Okul oncesi egitimde turcenin ogretimi
В статье описываются особенности формирования лингвистических навыков при обучению турецкому языку
Збережено в:
| Дата: | 2012 |
|---|---|
| Автори: | , , , |
| Формат: | Стаття |
| Мова: | other |
| Опубліковано: |
Кримський науковий центр НАН України і МОН України
2012
|
| Назва видання: | Культура народов Причерноморья |
| Теми: | |
| Онлайн доступ: | http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/55849 |
| Теги: |
Додати тег
Немає тегів, Будьте першим, хто поставить тег для цього запису!
|
| Назва журналу: | Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine |
| Цитувати: | Okul oncesi egitimde turcenin ogretimi / Zeliha Yazıcı, Esra Sarıca, Meral Aksu, Yeşim Yurdakul // Культура народов Причерноморья. — 2012. — № 224. — С. 92-93. — Бібліогр.: 8 назв. — тур. |
Репозитарії
Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine| id |
irk-123456789-55849 |
|---|---|
| record_format |
dspace |
| spelling |
irk-123456789-558492014-02-10T03:22:19Z Okul oncesi egitimde turcenin ogretimi Zeliha Yazıcı Esra Sarıca Meral Aksu Yeşim Yurdakul История, образование и культура тюркских народов В статье описываются особенности формирования лингвистических навыков при обучению турецкому языку 2012 Article Okul oncesi egitimde turcenin ogretimi / Zeliha Yazıcı, Esra Sarıca, Meral Aksu, Yeşim Yurdakul // Культура народов Причерноморья. — 2012. — № 224. — С. 92-93. — Бібліогр.: 8 назв. — тур. 1562-0808 http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/55849 81-13+37.02 other Культура народов Причерноморья Кримський науковий центр НАН України і МОН України |
| institution |
Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine |
| collection |
DSpace DC |
| language |
other |
| topic |
История, образование и культура тюркских народов История, образование и культура тюркских народов |
| spellingShingle |
История, образование и культура тюркских народов История, образование и культура тюркских народов Zeliha Yazıcı Esra Sarıca Meral Aksu Yeşim Yurdakul Okul oncesi egitimde turcenin ogretimi Культура народов Причерноморья |
| description |
В статье описываются особенности формирования лингвистических навыков при обучению турецкому языку |
| format |
Article |
| author |
Zeliha Yazıcı Esra Sarıca Meral Aksu Yeşim Yurdakul |
| author_facet |
Zeliha Yazıcı Esra Sarıca Meral Aksu Yeşim Yurdakul |
| author_sort |
Zeliha Yazıcı |
| title |
Okul oncesi egitimde turcenin ogretimi |
| title_short |
Okul oncesi egitimde turcenin ogretimi |
| title_full |
Okul oncesi egitimde turcenin ogretimi |
| title_fullStr |
Okul oncesi egitimde turcenin ogretimi |
| title_full_unstemmed |
Okul oncesi egitimde turcenin ogretimi |
| title_sort |
okul oncesi egitimde turcenin ogretimi |
| publisher |
Кримський науковий центр НАН України і МОН України |
| publishDate |
2012 |
| topic_facet |
История, образование и культура тюркских народов |
| url |
http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/55849 |
| citation_txt |
Okul oncesi egitimde turcenin ogretimi / Zeliha Yazıcı, Esra Sarıca, Meral Aksu, Yeşim Yurdakul // Культура народов Причерноморья. — 2012. — № 224. — С. 92-93. — Бібліогр.: 8 назв. — тур. |
| series |
Культура народов Причерноморья |
| work_keys_str_mv |
AT zelihayazıcı okuloncesiegitimdeturceninogretimi AT esrasarıca okuloncesiegitimdeturceninogretimi AT meralaksu okuloncesiegitimdeturceninogretimi AT yesimyurdakul okuloncesiegitimdeturceninogretimi |
| first_indexed |
2025-07-05T07:04:17Z |
| last_indexed |
2025-07-05T07:04:17Z |
| _version_ |
1836789591606034432 |
| fulltext |
Умеров Э.Ш.
ОСНОВНЫЕ ПРИЗНАКИ И КРИТЕРИИ ПЕРВОГО КРЫМСКОТАТАРСКОГО ГОСУДАРСТВА
«MAGNA BULGARIA» (НЕКОТОРЫЕ ОБОБЩЕНИЯ)
92
32. Moravcsik. Gy. Byzantinoturcica. – Berlin, 1958. – Bd. I. II.
33. Haussig. H. Exkurs. – Byzantinoturcica. XXIII. – 1953.
Zeliha Yazıcı, Esra Sarıca, Meral Aksu, Yeşim Yurdakul УДК 81-13+37.02
OKUL ÖNCESİ EĞİTİMDE TÜRÇENİN ÖĞRETİMİ
ПРЕПОДАВАНИЕ ТУРЕЦКОГО ЯЗЫКА В ДОШКОЛЬНЫХ ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ
УЧРЕЖДЕНИЯХ
В статье описываются особенности формирования лингвистических навыков при обучению турецкому языку:
говорение, слушание, чтение, письмо, визуальные особенности обучения чтению-письму, в дошкольных учреждениях.
ÖZET
Dil gelişimi; konuşma, dinleme, okuma, yazma ve görsel okuma-görsel sunu becerilerini içermektedir. Dil için
gerekli olan bu temel becerilerin gelişiminin temeli okul öncesi yıllarda yapılandırılmaktadır. Özellikle konuşma,
dinleme ve görsel okuma becerileri okul öncesi eğitim yıllarında atıldığı için okul öncesi yıllar, dil becerilerinin
gelişiminde kritik bir dönemdir. Bu nedenle, ülkemizde okul öncesi eğitim programının temel taşlarından biri,
Türkçenin doğru öğretilmesini destekleyici bir felsefeyle hazırlanmış olmasıdır.
İlköğretimde Türkçenin öğretimi, okul öncesi dönemdeki doğal dil edinim sürecinin devamıdır. Okul öncesi
dönemdeki Türkçe öğretim süreci ile ilköğretimdeki Türkçe öğretim süreci arasında bir köprü oluşturulmaktadır.
Türkçe öğretimi için düzenlenen dil etkinliklerinde çocukların gelişimsel özellikleri, dilsel yeterlilik boyutları, ilgi
ve ihtiyaçları dikkate alınmaktadır. Bu etkinlikler aracılığıyla çocuklara deneyimlerini ve izlenimlerini paylaşıp,
tartışabilme olanağı sunulup, çocukların Türkçeyi dinleme, doğru anlama ve konuşma becerileri geliştirilmektedir.
Bu çalışmada, okul öncesi eğitimde Türkçenin öğretiminde kullanılan eğitim etkinlikleri içerikleri üzerinde
durulacaktır.
Giriş. Dil gelişimi için gerekli olan becerilerin temeli okul öncesi yıllarda atıldığı için bu yıllar, diğer gelişim
alanlarında olduğu gibi dil gelişiminde de kritik bir dönemdir. Dil gelişimi sözel dil, yazılı dil ve görsel dil olarak
incelendiğinde, dilin sözel boyutunda yer alan dinleme ve konuşma becerileriyle, görsel dil boyutunda yer alan
görsel okuma becerilerinin erken çocukluk yıllarında kazanıldığı bilinmektedir. Dil gelişiminin yazılı dil boyutunda
yer alan okuma, yazma becerileriyle, görsel dil boyutunda yer alan görsel sunu becerileri ise ilköğretim yıllarında
kazanılmaktadır.
Gee (1991)’e göre, çocukların dil becerilerinin gelişimi dil edinimi ve dil öğretimi olmak üzere iki farklı
süreçte gerçekleşir [1; 2]. Dil edinimi, erken çocukluk döneminde çocuğun içinde yaşadığı toplumla sosyal
etkileşimler sonucu gerçekleşen bir olgudur ve konuşma, dinleme ve görsel okuma becerileri bu süreçte
gerçekleştirir. Bu süreçte çocuk bu becerileri doğal yollarla, farkında olmadan içsel güdülemeyle gerçekleştiği için
bu süreç dil edinimi olarak değerlendirilir.
Dil öğretimi, eğitim öğretim yoluyla gerçekleşen bir olgudur ve okuma, yazma ve görsel sunu becerileri bu
süreçte kazanılır. Çocuk, dilin bu temel becerilerini planlanmış bir eğitim–öğretim ortamında kazandığı için bu
süreç, dil öğretim süreci olarak değerlendirilebilir. İlköğretimdeki dil öğretimi, erken çocukluk dönemindeki doğal
dil edinim sürecinin devamıdır. Dil ediniminden farkı, çocuğun yaşamına giren ilköğretimle birlikte eğitim-öğretim
programının gereği çocuğun, dil gelişimine okuma yazma öğretimi eklenmiştir ve bu süreç dıştan güdülemeyle
gerçekleşen bir süreçtir. Bu nedenle de bu süreç dil öğretimi olarak adlandırılabilir. Diğer bir deyişle dil edinimi
doğal yollarla gerçekleşirken, dil öğretimi bilinçli ve sistemli bir öğrenme-öğretme yoluyla gerçekleşmektedir.
Dolayısı ile çocuğun dil gelişimi için gerekli olan konuşma, dinleme ve görsel okuma temel becerileri dil edinim
sürecinde kazanılırken; okuma, yazma ve görsel sunu temel becerileri dil öğretimi sürecinde kazanılmaya devam
etmektedir. Bu nedenle ülkemizde okul öncesi eğitim programının temel taşlarından biri, Türkçenin doğru
öğretilmesidir. Okul öncesi programlarında Türkçenin öğretiminde çocukların, konuşma, dinleme ve anlama gibi
sosyal iletişim becerileri, okuma yazmayı öğrenme için gerekli akademik ve dil becerini destekleyici etkinlikler
içermektedir. Bu etkinliklerin düzenlenmesinde çocukların gelişimsel özellikleri, dilsel yeterlilik boyutları, ilgi ve
ihtiyaçları dikkate alınmaktadır.
Okul öncesi programları uygulanırken Türkçenin öğretimi her gün tekrar edilen temel bir etkinlik alanıdır.
Öğretmenler tarafından her gün düzenli olarak hazırlanan Türkçe dil etkinliklerinde çocukların Türkçeyi anlama,
dinleme, konuşma ve mantıksal düşünme becerisinin alt yapısı oluşturulmaktadır. Sohbet, bilmece, tekerleme,
parmak oyunları, geleneksel Türk masalları dinleme, öykü anlatma, öykü kurgulama, resimlerle öykü oluşturma,
yarım kalan bir öyküyü tamamlama gibi Türkçenin öğretimine yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Dil öğretiminin
olmazsa olmazı olan kitap okuma, kitap resimlerinin yorumlanması gibi etkinlikler de okul öncesi eğitim
programındaki Türkçe öğretiminin temel yapı taşları arasındadır.
Okul öncesi döneminde çocuk, içinde bulunduğu doğal ortamın aktif bir katılımcısıdır ve dil becerilerini sosyal
ortamdaki etkileşim ve iletişimleri aracılığıyla doğal yollarla edinilmektedir. Çocuğun yaşamının ilk yıllarında
konuşma dilini algılaması, konuşmayı üretme ile sıkı sıkıya bağlantılı olduğundan bu dönemde çocuk sosyal
çevresiyle iletişime geçerek doğal yollarla deneyim kazanmakta ve bu deneyimler çocuğun beyin hücreleri
arasındaki bağlantıları güçlendirerek bilişsel öğrenmelerin kalıcı hale dönüşmesini sağlamaktadır [3]. Dil
ИСТОРИЯ, ОБРАЗОВАНИЕ И КУЛЬТУРА ТЮРКСКИХ НАРОДОВ
93
ediniminin niteliği, çocuğun başta bilişsel gelişim olmak üzere diğer tüm gelişim alanlarının niteliğini etkilediği
için dil edinim sürecinde, çocuklara sunulan uyarıcı ortamlar, yaklaşımlar ve modeller önemlidir [1]. Bu nedenle
Türkçenin öğretimi yapılırken, çocukları aktif katılıma teşvik eden ve sosyal etkileşimi destekleyen oyun temelli
öğrenme yöntemi kullanılmaktadır. Böylece çocuğun doğal gerçeği olan ve doğasında var olan oyun, Türkçenin
öğretiminde bir araç olarak kullanılmaktadır.
Oyun temelli yöntemle hazırlanan Türkçe etkinliklerin uygulanmasında çocukların sözcük dağarını geliştirme,
Türkçe dilbilgisel yapılarını ve bu yapıların cümlelerde kullanımını öğretmek amacıyla; model olma, teşvik,
cesaretlendirme ve pekiştirme gibi özel öğretim teknikleri kullanılmaktadır. Bu tekniklerin kullanımında çocuğun
sosyal bağlamda Türkçeyi doğru ve yerinde kullanımı desteklenmektedir [4].
Çocuğun Türkçeyi sosyal bağlamda yerinde kullanabilmesi için çevresel uyaranlarla sınıf ortamı
düzenlenmektedir. Çocukların gelişimsel özellikleri, dilsel yeterlilik boyutları, ilgi ve ihtiyaçları dikkate alınarak
düzenlenen çevresel uyaranlar aracılığıyla, çocukların deneyimlerini, izlenimlerini birbiriyle paylaşma ve tartışma
olanağı sunularak [5], Türkçeyi doğru anlama ve konuşma ile dinleme becerilerinin gelişimi desteklenmektedir. Bu
ortamlardaki sohbet ve tartışmalar, çocukların bileşik cümle yapıları oluşturmasını, oluşturdukları cümlelerde farklı
sözcük türlerini kullanmasını ve betimleme içeren ifadeler kullanarak olayları farklı açılardan değerlendirmesini
sağlayarak neden sonuç ilişkileri kurmasına olanak sağlamaktadır. Başka bir deyişle okul öncesi eğitim programı,
çocukların doğal ortamlarda gelişim süreci zorlanmadan, anlama, dinleme, konuşma, görsel okuma gibi işlevsel dil
becerilerinin desteklenerek çocuğun okuma yazma, görsel sunu hazırlamasına temel yaratacak olan dil becerileri;
analiz etme, olay ve durumlar arasında ilişki kurma, neden sonuç ilişkisi oluşturma gibi bilişsel beceriler; paylaşma,
işbirliği yapma, duygu düşüncelerini aktarma gibi sosyal-duygusal beceriler ve bu becerilerin gelişimini
desteklemek amacıyla oluşturulan oyunlarda hareket etme, atlama, zıplama vb motor beceriler gibi tüm gelişim
alanlarını destekleyici bir felsefeyle hazırlanmaktadır.
Böylece çocukların çevresel etkileşimleriyle edindiği yaşantılarını olgunlaştırıp, olayları aşama aşama
algılayarak anlama ve kavrama gücünü sistemli hale getirmesi amaçlanmaktadır [6].
Çocuklar arasında iletişimin başlayabilmesi ve bir etkileşim ortamının gerçekleştirebilmesi için bazı sosyal-
kültürel temalara gereksinim vardır. Çocukların dildeki anahtar sözcükleri ve dilsel yapıların günlük yaşamda
tekrarlanmasına fırsat vermesi açısından [7] okul öncesi eğitim programlarında Türkçe öğretiminin en önemli
araçlarından biri temalardır. Temalar, farklı kültürel geçmiş, bilgi ve deneyime sahip çocuklara birbirleriyle
tartışabilme, birbirlerinin farklı deneyim ve ilgilerinin olduğunu kolaylıkla kabul edebilme ve içinde bulunduğu
kültüre ait günlük deneyim ve alışkanlıkları daha kolay tanıyabilme olanağı vermektedir. Okul öncesi çocuklara
Türkçe öğretiminde, çocuğun yakın çevresinden uzak çevresine, basitten karmaşığa, somuttan soyuta gibi öğrenme
ilkeleri göz önünde bulundurularak seçilen bu temalar, çocukların birbirleriyle iletişim kurmasını ve etkileşime
geçmesini kolaylaştırmaktadır. Bu nedenle okul öncesi dönemde Türkçenin öğretiminde, dilsel hedeflere
ulaşabilmek için temalar bir araç olarak kullanılmaktadır. Bu temalar, çocuğun günlük yaşamında deneyim elde
edebileceği aile, piknik, lokanta, tiyatro, mevsimler, canlılar vb.- temalardır. Bu temalar etrafında çocuk, sosyal
yaşamda kullanılan sözlü dil becerilerini yaşamına aktarma şansına sahip olmaktadır. Ayrıca temalar aracılığıyla
çocuklar merakları doğrultusunda sorular sorabilir, sorulan sorulara deneyimleri doğrultusunda cevaplar üretebilir
ve böylece hedeflenen dil yapılarını kullanmaya başlayabilirler [8, 129].
Sonuç olarak okul öncesi eğitimde çocuklar dilsel becerilerini grup oyunları oynarken, sanat ürünlerini
oluştururken, günlük yaşamındaki olay ya da durumlarla ilgili duygu ve düşüncelerini aktarırken, dinleme, anlama,
konuşma ve görsel okuma gibi dilsel becerilerini geliştirirler. Bu nedenle okul öncesi dönem, Türkçenin doğru
olarak öğretimi için en ideal laboratuarlar olarak düşünülmektedir. Okul öncesi eğitimde Türkçenin öğretimi için
belli bir zaman dilimi yeterli değildir. Bu nedenle okul öncesi eğitim programları uygulanırken Türkçe öğretimi
belli bir zaman dilimiyle sınırlandırılmadan çocukların iletişim kurabileceği her durum veya her etkinlik Türkçe
öğretiminde bir araç olarak kullanılmaktadır. Programın genelinde Türkçenin öğretimi yayılarak, dil, kavram ve
iletişim becerilerini destekleyen etkinliklerle bütünleştirilmekte ve çocukların dikkatleri dil yapılarına ve dilin
kullanımı arasındaki farklılıklara çekilmektedir.
Kaynakça:
1. Atay M. Erken Çocukluk Döneminde Gelişim I / M. Atay. – Ankara : Kök Yayıncılık, 2009.
2. Savaş B. Okuma Eğitimi ve Çocuklarda Dil Gelişimi / B. Savaş. – İstanbul : Alfa Basım Yayım ve Dağıtım
Ltş, 2006.
3. Topbaş S. Konuşma Dilinin Evrim Sürecinde İletişim-Dil-Konuşma Bağıntısı. Dil ve Kavram Gelişimi /
S. Topbaş; Edt. Prf. Dr. S. Seyhun Tobaş. – Ankara : Kök Yayıncılık, 2005.
4. Yazıcı Z. Dil Merkezli Okul Öncesi Eğitim Programı / Z. Yazıcı // Erken Çocukluk Gelişimi- Eğitimi
Sempozyum Bildirileri. – Ankara : Kök Yayıncılık, 2002. – S. 236-242.
5. Yazıcı Z. Okul Öncesi Dönemde Yaratıcı Sanat Çalışmalarında Dilin Kullanımı / Z. Yazıcı // Erken Çocukluk
Eğitiminde Sanat Sempozyumu: Geleceğe Bakış. – İstanbul : Morpa Kültür Yayınları, 2004.
6. Okul Öncesi Dönem Öğretmenlerinin Ana Dili Etkinliklerinde Kullandıkları Yöntem ve Teknikler / M. Gönen,
P. Ünüvar, M. Bıçakçı, S. Koçyiğit, Z. Yazıcı, M. Orçan, D. Aslan, Güven G. ve Özyürek // A. Mehmet Akif
Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. – 2010. – 19. – S. 23-40.
7. Bunce H. B. Building Language- Focused Curriculum For The Preschool Clasroom. VII. A. Planning Guide /
H. B. Bunce. – Maryland : Poul H. Brookes Publishing Co. Inc. Baltimore, 1995.
8. Segeant Julia F. Collaborating with Families. Building Language- Focused Curriculum For The Preschool
Clasroom. VI. A Foundation for Lifelong Communication / Julia F. Segeant; Edit. Mabel L. Rice, Kim A.
Wilcox. – Maryland : Poul H. Brookes Publishing Co. Inc. Baltimore, 1995.
|