О. Б. Бубенок. Аланы —Асы в Золотой Орде (XIII—XV вв.)
Рецензія на книжку: О. Б. Бубенок. Аланы —Асы в Золотой Орде (XIII—XV вв.). — Киев, 2000. — 324 с.
Збережено в:
| Дата: | 2005 |
|---|---|
| Автор: | |
| Формат: | Стаття |
| Мова: | Ukrainian |
| Опубліковано: |
Інститут історії України НАН України
2005
|
| Назва видання: | Україна в Центрально-Східній Європі |
| Теми: | |
| Онлайн доступ: | http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/62994 |
| Теги: |
Додати тег
Немає тегів, Будьте першим, хто поставить тег для цього запису!
|
| Назва журналу: | Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine |
| Цитувати: | О. Б. Бубенок. Аланы —Асы в Золотой Орде (XIII—XV вв.) / Л. Войтович // Україна в Центрально-Східній Європі: Зб. наук. пр. — К.: Інститут історії України НАН України, 2005. — Вип. 5. — С. 667-680. — укр. |
Репозитарії
Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine| id |
irk-123456789-62994 |
|---|---|
| record_format |
dspace |
| spelling |
irk-123456789-629942014-05-30T03:02:02Z О. Б. Бубенок. Аланы —Асы в Золотой Орде (XIII—XV вв.) Войтович, Л. Рецензії, огляди Рецензія на книжку: О. Б. Бубенок. Аланы —Асы в Золотой Орде (XIII—XV вв.). — Киев, 2000. — 324 с. 2005 Article О. Б. Бубенок. Аланы —Асы в Золотой Орде (XIII—XV вв.) / Л. Войтович // Україна в Центрально-Східній Європі: Зб. наук. пр. — К.: Інститут історії України НАН України, 2005. — Вип. 5. — С. 667-680. — укр. XXXX-0035 http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/62994 uk Україна в Центрально-Східній Європі Інститут історії України НАН України |
| institution |
Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine |
| collection |
DSpace DC |
| language |
Ukrainian |
| topic |
Рецензії, огляди Рецензії, огляди |
| spellingShingle |
Рецензії, огляди Рецензії, огляди Войтович, Л. О. Б. Бубенок. Аланы —Асы в Золотой Орде (XIII—XV вв.) Україна в Центрально-Східній Європі |
| description |
Рецензія на книжку: О. Б. Бубенок. Аланы —Асы в Золотой Орде (XIII—XV вв.). — Киев, 2000. — 324 с. |
| format |
Article |
| author |
Войтович, Л. |
| author_facet |
Войтович, Л. |
| author_sort |
Войтович, Л. |
| title |
О. Б. Бубенок. Аланы —Асы в Золотой Орде (XIII—XV вв.) |
| title_short |
О. Б. Бубенок. Аланы —Асы в Золотой Орде (XIII—XV вв.) |
| title_full |
О. Б. Бубенок. Аланы —Асы в Золотой Орде (XIII—XV вв.) |
| title_fullStr |
О. Б. Бубенок. Аланы —Асы в Золотой Орде (XIII—XV вв.) |
| title_full_unstemmed |
О. Б. Бубенок. Аланы —Асы в Золотой Орде (XIII—XV вв.) |
| title_sort |
о. б. бубенок. аланы —асы в золотой орде (xiii—xv вв.) |
| publisher |
Інститут історії України НАН України |
| publishDate |
2005 |
| topic_facet |
Рецензії, огляди |
| url |
http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/62994 |
| citation_txt |
О. Б. Бубенок. Аланы —Асы в Золотой Орде (XIII—XV вв.) / Л. Войтович // Україна в Центрально-Східній Європі: Зб. наук. пр. — К.: Інститут історії України НАН України, 2005. — Вип. 5. — С. 667-680. — укр. |
| series |
Україна в Центрально-Східній Європі |
| work_keys_str_mv |
AT vojtovičl obbubenokalanyasyvzolotojordexiiixvvv |
| first_indexed |
2025-07-05T13:57:17Z |
| last_indexed |
2025-07-05T13:57:17Z |
| _version_ |
1836815574763569152 |
| fulltext |
Ðîçä³ë VI
Ðåöåí糿, îãëÿäè
Î. Á. ÁÓÁÅÍÎÊ. ÀËÀÍÛ-ÀÑÛ Â ÇÎËÎÒÎÉ
ÎÐÄÅ (Õ²²²–XV ââ.). — Êèåâ, 2000. — 324 ñ.
À
ëàíè-Àñè, ïðåä êè íè íiøíiõ îñå òèí, ïðî òÿ ãîì òðè âà -
ëî ãî ÷àñó áóëè îäíiºþ ç íà é áiëüø ÷èñ ëåí íèõ åò íi÷ -
íèõ ãðóï íà òå ðè òîði¿ ñüî ã îäíiøíüî¿ Óêðà¿ íè, çîê ðå -
ìà, Êðè ìó, Ïiâíi÷íî ãî Ïðè ÷îð íî ìîð ’ÿ, à òà êîæ ìåæ èði ÷ ÷ÿ Äíiñ ò -
ðà i Ïðó òó. Áóëî öå íà ñå ëåí íÿ ïå ðå âàæ íî õðèñ òè ÿ íñüêå òà
çåì ëå ðî á ñüêå, iç ñâîºðiäíîþ êóëü òó ðîþ äî ñèòü âè ñî êî ãî ðiâíÿ.
Âæå ç öiº¿ ïðè ÷è íè äîñëiäæåí íÿ çà äåê ëà ðî âà íî ãî íà çâîþ ìî íîã ðà -
ôi¿ ïè òàí íÿ º àê òó àëü íèì òà êîæ äëÿ óêð à ¿íñüêî¿ iñòî ðè÷ íî¿ íà óêè.
Àâòîð ðå öåí çî âà íî¿ ïðàöi ïëiäíî ïðà öþº íàä äîñëiäæåí íÿì
íà ñå ëåí íÿ ñòåïiâ Ñõiäíî¿ ªâðî ïè*. Éîãî òâîð÷ié ëà áî ðà òîði¿ ïðè -
òà ìàí íå âìiííÿ ïîºäíó âà òè äîá ðå çíàí íÿ ïè ñåì íèõ äæå ðåë ç àð õåî -
ëîãi÷íèì, àí òðî ïî ëî ãi÷íèì, òî ï îíiìi÷íèì òà åò íîã ðà ôi÷íèì ìà -
òåð ià ëà ìè, êîì ïëåê ñíèé ïiäõiä äî äîñëiäæó âà íèõ ïðî áëåì, à òà -
êîæ âè âà æå íå ñòàâ ëåí íÿ äî àíà ëîãié. Íå çðà äèâ àâ òîð ñâî¿é ìà íåði
i ó ùîé íî âè äàíié ìî íîã ðàôi¿, ÿêó ìîæ íà ââà æà òè ïiäâå äåí íÿì
ïåâ íèõ ïiäñóìêiâ äîñëiäæåí íÿ öiº¿ âàæ ëè âî¿ ïðî áëå ìè ÿê íèì ñà -
ìèì, òàê i ºâðî ïå éñüêîþ iñòîð iîã ðàôiºþ íà êiíåöü ÕÕ — ïî ÷à òîê
ÕÕ² ñò.
Äî ñÿã íåí íÿì äîñëiäæåí íÿ Î. Áó áåí êà ïåðø çà âñå ìîæ íà
ââà æà òè âèç íà ÷åí íÿ àðå à ëó ðîç ñå ëåí íÿ àëàíiâ-àñiâ ó çî ëî òî îð äè í -
Óêðà¿íà â Öåíòðàëüíî-Ñõ³äí³é ªâðîï³, ¹ 5, 2005 677
* Áó áå íîê Î. Á. ßñû è áðîä íè êè â ñòå ïÿõ Âîñ òî÷ íîé Åâðî ïû (VI — íà ÷à ëî
XIII ââ.). — Ê., 1997; Åãî æå. Îòíî ñè òåëü íî ïðî èñ õîæ äå íèÿ ìî ãèëü íè êà
Õ²²² â. â ñ. Êà è ðû Õåð ñîí ñêîé îá ëàñ òè // Ìà òå ðè à ëû ïî àð õå î ëî ãèè, èñ òî -
ðèè è ýò íîã ðà ôèè Òàâ ðèè. — Âûï. 6. — Ñèì ôå ðî ïîëü, 1998; Åãî æå. Íà -
ðîä àëà íû â ýò íè ÷åñ êèõ òåð ìè íàõ ìó ñóëü ìàí ñêèõ àâ òî ðîâ XIII–XV ââ. //
Âîñ òî÷ íàÿ Åâðî ïà â äðåâ íîñ òè è ñðåä íå âå êîâüå. Èñòî ðè ÷åñ êàÿ ïà ìÿòü è
ôîð ìû åå âîï ëî ùå íèÿ. Õ²² ÷òå íèÿ ïà ìÿ òè ÷ëå íà-êîð ðåñ ïîí äåí òà ÀÍ
ÑÑÑÐ Â. Ò. Ïà øó òî. Ìà òå ðè à ëû êîí ôå ðåí öèè. — Ì., 2000; Åãî æå.
Àëàíû-àñû â Ñàð êå ëå — Áå ëîé Âåæå // Ìà òå ðè à ëû ïî àð õå î ëî ãèè, èñ òî -
ðèè è ýò íîã ðà ôèè Òàâ ðèè. — Âûï. 8. — Ñèì ôå ðî ïîëü, 2000.
ñüêèé ïåð iîä. ßê äîâiâ àâ òîð, âîíè ìåø êà ëè â ñå ðåä íüî àç ià òñüêèõ
ñòå ïàõ ìiæ Àðàëüñüêèì i Êàñïiéñüêèì ìî ðÿ ìè, â ïå ðå äãið’ÿõ òà ãî -
ðàõ Öåí òðàëü íî ãî Êàâ êà çó i Ïiâäåí íî ãî Êðè ìó, íà Ñå ðåäíié òà
Íèæíié Âîëçi, â ñòå ïàõ Ïî äîí íÿ òà Ëiâî áå ðåæ æÿ Äíiïðà. Âíà -
ñëiäîê ìîí ã îëüñüêî¿ åê ñïàíñi¿ àëà íè-ÿñè ç’ÿâ ëÿ þòü ñÿ ó Äíiñòðî â -
ñüêî- Ïðó òñüêî ìó ìåæ è ði ÷÷i, ó Ñõiäíié Óãîð ùèíi, íà Áàë êà íàõ òà
Çà êàâ êàççi — ó Äâà ëåòi¿. Àâòîð âèä iëÿº äâi ãðó ïè àëàíiâ ó ñêëàäi
Çî ëî òî¿ Îðäè. Äî ñòàð øî¿ «àâ òîõ òîí íî¿» ãðó ïè, êî ðåíi ÿêî¿ ñÿ ãà -
þòü ùå ñàð ìà òñüêî¿ åïî õè, Î. Áó áå íîê âiäíî ñèòü àëàíiâ ñòå ïî âî¿
÷àñ òè íè Ïiâíi÷íî ãî Ïðè ÷îð íî ìîð ’ÿ òà ñïî ðiäíå íèõ ç íèìè êðè ì -
ñüêèõ àëàíiâ. Æèò òÿ öiº¿ ãðó ïè âiäáè ëîñü ó õðèñ òè ÿ íñüêèõ íå êðî -
ïî ëÿõ Õ²²–X²V ñò. Äðó ãà ãðóï ïà àëàí ïå ðå ñå ëè ëà ñÿ ç Ïiâíi÷íî ãî
Êàâ êà çó ó Ïî äîí íÿ òà Ïî âîëæ æÿ. ×àñ òè íà ¿õ, íà òîé ÷àñ òà êîæ
õðèñ òè ÿí, çà âäÿ êè äiÿëü íîñòi Íî ãàÿ áóëà ïå ðå ñå ëå íà ç Ïiâíi÷íî ãî
Êàâ êà çó ó ìåæ èði ÷÷ÿ Äíiñòðà òà Ïðó òó, Óãîð ùè íó i íà Áàë êà íè.
Ïå ðå êîí ëè âè ìè âèã ëÿ äà þòü çà ïå ðå ÷åí íÿ àâ òî ðà Â. Êóç íå öî âó,
ÿêèé ââà æàâ, ùî öÿ ìiãðàö iÿ àëàí íà Ïðà âî áå ðåæ æÿ âiäáó âà ëà ñÿ i
äàëi ó 1238–1239 ðð.* Íî ãàé áóâ îäíèì ç íà é âè äà ò íiøèõ Äæó ÷èäiâ,
ÿêèé ïðî áó âàâ óòâî ðè òè âëàñ íèé âå ëè êèé óëóñ — äåð æà âó ç öåí ò -
ðîì ó ²ñàê÷i íà Äó íà¿**. Éîãî äiÿëüíiñòü áóëà ïî â’ÿ çà íà òà êîæ i ç
Ïiâíi÷íèì Êàâ êà çîì. Ñàìå ïðè íüî ìó, à íå â ÷àñè ïî õîäiâ Áà òèÿ,
âiäáó âà ëè ñÿ îñíîâíi ìiãðàöiéíi ïðî öå ñè.
Íå âèê ëè êà þòü çà ïå ðå ÷åí íÿ i âèñ íîâ êè àâ òî ðà ñòî ñîâ íî
ìîí ã îëüñüêî ãî ïðàã ìà òèç ìó ùîäî ïiäïî ðÿä êî âà íî ãî íà ñå ëåí íÿ,
çîê ðå ìà, çåì ëå ðî áñüêî ãî. Âè êî ðèñ òî âó þ ÷è âiéñüêîâi êîí òèí ãåí òè
àëàí ó ñâî¿õ ïî õî äàõ, ìîí ãî ëè íå çà âà æà ëè ðîç âèò êó ¿õ ãîñ ïî -
äàðñòâ, òîðãiâëi òà iíôðàñ òðóê òó ðè. Öå ïåâ íîþ ìiðîþ çó ìî âè ëî
ïiäíå ñåí íÿ àëà íñüêî ãî åò íî ñó ó Çî ëîòié Îðäi.
ÐÅÖÅÍDz¯, ÎÃËßÄÈ
678
* Êóç íå öîâ Â. À. Àëàíñêèå ïëå ìå íà Ñå âåð íî ãî Êàâ êà çà // Ìà òå ðè à ëû è èñ -
ñëå äî âà íèÿ ïî àð õå î ëî ãèè ÑÑÑÐ. — 1962. — ¹ 106; Åãî æå. Àëàíèÿ â
Õ–X²²² ââ. — Îðäæî íè êèä çå, 1971; Åãî æå. Î÷åð êè èñ òî ðèè àëàí. —
Îðäæî íè êèä çå, 1984; Åãî æå. ßñû â Âåí ãðèè // Èçâåñ òèÿ Ñå âå ðî-Êàâ êàç -
ñêî ãî íà ó÷íî ãî öåí òðà âû ñøåé øêî ëû. Îáùåñ òâåí íûå íà óêè. — ¹ 3. —
Ðîñ òîâ-íà-Äîíó, 1985.
** Âîé òî âè÷ Ë. Â. Íà ùàä êè ×èíãiç-õàíà: Âñòóï äî ãå íå à ëîãi¿ ×è íãiçè äiâ-
Äæó ÷èäiâ. — Ëüâiâ, 2004. — Ñ. 187–192.
Öiêà âè ìè º ñïîñ òå ðå æåí íÿ Î. Áó áåí êà íàä äàëü øîþ iñòî -
ðè÷ íîþ äî ëåþ àëàíiâ. Ñòàâ øè îñíî âîþ îñå òè íñüêî ãî íà ðî äó,
âîíè òà êîæ âçÿ ëè àê òèâ íó ó÷àñòü ó ðîç âèò êó åò íîñiâ êà ðà ÷à¿âöiâ,
áàë êàðöiâ òà iíãóøiâ. Ó Ñå ðåäíié Àçi¿ àëà íè ðîç ÷è íè ëè ñÿ ñå ðåä
òþð êî ÿ çè÷ íèõ òóð êìåíiâ, óçáåêiâ òà êà ðà êàë ïàêiâ. Âçÿ ëè âîíè
ó÷àñòü i â åò íî ãå íåçi óãîðöiâ, äå iñíó âà ëà öiëà îá ëàñòü ßñøàã, óòâî -
ðå íà àëà íñüêèì åò íî ñîì. ²ñòî ðè÷ íó äîëþ àëàíiâ, ÿêi æèëè íà óêð à -
¿íñüêèõ òå ðè òîð iÿõ i ó Ïî âîëææi, âïåð øå ðîç ãëÿ íó òî ñàìå íà ñòî -
ðiíêàõ ðå öåí çî âà íî¿ ìî íîã ðàôi¿, àâ òîð ÿêî¿ ïðè é øîâ äî âèñ íîâ êó,
ùî âîíè áóëè àñè ìiëüî âàíi ó ïðè ÷îð íî ìî ðñüêèõ ñòå ïàõ íî ãàé öÿ -
ìè òà ïiâäåí íî áå ðåæ íè ìè êðè ìñüêè ìè òà òà ðà ìè — òà òà ìè, à òà -
êîæ, ÷àñ òêî âî, — êðè ìñüêè ìè òà ïðè à çî âñüêè ìè ãðå êà ìè. Íà
Âîëçi àëà íè ðîç ÷è íè ëè ñÿ ñå ðåä êà çà í ñüêèõ òà òàð òà ìiæ òà òà ðà ìè-
ìè øà ðà ìè. Âçÿ ëè ó÷àñòü àëà íè i â åò íî ãå íåçi óêð à¿íñüêî ãî íà ðî äó,
çîê ðå ìà, ñòå ïî âî¿ ãðó ïè óêðà¿íöiâ. Äëÿ ïiäòâåð äæåí íÿ ñâî¿õ âèñ -
íîâêiâ àâ òîð çíà õî äèòü åò íîã ðàôi÷íi ïà ðà ëåëi, ôî ëüêëîðíi, ëiíã -
âiñòè÷íi òà àí òðî ïî ëîãi÷íi ìà òåð ià ëè, çîê ðå ìà, àíà ëîãi¿ ó òðà äè -
öiéíî ìó îäÿçi òà âçóòòi.
Çâè ÷àé íî, ÿê áóäü-ÿêà ïðà öÿ â öà ðèíi ìà ëî ä îñëiäæå íèõ ïðî -
á ëåì, ìî íîã ðàô iÿ Î. Áó áåí êà òà êîæ ó áà ãàòü îõ ìiñöÿõ çà ëè øàºòüñÿ
äèñ êó ñiéíîþ àáî íå ïîâ íîþ. Òàê, íà ìié ïî ãëÿä, áóëî á öiêà âî ïðî -
ñëiäêó âà òè ðiâåíü àëà íñüêî ãî åëå ìåí òó ó âå ëè ÷åç íèõ ïî ëi åòíi÷íèõ
îðäè íñüêèõ ìiñòàõ, ÿêi ïðî öâiòà ëè ó Ïðè ÷îð íî ìîð’¿, ÿê íà Ïðà âî -
áå ðåææi òàê i íà Ëiâî áå ðåææi, â Õ²V ñò. Ñòàí àð õå î ëî ãi÷íèõ
äîñëiäæåíü ðåã iî íó ïåâ íîþ ìiðîþ äîç âî ëÿº ñïðî áó âà òè âèð iøè òè
öþ ïðî áëå ìó, ïðè íàéìi, íà ìà òåð ià ëàõ Íèæ íüî ãî Ïî äó íàâ ’ÿ òà
Ïðà âî áå ðåæ æÿ.
Ìîæ íà âiäøó êà òè äðiáíi ïî ìèë êè, ìîæ íà òà êîæ ïî ñïå ðå ÷à -
òè ñÿ ç äå ÿ êè ìè âæè âà íè ìè òå ðìiíà ìè òà âèñ íîâ êà ìè. Òàê, íà íàø
ïî ãëÿä, ìîë äî âàí, íà ïåâ íî, ñëiä ââà æà òè íå îêðå ìèì íà ðî äîì, à
äià ëåê òíî-åò íîã ðà ôi÷íîþ ãðó ïîþ ðó ìó íñüêî ãî íà ðî äó. Ìè øà ðè-
òà òà ðè, íà äóì êó óãî ðñüêèõ â÷å íèõ, öå ãðó ïà ìà äÿðiâ-ìàä æàðiâ, ÿêi
ñàìi áóëè àñè ìiëüî âàíi òà òà ðà ìè, à ïiçíiøå ðîñ iÿ íà ìè (ñüî ãîäíi öå
òà êîæ åò íîã ðà ôi÷íà ãðó ïà ðîñiéñüêî ãî íà ðî äó), òîìó ñóìíiâíî, ùî
âîíè ìîã ëè ðîç ÷è íè òè ó ñâîºìó ñå ðå äî âèùi àëàí.
ÐÅÖÅÍDz¯, ÎÃËßÄÈ
679
Àëå î÷å âèä íå iíøå: óêð à¿íñüêà iñòîð iîã ðàô iÿ çáà ãà òè ëà ñÿ
âàðòiñíîþ ïðà öåþ, ïðè ñâÿ ÷å íîþ äîñëiäæåí íþ àê òó àëü íèõ i ìà ëî -
âèâ ÷å íèõ ïðî áëå ìàì, ç ÿêèõ äëÿ iñòîði¿ Óêðà¿ íè íà é áiëüø àê òó àëü -
íèì º ó÷àñòü àëà íñüêî ãî íà ñå ëåí íÿ ó ðîç âèò êó Ïðè ÷îð íî ìîð ’ÿ â
îðäè íñüêèé ïåð iîä òà éîãî âïëèâ íà åò íî ãå íåç óêð à¿íñüêî ãî íà ðî -
äó. Ìîæ íà ïðè âiòà òè àâ òî ðà ç ́ ðóí òîâ íîþ òà öiííîþ ìî íîã ðàôiºþ,
ÿêà, îêðiì ³íøî ãî, ìà òè ìå çíà ÷åí íÿ i äëÿ äîñëiäæåí íÿ ðîñiéñüêî¿,
óãî ð ñüêî¿, ðó ìó íñüêî¿ iñòîði¿, à òà êîæ iñòîði¿ ðÿäó íà ðîäiâ
Ïiâíi÷íî ãî Êàâ êà çó i Ñå ðåä íüî¿ Àçi¿.
Ëåîíò³é Âîéòîâè÷
ÐÅÖÅÍDz¯, ÎÃËßÄÈ
680
|