. Õðà ìîâ
ÀÍÒÎͲÍÀ ÔÅÄÎвÂÍÀ ÏÐÈÕÎÒÜÊÎ (ÄÎ 100-в××ß Â²Ä ÄÍß ÍÀÐÎÄÆÅÍÍß)
© Þ.Î. Õðà ìîâ, 2006
òðå òþ â ÑÐÑÐ êð³îãåí íó ëà áî ðà òîð³þ.
Ñóòòºâó äî ïî ìî ãó â ¿¿ ñòâî ðåíí³ íàä à ëè
².Â.Îá ðå¿ ìîâ ³ Á.Ã.Ëà çàðºâ.
Ó ðå çóëü òàò³ â ï³ñëÿ âîºííèé ïåð³îä â
êè¿âñüê³é êð³îãåíí³é ëà áî ðà òî𳿠ðîç ãîð -
íó ëè ñÿ øè ðîê³ äîñë³äæåí íÿ ç ô³çèêè ìî -
ëå êó ëÿð íèõ êðèñ òàë³â, ÿê³ ñòà ëè ãî ëîâ -
íîþ ñôå ðîþ ä³ÿëü íîñò³ ñòâî ðå íî¿ òóò ó
50–60-õ ðî êàõ À.Ô.Ïðè õîòü êî íà óêî âî¿
øêî ëè. Öüî ìó ñïðè ÿ ëè ¿¿ îñî áèñò³ ÿêîñò³
ÿê â÷å íî ãî, â÷è òå ëÿ ³ ëþ äè íè. ¯¿ â³äçíà -
÷à ëè òà ëàíò ô³çèêà-åê ñïå ðè ìåí òà òî ðà,
òîí êà ³íòó¿ö³ÿ, ñèëü íèé õà ðàê òåð, ö³ëåñ -
ïðÿ ìî âàí³ñòü, âå ëè êà åðó äèö³ÿ òà ð³çíî -
ìàí³òí³ñòü ³íòå ðåñ³â, áà ÷åí íÿ ëþ äåé ³ ¿õ
ìîæ ëè âîñ òåé, âè ñî êà êóëü òó ðà.
Äåÿê³ ðèñè À.Ô.Ïðè õîòü êî ºìêî îïè -
ñóº ¿¿ ó÷åíü Ì.Ñ.Áðî äèí. «À.Ô. âî ëî䳺
äî ñèòü ñèëü íèì õà ðàê òå ðîì, ùî äîç âî -
ëÿâ ¿é çáåð³ãàòè ð³âíî âà ãó, ïðè ñóòí³ñòü
äóõó â ñêëàä íèõ îá ñòà âè íàõ, — ïèøå
â³í. — ¯¿ âèð³çíÿº â³ðí³ñòü íàóö³ ÿê ãî -
ëîâí³é ñïðàâ³ æèò òÿ, ñåðé îç íå ñòàâ ëåí -
íÿ ³ äî âå ëè êî ãî, ³ äî ìà ëî ãî â ðî áîò³,
â³ðí³ñòü íà óêî âèì íà ñòàâ íè êàì, ïî âàæ -
íå ñòàâ ëåí íÿ äî ¿õ ïàì ’ÿò³, ùî îñîá ëè âî
âèä íî ñòî ñîâ íî ².Â.Îáðå¿ ìî âà, äîá ðå
“áà ÷åí íÿ” ëþ äåé, âè ñî êà îö³íêà ¿õ ïî -
çè òèâ íèõ ÿêîñ òåé, ïî òÿã äî ö³êà âèõ îñî -
áèñ òîñ òåé, æèòòºâà ìóäð³ñòü, ïî âíà
â³äñóòí³ñòü ì³ùà íñòâà, â³ðí³ñòü ñëî âó ³
îá îâ’ÿç êó, íå ñïðèé íÿò òÿ â³äñòóï íèö ò -
âà. À.Ô. — ö³êà âèé ñï³âðîç ìîâ íèê. Âîíà
àê òèâ íî ö³êà âèòü ñÿ çà ãàëü íî êóëü òóð íè -
ìè ö³ííîñ òÿ ìè, âî ëî䳺 ãëè áî êè ìè
çíàí íÿ ìè ç ð³çíèõ ñôåð äó õîâ íîñò³
(ë³òå ðà òó ðà, òå àòð, ìó çè êà, ê³íî, îá ðà -
çîò âîð ÷å ìèñ òåö òâî òà ³í.)».
Öþ õà ðàê òå ðèñ òè êó À.Ô.Ïðè õîòü êî
äî ïîâ íþ þòü ³ êîí êðå òè çó þòü ³íø³ ¿¿
ó÷í³. «Ó á³îãðàô³¿ Àíòîí³íè Ôå äî ð³â íè,
íà ïåð øèé ïî ãëÿä, âñå çâè ÷àé íî, àëå â
ö³ëîìó — öå æèò òÿ íå çâè ÷àé íî¿ ëþ äè -
íè, — â³äì³÷àâ Ì.Ò.Øïàê. — Íà ó êî âîþ
ä³ÿëüí³ñòþ âîíà ïî ÷à ëà çà é ìà òè ñÿ, êîëè
ùå áóëà ñòó äåí òêîþ òðåòü î ãî êóð ñó Ëå -
í³íãðà äñüêî ãî ïî ë³òåõ í³÷ íî ãî ³íñòè òó òó.
² âæå ïåðø³ ðî áî òè â íîâ³é òîä³ ãà ëóç³
ô³çèêè — íèç ü êî òåì ïå ðà òóðí³é ñïåê ò -
ðîñ êîﳿ êðèñ òàë³â, — âè êî íàí³ ï³ä êå -
ð³âíèö òâîì ².Â.Îáðå¿ ìî âà, ñòà ëè ïîì³ò -
íîþ â³õîþ â ðîç âèò êó ñâi òî âî¿ íà óêè. Íà
ïî ÷àò êó 30-õ ðîê³â âîíà ââ³éøëà â ãðó ïó
ëå í³í ãðà äñüêèõ ô³çèê³â- ôóí äà òîð³â Õàð -
ê³â ñüêî ãî ô³çèêî-òåõí³÷ íî ãî ³íñòè òó òó, â
ÿêî ìó â ïîâí³é ì³ð³ ïðî ÿ âèâ ñÿ ¿¿ òà ëàíò åê -
ñïå ðè ìåí òà òî ðà. Ìå òî äè êè, ðîç ðîá ëåí³
Àíòîí³íîþ Ôå äî ð³âíîþ â Õàð êîâ³ (íà -
ïðèê ëàä âè ðî ùó âàí íÿ íàä òîí êèõ ìî ëå êó -
ëÿð íèõ êðèñ òà ë³â â äå ñÿ òó ÷àñ òêó ì³êðî íà),
³ íèí³ øè ðî êî âè êî ðèñ òî âó þòü ñÿ â ô³çè÷ -
íèõ ëà áî ðà òîð³ÿõ.
Ó 1943 ð. Àíòîí³íà Ôå äîð³âíà çà õèñ òè ëà
äîê òî ðñüêó äèñ åð òàö³þ, ÿêà ñòà ëà íà òîé
÷àñ åí öèê ëî ïå䳺þ ç íèç ü êî òåì ïå ðà òóð íî¿
ñïåê òðîñ êîﳿ òâåð äî ãî ò³ëà. Àí òîí³íà Ôå -
äîð³âíà çà âæäè áóëà â êîë³ ó÷ í³â, ïðè ÷î ìó
íå çà âæäè îä íî äóìö³â. Ïðî ¿¿ òà ëàíò îá è -
ðà òè ìàé áóòí³õ äîñë³ä íèê³â ñâ³ä÷èòü òîé
ôàêò, ùî áà ãà òî ç íèõ ñòà ëè ÷ëå íà ìè
Àêàäå쳿 íàóê Óêðà¿ íè, ïðî ôå ñî ðà ìè ³
äîê òî ðà ìè íàóê, ëà ó ðå à òà ìè Ëåí³íñüêî¿ òà
Äåð æàâ íî¿ ïðåì³é, ñòâî ðþ âà ëè íîâ³ íà -
ïðÿì êè â ñó ÷àñí³é ô³çèö³. ³äçíà ÷ó îäíó ç
îñîá ëè âîñ òåé Àíòîí³íè Ôå äîð³âíè: âîíà
çà âæäè íàä à âà ëà ó÷íÿì ïî âíó ñâî áî äó,
ï³äòðè ìó âà ëà áóäü-ÿêó çäî ðî âó ³í³ö³àòè âó,
â³äìîâ ëÿ þ ÷èñü (çðî çóì³ëî, ï³ñëÿ ïàë êèõ
ñó ïåðå÷îê) â³ä âëàñ íèõ óÿâ ëåíü ïðî òå ÷è
³íøå ô³çè÷ íå ÿâè ùå, ÿêùî îïî íåíò íà âî -
äèâ âà ãîì³ äî êà çè ïðî òè íèõ.
Ïóáë³êàö³é ó íå¿, ÿêùî ïîð³âíþ âà òè ç
ê³ëüê³ñòþ äðó êî âà íèõ ïðàöü â÷å íèõ ¿¿
ðàí ãó, ïîð³âíÿ íî íå áà ãà òî — áëèçü êî
200, àëå âñ³ âîíè âà ãîì³ é óâ³éøëè â çî -
ëî òèé ôîíä ñâ³òî âî¿ íà óêè. Âîíà í³êîëè
íå ñòà âà ëà ñî àâ òî ðîì ïðàö³, ÿêùî ¿¿ âíå -
ñîê â íå¿ íå áóâ âèð³øàëüíèì.
Àíòîí³íà Ôå äîð³âíà ïðè ñâÿ òè ëà ñâîº
æèò òÿ íàóö³, àëå ³ âñå ëþ äñüêå ¿é áóëî
òåæ ïðè òà ìàí íå. Ó ìî ëî äîñò³ ¿¿ âà áè ëè
ãîðè, ê³ííèé ñïîðò, âîíà áà ãà òî ÷èòàº,
ëþ áèòü äå òåê òè âè, ìó çè êó, ãðຠíà ôîð -
òåï³àíî, ¿¿ íîò íà á³áë³îò å êà íå ïî ñòó ïà -
ºòüñÿ íàóêîâ³é».
Äëÿ â÷å íî ãî âå ëè êå çíà ÷åí íÿ ìຠâ³ð -
íèé âèá³ð íà ïðÿì êó äîñë³äæåíü. Ïðèê -
ëà äè ³íòó¿ö³¿ À.Ô.Ïðè õîòü êî, ùî äè âó âà -
ëè, íà âî äèòü Ã.Â.Êë³ìó øå âà. «Ïðà öþ þ -
÷è ç À.Ô.Ïðè õîòü êî ïðî òÿ ãîì áà ãàòü îõ
106 Science and Science of Science, 2006, ¹ 2
Þ.Î. Õðà ìîâ
ðîê³â, íå ïðè ïè íÿºø äè âó âà òè ñÿ ¿¿ ïðî -
çîð ëè âîñò³, — ïèøå âîíà. — Òðàï ëÿ ëî ñÿ
¿é ïîä å êó äè ïðè é ìà òè ð³øåí íÿ, ÿê³ ñïî -
÷àò êó âèê ëè êà ëè âå ëè êèé ñïðî òèâ ó êî -
ëåê òèâ³. Àëå ìè íàâ ÷àñ ³ ç’ÿ ñî âó âà ëîñü,
ùî âîíè áóëè ïðà âèëü íè ìè ³ ñâîº÷àñ íè -
ìè. Öå ñòî ñóºòüñÿ ÿê âèáîðó íàïðÿìê³â
äîñë³äæåíü, òàê ³ îðãàí³çàö³éíèõ çàõîä³â.
Íà ïî ÷àò êó 60-õ ðîê³â ìè îïà íî âó âà ëè
ìå òî äè êó íèç ü êî òåì ïå ðà òóð íî ãî åê ñïå ðè -
ìåí òó ç âè êî ðèñ òàí íÿì ð³äêî ãî âîä íþ.
Ðî áî òà áóëà â ñà ìî ìó ðîç ïàë³, ö³êàâ³ íîâ³
ðå çóëü òà òè éøëè îäèí çà îäíèì, ïðî òå
ðàï òîì Àíòîí³íà Ôå äîð³âíà âèð³øèëà
ïðè çó ïè íè òè âè êî ðèñ òàí íÿ âîä íþ ³ òåð -
ìi íî âî ïå ðå õî äè òè íà ³íøèé õî ëî äî à ãåíò
— ð³äêèé ãåë³é. г÷ ó òîìó, ùî âî äåíü âè -
áó õî íå áåç ïå÷ íèé, íà é ìåí øèé éîãî âèò³ê
ñïðè ÷è íÿº ðå àëü íó ìîæ ëè â³ñòü âè áó õó.
Ãåë³é áåç ïå÷ íèé, àëå ðî áî òà ç íèì çíà÷ íî
ñêëàäí³øà, ÷å ðåç ùî íà òîé ÷àñ ³ ìå òî äè êà,
³ àïà ðà òó ðà ñïåê òðàëü íèõ äî ñë³äæåíü âè -
ìà ãà ëè ñóòòºâèõ ïå ðå ðî áîê. Çó ïèí êà íà ëà -
ãîä æå íèõ äîñë³ä³â ñïî ÷àò êó çäà âà ëà ñÿ íå -
çðî çóì³ëîþ ³ íå ïîòð³áíî æî ðñòêîþ, àëå ç
ïðè òà ìàí íîþ ¿é òâåðä³ñòþ À.Ô. ñòî ÿ ëà íà
ñâîºìó. ² äóæå ñêî ðî ìè çðî çóì³ëè, ùî ïå -
ðåõ³ä äî ãåë³þ äîç âî ëÿº âèã ðà òè ÿê â ÿêîñò³
åê ñïå ðè ìåí òàëü íèõ ðå çóëü òàò³â, òàê ³ â çà -
áåç ïå ÷åíí³ óìîâ ïðàö³. Íèí³ íàâ³òü âàæ êî
ñîá³ óÿ âè òè, ÿê ìè ìîã ëè íå ïî ãîä æó âà òè -
ñÿ ç ¿¿ òà êè ìè äà ëå êîã ëÿä íè ìè ð³øåííÿìè.
Íà ïî ÷àò êó 70-õ ðîê³â ìàëî õòî óñ â³äîì -
ëþ âàâ, ÿê³ ìîæ ëè âîñò³ ìî æóòü â³äêðè òè ñÿ â
ãà ëóç³ íå òðà äèö³éíî¿ íàä ïðîâ³äíîñò³, à À.Ô.
îãðàí³çó âà ëà íå âå ëè êó ãðó ïó ìî ëî äèõ
ô³çèê³â, ÿê³ ïî ÷à ëè âèâ ÷à òè íàä ïðîâ³äíè êè
ç àíî ìàëü íî ìà ëîþ ãóñ òè íîþ ñòðó ìó. Ïðè -
âî äîì äî öüî ãî ñòà ëà òå î ðå òè÷ íà ïðà öÿ
ª.Î.Ïà øèöü êî ãî ïðî íî âèé éìîâ³ðíèé
ìå õàí³çì íàä ïðîâ³äíîñò³ çà ó÷àñ òþ ïëàç -
ìîí³â. Çä³éñíåí íÿ òà êî ãî åê ñïå ðè ìåí òó íå
ìîã ëî îá³éòè ñÿ áåç ñïåö³àëü íî¿ ô³íà íñî âî¿
ï³äòðèì êè, çà ÿêîþ À.Ô. áåç ïî ñå ðåä íüî
çâåð íó ëà ñÿ äî ïðå çè äåí òà ÀÍ Óêðà¿ íè
Á.ª.Ïà òî íà. ϳäòðèì êó áóëî îäåð æà íî, íå -
çâà æà þ ÷è íà òå, ùî À.Ô. ÷åñ íî ç³çíà ëà ñÿ,
ùî ãà ðàí òó âà òè óñï³õ âîíà íå ìîæå, àëå ³í -
òó¿ö³ÿ ï³äêà çóº ¿é áà ãà òî îá³öÿþ÷³ ðå çóëü òà -
òè. Äîñë³äæåí íÿ ç íàä ïðî â³ä íîñò³ ó â³ää³ë³
ô³çèêè êðèñ òàë³â ðîç ïî ÷à ëè ñÿ. ϳç í³øå
ñï³âðîá³òíè êè À.Ô. ãî âî ðè ëè, ùî âîíà
ñïðî ìîã ëà ñÿ òàê ïî êà çà òè êðà ñó ïî ñòàâ -
ëå íî¿ çà äà÷³, ùî çà õîò³ëîñÿ íå îäì³ííî ¿¿
ðîç â’ÿ çà òè ÿêèì- íå áóäü íå òðèâ³àëü íèì
ñïî ñî áîì. Ïðè äîñë³äæåí í³ êå ðàì³÷íèõ
íàä ïðî â³ä íèê³â ñïîñ òåð³ãà ëè ñÿ ÿâè ùà é
åôåê òè, ÿê³ â³äíàé øëè â ïîä àëü øî ìó ³ â
âè ñî êî òåì ïå ðà òóð íèõ íàä ïðîâ³äíè êàõ.
Âîä íî ÷àñ òàê ñàìî åíåðã³éíî À.Ô.
ï³ä òðè ìà ëà ðî áî òè ëà áî ðà òî𳿠ñïåê ò -
ðîñ êîﳿ êðèñ òàë³â ç âèâ ÷åí íÿ ìîæ ëè -
âîñ òåé ñòâî ðåí íÿ é óòðè ìàí íÿ ù³ëüíî¿
ñèñ òå ìè ìî ëå êó ëÿð íèõ åê ñè òîí³â, õî÷à
íà ïå ðå äîäí³ äîñë³äæåíü âè íèê ëè óñ -
êëàä íåí íÿ, ïî â’ÿ çàí³ ç ïðè õî âó âàí íÿì
â³äøó êó âà íèõ ÿâèù ïîá³÷íè ìè åôåê òà -
ìè. Àëå ï³çí³øå íàì âäà ëî ñÿ äî âåñ òè,
ùî ì³æåê ñè òîí íà âçàºìîä³ÿ â ù³ëü í³é
ñèñ òåì³ åê ñè òîí³â ó ìî ëå êó ëÿð íèõ êðèñ -
òà ëàõ ³ñíóº ³ ïðè âî äèòü äî çíà÷ íèõ çì³í
åíåð ãå òè÷ íî ãî ñïåê òðó òà ðå ëàê ñàö³¿
çáóä æåí íÿ. Çì³íþºòüñÿ òà êîæ õà ðàê òåð
ì³ãðàö³¿ ³ âïî ðÿä êó âàí íÿ åê ñè òîí³â ïðè
çá³ëüøåíí³ ¿õ êîí öåí òðàö³¿».
²íòó¿ö³ÿ äàëà ìîæ ëèâ³ñòü À.Ô.Ïðè -
õîòü êî çä³éñíþ âà òè ï³äá³ð òà ëà íî âè òî¿
ìî ëîä³ ³ â÷è òè ¿¿ âì³ííþ åê ñïå ðè ìåí òó -
âà òè. Ïðî ìå òî äè êó ðî áî òè À.Ô.Ïðè -
õîäü êî ç ïî ÷àòê³âöÿ ìè ðîç ïîâ³äàº
Ì.Ñ.Áðî äèí: «À.Ô. äîò ðè ìó âà ëàñÿ ïåâ -
íî ãî ïðè íöè ïó â ï³äáîð³ ìî ëî äèõ ñï³â -
ðî á³òíèê³â ³ àñï³ðàíò³â, — ïèøå â³í. —
Íà ïî ÷àò êó íà óêî âèõ êîí òàêò³â ç íèìè ¿ì
íàäàºòüñÿ âèï ðî áó âàëü íèé òåðì³í ç ìå -
òîþ ïå ðåâ³ðêè ¿õ íà ñà ìîñò³éí³ñòü ³
òâîð÷³ ìîæ ëè âîñò³. Àñï³ðàí òà-ïî ÷àò ê³â -
öÿ ï³ñëÿ çà ãàëü íî¿ áåñ³äè ³ âèç íà ÷åí íÿ
íà ïðÿì êó éîãî ìàé áóò íüî¿ ðî áî òè â³ä -
ïóñ êà þòü ó “â³ëüíå ïëà âàí íÿ” íà äå ÿ êèé
ïåâ íèé ÷àñ (ì³ñÿöü ÷è á³ëüøå), çà ÿêèé
â³í ïî âè íåí ïðè çâè ÷à¿ òè ñÿ, çî ð³ºíòó âà -
òè ñÿ â ìîæ ëè âîñ òÿõ ìàé áóò íüî¿ ðî áî òè,
íà áó òè ñâîº áà ÷åí íÿ ïðî áëå ìè, “ââ³éòè”
â åê ñïå ðè ìåíò. Íà öüî ìó ïðîì³æêó ÷àñó
éîìó ïðèä³ëÿ ëî ñÿ íå áà ãà òî óâà ãè. ßêùî
â³í âè ÿ âèâ ñÿ ñïðî ìîæ íèì, òî éîãî â³ä -
íî ñè íè ç À.Ô. ïå ðå õî äè ëè â ³íøó ôàçó —
ôàçó ò³ñíî¿ ñï³â ïðàö³ òà íà óêî âî ãî ïàð ò -
íå ðñòâà. Ìî ëî äèé ñï³âðîá³òíèê (àñ -
Íà ó êà òà íà óêîç íà âñòâî, 2006, ¹ 2 107
ÀÍÒÎͲÍÀ ÔÅÄÎвÂÍÀ ÏÐÈÕÎÒÜÊÎ (ÄÎ 100-в××ß Â²Ä ÄÍß ÍÀÐÎÄÆÅÍÍß)
ï³ðàíò) ìàâ ïî âíó ï³äòðèì êó ç áîêó À.Ô.,
â³ä÷ó âàâ ¿¿ äî ïî ìî ãó é òóð áî òó. Âçà ãàë³
âñåá³÷íà òóð áî òà ïðî ñâî¿õ ñï³âðî á³ò -
íèê³â — ÿñ êðà âà ðèñà À.Ô.».
À.Ô.Ïðè õîòü êî íà ëå æà ëà äî â÷å íèõ,
ìàê ñè ìàëü íî äå ìîê ðà òè÷ íèõ â íàóö³,
ùî äî ïî ìà ãà ëè ìî ëî äèì âè ÿ âè òè ñåáå â
íà óêîâ³é òâîð ÷îñò³. Âîíà çà âæäè âì³ëà
ï³äì³òèòè ³íäèâ³äó àëüí³ çä³á íîñò³ ó÷íÿ ³
äàòè ìîæ ëèâ³ñòü ðîç âè íó òè ñÿ ¿ì. ͳêî -
ëè íå çà áî ðî íÿ ëà ñà ìî ñò³éíèé òâîð ÷èé
ï³äõ³ä äî ÿêî¿ñü ïðî áëå ìè, ïîñò³éíî
ö³êà âè ëàñü êîí êðåò íè ìè äî ñÿã íåí íÿ ìè
³, ÿêùî áà ÷è ëà óñ ï³õè, ùèðî ðàä³ëà ¿ì.
Äî öüî ãî ÷àñó áà ãàòü îõ äèâóº ³ çà õîï ëþº
¿¿ âì³í íÿ ðî çóì³òèñÿ íà ëþ äÿõ. Ïðè
ôîð ìó âàíí³ ñâ øêî ëè, à òà êîæ òèõ
êî ëåê òèâ³â, ÿê³ ðîç ãà ëó æó âà ëè ñÿ â³ä íå¿,
âîíà ìàé æå çà âæäè â³ðíî âãà äó âà ëà ïåð -
ñïåê òè âè ìî ëî äèõ ô³çèê³â, âì³ëà âè ÿ âè -
òè ¿õ ñïðàâæíº ñòàâ ëåí íÿ äî íà ó êè.
Ìîæ ëè âî, ùî ñàìå ¿¿ äîñ òóïí³ñòü ³ êî -
ìóí³êà áåëüí³ñòü äîç âî ëÿ ëè ¿é ðî çó -
ì³òèñÿ íà ëþ äÿõ, âäà ëî îá è ðà òè äðóç³â,
âè õî âó âà òè ïðå êðàñ íèõ ó÷í³â.
Àëå äîñâ³ä íà óêî âî ãî íà ñòàâ íè êà ³
æèòòºâà ìóäð³ñòü ïðè é øëè äî À.Ô.Ïðè -
õîòü êî â ðå çóëü òàò³ îñî áèñ òî¿ êîï³òêî¿,
ñà ìîâ³ääà íî¿ ïðàö³ é äî ïî ìî ãè ñòàð øèõ
òî âà ðèø³â, çîê ðå ìà ¿¿ â÷è òå ëÿ ².Â.Îá -
ðå¿ ìî âà. Âîíà çà âæäè ç âå ëè êîþ òåï ëî -
òîþ ³ ïî âà ãîþ çãà äó âà ëà áà ãàòü îõ äðóç³â ³
êî ëåã ïî ËÔÒ² òà ÓÔÒ², ç ãîðä³ñòþ
â³äíî ñè ëà ñåáå äî ëåí³íãðà äñüêî¿ ô³ç -
òåõ³âñüêî¿ øêî ëè.
Äî 1941 ð. âîíà ïðà öþ âà ëà â ÓÔÒ². Ç
1944 ð. ñòà ëà çàâ³äó âà òè â³ää³ëîì ô³çè -
êè êðèñ òàë³â ²íñòè òó òó ô³çèêè ÀÍ Óê -
ðà¿ íè, â 1965–1970 ðð. — òà êîæ äè ðåê -
òîð ³íñòè òó òó, ÿêèé î÷î ëþ âà ëà äî 1988
ð., äå ³ ðîç êðèâ ñÿ ¿¿ òà ëàíò ó÷è òå ëÿ ³
âè õî âà òå ëÿ òâîð÷î¿ ìîëîä³.
Ó â³ää³ë³ ç ³í³ö³àòè âè À.Ô.Ïðè õîòü êî
áóëî âè êî íà íî äîñë³äæåí íÿ åëåê òðîí íèõ
ñïåêòð³â ïàðè êðèñ òàë³â, ðîç ÷èí³â áåí çî -
ëó, íà ôòàë³íó, àí òðà öå íó, íà ôòà öå íó òà
³íøèõ àðî ìà òè÷ íèõ ñïîëóê. Áó ëî çà êëà -
äå íî ôóí äà ìåíò, íà ÿêî ìó íè í³ áà çóºòüñÿ
³íòåð ïðå òàö³ÿ åëåê òðîí íèõ ñïåêòð³â ìî -
ëå êó ëÿð íèõ êðèñ òàë³â, ðîç ðîá ëå íî ìå òî -
äè, ùî äà þòü ìîæ ëèâ³ñòü çíà õî äè òè ïðè é -
íÿòí³ îá’ºêòè äëÿ ð³çíèõ ô³çè÷ íèõ äî -
ñë³äæåíü ³ çà ñòî ñó âàíü. Óëþá ëå íèì îá’ºê -
òîì ¿¿ äîñë³äæåíü áóâ êðèñ òàë³÷íèé êè ñåíü,
à òà êîæ êð³î êðèñ òà ëè.
Âå ëè êå çíà ÷åí íÿ äëÿ ðîá³ò â ô³çèö³ ìî -
ëå êó ëÿð íèõ êðèñ òàë³â ìàâ âè íàõ³ä êð³î -
ñòà òà ç âìîí òî âà íèì â íüî ãî ì³êðîï ðî åê -
òî ðîì, ùî äîç âî ëÿâ îäåð æó âà òè ñïåê òðè
â³ä ì³êðîê ðèñ òàë³â â ïî ëÿ ðè çî âà íî ìó
ñâ³òë³ (À.Ô.Ïðè õîòü êî, Â.Ë.Áðî ó äå,
Â.Ñ.Ìåä âåäºâ, Ð.².Âà ñè ëåí êî, Â.Ï.Áà -
áåí êî, 1945—1949 ðð.).
Ó 1946—1948 ðð. À.Ô.Ïðè õîòü êî ïðî âå -
ëà ïðÿì³ äîñë³äè äëÿ ïîð³âíÿí íÿ ñïåêò ð³â
ïî ãëè íàí íÿ êðèñ òàë³â ³ â³ëüíèõ ìî ëå êóë
ïàðè íà ôòàë³íó, ÿê³ ñâ³ä÷è ëè, ùî íà -
ñïðàâä³ ïî ãëè íàí íÿ ñâ³òëà êðèñ òà ëà ìè êî -
ëåê òèâ íå ³ âèç íà ÷àºòüñÿ íå îäí³ºþ ìî ëå -
êó ëîþ, à ¿õ ñó êóïí³ñòþ [3]. Åêñïå ðè ìåí -
òàëü íå äî âå äåí íÿ À.Ô.Ïðè õîòü êî êî ëåê -
òèâ íî ãî õà ðàê òå ðó ïî ãëè íàí íÿ ñâ³òëà ìî -
ëå êó ëÿ íè ìè êðèñ òà ëà ìè, òîá òî îñîá ëè âèõ
«êðèñ òàë³÷íèõ» çáóä æå íèõ ñòàí³â, ÿê ïðà -
âè ëî, ð³çêî ïî ëÿ ðè çî âà íèõ, ñòà ëî ïî âî -
ðîò íèì ìî ìåí òîì ó ðîç âèò êó ñïåê ò ðîñ -
êîﳿ ìî ëå êó ëÿð íèõ êðèñ òàë³â.
Ñïè ðà þ ÷èñü íà öåé ðå çóëü òàò À.Ô.Ïðè -
õîòü êî é óÿâ ëåí íÿ ß.².Ôðåí êå ëÿ ïðî åê ñè -
òîí ÿê çáóä æå íèé ñòàí ìî ëå êó ëè, ùî ïå ðå -
õî äèòü â³ä âóç ëà äî âóç ëà â êðèñ òàë³,
Î.Ñ.Äà âè äîâ â³äí³ñ êî ëåê òèâ íå ïî ãëè íàí -
íÿ ìî ëå êó ëÿð íî ãî êðèñ òà ëó äî åê ñè òîí³â
Ôðåí êå ëÿ, ùî â³ëüíî ïî øè ðþ þòü ñÿ ðå çî -
íàí ñíèì ÷è íîì â³ä ìî ëå êó ëè äî ìî ëå êó ëè,
âòÿ ãó þ ÷è â ïðî öåñ ïî ãëè íàí íÿ âåñü êî ëåê -
òèâ ìî ëå êóë êðèñ òà ëó. Âè õî äÿ ÷è ç öüî ãî,
â³í ïî áó äó âàâ ó 1948 ð. òåîð³þ ïî ãëè íàí íÿ
ñâ³òëà ìî ëå êó ëÿð íè ìè êðèñ òà ëà ìè, â îñ -
íîâó ÿêî¿ áóëî ïî êëà äå íî ïðè íöè ïî âî íî -
âèé ï³ä õ³ä äî ðî çóì³ííÿ ñïåêòð³â êðèñ -
òàë³÷íèõ ò³ë ç âè êî ðèñ òàí íÿì êîí öåïö³¿
êâàç³÷àñ òè íîê. ²íà êøå êà æó ÷è, áóëî ïî êà -
çà íî, ùî åëå ìåí òàð íå çáóä æåí íÿ ìî ëå êó -
ëÿð íî ãî êðèñ òà ëó êîë ëåê òèâ íå ³ º êâàç³÷àñ -
òèí êà ìè, àáî åê ñè òî íà ìè Ôðåí êå ëÿ.
Ðå çóëü òàò äîñë³äó À.Ô.Ïðè õîòü êî ÿê
ïåð øî ãî ïå ðå êîí ëè âî ãî åê ñïå ðè ìåí òàëü -
íî ãî äî êà çó ³ñíó âàí íÿ ìî ëå êó ëÿð íèõ åê -
ñè òîí³â òà ¿õ ³íòåð ïðå òàö³þ Î.Ñ.Äà âè äî -
108 Science and Science of Science, 2006, ¹ 2
Þ.Î. Õðà ìîâ
âèì ³ç çà ëó ÷åí íÿì ìî äåë³ åê ñè òîí³â Ôðåí -
êå ëÿ ìîæ íà êëà ñèô³êó âà òè ÿê îäíå ç íà é -
âàæ ëèâ³øèõ äî ñÿã íåíü ñïåê òðîñ êîﳿ
òâåð äî ãî ò³ëà (åê ñè òî íè Âàííüº—Ìîò òà
áó ëî âè ÿâ ëå íî â 1951 ð. ó êðèñ òà ëàõ çà êè ñó
ì³ä³ â ËÔÒ² ÀÍ ÑÐÑÐ ª.Ô.Ãðîñ ñîì ³
Í.Î.Êàð ðèºâèì).
Ó ðîç âè òîê íà âå äå íèõ âèùå óÿâ ëåíü â
²íñòè òóò³ ô³çèêè ÀÍ ÓÐÑÐ ï³ä êåð³âíèö ò -
âîì À.Ô.Ïðè õîòü êî áóëî ïðî âå äå íî çíà÷ -
íèé öèêë åê ñïå ðè ìåí òàëü íèõ ðîá³ò, ùî
îá³éìà ëè ð³çí³ àñ ïåê òè âçàºìî䳿 ðå àëü íèõ
êðèñ òàë³â ç³ ñâ³òëîì: ïî ãëè íàí íÿ, â³äáèò òÿ,
ëþì³íå ñöåíö³þ, äèñ ïåðñ³þ òà ³í. [4]. Çî ê ðå -
ìà, ñèñ òå ìà òè÷ íî äîñë³äæó âà ëè ñÿ ñïåê ò ðè
ïî ãëè íàí íÿ êðèñ òàë³â àðî ìà òè÷ íî ãî ðÿäó.
Âè ÿâ ëåí³ â öüî ìó ðÿä³ ïî ëi ìîðôí³ ïå ðå òâî -
ðåí íÿ äîç âî ëè ëè ãëèá øå ðîç³áðà òè ñÿ ó
çâ’ÿç êó ì³æ êðèñ òàë³÷íîþ ñòðóê òó ðîþ ðå ÷î -
âèí ³ â³äïîâ³äíè ìè ¿é ñïåê òðà ìè (À.Ô.Ïðè -
õîòü êî, Â.Ë.Áðî ó äå) [5,6].
À.Ô.Ïðè õîòü êî òà ¿¿ ó÷íÿ ìè âñòà íîâ ëå íî
îñíîâí³ çà êî íîì³ðíîñò³ ïî ãëè íàí íÿ ³ âèï -
ðîì³íþ âàí íÿ ñâ³òëà êðèñ òà ëà ìè; âè ì³ðÿí³
õà ðàê òå ðèñ òè êè êðèñ òàë³â (øè ðè íà ³ ôîð ìà
ñìóã îñöè ëÿ òîð³â òîùî); ç’ÿ ñî âà íî ðîëü äå -
ôåêò³â, íå äîñ êî íà ëîñ òåé ãðàò êè òà ¿¿ äå -
ôîð ìàö³é, ùî â³äð³çíÿ þòü ðå àëüí³ êðèñ òà -
ëè â³ä ³äå àëü íèõ; âè ÿâ ëåí³ çâ’ÿç êè ì³æ
ñïåê òðà ìè ³ ñòðóê òó ðîþ êðèñ òàë³â; çíàé äå -
íî ³ äîñë³äæå íî ðÿä ôà çî âèõ ïå ðå òâî ðåíü ó
ìî ëå êó ëÿð íèõ êðèñ òà ëàõ, çîê ðå ìà ìàð òåí -
ñèò íî ãî òèïó; âè ÿâ ëå íî ôî òî ðå àêö³¿ ïðè
íèç ü êèõ òåì ïå ðà òó ðàõ [7]. Âîä íî ÷àñ âèâ ÷å -
íî âïëèâ äî ì³øîê ³ äå ôåêò³â ãðàò êè íà
ñâ³ò³ííÿ êðèñ òàë³â, ùî ïðè âå ëî äî â³äêðèò -
òÿ âëàñ íî¿ åê ñè òîí íî¿ ëþì³íå ñöåíö³¿, ëî -
êàë³çî âà íèõ åê ñè òîí³â òà ³í. (À.Ô.Ïðè õîòü -
êî, Â.Ë.Áðî ó äå, Å.².Ðàø áà, Ì.Ò.Øïàê), äî -
ñë³äæå íî ôîð ìó åê ñè òîí íèõ ñìóã ïî ãëè -
íàííÿ ïðè íèç ü êèõ òåì ïå ðà òó ðàõ (À.Ô.Ïðè -
õîòü êî, Ì.Ñ.Ñîñê³í), ïðî âå äå íî íèç ü êî -
òåì ïå ðà òóðí³ âèì³ðþ âàí íÿ äèñ ïåðñ³¿ ñâ³òëà
â îá ëàñò³ ïðî çî ðîñò³ òà ïî ãëè íàí íÿ (À.Ô.Ïðè -
õîòü êî, Ì.Ñ.Áðî äèí, 1958–1959).
Äîñë³äæåí íÿ ç äèñ ïåðñ³¿ ñâ³òëà â ìî ëå êó -
ëÿð íèõ êðèñ òà ëàõ áóëè ³í³ö³éî âàí³ ².Â.Îá -
ðå¿ ìî âèì, ÿêèé, ïðà öþ þ ÷è â 1944–1945
ðð. ó Ìîñêâ³, â ²íñòè òóò³ îðãàí³÷íî¿ õ³ì³¿
ÀÍ ÑÐÑÐ, áóâ òà êîæ êîí ñóëü òàí òîì ²í -
ñòè òó òó ô³çèêè ÀÍ ÓÐÑÐ ³ àê òèâ íî
ñïðè ÿâ éîãî çâ’ÿç êàì ç ëà áî ðà òîð³ÿìè
ñâî ãî ³íñòè òó òó. Ó Êèºâ³ ðàç îì ç
À.Ô.Ïðè õîòü êî, ².Â.Ðîä íè êî âîþ òà
À.Þ.Åé ÷èñ â³í âè êî íàâ çà äó ìàí³ íèì
åê ñïå ðè ìåí òè ç äèñ ïåðñ³¿ ñâ³òëà íà ê³íö³
ïëîñ êî ïà ðà ëåëü íèõ ïëàñ òèí ³ âè êî ðèñ -
òàâ ñòâî ðå íèé íèì ³íòåð ôå ðî ìåòð äëÿ
íèç ü êî òåì ïå ðà òóð íèõ ðîá³ò. Âæå ïåðø³
äîñë³äè äîç âî ëè ëè îò ðè ìà òè êðèâ³ äèñ -
ïåðñ³¿ äî ìåæ³ ñèëü íî ãî ïî ãëè íàí íÿ
ñâ³òëà àðî ìà òè÷ íè ìè êðèñ òà ëà ìè [8].
Òèì ñà ìèì áåç ïî ñå ðåä íüî áóëî äî âå äå -
íî ïî ðó øåí íÿ êëà ñè÷ íèõ äèñ ïåðñ³éíèõ
ñï³ââ³äíî øåíü Êðà ìå ðà—Êðîí³ãà â åê -
ñè òîíí³é îá ëàñò³ ïðè íèç ü êèõ òåì ïå ðà -
òó ðàõ, ùî â ïîä àëü øî ìó áóëî ³ñòîò íî
ðîç øè ðåíî ðî áî òà ìè À.Ô.Ïðè õîòü êî ³
Ì.Ñ.Áðîäè íà, â ÿêèõ äå òàëü íî âèâ ÷à ëè -
ñÿ îá ëàñò³ íîð ìàëü íî¿ é àíî ìàëü íî¿
äèñ ïåðñ³¿ ðÿäó êðèñ òàë³â [9]. Íèìè áóëî
âè ÿâ ëå íî àíî ìà볿, ÿê³ ä³ñòà ëè ïî ÿñ íåí -
íÿ â ñï³ëüíèõ ïðà öÿõ ç Ñ.².Ïå êà ðåì,
êîò ðèé äîâ³â, ùî ïðè ÷è íà ¿õ — â ³ñíó -
âàíí³ ïðî ñòî ðî âî¿ äèñïåðñ³¿.
Áóëî ç’ÿ ñî âà íî íèç êó îñîá ëè âîñ òåé
òîí êî¿ ñòðóê òó ðè ñìóã ïî ãëè íàí íÿ
êðèñ òàë³â (ª.Ô.Øåêà, Å.É.Ðàø áà,
1966), ðîç ðîá ëå íî ìå òîä äîñë³äæåí íÿ
ñòðóê òó ðè åê ñè òîí íèõ çîí, ùî áà çó -
âàâ ñÿ íà «åôåêò³ Ðàø áè» (Â.Ë.Áðî ó äå,
ª.Ô.Øåêà, Å.É.Ðàø áà,1963), âèâ ÷å íî
âå ëè êó ê³ëüê³ñòü ðå ÷î âèí áåí çîëü íî ãî
ðÿ äó é âñòà íîâ ëå íî ñòðóê òó ðè ìî ëå êóë
â îñ íîâ íî ìó ³ çáóä æå íî ìó ñòà íàõ
(À.Ô.Ïðè õîòü êî, Â.Ë.Áðî ó äå, Ã.Â.Êëi -
ìó øå âà òà ³í.), ç’ÿ ñî âà íî ðîëü åê ñè -
òîí³â ó ôî òîï ðîâ³äíîñò³ îðãàí³÷íèõ
êðèñ òàë³â (Â.Â.ªðå ìåí êî, Â.Ñ.Ìåä -
âåäºâ, 1960), íàä à íî ïðÿ ìèé äî êàç
åôåê òó «äà âè äî âñüêî ãî ðîç ùåï ëåí íÿ»
(Â.Ë.Áðî ó äå òà ³í., 1961).
Åêñïå ðè ìåí òàëüí³ òà òå î ðå òè÷í³ äî -
ñëi äæåí íÿ åê ñè òîí íèõ ñïåêòð³â êðèñ -
òàë³â ñòâî ðè ëè ÷³òê³ óÿâ ëåí íÿ ïðî åê -
ñè òî íè ìî ëå êó ëÿð íèõ êðèñ òàë³â ³
ð³çíî ìàí³òí³ ÿâè ùà, ùî â³äáó âà þòü ñÿ â
íèõ ïðè âçàºìî䳿 ç³ ñâ³òëîì. Ó ðå çóëü -
òàò³ ñï³ëüíèõ ðîá³ò òå î ðå òèê³â ³ åê ñïå -
ðè ìåí òà òîð³â ³íñòè òó òó, ÿê³ ïðî âî äè -
Íà ó êà òà íà óêîç íà âñòâî, 2006, ¹ 2 109
ÀÍÒÎͲÍÀ ÔÅÄÎвÂÍÀ ÏÐÈÕÎÒÜÊÎ (ÄÎ 100-в××ß Â²Ä ÄÍß ÍÀÐÎÄÆÅÍÍß)
ëè ñÿ â ò³ñí³é âçàºìî䳿 ï³ä êåð³âíèö ò -
âîì À.Ô.Ïðè õîòü êî é Î.Ñ.Äà âè äî âà,
áó ëî ñòâî ðå íî íîâó ãà ëóçü ô³çèêè
òâåð äî ãî ò³ëà — ô³çèêó åê ñè òîí íèõ
ñòà í³â ìî ëå êó ëÿð íèõ êðèñ òàë³â. Ãî ëîâ -
íèì ¿õ ðå çóëü òà òîì áóëî çà ãàëü íå âèç -
íàí íÿ íî âî¿ íà óêî âî¿ êîí öåïö³¿, ùî
ñòà ëà îñíî âîþ äîñë³äæåíü åíåð ãå òè÷ -
íî ãî ñïåê òðó êðèñ òàë³â ³ ïðî öåñ³â ¿õ
âçà ºìî䳿 ç³ ñâ³òëîì [7, 10]. Çà òå î ðå -
òè÷í³ é åê ñïå ðè ìåí òàëüí³ äîñë³äæåí íÿ
åê ñè òîí³â ó êðèñ òà ëàõ Î.Ñ.Äà âè äî âó,
À.Ô.Ïðè õîòü êî, Â.Ë.Áðî ó äå, Î.Ô.Ëóá -
÷åí êî, Ì.Ñ.Áðî äè íó, Å.É.Ðàøá³ (²í -
ñòè òóò ô³çèêè ÀÍ Óêðà¿ íè), ª.Ô.Ãðîñ -
ñó, Á.Ñ.Çà õàð ÷åí³ é Î.Î.Êàï ëÿ íñüêî ìó
(ËÔÒ² ÀÍ ÑÐÑÐ) áóëî ïðè ñóä æå íî
Ëåí³íñüêó ïðåì³þ çà 1966 ð.
À.Ô.Ïðè õîòü êî òà ¿¿ ó÷í³ ðîç ãîð íó ëè
òà êîæ ðî áî òè ç ô³çèêè êð³îêðèñ òàë³â íà
îñíîâ³ â³äïðàöü î âà íèõ ðàí³øå óÿâ ëåíü.
Ðîç ïî ÷àò³ ùå ó ÕÔÒ² ï³îíåðñüê³ äî -
ñë³äæåí íÿ ñïåê òðó êðèñ òàë³÷íî ãî êèñ -
íþ ³ ðÿäó éîãî òâåð äèõ ðîç ÷èí³â (1935—
1941) áóëè ³íòåí ñèâ íî ïðî äîâ æåí³ â
Êèºâ³ ç ê³íöÿ 60-õ ðîê³â, êîëè ðîç âè òîê
êð³îãåí íî¿ ³ ñïåê òðàëü íî¿ òåõí³êè äîç âî -
ëèâ ïå ðåé òè íà íî âèé ð³âåíü äîñë³ä³â ç
âè êî ðèñ òàí íÿì òåì ïå ðà òóð, áëèçü êèõ
äî 1 Ê. Ó ïðî öåñ³ ñï³ëü íèõ äîñë³äæåíü
åê ñïå ðè ìåí òà òî ð³â ³ òå î ðå òèê³â áóëî
â³ä êðè òî îä íî ÷àñí³ ïî ðó øåí íÿ êâàç i -
÷àñ òè íîê ó êðèñ òà ëàõ (ìàã íîí³â, ôî -
íîí³â, åê ñè òîí³â) ³ íå â³äîì³ ðàí³øå ì³æ -
åê ñè òîíí³ âçàºìî 䳿, ùî ïðè âî äÿòü äî
âè íèê íåí íÿ ñêëàä íèõ êâà ç³÷àñ òè íîê —
á³åê ñè òîí³â ³ ïîë³åê ñè òîí³â, êîí êðå òè -
çî âà íî òèïè åê ñè òîí³â â àòî ìàð íèõ
êð³î êðèñ òà ëàõ. Ïðè òåì ïå ðà òó ðàõ
áëèçü êî 1 Ê âè ÿ ëå íî á³åê ñè òîíí³ ðîç -
ùåï ëåí íÿ ë³í³é àí³çîò ðîï íî ãî àí òè ôå -
ðî ìàãí³ò íî ãî êðèñ òà ëó êèñ íþ, ç’ÿ ñî âà -
íî êî ëåê òèâ íó ïðè ðî äó ïî ãëè íàí íÿ
íèì ñâ³ò ëà, ðîç âè íó òî òåîð³þ ïî ãëè íàí -
íÿ ñâ³ò ëà ìî ëå êó ëÿð íè ìè ìàã í³ò íè ìè
êðèñ òà ëà ìè (À.Ô.Ïðè õîòü êî, Ë.².Øàí -
ñüêèé, ².ß.Ôó ãîëü, Â.Ã.Ìàí æåë³é, Þ.Á.Ãàé -
ä³äåé ³ Â.Ì.Ëîêòºâ) [11, 12]. Öèêë ðîá³ò
“Ýëå ìåí òàð íûå âîç áóæ äå íèÿ è âçà è ìî -
äå é ñòâèÿ ìåæ äó íèìè â êðè îê ðèñ òàë -
ëàõ” â³äçíà ÷å íî Äåð æàâ íîþ ïðå 쳺þ
ÓÐÑÐ 1977 ð.
À.Ô.Ïðè õîòü êî àê òèâ íî ñïðè ÿ ëà ðîç -
âèò êó â Óêðà¿í³ íî âèõ íà óêî âèõ íà -
ïðÿìê³â — âè ñî êî ÷àñ òîò íî¿ ³ íèç ü êî òåì -
ïå ðà òóð íî¿ ñïåê òðîñ êîﳿ, ñòðóê òóð íèõ
ðåí òãåí³âñüêèõ äîñë³äæåíü êðèñ òàë³â, ëà -
çåð íî¿ øâèäê³ñíî¿ ñïåê òðîñ êîﳿ, ô³çèêè
ëà çåð³â, áå ðó ÷è ó÷àñòü ó ïåð øèõ ðî áî òàõ
ç íåë³í³éíî¿ îïòè êè, ãî ëîã ðàô³¿. Íåþ áó -
ëè ³í³ö³éî âàí³ äîñë³äæåí íÿ ç ôî òîï ðî -
â³äíîñò³ òà ôî òî àê òèâ íîñò³ êðèñòàë³â, äî -
ì³øêîâèõ ñèñòåì òà ³í.
Ó 1962 ð. À.Ô.Ïðè õîòü êî, Â.Ë.Áðî ó äå,
Â.Ñ.Ìàø êå âè÷, Ì.Ñ.Ñîñê³í òå î ðå òè÷ íî
îá´ðóí òó âà ëè ìîæ ëèâ³ñòü îäåð æàí íÿ ãå -
íå ðàö³¿ íà åëåê òðîí íî-êî ëè âàëü íèõ ïå -
ðå õî äàõ îðãàí³÷íèõ ìî ëå êóë ó âñüî ìó
îïòè÷ íî ìó ä³àïà çîí³ [13]. Áóëî îäåð æà íî
(1966–1967) ãå íå ðàö³þ â³ä âå ëè êî¿ ãðó ïè
íî âèõ åôåê òèâ íèõ ñïî ëóê êëà ñó ïîë³ìå -
òè ëî âèõ áàð âíèê³â ³ ïî êà çà íî ¿õ ïåð ñïåê -
òèâí³ñòü äëÿ îäåð æàí íÿ ãå íå ðàö³¿ â óñ³é
áëèæí³é ³íôðà ÷åð âîí³é îá ëàñò³ ñïåê òðó
(Ì.Ò.Øïàê, ª.À.Òè õî íîâ) [14]. Ó 1965 ð.
Ì.Ñ.Áðîäè íèì ç³ ñï³âðîá³òíè êà ìè âïåð -
øå ñòâî ðå íî ëà çå ðè íà ðÿä³ çì³øà íèõ
íàï³âïðîâ³äíèê³â, ùî äîç âî ëè ëî çà áåç ïå -
÷è òè ÷àñ òîò íó ïå ðå áó äî âó ãå íå ðàö³¿ ó âñ³é
âè äèì³é ³ áëèæí³é óëüòðàô³îëå òîâ³é îá -
ëàñ òÿõ ñïåê òðà. Ïî êà çà íî, ùî îñíîâ íèì
êà íà ëîì ¿õ ãå íå ðàö³¿ º åê ñè òîíí³ ïå ðå õî -
äè [15]. Ó ïîä àëü øî ìó ëà çåðí³ ðî áî òè
ä³ñòà ëè â ³íñòè òóò³ áóð õëè âèé ñà ìî ñò³é -
íèé ðîç âè òîê. Çà ðîç ðîá êó ô³çè÷ íèõ
îñíîâ ³ ìå òîä³â êå ðó âàí íÿ ÷àñ òî òîþ çìó -
øå íî ãî âèï ðîì³íþ âàí íÿ ³ ñòâî ðåí íÿ ëà -
çåð³â, ùî ïåðåáóäîâóâàëèñÿ ïî ÷àñòîò³,
ó÷í³â À.Ô.Ïðèõîòüêî — Ì.Ñ.Áðîäèíà,
Ì.Ñ.Ñîñê³íà ³ Ì.Ò.Øïàêà — óäîñòîºíî
Äåðæàâíî¿ ïðå쳿 ÓÐÑÐ 1947 ð.
Ó 1963—1964 ðð. â ³íñòè òóò³ ðîç ïî ÷à òî
ðî áî òè â ãà ëóç³ íåë³í³éíî¿ îïòè êè, äî -
ñë³äæåí íÿ 䳿 ëà çåð íî ãî âèï ðîì³íþ âàí íÿ
íà íàï³âïðîâ³äíè êîâ³ òà ä³åëåê òðè÷í³
êðèñ òà ëè. Çãî äîì âîíè çî ñå ðå äè ëè ñÿ íà
íåë³í³éí³é îïòèö³ íàï³âïðî â³ä íè êî âèõ
êðèñ òàë³â ³ ð³äêèõ ñå ðå äî âèù. Áóëî äîê -
ëàä íî âèâ ÷å íî ïðî öå ñè äâî ôî òîí íî ãî
ïî ãëè íàí íÿ äëÿ ðÿäó çì³øà íèõ ñèñ òåì,
110 Science and Science of Science, 2006, ¹ 2
Þ.Î. Õðà ìîâ
âñòà íîâ ëå íî òèïè äâî ôî òîí íèõ ïå ðå õî -
ä³â, ¿õ çâ’ÿ çîê ç åíåð ãå òè÷ íîþ ñòðóê òó -
ðîþ êðèñ òàë³â, çîê ðå ìà ïî êà çà íî, ùî
ñóò òºâó ðîëü ó öèõ ïðî öå ñàõ â³ä³ãðà þòü
åê ñè òî íè (Ì.Ñ.Áðî äèí òà ³í.). Ïðî âî äè -
ëè ñÿ òà êîæ äîñë³äæåí íÿ íåë³í³éíî¿ ëþ -
ì³íå ñöåíö³¿ íà ï³âïðî â³äíè êî âèõ êðèñ -
òàë³â, âèê ëè êà íî¿ êî ëåê òèâ íè ìè åê ñè -
òîí íè ìè ïðî öå ñà ìè â íèõ ³ åôåê òà ìè íà -
ñè ÷åí íÿ (Ì.Ñ.Áðî äèí), âçà ºìî䳿 åê ñè -
òîí³â ïðè âå ëèê³é êîí öåí òðàö³¿, ùî ñòâî -
ðþºòüñÿ ëà çåð íèì âèï ðîì³íþ âàí íÿì.
Ó 1966 ð. â ³íñòè òóò³ òà êîæ ç ³í³ö³àòè âè
À.Ô.Ïðè õîòü êî ðîç ïî ÷à ëè ñÿ äîñë³äæåí íÿ
â ãà ëóç³ îïòè÷ íî¿ ãî ëîã ðàô³¿. Âîíè ðîç âè âà -
ëè ñÿ â ò³ñíî ìó çâ’ÿç êó ç ðî áî òà ìè ç êâàí òî -
âî¿ åëåê òðîí³êè, íåë³í³éíî¿ îïòè êè òà ô³çè -
êè òâåð äî ãî ò³ëà. Áóëî çà ïðî ïî íî âà íî ãî -
ëîã ðàô³÷íèé ìå òîä îäåð æàí íÿ «çîá ðà æåí -
íÿ» ñà ìèõ ñâ³òëî âèõ ïîë³â áåç çáó ðþ þ ÷èõ ¿õ
îá’ºêò³â, ùî äîç âî ëÿ ëî â³ä íî âè òè àìïëi -
òóä íî- ôà çî âèé ðîç ïîä³ë ëà çåð íèõ ïó÷ê³â, ³
ìå òîä êî ðåêö³¿ õâèëü î âèõ ôðîíò³â ëà çåð íî -
ãî âèï ðîì³íþ âàí íÿ, ÿêèé äà âàâ ìîæ ëè -
â³ñòü ³ñòîò íî çá³ëüøè òè îñüî âó ÿñ êðàâ³ñòü
ëà çåð íî ãî âèï ðîì³íþ âàí íÿ (Ì.Ñ.Ñîñê³í
òà ³í.). Áóëî ðîç ðîá ëå íî íîâ³ ðåºñòðó þ÷³ ñå -
ðå äî âè ùà äëÿ ãî ëîã ðàô³¿ é îá’ºìíî ãî ãî -
ëîã ðàô³÷íî ãî çà ïè ñó, çà ïðî ïî íî âà íî íèç -
êó ïåð ñïåê òèâ íèõ íàï³â ïðîâ³äíè êî âèõ êðèñ -
òàë³â ³ ïë³âîê. Ðîç âè íó òî ³ åê ñïå ðè ìåí òàëü -
íî çä³éñíå íî ó 1972 ð. íî âèé ìå òîä çà ïè ñó
ãî ëîã ðàì íà àìîð ôíèõ ïë³âêàõ íàï³â ïðî -
â³ä íè êî âèõ ñïî ëóê (À.Â.Ãíà òî âñüêèé,
Ì.Ò.Øïàê). Îòðè ìà íî åôåê òèâí³ ãî ëîã ðà -
ô³÷í³ ãðàò êè íà ðÿä³ ñåã íå òî å ëåê òðè÷ íèõ ³
íà ïâïðîâ³äíè êî âèõ êðèñ òàë³â (Ì.Ñ.Ñîñ ê³í
òà ³í., 1972). Ç ïî ÷àò êó 70-õ ðîê³â ïðî âî äè -
ëè ñÿ øè ðîê³ äîñë³äæåí íÿ ïðî öåñ³â äè -
íàì³÷íî¿ ãî ëîã ðàô³¿ (Ì.Ñ.Ñîñê³í) [16]. Çà
öèêë ðîá³ò ç ô³çè÷ íèõ îñíîâ äè íàì³÷íî¿ ãî -
ëîã ðàô³¿ ³ íî âèõ ìå òîä³â ïå ðå òâî ðåí íÿ ïðî -
ñòî ðî âî¿ ñòðóê òó ðè ñâ³òëî âèõ ïó÷ê³â
Ì.Ñ.Áðî äè íó, Ì.Ñ.Ñîñê³íó òà ³í. ïðè ñóä -
æå íî Äåð æàâ íó ïðåì³þ ÑÐÑÐ 1982 ð.
Ó íà óêîâ³é øêîë³ À.Ô.Ïðè õîòü êî âè êî -
íà íî öèêë äîñë³äæåíü ç³ ñïåê òðîñ êîﳿ àí -
òè ôå ðî ìàã íå òèê³â ³ ìàãí³òíèõ åê ñè òîí³â.
Çîê ðå ìà, Â.Â. ªðå ìåí êîì âè ÿâ ëå íî åê ñè -
òîíí³ òà åê ñè òîí-ìàã íîíí³ ïðî öå ñè â àí -
òè ôå ðî ìàãí³òíèõ êðèñ òà ëàõ, íîâ³ ìàã -
í³òî îï òè÷í³ åôåê òè — «ïðî ñâ³òë³ííÿ»
àí òè ôå ðî ìàã íå òèê³â ó ñèëü íèõ ìàãí³ò -
íèõ ïî ëÿõ ³ «äà âè äî âñüêå ðîç ùåï ëåí íÿ»
åê ñè òîí íèõ ë³í³é ïî ãëè íàí íÿ ñâ³òëà
(1970). Ðà çîì ç ³íøè ìè Â.Â.ªðå ìåí êî
â³äêðèâ ïðîì³æíèé ñòàí â àí òè ôå ðî -
ìàãí³òíèõ êðèñ òà ëàõ ïî áëè çó îð³ºí òà -
ö³é íèõ ôà çî âèõ ïå ðå õîä³â ïåð øî ãî
ðîäó, ùî ³íäó êó þòü ñÿ çîâ í³ø í³ì ìàã -
í³ò íèì ïî ëåì (Äåð æàâ íà ïðåì³ÿ ÓÐÑÐ,
1971 ð.) [17].
Äîñë³äæåí íÿ Ì.Â.Êó ðè êà ïî â’ÿ çàí³ ç
ðîç âèò êîì ³äåé À.Ô.Ïðè õîòü êî ïðî íà -
ï³âïðîâ³äíè êîâ³ âëàñ òè âîñò³ ìî ëå êó ëÿð -
íèõ êðèñ òàë³â. Ðà çîì ç Ã.À.Ñàí äó ëîì â³í
çà ïðî ïî íî âó âàâ (1970) ïðè íöè ïî âî íî -
âèé ìå òîä çà ïè ñó ³íôîð ìàö³¿ íà îð ãà í³÷ -
íèõ ëþì³íî ôî ðàõ, ÿêèé ñòàâ íî âèì íà -
ïðÿì êîì ñó ÷àñ íî¿ îð ãàí³÷íî¿ ñó õî¿ ôî òîã -
ðàô³¿. Ðî áî òè Ä.Ô.Áàé ñè â³ä íî ñÿòü ñÿ äî
âèâ ÷åí íÿ ðå çî íàí ñíèõ ÿâèù ó êðèñ òà ëàõ
ìå òî äà ìè ðàä³îñïåê òðîñ êîﳿ, Ñ.Ì.Ðÿá -
÷åí êî äî ñë³äæóº åê ñè òî íè â äâî âèì³ðíèõ
ñòðóê òó ðàõ, åëåê òðîí íèé ïà ðà ìàã í³ò íèé
ðå çî íàíñ ³ ìàãí³òí³ åôåê òè â êðèñ òà ëàõ
[18]. Äîñë³äæåí íÿ ².ß.Ôó ãîëü ïðè ñâÿ ÷åí³
ô³çèö³ òà ñïåê òðîñ êîﳿ åëå ìåí òàð íèõ
çáóä æåíü ó êîí äåí ñî âà íèõ ñå ðå äî âè ùàõ.
Òà êèì ÷è íîì, åê ñïå ðè ìåí òàëü íà øêî -
ëà À.Ô.Ïðè õîòü êî çðî áè ëà ñóò òºâèé
âíå ñîê ó ô³çèêó ìî ëå êó ëÿð íèõ êðèñ òà -
ë³â, à òà êîæ ó ò³ íà óêîâ³ íà ïðÿì êè, ÿê³
ïðÿ ìî ÷è îïî ñå ðåä êî âà íî ïî â’ÿ çàí³ ç
íåþ, — íèç ü êî òåì ïå ðà òóð íó òåõí³êó,
ô³çè êó ëà çåð³â, ëà çåð íó ñïåê ò ðîñ êîï³þ,
íåë³í³éíó îïòè êó, ãî ëîã ðàô³þ, ñïåê ò -
ðîñ êîï³þ ìàãí³òíèõ êðèñ òàë³â, îðãàí³÷í³
íàï³âïðîâ³äíè êè. Áà ãà òî îäåð æà íèõ ðå -
çóëü òàò³â ñòà ëè ìîæ ëè âè ìè çà âäÿ êè ò³ñ -
í³é ñï³âïðàö³ åê ñïå ðè ìåí òà òîð³â ç òå î ðå -
òè êà ìè, òîá òî âçàºìî䳿 äâîõ øê³ë —
À.Ô.Ïðè õîòü êî é Î.Ñ.Äà âè äî âà.
Øêî ëó À.Ô.Ïðè õîòü êî ïðåä ñòàâ ëÿ þòü
àêà äåì³êè ÍÀÍ Óêðà¿ íè Ì.Ñ.Áðî äèí,
Â.Â.ªðå ìåí êî ³ Ì.Ò.Øïàê, ÷ëå íè- êî -
ðåñ ïîí äåí òè ÍÀÍ Óêðà¿ íè Ì.Ñ.Ñîñê³í ³
Ñ.Ì.Ðÿá ÷åí êî, äîê òî ðè íàóê Â.Ë.Áðî ó -
äå, Ä.Ô.Áàé ñà, Ã.Â.Êëè ìó øå âà, Ì.Â.Êó -
ðèê, ².ß.Ôó ãîëü, ª.Ô.Øåêà é ³í.
Íà ó êà òà íà óêîç íà âñòâî, 2006, ¹ 2 111
ÀÍÒÎͲÍÀ ÔÅÄÎвÂÍÀ ÏÐÈÕÎÒÜÊÎ (ÄÎ 100-в××ß Â²Ä ÄÍß ÍÀÐÎÄÆÅÍÍß)
ßê íå ôîð ìàëü íà òâîð ÷à ñï³âäðóæ í³ñòü
ô³çèê³â-åê ñïå ðè ìåí òà òîð³â øêî ëà çà ÿ -
âè ëà ïðî ñåáå â 50—60-ò³ ðîêè ìè íó ëî ãî
ñòîð³÷÷ÿ. Öå áóâ ÷àñ ¿¿ àê òèâ íî ãî ôîð ìó -
âàí íÿ, ñòà íîâ ëåí íÿ ¿¿ ïðåä ñòàâ íèê³â ÿê
äîñë³äíèê³â, êîëè âîíà ç íå âå ëè êî¿ ãðó -
ïè, îðãàí³çàö³éíî îá’ºäíà íî¿ ó â³ää³ë³
ô³çèêè êðèñ òàë³â ²íñòè òó òó ô³çèêè ÀÍ
ÓÐÑÐ ï³ä êåð³âíèö òâîì À.Ô.Ïðè õîòü -
êî, ïå ðå òâî ðè ëà ñÿ íà ºäè íèé íå ôîð -
ìàëü íèé êî ëåê òèâ ç âëàñ íè ìè ñòè ëåì,
ï³äõî äîì, îðèã³íà ëüíîþ íà óêî âîþ êîí -
öåïö³ºþ (äîñë³äíèöü êîþ ïðî ãðà ìîþ).
Îòðè ìàâ øè ôóí äà ìåí òàëüí³ ðå çóëü òà òè
â ñòâî ðå íî ìó íî âî ìó íà óêî âî ìó íà -
ïðÿì êó, âîíà íà áó ëà õà ðàê òåð íèõ îçíàê,
ïðè òà ìàí íèõ ñàìå ñó ÷àñí³é íà óêîâ³é
øêîë³. Âàæ ëè âó ðîëü òóò â³ä³ãðà ëè ³
ñåì³íàðè, ÿê³ ïðî âî äè ëà À.Ô.Ïðè õîòü êî,
— åê ñè òîí íèé ³ ç êð³îêðèñ òàë³â. Îñíîâ íå
ÿäðî øêî ëè, ÿê ³ ðàí³øå, çíà õî äèòü ñÿ â
Êèºâ³, îäíàê áà ãà òî ¿¿ ïðåä ñòàâ íèê³â ïðà -
öþ âà ëè ³ ïðà öþ þòü ó Õàð êîâ³, ×îð íî ãî -
ëîâö³, Òá³ë³ñ³, Ëüâîâ³, Ñó ìàõ, ×åðí³ãîâ³ òà
³íøèõ ì³ñòàõ ³ ìà þòü ñâî¿õ ó÷í³â. ² ñüî ãîäí³
âæå ó÷í³ ó÷í³â À.Ô.Ïðè õîòü êî âèç íà ÷à þòü
æèò òÿ øêî ëè, ïðî äîâ æó þ ÷è ¿¿ òðà äèö³¿ òà
äî ìà ãà þ ÷èñü âè ñî êî ãî ñòàí äàð òó ïðî âå äå -
íèõ äîñë³äæåíü.
Íà ó êîâ³ é ïå äà ãîã³÷í³ äî ñÿã íåí íÿ
À.Ô.Ïðè õîòü êî îäåð æà ëè çà ñëó æå íå âèç -
íàí íÿ. Âîíà áóëà óäîñ òîºíà çâàíü Ãå ðîÿ
Ñîö³àë³ñòè÷ íî¿ Ïðàö³ òà ëà ó ðå à òà Ëå -
í³íñüêî¿ ïðå쳿, îá ðà íà ÷ëå íîì ÍÀÍ
Óêðà¿ íè. Ïðå çèä³ÿ ÍÀÍ Óêðà¿ íè çà ñíó -
âà ëà ïðåì³þ ¿¿ ³ìåí³.
1. Obreimov I., Prichiotjko A. // Sow. Phys. — 1932. — Bd 1, H. 2. — S. 203—214.
2. Prichiotjko A. // Ibid. — 1936. — Bd 9, H. 1. — S. 22.
3. Ïðè õîòü êî À.Ô. Ýëåê òðîí íûå è êî ëå áà òåëü íûå óðîâ íè êðèñ òàë ëà è ìî ëå êó ëû íà ôòà ëè íà //
ÆÝÒÔ. — 1949. — Ò. 19, âûï. 5. — Ñ. 383—395.
4. Ïðè õîòü êî À.Ô. Ñïåê òðàëü íûå è îïòè ÷åñ êèå èñ ñëå äî âà íèÿ ìî ëå êó ëÿð íûõ êðèñ òàë ëîâ // Òð. Èí-òà
ôè çè êè ÀÍ ÓÑÑÐ. — 1955. — Âûï. 6. — Ñ. 43—69.
5. Ñïåê òðû ïî ãëî ùå íèÿ ìî ëå êó ëÿð íûõ êðèñ òàë ëîâ. Áåí çîë è íå êî òî ðûå åãî ãî ìî ëî ãè. — Êèåâ: Íàóê.
äóì êà, 1965.
6. Ñïåê òðû ïî ãëî ùå íèÿ ìî ëå êó ëÿð íûõ êðèñ òàë ëîâ. Ïî ëè çà ìå ùåí íûå áåí çî ëû. — Êèåâ: Íàóê. äóì -
êà, 1972.
7. Ýêñè òî íû â ìî ëå êó ëÿð íûõ êðèñ òàë ëàõ. — Êèåâ: Íàóê. äóì êà, 1973.
8. Îáðå è ìîâ È.Â., Ïðè õîòü êî À.Ô., Ðîä íè êî âà È.Â. Äèñ ïåð ñèÿ êðèñ òàë ëîâ àí òðà öå íà â âè äè ìîé îá ëàñ -
òè ñïåê òðà // ÆÝÒÔ. — 1948. — Ò. 18, âûï. 5. — Ñ. 409—418.
9. Áðî äèí Ì.Ñ., Ïðè õîòü êî À.Ô., Ñîñ êèí Ì.Ñ. Î íå êî òî ðûõ îñî áåí íîñ òÿõ äèñ ïåð ñèè ñèëü íî ïî ãëî ùà -
þ ùèõ êðèñ òàë ëîâ // Îïòè êà è ñïåê òðîñ êî ïèÿ. — 1959. — Ò. 7, âûï. 2. — Ñ. 266—267.
10. Ñîâ ðå ìåí íûå ïðî áëå ìû ñïåê òðîñ êî ïèè ìî ëå êó ëÿð íûõ êðèñ òàë ëîâ. — Êèåâ: Íàóê. äóì êà, 1976.
11. Ýëå ìåí òàð íûå âîç áóæ äå íèÿ à-êèñ ëî ðî äà / Þ.Á.Ãàé äè äåé, Â.Ì.Ëîê òåâ, À.Ô.Ïðè õîòü êî, Ë.È.Øàí -
ñêèé // Ôè çè êà íèç êèõ òåì ïå ðà òóð. — 1975. — Ò. 7, ¹ 11. — Ñ. 1365—1393.
12. Êðè îê ðèñ òàë ëû / Ïîä. ðåä. Á.È.Âåð êè íà, À.Ô.Ïðè õîòü êî. — Êèåâ: Íàóê. äóì êà, 1983.
13. Î âîç ìîæ íîñ òè ïî ëó ÷å íèÿ èí äó öè ðî âàí íî ãî èç ëó ÷å íèÿ â ñèñ òåìõ ñ ýëåê òðî ííî-êî ëå áà òåëü íû ìè
óðîâ íÿ ìè / Â.Ë.Áðî ó äå, Â.Ñ.Ìàø êå âè÷, À.Ô.Ïðè õîòü êî è äð. // Ôè çè êà òâåð äî ãî òåëà. — 1962. — Ò. 4,
âûï. 10. — Ñ. 2976—2979.
14. Òè õî íîâ Å.À., Øïàê Ì.Ò. Íå ëè íåé íûå îïòè ÷åñ êèå ÿâ ëå íèÿ â îðãà íè ÷åñ êèõ ñî å äè íå íè ÿõ. — Êèåâ:
Íàóê. äóì êà, 1979.
15. Ãå íå ðà öèÿ íà ñìå øàí íûõ êðèñ òàë ëàõ ïðè âîç áóæ äå íèè èç ëó ÷å íè åì ðó áè íî âî ãî ëà çå ðà / Ì.Ñ. Áðî -
äèí, Í.È.Âèò ðè õîâ ñêèé, Ñ.Â.Çàê ðåâ ñêèé, Â.ß.Ðåç íè ÷åí êî // Ôè çè êà òâåð äî ãî òåëà. — 1966. — Ò. 8,
âûï. 10. — Ñ. 3084—3086.
16. Áîí äà ðåí êî Ì.Ä., Ãíà òîâ ñêèé À.Â., Ñîñ êèí Ì.Ñ. Ãî ëîã ðà ôè ÷åñ êèé ìå òîä ïðå îá ðà çî âà íèÿ êî ãå ðåí ò -
íûõ ñâå òî âûõ ïî ëåé // Äîêë. ÀÍ ÑÑÑÐ. — 1969. — Ò. 187, ¹ 3. — Ñ. 538—540.
17. Åðå ìåí êî Â.Â. Ââå äå íèå â îïòè ÷åñ êóþ ñïåê òðîñ êî ïèþ ìàã íå òè êîâ. — Êèåâ: Íàóê. äóì êà, 1975.
18. Èíñòè òóò ôè çè êè ÀÍ ÓÑÑÐ. — Êèåâ: Íàóê. äóì êà, 1979.
Îäåð æà íî 17.05.2006
Þ.À.Õðà ìîâ
Àíòîíèíà Ôå äîð îâíà Ïðè õîòü êî (ê 100-ëå òèþ ñî äíÿ ðîæ äå íèÿ)
Ñòàòüÿ ïî ñâÿ ùå íà 100-ëå òèþ ñî äíÿ ðîæ äå íèÿ àêà äå ìè êà ÍÀÍ Óêðà è íû Àíòîíèíû Ôå äî ðîâ íû Ïðè -
õîòü êî — âû äà þ ùå ãî ñÿ óêðà èí ñêî ãî ôè çè êà-ýêñ ïå ðè ìåí òà òî ðà, îñíî âà òå ëÿ øêî ëû íèç êî òåì ïå ðà òóð íîé
ñïåê òðîñ êî ïèè ìî ëå êó ëÿð íûõ êðèñ òàë ëîâ.
112 Science and Science of Science, 2006, ¹ 2
Þ.Î. Õðà ìîâ
|