Василь Іванович Атрощенко (до 100-річчя від дня народження)
Матеріали статті присвячені 100-річчю від дня народження видатного українського хіміка — академіка Василя Івановича Атрощенка, засновника науково-технічної школи кінетики і каталізу процесів зв ’язування азоту....
Збережено в:
| Дата: | 2006 |
|---|---|
| Автор: | |
| Формат: | Стаття |
| Мова: | Ukrainian |
| Опубліковано: |
Центр досліджень науково-технічного потенціалу та історії науки ім. Г.М. Доброва НАН України
2006
|
| Назва видання: | Наука та наукознавство |
| Теми: | |
| Онлайн доступ: | http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/49581 |
| Теги: |
Додати тег
Немає тегів, Будьте першим, хто поставить тег для цього запису!
|
| Назва журналу: | Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine |
| Цитувати: | Василь Іванович Атрощенко (до 100-річчя від дня народження) / Т.В. Мельник // Наука та наукознавство. — 2006. — № 2. — С. 113-118. — Бібліогр.: 5 назв. — укр. |
Репозитарії
Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine| id |
irk-123456789-49581 |
|---|---|
| record_format |
dspace |
| spelling |
irk-123456789-495812013-09-22T03:07:29Z Василь Іванович Атрощенко (до 100-річчя від дня народження) Мельник, Т.В. Ювілеї. Пам’ятні дати Матеріали статті присвячені 100-річчю від дня народження видатного українського хіміка — академіка Василя Івановича Атрощенка, засновника науково-технічної школи кінетики і каталізу процесів зв ’язування азоту. Материалы статьи посвящены 100-летию со дня рождения выдающегося украинского химика — академика Василия Ивановича Атрощенко, основателя научно-технической школы кинетики и катализа процессов связывания азота. The paper is devoted to the 100th anniversary since the birthday of Vasyl’ Atroschenko, Academician, a distinguished Ukrainian chemist, founder of the scientific & technical school for kinetics and catalysis processes involved in connecting of nitrogen. 2006 Article Василь Іванович Атрощенко (до 100-річчя від дня народження) / Т.В. Мельник // Наука та наукознавство. — 2006. — № 2. — С. 113-118. — Бібліогр.: 5 назв. — укр. 0374-3896 http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/49581 uk Наука та наукознавство Центр досліджень науково-технічного потенціалу та історії науки ім. Г.М. Доброва НАН України |
| institution |
Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine |
| collection |
DSpace DC |
| language |
Ukrainian |
| topic |
Ювілеї. Пам’ятні дати Ювілеї. Пам’ятні дати |
| spellingShingle |
Ювілеї. Пам’ятні дати Ювілеї. Пам’ятні дати Мельник, Т.В. Василь Іванович Атрощенко (до 100-річчя від дня народження) Наука та наукознавство |
| description |
Матеріали статті присвячені 100-річчю від дня народження видатного українського хіміка — академіка Василя Івановича Атрощенка, засновника науково-технічної школи кінетики і каталізу процесів зв ’язування азоту. |
| format |
Article |
| author |
Мельник, Т.В. |
| author_facet |
Мельник, Т.В. |
| author_sort |
Мельник, Т.В. |
| title |
Василь Іванович Атрощенко (до 100-річчя від дня народження) |
| title_short |
Василь Іванович Атрощенко (до 100-річчя від дня народження) |
| title_full |
Василь Іванович Атрощенко (до 100-річчя від дня народження) |
| title_fullStr |
Василь Іванович Атрощенко (до 100-річчя від дня народження) |
| title_full_unstemmed |
Василь Іванович Атрощенко (до 100-річчя від дня народження) |
| title_sort |
василь іванович атрощенко (до 100-річчя від дня народження) |
| publisher |
Центр досліджень науково-технічного потенціалу та історії науки ім. Г.М. Доброва НАН України |
| publishDate |
2006 |
| topic_facet |
Ювілеї. Пам’ятні дати |
| url |
http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/49581 |
| citation_txt |
Василь Іванович Атрощенко (до 100-річчя від дня народження) / Т.В. Мельник // Наука та наукознавство. — 2006. — № 2. — С. 113-118. — Бібліогр.: 5 назв. — укр. |
| series |
Наука та наукознавство |
| work_keys_str_mv |
AT melʹniktv vasilʹívanovičatroŝenkodo100ríččâvíddnânarodžennâ |
| first_indexed |
2025-07-04T10:46:03Z |
| last_indexed |
2025-07-04T10:46:03Z |
| _version_ |
1836712947370426368 |
| fulltext |
Ò.Â.Ìåëü íèê
ÂÀÑÈËÜ ²ÂÀÍÎÂÈ× ÀÒÐÎÙÅÍÊÎ
(Äî 100-ð³÷÷ÿ â³ä äíÿ íà ðîä æåí íÿ)
Ìà òåð³àëè ñòàòò³ ïðè ñâÿ ÷åí³ 100-ð³÷÷þ â³ä äíÿ íà ðîä æåí íÿ âè äàò íî ãî óêð à¿íñüêî -
ãî õ³ì³êà — àêà äåì³êà Âà ñè ëÿ ²âà íî âè ÷à Àòðîùåíêà, çà ñíîâ íè êà íà óêî âî-òåõí³÷íî¿
øêî ëè ê³íå òè êè ³ êà òàë³çó ïðî öåñ³â çâ’ÿ çó âàí íÿ àçî òó.
Ó öüî ìó ðîö³ âè ïîâ íþºòüñÿ 100 ðîê³â
â³ä äíÿ íà ðîä æåí íÿ Âà ñè ëÿ ²âà íî âè ÷à
Àòðîùåíêà — â³äî ìî ãî â÷å íî ãî-õ³ì³êà â
ãà ëóç³ òåõ íî ëî㳿 íå îðãà í³÷íèõ ðå ÷î âèí,
âè ðîá íèö òâà àçîò íî¿ êèñ ëî òè, àì³àêó,
ì³íå ðàëü íèõ äîá ðèâ ³ ïðî ìèñ ëî âî ãî êà -
òàë³çó [1—5].
Ïå äà ãîã³÷íà, íà óêî âà ³ ãðî ìà äñüêà
ä³ÿëüí³ñòü àêà äåì³êà ÀÍ ÓÐÑÐ, Ãå ðîÿ
Ñîö³àë³ñòè÷ íî¿ Ïðàö³, ëà ó ðå à òà Äåð æàâ -
íî¿ ïðå쳿, çà ñëó æå íî ãî ä³ÿ÷à íà óêè
ÓÐÑÐ, ïðî ôå ñî ðà, äîê òî ðà òåõí³÷ íèõ
íàóê Â.².Àòðîùåíêà, ÿêèé î÷î ëþ âàâ êà -
ôåä ðó òåõ íî ëî㳿 íå îðãàí³÷íèõ ðå ÷î âèí ó
Íàö³îíàëü íî ìó òåõí³÷íî ìó óí³âåð ñè òåò³
«Õàðê³âñüêèé ïîë³òåõí³÷ íèé ³íñòè òóò» íà
ïðî òÿç³ 48 ðîê³â, º ÿñ êðà âèì ïðè êëà äîì
ñëóæ³ííÿ ð³äí³é Áàòüê³âùèí³.
Âà ñèëü ²âà íî âè÷ íà ðî äèâ ñÿ â ñ³ì’¿ çà -
ë³çíè÷ íè êà 3 ëèï íÿ 1906 ðîêó íà Íî -
âî-Ñìî ëÿ íèê³âñüê³é êî ïàëüí³ á³ëÿ òî -
ä³øíüî¿ Þç³âêè (òå ïåð Äî íåöüê). Òàì
æå, äî ðå÷³, çà ðî äè ëà ñÿ ³ àçîò íî- êèñ ëîò íà
ïðî ìèñ ëîâ³ñòü â Ðîñ³¿: ó 1906 ðîö³ â
Þç³âö³ áóëî ñïî ðóä æå íî ïåð øèé àçîò -
íèé çà âîä.
Ó ÷î òèð íàä öÿòü ðîê³â ìàé áóòí³é â÷å -
íèé ³äå ïðà öþ âà òè ó÷íåì ó ìå õàí³÷í³
ìàé ñòåðí³, à çãî äîì ó 1923 ð. â³í âæå
ïðà öþº ñòî ëÿ ðîì íà â³äíîâ ëåíí³ àçîò -
íî ãî çà âî äó. Ç 1926 ð. Âà ñèëü ²âà íî âè÷
Àò ðî ùåíêî íà â÷àºòüñÿ íà âå÷³ðí³õ äâî -
ð³÷ íèõ ïðî ôåñ³éíî-òåõí³÷íèõ êóð ñàõ
ìàéñò ð³â àçîò íî¿ ³ êîê ñîõ³ì³÷íî¿ ïðî ìè -
ñ ëî âîñò³. ϳñ ëÿ çàê³í÷åí íÿ êóðñ³â éîãî
ïå ðå âî äÿòü íà ïî ñà äó ëà áî ðàí òà â öåí ò -
ðàëü íó ëà áî ðà òîð³þ Þç³âñüêî ãî àçîò íî -
ãî çà âî äó.
Ó 1928 ðîö³ ìî ëî äèé ïðàö³âíèê íà -
ïðàâ ëÿºòüñÿ çà âî äîì íà íà â÷àí íÿ äî
Îäåñü êî ãî õ³ì³êî-òåõ íî ëîã³÷íî ãî òå õíi -
êó ìó, ÿêèé ïîò³ì áóëî ðå îð ãàí³çî âà íî â
õ³ì³êî-òåõ íî ëîã³÷íèé ³íñòè òóò. Êà ôåä -
ðó ì³íå ðàëü íèõ ðå ÷î âèí ó íüî ìó íà òîé
÷àñ î÷î ëþ âàâ òà ëà íî âè òèé â÷å íèé —
ïðî ôå ñîð ²âàí ªâãðà ôî âè÷ Àäàäóðîâ,
ÿêèé ñòàâ äëÿ Âà ñè ëÿ ²âà íî âè ÷à ³ â÷è òå -
ëåì, ³ êåð³âíè êîì, ³ äðó ãîì.
ϳñëÿ çàê³í÷åí íÿ ó 1931 ðîö³ ³íñòè -
òó òó Âà ñè ëÿ ²âà íî âè ÷à çà ëè øà þòü äëÿ
ðî áî òè íà êà ôåäð³ ì³íå ðàëü íî¿ òåõ íî -
ëî㳿 ÿê àñï³ðàí òà, à ïîò³ì àñèñ òåí òà.
Íà ó êà òà íà óêîç íà âñòâî, 2006, ¹ 2 113
Ò.Â.Ìåëü íèê
ÂÀÑÈËÜ ²ÂÀÍÎÂÈ× ÀÒÐÎÙÅÍÊÎ (ÄÎ 100-в××ß Â²Ä ÄÍß ÍÀÐÎÄÆÅÍÍß)
© Ò.Â.Ìåëü íèê, 2006
Ìè íóâ ð³ê, ³ â³í ïóáë³êóº ñâîþ ïåð øó
íà óêî âó ïðà öþ — «Óñòà íîâ êè äëÿ ïî -
ëó ÷å íèÿ îêèñ ëîâ àçî òà ïðè áà øåí íûõ
ñèñ òå ìàõ ïðî èç âî ä ñòâà ñåð íîé êèñ ëî -
òû». Ïðî ïî çèö³¿ àâ òî ðà ïîò³ì áóëè
âïðî âàä æåí³ â õ³ì³÷í³é ïðî ìèñ ëî âîñò³
Óêðà¿ íè.
Ó 1932 ðîö³ Âà ñèëü ²âà íî âè÷ ñòຠäå -
êà íîì òåõ íî ëîã³÷íî ãî ôà êóëü òå òó
Îäåñü êî ãî õ³ì³êî-òåõ íî ëîã³÷íî ãî ³íñòè -
òó òó. Îä íî ÷àñ íî â³í ïðî äîâ æóº ñâî¿ íà -
óêîâ³ äî ñëi äæåí íÿ. Ó 1935 ðîö³ çà ðå êî -
ìåí äàö³ºþ ïðî ôå ñî ðà ².ª. Àäàäóðîâà
Âà ñèëü ²âà íî âè÷ óñë³ä çà ñâî¿ì â÷è òå ëåì
ïå ðå âî äèòü ñÿ äëÿ ðî áî òè ó Õàðê³âñüêèé
õ³ì³êî- òåõ íî ëîã³÷íèé ³íñòè òóò. Äî 1937
ðîêó â³í ïðà öþº àñèñ òåí òîì êà ôåä ðè
òåõ íî ëî㳿 íå îðãàí³÷íèõ ðå ÷î âèí. ϳñëÿ
óñï³øíî ãî çà õèñ òó ó 1937 ðîö³ êàí äè äà -
òñüêî¿ äèñ åð òàö³¿ íà òåìó «Êè íå òè êà àá -
ñîð áöèè îêèñ ëîâ àçî òà ðàñ òâî ðà ìè ùå -
ëî ÷åé» â³í ñòຠäî öåí òîì êà ôåä ðè, à ó
1938 ðîö³ ïðè çíà ÷àºòüñÿ çàâ³äó þ ÷èì êà -
ôåä ðîþ òåõ íî ëî㳿 íå îðãàí³÷íèõ ðå ÷î -
âèí, ÿêîþ áåç ïå ðåð âíî êåðóº íà ïðî òÿç³
48 ðîê³â.
Ñë³ä òà êîæ îñîá ëè âî â³äì³òèòè, ùî
ïðàê òè÷ íî çà 120 ðîê³â ³ñíó âàí íÿ êà -
ôåä ðè ¿¿ î÷î ëþ âà ëè òàê³ âè äàòí³ â÷åí³,
ÿê ó÷åíü Ä.². Ìåí äå뺺âà Â.Î. Ãåì³ë³àí,
àêà ä åì³ê ª.². Îðëîâ, ïðîô. ².ª. Àäà äó -
ðîâ. ¯õ òðà äèö³¿ ïðî äîâ æèâ Â.². Àòðî -
ùåíêî.
ϳñëÿ ïå ðå ¿çäó ç Îäå ñè äî Õàð êî âà
Âà ñèëü ²âà íî âè÷ â ³íñòè òóò³ âêëþ ÷èâ -
ñÿ â àê òèâ íó íà óêî âó, ïå äà ãîã³÷íó,
àäì³í³ñò ðà òèâ íó ³ ãðî ìà äñüêó ðî áî òó.
Àëå íà ñòຠòðè âîæ íèé 1941 ð³ê. Ïî ÷è -
íàºòüñÿ Âå ëè êà ³ò÷èç íÿ íà â³éíà. Ó
öåé ÷àñ Õàðê³â ñü êèé õ³ì³êî-òåõ íî ëî -
ã³÷íèé ³íñòè òóò ³ êà ôåä ðè çà ð³øåí íÿì
óðÿ äó ìîá³ë³çó þòü ñÿ ³ ïå ðå ¿çäÿòü íà
ñõ³ä äåð æà âè â Óçáå êèñ òàí äî ì. ×èð -
÷èê, äå ôóíêö³îíó âàâ ×èð ÷è ê ñü êèé
åëåê òðîõ³ì³÷íèé êîìá³íàò. Êà ôåä ðà
ï³ä íà óêî âèì êåð³âíèö òâîì Â.². Àò -
ðîùåíêà åíåðã³éíî âêëþ ÷è ëàñü ó ðî -
áî òó êî ëåê òè âó åëåê òðîõ³ì³÷íî ãî êîì -
á³íàòó, ÿêèé ó òîé ÷àñ íà ðî ùó âàâ âè -
ðîá íèö òâî îá îðîí íî¿ ïðî äóêö³¿, ðîç -
øè ðþ âàâ ³ ðå êî íñòðó þ âàâ ä³þ÷³ âè ðîá -
íè÷³ ïî òóæ íîñò³. Íà çàñ³äàíí³ òåõí³÷íî¿
ðàäè êîì á³íàòó ïðè é ìàºòüñÿ ïðî ïî çèö³ÿ
êà ôåä ðè òåõ íî ëî㳿 íå îðãàí³÷íèõ ðå ÷î -
âèí ïðî çá³ëüøåí íÿ âè ïóñ êó àçîò íî¿ êèñ -
ëî òè — ñè ðî âè íè, ÿêà ñëó æèòü äëÿ âè -
ðîá íèö òâà âè áó õî âèõ ðå ÷î âèí. Êî ëåê òèâ
ñï³âðî á³ò íèê³â Õàðê³âñüêî ãî õ³ì³êî- òåõ -
íîëîã³÷íî ãî ³íñòè òó òó, Äåð æàâ íî ãî ³í -
ñòè òó òó àçîò íî¿ ïðî ìèñ ëî âîñò³ (IJÀÏ,
ì. Ìîñ êâà) ³ ×èð ÷è êñüêî ãî åëåê ò ðîõ³ì³÷ -
íî ãî êî ìái íà òó ï³ä êåð³âíèö ò âîì Â.².Àò -
ðî ùåí êà ðîç ðî áèâ ìå òîä î÷èñ òêè åëåê -
òðîë³òè÷ íî ãî êèñ íþ â³ä ëó ãî âî ãî òó ìà íó ³
âïðî âà äèâ éîãî ó âè ðîá íèö òâî àçîò íî¿
êèñ ëî òè, ùî äîç âî ëè ëî ³íòåí ñèô³êó âà òè
ïðî öåñ. Çà ðà õó íîê öüî ãî ïðî äóê òèâí³ñòü
öåõó àçîò íî¿ êèñ ëî òè çá³ëüøè ëàñü íà
30%, âèò ðà òè ñè ðî âè íè òà åëåê òðî å íåð㳿
çìåí øè ëè ñÿ, ï³äâè ùèâ ñÿ ð³âåíü êîí öåí -
òðàö³¿ àçîò íî¿ êèñ ëî òè ³ çìåí øè ëèñü âè -
êè äè îêñèä³â àçî òó â àò ìîñ ôå ðó. Ðå çóëü -
òà òè ö³º¿ ðî áî òè äàëè â³ä÷óò íó ïðàê òè÷ íó
äî ïî ìî ãó â îá îðîí³ êðà¿ íè ï³ä ÷àñ â³éíè.
Ïë³÷-î-ïë³÷ ç Âà ñè ëåì ²âà íî âè ÷åì â ì.
×èð ÷èê ïðà öþ âà ëè ç³ ñâî¿ ìè êî ëåê òè âà -
ìè â³äîì³ â÷åí³, ïðî ôå ñî ðè Áî ðèñ Íè êà -
íî ðî âè÷ Òþ òþí íè êîâ, Ïåò ðî Ïåò ðî âè÷
Êàð ïóõ³í, Àíäð³é Ìè êè òî âè÷ Ñèñîºâ òà
³íø³. Çà ïë³äíèé òðóä Âà ñèëü ²âà íî âè÷
Àòðîùåíêî ³ ùå 16 ñï³âðîá³òíèê³â áóëè
íà ãî ðîä æåí³ Ïî ÷åñ íè ìè ãðà ìî òà ìè Ïðå -
çè䳿 Âåð õîâ íî¿ Ðàäè Óçáå êèñ òà íó.
Çàê³í÷è ëà ñÿ â³éíà ³ Õ³ì³êî-òåõ íî ëîã³÷ -
íèé ³íñòè òóò, à ðàç îì ç íèì ³ êî ëåê òèâ
êà ôåä ðè òåõ íî ëî㳿 íå îðãà í³÷ íèõ ðå ÷î -
âèí íà ÷îë³ ç Â.².Àòðîùåíêîì ïî âåð òà -
þòü ñÿ äî Õàð êî âà. Äî âî äè ëî ñÿ âñå ðîç -
ãîð òà òè ñïî ÷àò êó. Îðãàí³çó âà ëè ëà áî ðà -
òîð³þ äëÿ íà óêî âèõ äîñë³äæåíü ³ ðîç ïî -
÷à ëè íà â÷àëü íèé ïðî öåñ. Íà ó êî âî-
äîñë³äíà ðî áî òà, âè êî íà íà Â.².Àò ðî ùåí -
êîì ó ì. ×èð ÷èê, óäîñ òîºíà ïðå 쳿 ³ì.
Ä.².Ìåí äå뺺âà, áóëà ïî êëà äå íà íèì â
îñíî âó äîê òî ðñüêî¿ äèñ åð òàö³¿ íà òåìó
«Íå êî òî ðûå ïóòè ðàç âè òèÿ ïðî èç âî äñòâà
àçîò íîé êèñ ëî òû è èñ ïîëü çî âà íèå äëÿ
ýòîé öåëè êèñ ëî ðî äà», ÿêó â³í çà õèñ òèâ ó
1945 ðîö³ âæå ó ì. Õàð êîâ³. ϳñëÿ óñ -
ï³øíî ãî çà õèñ òó éî ìó ïðè ñóä æóºòüñÿ
114 Science and Science of Science, 2006, ¹ 2
Ò.Â.Ìåëü íèê
â÷åíèé ñòóï³íü äîê òî ðà òåõí³÷íèõ íàóê ³
ïðè ñ âî þºòü ñÿ â÷åíå çâàííÿ ïðîôåñîðà.
Ó ñåðïí³ 1946 ðîêó çà íà êà çîì ̳íi ñòå ð -
ñòâà âè ùî¿ îñâ³òè ÑÐÑÐ ïðî ôå ñîð Â.². Àò -
ðîùåíêî çà òâåð äæóºòüñÿ ïðî ðåê òî ðîì
Õàðê³âñüêî ãî õ³ì³êî-òåõ íî ëîã³÷ íî ãî ³í -
ñòè òó òó ç íà â÷àëü íî¿ ³ íà óêî âî¿ ðî áî òè. Ó
çâ’ÿç êó ç öèì íà êà çîì â³äêðè ëà ñÿ íîâà
ñòîð³íêà ó éîãî æèòò³ òà ä³ÿëü íîñò³ íà
ö³ëèõ 15 ðîê³â, îñ ê³ëüêè ïî áå ðå çåíü 1961
ðîêó â³í ïðà öþ âàâ çà ñòóï íè êîì äè ðåê òî ðà
ç íà ó êî âî¿ ðî áî òè âæå Õàðê³âñüêî ãî ïî ëi -
òåõ í³÷íî ãî ³íñòè òó òó (ÿêèì ñòàâ òåõ íî -
ëîã³÷íèé ç 1950 ðîêó), íå çà ëè øà þ ÷è ïðè
öüî ìó í³ íà îäèí äåíü ³ êà ôåä ðàëü íå
êåð³âíèö òâî. Ïðà öþ þ ÷è ïðî ðåê òî ðîì òà
çàâ³äó þ ÷èì êà ôåä ðîþ, â³í ïðîâ³â âå ëè êó
ðî áî òó ç îðãàí³çàö³¿ ³ ðîç âèò êó íà óêî âèõ
äî ñëi äæåíü â ³íñòè òóò³, ï³äãî òîâ êè íà óêî -
âèõ êàäð³â, çì³ö íåí íÿ çâ’ÿçê³â ³ òâîð ÷î ãî
äðóæ íüî ãî ñï³âðîá³òíèö òâà ç ïðî ìèñ -
ëîâ³ñòþ, à òà êîæ ñòâî ðåí íÿ ãà ëó çå âèõ ³
ïðî áëåì íèõ ëà áî ðà òîð³é. Äî ñÿã íåí íÿ ìè ó
öèõ íà ïðÿì êàõ Íàö³î íàëü íèé òåõ í³÷ íèé
óí³âåð ñè òåò «Õàðê³âñüêèé ïî ëi òåõ í³÷ íèé
³íñòè òóò» áà ãà òî â ÷îìó çà âäÿ ÷óº îñî áèñ òî
ïðî ôå ñî ðó Â.².Àòðîùåíêó. Ó öåé ÷àñ íà
êà ôåäð³ áóëè çà êëà äåí³ îñ íî âè íà óêî âî¿
øêî ëè ç ê³íå òè êè ³ êà òàë³çó ïðî öåñ³â çâ’ÿ -
çó âàí íÿ àçî òó. ²ç ö³º¿ øêî ëè âèé øëè âè -
äàòí³ â÷åí³, äîê òî ðè íàóê, ïðî ôå ñî ðè
Êîíâ³ñàð Â.²., Öåéòë³í À.Í., ªô³ìîâ Â.Ò.,
Çà ñîð³í À.Ï., Êó òî âèé Â.Â., Øàï êà Î.Â.,
Òî øè íñüêèé Â.²., Êëºùîâ Ì.Ô., Ãðèíü
Ã.²., Ñà âåí êîâ À.Ñ., ßâî ðñüêèé Â.Ò., Ëî -
áîé êî Î.ß., Ñëà áóí ².Î., Âî ðîæá³ÿí Ì.².;
êàí äè äà òè òåõí³÷íèõ íàóê, äî öåí òè Ñå äà -
øî âà Ê.Ã., Ãàâ ðÿ Ì.Î., Ùåä ðè íñüêà Ç.Ì.,
Êðàé íÿ À.ß., Êî ðîá ÷à íñüêà ².ª., Êîíâ³ñàð
Ë.Â., ßñòðå áå íåöü êèé À.Ð., Óøà êî âà
Í.Ì., Þð ÷åí êî Î.Ï., Áó òåí êî À.Ì., ×åð -
êà øèí Â.Ì., Ïå ÷åí êî Ò.²., Áî ðî âà Â.².,
Ëèò âè íåí êî ².²., Æó ðà âñüêà Â.Ñ., Ñà õà -
ðîâ Î.Î., Ãîí ÷à ðîâ ².²., Êî çóá Ï.À. òà áà ãà -
òî ³íøèõ.
Ôóí äà ìåí òàëüí³ äîñë³äæåí íÿ Â.². Àò -
ðîùåíêà ç òåõ íî ëî㳿 çâ’ÿ çà íî ãî àçî òó âi -
äî ì³ õ³ì³êàì-òåõ íî ëî ãàì óñüî ãî ñâ³òó.
Ó öåé ïåð³îä íà óêîâ³ çó ñèë ëÿ âñüî ãî êî -
ëåê òè âó êà ôåä ðè, ÿêó î÷î ëþ âàâ Â.². Àò -
ðîùåíêî, áóëè íà ïðàâ ëåí³ íà âè ð³øåí -
íÿ äâîõ ïðî áëåì. Ïåð øà ç íèõ ïî â’ÿ çà íà
ç âèâ ÷åí íÿì ïðî ìèñ ëî âèõ êà òàë³çà òîð³â
³ ê³íå òè êè õ³ì³÷íèõ ïðî öåñ³â ó òåõ íî -
ëî㳿 çâ’ÿ çà íî ãî àçî òó, ùî áóëî ïî êëà äå -
íî â îñíî âó ìî äå ëþ âàí íÿ ³ îï òèì³çàö³¿
õ³ì³êî- òåõ íî ëîã³÷íèõ ïðî öåñ³â. Äðó ãà
ïðî áëå ìà ïî â’ÿ çà íà ç âèâ ÷åí íÿì ìà ñî -
îáì³ííèõ ïðî öåñ³â, ó òîìó ÷èñë³ àá -
ñîðáö³¿ îêñèä³â àçî òó. Íà áàç³ öèõ äî -
ñë³äæåíü óäîñ êî íà ëþ âà ëè ñÿ ³ñ íó þ÷³ òà
ðîç ðîá ëÿ ëèñü íîâ³ àã ðå ãà òè ç âè ðîá íèö -
òâà àçîò íî¿ òà ñ³ð÷à íî¿ êèñ ëîò, âîä íå âèõ
ñóì³øåé, ñèí òå çó àì³àêó, ìå òà íî ëó ³ ìi -
íå ðàëü íèõ äîá ðèâ. Óñ³ ðå çóëü òà òè äîñëi -
äæåíü áóëè ïî êëà äåí³ â îñíî âó ðîç ðîá -
êè òå î ðå òè÷ íèõ ï³äâà ëèí õ³ì³÷ íî¿ òåõ -
íî ëî㳿. Îñîá ëèâ³ñòþ óñ³õ äî ñë³äæåíü
êà ôåä ðè áóëî ïðî âå äåí íÿ êà òàë³òè÷ íèõ
ïðî öåñ³â ï³ä òèñ êîì. Îäåð æàí³ ðå çóëü -
òà òè øè ðî êî âè êî ðèñ òî âó âà ëè ñÿ ïðî åê -
ò íè ìè îð ãà í³çàö³ÿìè.
Âèð³øàëü íå çíà ÷åí íÿ â ïðàê òè÷ íî ìó
çà ñòî ñó âàíí³ ðå çóëü òàò³â íà óêî âî-äî -
ñëi äíèõ ðîá³ò, ùî ïðî âî äè ëè ñÿ íà êà -
ôåäð³ ï³ä êåð³âíèö òâîì Âà ñè ëÿ ²âà íî -
âè ÷à, ìà ëî òâîð ÷å ñï³âðîá³òíèö òâî ç
ïðî ìèñ ëî â³ñòþ, ãà ëó çå âè ìè íà óêî âî-
äîñë³äíè ìè ³í ñòè òó òà ìè, ïðî åê òíè ìè
îðãàí³çàö³ÿìè òà ³íñòè òó òà ìè ÍÀÍ
Óêðà¿ íè. Ò³ëüêè öå äîç âî ëÿ ëî êà ôåäð³
äî ìà ãà òè ñÿ âèñîêî¿ åôåê òèâ íîñò³ ñâî¿õ
äîñë³äæåíü.
Â.². Àòðîùåíêî ïðè é ìàâ àê òèâ íó
ó÷àñòü ó ï³äãî òîâö³ òåõí³êî-åêî íîì³÷íî -
ãî îá ãðóí òó âàí íÿ ³ ðîç ðîáö³ ïðî åê òó
áóä³âíèö òâà õ³ì³÷íî ãî êîìá³íàòó ó
ì. Ïåð âî ìà éñüêå (Õàðê³âñüêà îáë.).
Íàéá³ëüø ïë³äíî Â.². Àòðîùåíêî
ðîç âè âàâ òâîð÷³ çâ’ÿç êè êà ôåä ðè ç
Äåð æàâ íèì íà óêî âî-äîñë³äíèì ³ ïðî -
åê òíèì ³í ñòè òó òîì àçîò íî¿ ïðî ìèñ ëî -
âîñò³ ³ éîãî ô³ë³ÿìè, à òà êîæ õ³ì³÷íè -
ìè êîìá³íà òà ìè ó ì³ñòàõ Ѻâºðî äî -
íåöü êó, Äí³ïðî äçåð æè íñüêó, Ãîðë³âö³,
Ñó ìàõ, Íà âî¿, Íå âèí íî ìèñü êó, гâíå,
×åð êà ñàõ. Çà éîãî ³í³ ö³à òè âîþ áóëî
ðîç ðîá ëå íî ïåð ñïåê òèâí³ ïëà íè íà ó -
êî âèõ äîñë³äæåíü ç IJÀÏîì ³ ïðî ãðà -
ìè ñï³ëüíèõ ä³é.
Íà ó êà òà íà óêîç íà âñòâî, 2006, ¹ 2 115
ÂÀÑÈËÜ ²ÂÀÍÎÂÈ× ÀÒÐÎÙÅÍÊÎ (ÄÎ 100-в××ß Â²Ä ÄÍß ÍÀÐÎÄÆÅÍÍß)
Äîñë³äæåí íÿ êà ôåä ðè ç ê³íå òè êè
êîí òàê òíî ãî îêèñ íåí íÿ àì³àêó, àá -
ñîðáö³¿ îê ñèä³â àçî òó, êî íñòðó þ âàí íÿ
ðå àê òîð³â âè êî ðèñ òî âó âà ëè ñÿ IJÀÏîì
ïðè ðîç ðîáö³ íî âèõ àã ðå ãàò³â äëÿ âè -
ðîá íèö òâà àçîò íî¿ êèñ ëî òè. Êåð³âíè êè
³ ñï³âðî á³ò íè êè êà ôåä ðè ïðè é ìà ëè íàé -
àê òèâí³øó ó÷àñòü ó ñå𳿠íàï³âïðî ìèñ -
ëî âèõ ³ ïðî ìèñ ëî âèõ âèï ðî áó âàíü íî -
âèõ àã ðå ãàò³â ³ òà êèì ÷è íîì ç’ºäíó âà -
ëè ñÿ ðî áî òè êà ôåä ðè, ãà ëó çå âî ãî
³íñòè òó òó òà ï³äïðè ºìñòâà. Ò³ëüêè òàêå
ñï³âðîá³òíèö òâî äîç âî ëè ëî â ò³ ÷àñè
êî ðèñ íî âè êî ðèñ òî âó âà òè ðå çóëü òà òè
äîñë³äæåíü, ùî ïðî âî äè ëè ñÿ íà êà -
ôåäð³.
Ðÿä ðîç ðî áîê êà ôåä ðè Â.². Àòðî ùåí -
êî çä³éñíþ âàâ ³ ðåàë³çî âó âàâ ñï³ëüíî ³ç
çà âî äà ìè. Òàê, íà Ѻâºðî äî íåöü êî ìó
õ³ì³÷ íî ìó êîìá³íàò³ ïðî âî äè ëèñü ðî -
áî òè ç³ çìåí øåí íÿ âòðàò ïëà òè íî âî ãî
êà òàë³çà òî ðà ó âè ðîá íèöòâ³ àçîò íî¿
êèñ ëî òè, âè êî ðèñ òàí íÿ âè ñî êî àê òèâ -
íî ãî êà òàë³çà òî ðà äëÿ îò ðè ìàí íÿ âîä -
íþ, çà ñòî ñó âàí íÿ äâîñ òó ïå íå âî ãî êà -
òàë³çà òî ðà äëÿ îêèñ íåí íÿ àì³àêó ç ìå -
òîþ îò ðè ìàí íÿ îêñè äó àçîòó, ñèíòåçó
êîíöåíòðîâàíî¿ àçîòíî¿ êèñëîòè, à
òàêîæ ìåòàíîëó.
Àíàëîã³÷í³ ðîç ðîá êè ñóì³ñíî âè êî -
íó âà ëè ñÿ íà Äí³ïðî äçåð æè íñüêî ìó ³
×åð êàñü êî ìó õ³ì³÷íèõ êîìá³íà òàõ.
Òàêà ñï³â äðóæí³ñòü ïðè âî äè ëà äî òîãî,
ùî íà âêî ëî êà ôåä ðàëü íî¿ íà óêî âî¿ òå -
ìà òè êè ãðó ïó âà ëè ñÿ ³íæå íå ðè çà âî ä -
ñüêèõ öåõ³â ³ ñï³âðîá³òíè êè çà âî äñüêèõ
ëà áî ðà òîð³é, ïî â’ÿ çó þ ÷è äîñë³äæåí íÿ
ç ïî òðå áà ìè ñâî ãî ï³äïðèºìñòâà. Öå
äà âà ëî êî ðèñòü çà âî äàì, ï³äâè ùó âà ëî
êâàë³ô³êàö³þ ñïå ö³à ë³ñò³â ³ ñòâî ðþ âà ëî
óìî âè äëÿ ï³äãî òîâ êè ³íæå íå ðà ìè ï³ä -
ïðèºìñòâ äèñ åð òàö³éíèõ ðîá³ò, ÿê³ ó
ñâ³é ÷àñ çà õèñ òè ëè ²âàõ íåí êî Ì.Ò.,
Ñìàë³é Ì.²., Êàð ïî âè÷ ª.Î., Êîð äèø
ª.². òà ³íø³. ² óñå öå ðàç îì óçÿòå çà áåç -
ïå ÷ó âà ëî çðîñòàííÿ àâ òî ðè òå òó êà ôåä -
ðè ³ ïðîãðåñ ó ïðîìèñëîâîñò³.
Íà îñíîâ³ äîñë³äæåíü ïðî ôå ñî ðà
Â.².Êî í â³ñàðà ï³ä êåð³âíèö òâîì Â.². Àò -
ðîùåíêà áóëà çà ïðî ïî íî âà íà íîâà êî -
íñòðóêö³ÿ àá ñîðáö³éíî¿ êî ëî íè ñ³ò÷àñ òî ãî
òèïó äëÿ ïî ãëè íàí íÿ îêñèä³â àçî òó ³ âè äàí³
óñ³ íå îáõ³äí³ äàí³ äëÿ ¿¿ ïðî åê òó âàí íÿ ³ âè -
ãî òîâ ëåí íÿ. Öÿ ðîç ðîá êà âè êî ðèñ òî -
âóºòüñÿ ³ çà ðàç â óñ³õ ñèñ òå ìàõ âè ðîá íèö òâà
àçîò íî¿ êèñ ëî òè.
Íàñ òóïí³ êà ôåä ðàëüí³ ðîç ðîá êè ï³ä íà -
óêî âèì êåð³âíèö òâîì Â.². Àòðîùåíêà ç
äîñë³äæåí íÿ ê³íå òè êè êîí òàê òíî ãî îêèñ -
íåí íÿ àì³àêó íà ð³çíî ìàí³òíèõ êà òàë³çà òî -
ðàõ, àá ñîðáö³¿ îêñèä³â àçî òó ï³ä ï³äâè ùå -
íèì òèñ êîì, çà ñòî ñó âàí íÿ ãà çî âèõ òóð á³í,
ÿê³ ïðà öþ þòü çà ðà õó íîê òåï ëà í³ò ðîç íèõ
ãàç³â, áóëè âè êî ðèñ òàí³ Ä²ÀÏîì ïðè ñòâî -
ðåíí³ íî âî¿ ñèñ òå ìè âè ðîá íèö òâà àçîò íî¿
êèñ ëî òè ï³ä òèñ êîì 0,716 ÌÏà. Çà ö³ ðîç -
ðîá êè Â.². Àòðîùåíêî ðàç îì ç³ ñï³âðî á³ò -
íè êà ìè IJÀÏó òà ³íøèõ ï³äïðèºìñòâ îò -
ðè ìàâ ó 1969 ðîö³ Äåð æàâ íó ïðåì³þ ÑÐÑÐ
ó ãà ëóç³ íà óêè ³ òåõí³êè, à êîø òè â³ä ö³º¿
ïðå쳿 â³í ïå ðå ðà õó âàâ ó ôîíä äî ïî ìî ãè
Â’ºòíà ìó, çà ùî îäåð æàâ ïîä ÿ êó â³ä ïî ñ î -
ëüñòâà Äå ìîê ðà òè÷ íî¿ Ðåñ ïóáë³êè Â’ºò íàì
òà òî âà ðèñ òâà ×åð âî íî ãî õðåñ òà ÑÐÑÐ.
Äëÿ ï³äâè ùåí íÿ êâàë³ô³êàö³¿, îáì³íó
äîñâ³äîì ðî áî òè, âèç íà ÷åí íÿ ñâî ãî ì³ñöÿ â
ðîç âèò êó íà óêè, ïðî ìèñ ëî âîñò³ òà ï³ä ãî -
òîâö³ êàäð³â Â.². Àòðîùåíêî âå ëè êó óâà ãó
ïðèä³ëÿâ ó÷àñò³ êà ôåä ðè â íà óêî âèõ êîí -
ôå ðåíö³ÿõ, ñåì³íà ðàõ ³ íà ðà äàõ. Çà éîãî
³í³ö³àòè âîþ âïåð øå áó ëî ïðî âå äå íî
ñåì³íàð ùîäî ðîç ðîá êè ³ âïðî âàä æåí íÿ
àã ðå ãàò³â âè ðîá íèö òâà àçîò íî¿ êèñ ëî òè ³
Âñå ñî þç íó êîí ôå ðåíö³þ ç òåõ íî ëî㳿 íå -
îðãàí³÷íèõ ðå ÷î âèí ³ ì³íå ðàëü íèõ äîá ðèâ,
ÿêà ïðî é øëà ó 1958 ðîö³ â Õàðê³âñüêî ìó
ïîë³òåõí³÷ íî ìó ³íñòè òóò³.
Âà ñèëü ²âà íî âè÷ áà ãà òî óâà ãè ïðè ä³ëÿâ
ðîç âèò êó çâ’ÿçê³â ³ç âó çà ìè çà ðóá³æíèõ
êðà¿í. ³í ïî áó âàâ ó âó çàõ Ïîëüù³, Áîë -
ãàð³¿, ²í䳿, ×å õîñ ëî âà÷ ÷è íè, Â’ºòíà ìó,
ÑØÀ, Ôðàíö³¿, Áåëü㳿, ²òà볿, ͳìå÷ ÷è íè,
äå âèñ òó ïàâ ³ç ëåê ö³ÿìè ³ çíà éî ìèâ ñÿ ç ïî -
ñòà íîâ êîþ âè ùî¿ îñâ³òè. Íå ìåíø âàæ ëè -
âå çíà ÷åí íÿ â³í íàä à âàâ íà â÷àëü íî-ìå òî -
äè÷í³é ðî áîò³ íà êà ôåäð³. ϳä éîãî ðå -
äàêö³ºþ îïóáë³êî âà íî á³ëüø í³æ 500 íà -
óêî âèõ ñòà òåé, 10 ï³äðó÷ íèê³â, íà â÷àëü íèõ
ïî ñ³áíèê³â, áðî øó ðè, ìî íîã ðàô³¿, ùî ñòà -
ëè êî ðèñ íè ìè âè äàí íÿ ìè äëÿ ³íæå íåð³â ³
116 Science and Science of Science, 2006, ¹ 2
Ò.Â.Ìåëü íèê
äîñë³äíèê³â, ÿê³ ïðà öþ þòü ó ãà ëóç³ õ³ì³÷ -
íî¿ òåõ íî ëî㳿. Éî ìó òà êîæ íà ëå æèòü
á³ëüø í³æ 100 ïóá ë³êàö³é â îá ëàñí³é ³ ðåñ -
ïóáë³êàíñüê³é ïðåñ³, â³í áà ãà òî ðàç³â âèñ -
òó ïàâ ïî ðàä³î ³ òå ëå áà ÷åí íþ íà ð³çí³ íà ó -
êîâ³ é íà â÷àëü íî-ìå òî äè÷í³ òåìè. Â.². Àò -
ðîùåíêî áóâ ÷ëå íîì ðåä êî ëå㳿 áà ãà òü îõ
íà óêî âèõ æóð íàë³â, à òà êîæ íà óêî âèõ ðàä ³
ãðî ìà äñüêèõ îðãàí³çàö³é.
Ó 1961 ðîö³ Âà ñèëü ²âà íî âè÷ çà ñâî¿ì
áà æàí íÿì çà ëè øຠàäì³í³ñòðà òèâ íó ïî -
ñà äó çà ñòóï íè êà äè ðåê òî ðà Õàðê³â ñü êî ãî
ïîë³òåõí³÷íî ãî ³íñòè òó òó ç íà óêî âî¿ ðî -
áî òè. ² ç ö³º¿ ïîðè â³í ñòàâ íà áà ãà òî á³ëü -
øå ïðà öþ âà òè ÿê â÷å íèé, ïå äà ãîã âè ùî¿
øêî ëè, âè õî âà òåëü ìî ëîä³. Ìîæ íà ñêà çà -
ëè, ùî â³í ðó õàâ ñÿ ñå ìè ìèëü íè ìè êðî êà -
ìè ³ äî íüîãî ïðèéøëà äðóãà íà ó êî âà
ìîëîä³ñòü.
Ó 1964 ðîö³ Âà ñèëü ²âà íî âè÷ îá è ðàºòüñÿ
÷ëå íîì-êî ðåñ ïîí äåí òîì ÀÍ ÓÐÑÐ. Ó
1969 ðîö³, ÿê çãà äó âà ëî ñÿ âè ùå, éîìó ïðè -
ñóä æóºòüñÿ Äåð æàâ íà ïðå ì³ÿ ÑÐÑÐ ó ãà -
ëóç³ íà óêè ³ òåõí³êè. Ó 1971 ðîö³ éîìó ïåð -
øî ìó â Õàðê³âñü êî ìó ïîë³òåõí³÷íî ìó ³í -
ñòè òóò³ ïðè ñâî ºíî çâàí íÿ Ãå ðîÿ Ñîö³à -
ë³ñò è÷ íî¿ Ïðà ö³. Ó 1972 ðîö³ éîãî îá è ðà -
þòü àêà äåì³êîì ÀÍ ÓÐÑÐ, à ó 1976 ðîö³
Ïðå çèä³ÿ Àêàäå쳿 íàóê ïðè ñóä æóº éîìó
ïðåì³þ ³ìåí³ Ë.Â. Ïè ñàð æå âñüêî ãî çà öèêë
ðîá³ò ó ãà ëóç³ ïðî ìèñ ëî âî ãî ãå òå ðî ãåí íî ãî
êà òàë³çó. Óêà çîì 1976 ðîêó Ïðå çèä³ÿ Âåð -
õîâ íî¿ Ðàäè Óêðà¿ íè íà ãî ðîä æóº éîãî Ïî -
÷åñ íîþ ãðà ìî òîþ çà ïë³äíó íà óêî âó ä³ÿëü -
í³ñòü ³ ï³äãî òîâ êó âè ñî êîê âàë³ô³êî âà íèõ
êàäð³â äëÿ íà ðîä íî ãî ãîñ ïî äà ðñòâà. Ó 1977
ðîö³ Ðà äà ̳í³ñòð³â ÓÐÑÐ ³ Ðåñ ïóáë³êà -
íñüêà ðàäà ïðî ôñï³ëîê ñâîºþ ïî ñòà íî âîþ
çà íî ñÿòü ³ì’ÿ Âà ñè ëÿ ²âà íî âè ÷à Àòðî -
ùåíêà ó Ðåñ ïóáë³êà íñüêó êíè ãó òðó äî âî¿
ñëàâè.
Âà ñèëü ²âà íî âè÷ Àòðîùåíêî øè ðî êî
â³äî ìèé íå ò³ëüêè ÿê îäèí ç ï³îíåð³â â³ò -
÷èç íÿ íî¿ àçîò íî-êèñ ëîò íî¿ ïðî ìèñ ëî âîñ -
ò³, àëå ³ ÿê ëþ äè íà, çà êî õà íà â íà óêó, ñïîä -
âèæ íèê íà óêè, âè äàò íèé ïå äà ãîã, íà ñòàâ -
íèê ³ âè õî âà òåëü ìî ëîä³.
Çà ðîêè ñâ ðî áî òè íà ïî ñàä³ çà â³äó þ -
÷î ãî êà ôåä ðîþ Âà ñèëü ²âà íî âè÷ ï³ä ãî òó -
âàâ á³ëüøå í³æ 1500 ³íæå íåð³â, ó ¿õ ÷èñë³ 72
ñïåö³àë³ñòè äëÿ çà ðóá³æ íèõ êðà¿í. ϳä
éîãî íà óêî âèì êåð³â íèö òâîì îò ðè ìà ëè
íà óêî âó ñòóï³íü êàí äè äà òà íàóê ³íæå íå -
ðè ç Áîë ãàð³¿, Â’ºòíà ìó, ²í䳿, ×å õîñ ëî -
âà÷ ÷è íè, Êî ðå¿. Âà ñèëü ²âà íî âè÷ ìàâ
ð³äê³ñíèé òà ëàíò â³äêðè âà òè ó ëþ äÿõ
òâîð÷³ çä³áíîñò³.
Ñàìå Â.². Àòðîùåíêî ñòàâ ë³äå ðîì,
êîò ðèé çãóð òó âàâ íà âêî ëî ñåáå ìî ëî äèõ
â÷å íèõ ³ ñòâî ðèâ êî ëåê òèâ îä íî äóìö³â,
ùî ïå ðåð³ñ â íà óêî âî-òåõí³÷íó øêî ëó,
çó ñèë ëÿ ÿêî¿ áóëè ñïðÿ ìî âàí³ íà ðîç â’ÿ -
çàí íÿ ñêëàä íèõ ïðî áëåì õi ì³÷ íî ãî âè -
ðîá íèö òâà. Ñòâî ðåí íþ øêî ëè, áå çó -
ìîâ íî, ñïðè ÿ ëà íå îðäè íàð íà îñî áèñ -
ò³ñòü Âà ñè ëÿ ²âà íî âè ÷à — ëþ äè íè âè ñî -
êî¿ íà óêî âî¿ ðå ïó òàö³¿, øè ðî êî ãî êîëà
³íòå ðåñ³â, åðó äèö³¿, ÿêà âî ëîä³ëà òîí êèì
â³ä÷óò òÿì íî âî ãî. ³í áóâ ïðè ðîä æå íèé
îðãàí³çà òîð íà óêè, â÷å íèé, òâî ðåöü ³
ìèñ ëè òåëü ç íà é øèð øèì ñâ³òîã ëÿ äîì,
òâîð ÷èé, ³í³ö³àòèâ íèé ³ íàä çâè ÷àé íî
ùåä ðèé òà ëàí òîì. Âà ñèëü ²âà íî âè÷ áóâ
äó õîâ íî áà ãà òîþ îñî áèñò³ñòþ, éîìó
áóëè âëàñ òèâ³ äó øåâí³ñòü, ÷åñí³ñòü, ëþ -
äÿí³ñòü, äîá ðî òà, â³í ââà æàâ íå ìîæ ëè -
âèì çà ëè øà òè ñÿ áàé äó æèì äî ÷ó æî¿
á³äè. Íàâ³òü âè ìî ãè äî ëþ äåé ó íüî ãî
áóëè äîá ðî çè÷ ëèâ³. ßê çðà çîê ³ñòèí íî ãî
³íòåë³ãåí òà ñòèëü éîãî æèò òÿ ³ ñòàâ ëåí íÿ
äî ëþ äåé õà ðàê òå ðè çó þòü ñêðîì í³ñòü,
ïðè âàá ëè âà ïðî ñòî òà, ñåð äå÷ íà òåï ëî òà,
ãóìàí³çì.
Íå ìîæ ëè âî íàâ³òü ïå ðå ðà õó âà òè áà -
ãà òîã ðàí íó ãðî ìà äñüêó ä³ÿëüí³ñòü ïðî -
ôå ñî ðà Â.². Àòðîùåíêà. ³í áóâ àê òèâ -
íèì ÷ëå íîì áà ãàòü îõ òî âà ðèñòâ, íà -
óêî âèõ ðàä, ðåä êî ëåã³é æóð íàë³â. Áà ãà -
òî ðîê³â Âà ñèëü ²âà íî âè÷ ïðà öþ âàâ çà -
ñòóï íè êîì ãî ëî âè, à ïîò³ì ³ ãî ëî âîþ
Õàðê³âñüêî ãî îá ëàñ íî ãî â³ää³ëåí íÿ
ÂÕÒ ³ì. Ä.². Ìåí äå뺺âà ³ îä íî ÷àñ íî
áóâ ÷ëå íîì Öåí ò ðàëü íî ãî ³ Ðåñ ïóá ëi -
êà íñüêî ãî ïðàâë³íü ö³º¿ îðãàí³çàö³¿. Çà
öþ ðî áî òó â³í áóâ îá ðà íèé ïî ÷åñ íèì
÷ëå íîì öüî ãî òî âà ðèñ ò âà. ³í îá è ðàâ -
ñÿ ÷ëå íîì Öåí òðàëü íî¿ ðà äè ÍÒÒ
ÑÐÑÐ, îá ëàñ íî ãî ïðàâë³ííÿ ñï³ë êè
«Çíàí íÿ», çà ñòóï íè êîì ãî ëî âè òåõ -
í³êî- åêî íîì³÷íî¿ ðà äè Õàðê³âñüêî ãî
Íà ó êà òà íà óêîç íà âñòâî, 2006, ¹ 2 117
ÂÀÑÈËÜ ²ÂÀÍÎÂÈ× ÀÒÐÎÙÅÍÊÎ (ÄÎ 100-в××ß Â²Ä ÄÍß ÍÀÐÎÄÆÅÍÍß)
ðàä íàð ãîñ ïó, ãî ëî âîþ ñåêö³¿ õ³ì³÷íî¿
òåõ íî ëî㳿 Õàðê³âñüêî ãî íà óêî âî ãî
öåí òðó ÀÍ ÓÐÑÐ, ÷ëå íîì Îáëàñ íî ãî
êîì³òåòó çà õèñ òó ìèðó. Áà ãà òî óâà ãè
â³í ïðèä³ëÿâ âè êî íàí íþ îá îâ’ÿçê³â ãî -
ëî âè ïðàâë³ííÿ Õàðê³âñüêî ãî â³ää³ëåí -
íÿ Òî âà ðèñ òâà ðà äÿ íñüêî-ôðàí öóçü êî¿
äðóæ áè.
Çàñ ëó ãè Â.². Àòðîùåíêà, ÿêèé óñå ñâîº
æèò òÿ âì³ëî ïîºäíó âàâ áà ãà òîð³÷íó
ïë³ä íó ïå äà ãîã³÷íó ³ íà óêî âî-äîñë³äíó
ä³ÿëü í³ñòü ç àê òèâ íîþ ãðî ìà äñüêîþ ðî -
áî òîþ, áóëè âè ñî êî îö³íåí³ äåð æà âîþ.
Êð³ì çâàí íÿ Ãå ðîÿ Ñîö³àë³ñòè÷ íî¿ Ïðàö³,
â³í áóâ íà ãî ðîä æå íèé äâî ìà îðäå íà ìè Ëå -
í³íà, îðäå íîì Òðó äî âî ãî ×åð âî íî ãî Ïðà -
ïî ðà ³ áà ãàòü ìà ìå äà ëÿ ìè.
Òðà äèö³¿ ³ ñïðà âó Âà ñè ëÿ ²âà íî âè ÷à
Àòðîùåíêà ïðî äîâ æó þòü éîãî ó÷í³. Íà ó -
êîâ³ ³äå¿ ³ ïðàö³ øêî ëè óñï³øíî ðîç âè âà -
þòü ñÿ ³ â òå ïåð³øí³é ÷àñ íå ò³ëüêè â
Íàö³îíàëü íî ìó òåõí³÷íî ìó óí³âåð ñè òåò³
«Õϲ», àëå ³ â ðÿä³ íà óêî âèõ öåíòð³â
Óêðà¿ íè òà çà ¿¿ ìåæàìè.
1. Ðîé òåð Â.À. Â÷å íèé ³ ïå äà ãîã // ³ñí. ÀÍ ÓÐÑÐ. — 1970. — ¹ 3. — Ñ. 101—102.
2. Ãî ðî õî âà òñüêèé ß.Á. Àòðîùåíêî Â. ². // Òàì ñàìî. — 1976. — ¹ 7. — Ñ. 93.
3. 70-ð³÷÷ÿ àêà äåì³êà ÀÍ ÓÐÑÐ Â. ². Àòðîùåíêà // Òàì ñàìî. — 1976. — ¹ 6. — Ñ. 103.
4. Àòðîùåíêî Â.È. // Áè îã ðà ôèè ó÷å íûõ Óêðà èí ñêîé ÑÑÐ. — Ê.: Íàóê. äóì êà, 1987.
5. Ìåëü íèê Ò.Â. Íà ó êî âà øêî ëà àêà äåì³êà ÍÀÍ Óêðà¿ íè Â. ². Àòðîùåíêà // Íà ó êà òà íà óêîç íà âñòâî.
— 2004. — ¹ 3. — Ñ. 125—130.
Îäåð æà íî 21.03.2006
Ò.Â.Ìåëü íèê
Âà ñè ëèé Èâà íî âè÷ Àòðîùåíêî (ê 100-ëå òèþ ñî äíÿ ðîæ äå íèÿ)
Ìà òå ðè à ëû ñòàòüè ïî ñâÿ ùå íû 100-ëå òèþ ñî äíÿ ðîæ äå íèÿ âû äà þ ùå ãî ñÿ óêðà èí ñêî ãî õè ìè êà — àêà äå -
ìè êà Âà ñè ëèÿ Èâà íî âè ÷à Àòðîùåíêà, îñíî âà òå ëÿ íà ó÷íî-òåõ íè ÷åñ êîé øêî ëû êè íå òè êè è êà òà ëè çà ïðî -
öåñ ñîâ ñâÿ çû âà íèÿ àçîòà.
q q q
100 ðîê³â òîìó íà ðî äèâ ñÿ ãå î ëîã, ÷ëåí-
êî ðåñ ïîí äåíò ÍÀÍ Óêðà¿ íè (ç 1972 ð.)
Ìè êî ëà Ðî ìà íî âè÷ ËÀÄÈ ÆÅÍ ÑÜ ÊÈÉ
(28.03.1906 ð., ñ. ˳òèíÿ, òå ïåð Ëüâ³âñüêà
îá ëàñòü). Çàê³í÷èâ óðíè ÷ó àêà äåì³þ ó
Êðà êîâ³ (1936). Ç 1951 ð. ïðà öþ âàâ â
²íñòè òóò³ ãå î ëî㳿 ³ ãåîõ³ì³¿ ãî ðþ ÷èõ êî ïà -
ëèí ÀÍ Óêðà¿ íè (ç 1959 ð. — çàâ³äó þ ÷èé
â³ää³ëîì).
Íà ó êîâ³ ïðàö³ ïðè ñâÿ ÷å íî âèâ ÷åí íþ
ãå î ëî㳿 ³ íà ôòî ãà çî íîñ íîñò³ Êàð ïàò.
Ïî ìåð 11.05.1975 ðîêó.
q q q
100 ðîê³â òîìó íà ðî äèâ ñÿ ìå õàí³ê,
÷ëåí-êî ðåñ ïîí äåíò ÍÀÍ Óêðà¿ íè (ç
1951 ð.) Îëåê ñàíäð Ìè õàé ëî âè÷ ÏÅÍÜ -
ÊÎÂ (11.04.1906 ð., ì. Êà òå ðè íîñ ëàâ, òå -
ïåð Äí³ïðî ïåò ðîâñüê). Çàê³í÷èâ Äíi ïðî -
ïåò ðî âñüêèé ã³ðíè ÷èé ³íñòè òóò (1930). Ó
1941—1958 ðð. (ç ïå ðå ðâîþ) ïðà öþ âàâ â
²íñòè òóò³ ã³ðíè ÷î¿ ìå õà í³êè ÀÍ Óêðà¿ íè,
ç 1954 ð. — â Êè¿â ñü êî ìó ³íñòè òóò³ ³íæå -
íåð³â öèâ³ëüíî¿ àâ³àö³¿.
Íà ó êîâ³ ïðàö³ ïðè ñâÿ ÷å íî òåî𳿠ñò³é -
êîñò³ àâ³àö³éíèõ êî íñòðóêö³é.
Çàñ ëó æå íèé ä³ÿ÷ íà óêè ³ òåõí³êè Óêðà¿ -
íè (1966 ð.)
Ïî ìåð 24.09.1968 ðîêó.
q q q
100 ðîê³â òîìó íà ðî äèâ ñÿ ãåîô³çèê,
àêà äåì³ê ÍÀÍ Óêðà¿ íè (ç 1961 ð.) Ñå ðà -
ôèì ²âà íî âè÷ ÑÓÁÁÎÒ²Í (03.05.1906
ð., ì. Êà çàíü, Òà òàð ñòàí). Çàê³í÷èâ Êà -
çà íñüêèé óí³âåð ñè òåò (1931). Ó 1944
—1950 ðð. ïðà öþ âàâ â ²íñòè òóò³ ãå î ëî -
ã³÷íèõ íàóê ÀÍ Óêðà¿ íè, â 1950—1960 ðð.
— â ²íñòè òóò³ ãå î ëî㳿 êî ðèñ íèõ êî ïà ëèí
118 Science and Science of Science, 2006, ¹ 2
Ò.Â.Ìåëü íèê
|