Роль типових регуляторів суспільних відносин в контексті сучасного праворозуміння
У статті автор розкрива є роль та значення типових соціальних регуляторів крізь призму різних підходів до розум іння права.
Збережено в:
| Дата: | 2011 |
|---|---|
| Автор: | |
| Формат: | Стаття |
| Мова: | Ukrainian |
| Опубліковано: |
Інститут держави і права ім. В.М. Корецького НАН України
2011
|
| Назва видання: | Альманах права |
| Теми: | |
| Онлайн доступ: | http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/63152 |
| Теги: |
Додати тег
Немає тегів, Будьте першим, хто поставить тег для цього запису!
|
| Назва журналу: | Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine |
| Цитувати: | Роль типових регуляторів суспільних відносин в контексті сучасного праворозуміння / О.Є. Гольцова // Альманах права. — 2011. — Вип. 2. — С. 180-183. — Бібліогр.: 12 назв. — укр. |
Репозитарії
Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine| id |
irk-123456789-63152 |
|---|---|
| record_format |
dspace |
| spelling |
irk-123456789-631522014-05-30T03:02:47Z Роль типових регуляторів суспільних відносин в контексті сучасного праворозуміння Гольцова, О.Є. Категорія праворозуміння: теоретико-правовий аспект У статті автор розкрива є роль та значення типових соціальних регуляторів крізь призму різних підходів до розум іння права. В статье автор раскрывает роль и значение типичных социальных регуляторов сквозь призму разных подходов к пониманию права. In the article an author exposes a role and value of typical social regulators through the prism of the different going near legal understanding. 2011 Article Роль типових регуляторів суспільних відносин в контексті сучасного праворозуміння / О.Є. Гольцова // Альманах права. — 2011. — Вип. 2. — С. 180-183. — Бібліогр.: 12 назв. — укр. XXXX-0113 http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/63152 340.1 uk Альманах права Інститут держави і права ім. В.М. Корецького НАН України |
| institution |
Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine |
| collection |
DSpace DC |
| language |
Ukrainian |
| topic |
Категорія праворозуміння: теоретико-правовий аспект Категорія праворозуміння: теоретико-правовий аспект |
| spellingShingle |
Категорія праворозуміння: теоретико-правовий аспект Категорія праворозуміння: теоретико-правовий аспект Гольцова, О.Є. Роль типових регуляторів суспільних відносин в контексті сучасного праворозуміння Альманах права |
| description |
У статті автор розкрива є роль та значення типових соціальних регуляторів крізь призму різних підходів до розум іння права. |
| format |
Article |
| author |
Гольцова, О.Є. |
| author_facet |
Гольцова, О.Є. |
| author_sort |
Гольцова, О.Є. |
| title |
Роль типових регуляторів суспільних відносин в контексті сучасного праворозуміння |
| title_short |
Роль типових регуляторів суспільних відносин в контексті сучасного праворозуміння |
| title_full |
Роль типових регуляторів суспільних відносин в контексті сучасного праворозуміння |
| title_fullStr |
Роль типових регуляторів суспільних відносин в контексті сучасного праворозуміння |
| title_full_unstemmed |
Роль типових регуляторів суспільних відносин в контексті сучасного праворозуміння |
| title_sort |
роль типових регуляторів суспільних відносин в контексті сучасного праворозуміння |
| publisher |
Інститут держави і права ім. В.М. Корецького НАН України |
| publishDate |
2011 |
| topic_facet |
Категорія праворозуміння: теоретико-правовий аспект |
| url |
http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/63152 |
| citation_txt |
Роль типових регуляторів суспільних відносин в контексті сучасного праворозуміння / О.Є. Гольцова // Альманах права. — 2011. — Вип. 2. — С. 180-183. — Бібліогр.: 12 назв. — укр. |
| series |
Альманах права |
| work_keys_str_mv |
AT golʹcovaoê rolʹtipovihregulâtorívsuspílʹnihvídnosinvkontekstísučasnogopravorozumínnâ |
| first_indexed |
2025-07-05T14:01:03Z |
| last_indexed |
2025-07-05T14:01:03Z |
| _version_ |
1836815812284907520 |
| fulltext |
ÓÄÊ340.1
Îëüãàªâãåí³âíàÃîëüöîâà,
àñï³ðàíòêà²íñòèòóòóäåðæàâè³ïðàâà
³ì.Â.Ì.ÊîðåöüêîãîÍÀÍÓêðà¿íè
ÐÎËÜÒÈÏÎÂÈÕÐÅÃÓËßÒÎвÂÑÓÑϲËÜÍÈÕ²ÄÍÎÑÈÍÂÊÎÍÒÅÊÑÒ²
ÑÓ×ÀÑÍÎÃÎÏÐÀÂÎÐÎÇÓ̲ÍÍß
Ðî çóì³ííÿ ïðà âà çàâæäè ñïè ðà ëî ñÿ íà çà ãàëü íå ñâ³òî ðî çóì³ííÿ, óÿâ ëåí íÿ ïðî çà êî íîì³ð-
íîñò³ ³ñíó âàí íÿ ïðè ðî äè ³ ñóñï³ëüñòâà. Íà äà íî ìó åòàï³ äå ìî êðà òè÷ íèõ ïå ðå òâî ðåíü ó ñóñï³ëü-
ñòâ³, âêðàé âàæ ëè âèì º óñâ³äî ìëåí íÿ ðîë³ òè ïî âèõ ðå ãó ëÿ òîð³â ñóñï³ëüíèõ â³äíî ñèí â êîí òåêñò³
ñó ÷àñ íî ãî ïðà âî ðî çóì³ííÿ.
Ó ïðà âîâ³é íà óö³ ðî çóì³ííÿ ïðà âà ÿê ðå ãó ëÿ òî ðà ñóñï³ëüíèõ â³äíî ñèí º òðà äèö³éíèì. Îñíîâ-
íå ïðè çíà ÷åí íÿ ïðà âà ïî ëÿ ãຠó òî ìó, ùîá áó òè ïî òóæ íèì ñîö³àëü íî-íîð ìà òèâ íèì ðå ãó ëÿ òî ðîì,
âèç íà ÷à þ ÷è ìîæ ëè âó òà îáîâ’ÿç êî âó ïî âåä³íêó ³íäèâ³ä³â ³ ¿õ êî ëåê òèâ íèõ óò âî ðåíü.
гçí³ àñ ïåê òè ïðî áëå ìè ïðà âî ðî çóì³ííÿ äîñë³äæó âà ëè ñÿ ó ÷èñ ëåí íèõ ïðà öÿõ â³ò÷èç íÿ íèõ òà
çà ðóá³æíèõ íà óêîâö³â, çî ê ðå ìà, Ñ. Àëåêñººâà, Â. Áàáê³íà, Î. Áîã³í³÷à, Ñ. Êî ìà ðî âà, À. Ìàø êî âà,
Â. Íåð ñå ñÿí öà, Í. Îí³ùåí êî, Ï. Ðàá³íî âè ÷à, Î. Ñêà êóí, Þ. Øåì øó ÷åí êà òî ùî.
Ìå òîþ ñòàòò³ º ðîç êðèò òÿ ðîë³ òà çíà ÷åí íÿ òè ïî âèõ ñîö³àëü íèõ ðå ãó ëÿ òîð³â êð³çü ïðèç ìó
ð³çíèõ ï³äõîä³â äî ðî çóì³ííÿ ïðà âà.
Òåðì³í «ïðà âî ðî çóì³ííÿ» îõîï ëþº íå ò³ëüêè ñà ìå ïî íÿò òÿ ïðà âà ³, òèì á³ëüøå, éî ãî âèç íà-
÷åí íÿ. Âî íî âêëþ ÷ຠâ ñå áå íèç êó ³íøèõ çà ãàëü íî òå î ðå òè÷ íèõ êà òå ãîð³é òà ïî íÿòü, ÿê³ îõîï ëþ-
þòü âñþ ñè ñ òå ìó ïðà âî âèõ ÿâèù, à òà êîæ ô³ëî ñîôñü êèõ òà ñîö³îëîã³÷íèõ êà òå ãîð³é, ÿê³ â³äáè âà-
þòü çâ’ÿç êè ïðà âà òà ³íøèõ ñîö³àëü íèõ ÿâèù. Àëå âñå æ òà êè ïî øó êè ïðà âî ðî çóì³ííÿ çà êî-
íîì³ðíî ñòî ñó þòü ñÿ ñà ìî ãî ïî íÿò òÿ ïðà âà ÿê ºäè íî ãî ñïå öèô³÷íî ãî ÿâè ùà òà éî ãî âèç íà ÷åí íÿ
[10 ñ. 11].
Ó íà óêîâ³é ë³òå ðà òóð³ âèä³ëÿ þòü òàê³ îñ íîâí³ òðà äèö³éí³ òå î𳿠ïðà âî ðî çóì³ííÿ, ÿê: ïðè ðîä-
íî-ïðà âî âà, þðè äè÷ íî ãî ïî çè òèâ³çìó, ñîö³îëîã³÷íà [6, ñ. 233].
̳ñöå ïðà âà â ìå æàõ ïðè ðîä íî-ïðà âî âî ãî íà ïðÿ ìó âèç íà ÷àºòüñÿ íà ñòóï íèì ÷è íîì: ïðà âî
ðå ãó ëþº ñîö³àëüí³ â³äíî ñè íè. Îä íàê, öå íå ðå ãó ëþ âàí íÿ øëÿ õîì âñòà íîâ ëåí íÿ ÷³òêèõ äå òàëü íèõ
ïðà âèë ïî âåä³íêè. Öå ðå ãó ëþ âàí íÿ ÷å ðåç ïåâí³ ³äå à ëè, ïðèí öè ïè àáî, ÿê çà çíà ÷àâ ². Êàíò, «ïåâí³
ïðî îá ðà çè ïåâ íèõ ïðà âèë, íîðì» [8, ñ. 502].
Ñ. Àëåêñººâ íà äàâ íà ñòóï íå âèç íà ÷åí íÿ ïðè ðîä íî-ïðà âî âî ãî ïðà âà, ÿêå ³ º ó íüî ãî ñè íîí³ìîì
ïî íÿò òÿ «ïðà âî»: «ïðè ðîä íå ïðà âî … º çó ìîâ ëåí³ ïðè ðî äîþ òà ñîö³àëü íî-ïðè ðîä íèì ñå ðå äî âè-
ùåì âè ìî ãè òà ³äå à ëè, ÿê³ ÷å ðåç ïå ðå ëîì ëåí íÿ, ÷å ðåç ïðà âîñâ³äîì³ñòü, ¿¿ êóëü òóðí³ êî äè, íà áó âà-
þòü ïðà âî âî ãî âè ãëÿ äó ³ â³äïîâ³äíî äî öüî ãî âè ñ òó ïà þòü ÿê ïðà âîâ³ âè ìî ãè òà ïðî îá ðà çè …
þðè äè÷ íèõ íîðì – íîðì ïî çè òèâ íî ãî ïðà âà» [2, ñ. 26].
À. Ìàø êîâ çà çíà ÷àº, ùî çíà ÷åí íÿ ïðà âà ç ïî ãëÿ äó ïðè ðîä íî-ïðà âî âî ãî íà ïðÿ ìó ìຠäâà
àñ ïåê òè [9, ñ. 79]:
– ïðà âî º ï³ä´ðóí òÿì äëÿ ôîð ìó ëþ âàí íÿ ïî çè òèâ íî ãî ïðà âà, òîá òî êîí êðåò íèõ ïðà âèë
ïî âåä³íêè ñîö³àëü íèõ ñóá’ºêò³â, «áåç ïî ñå ðåä íüî âè ðà æà þ ÷è âè ìî ãè òà ³äå à ëè, ÿê³ çà ñíî âàí³ íà
ïðè ðîä íèõ óìî âàõ æèòòºä³ÿëü íîñò³ ëþ äåé, ïðè ðîä íå ïðà âî âè ñ òó ïຠÿê ïåâ íèé áà çèñ íèé ôóí äà-
ìåíò ïî çè òèâ íî ãî ïðà âà, éî ãî ñâî ãî ðî äó ïå ðå äîñ íî âà» [2, ñ. 27];
– ïðà âî çà áåç ïå ÷óº äî òðè ìàí íÿ âè ìîã «êà òå ãî ðè÷ íî ãî ³ìïå ðà òè âó» ç áî êó ñîö³àëü íèõ
ñóá’ºêò³â, îñê³ëüêè «ñà ìå òóò, ó ñôåð³ ïðè ðîä íî ãî ïðà âà, … îá’ºêòèâ íî çó ìîâ ëåí³ âè ìî ãè æèò òÿ
«ô³ëüòðó þòü ñÿ», ïðî õî äÿòü ñâî ãî ðî äó «³äå î ëîã³÷íó îá êàò êó», îò ðè ìó þòü âè ñî êèé ïðè ðîä íî-ïðà-
âî âèé ñòà òóñ, ÿê³ñòü ïåð âèí íîñò³ ³ êà òå ãî ðè÷ íîñò³, ïåð âèí íèé ³äå î ëîã³çî âà íèé âè ãëÿä òà ñè ëó, ÿêà
íå îáõ³äíà äëÿ òî ãî, ùîá ïîò³ì óæå ó ñôåð³ äåð æàâ íî-ïðà âî âî ãî æèò òÿ íà áó òè êà òå ãîð³àëü íî-³ìïå-
ðà òèâ íî ãî õà ðàê òå ðó òà âêëþ ÷è òè ñÿ ÿê âèç íà ÷àëü íà, áà çî âà îñ íî âà â ñè ñ òå ìó íîð ìà òèâ íî ãî ðå ãó-
ëþ âàí íÿ äà íî ãî ñóñï³ëüñòâà» [2, ñ. 27].
Ñóòí³ñòü ïî çè òèâ³ñòñüêî ãî ï³äõî äó äî ïðà âî ðî çóì³ííÿ ïî ëÿ ãຠâ ðî çóì³íí³ ïðà âà, ÿê ñó êóï-
íîñò³ ïðà âî âèõ íîðì, âñòà íîâ ëå íèõ äåð æà âîþ. Çà ñíîâ íè êîì òà êî ãî ï³äõî äó áóâ ². Áåí òàì, à ðîç-
âèò êó ³äåÿ íà áó ëà â «÷è ñ òî ìó â÷åíí³ ïðî ïðà âî» Ã. Êåëü çå íà.
Ïî çè òèâ íå â÷åí íÿ ïðî ïðà âî â³äêè íó ëî ïðè ðîä íî-ïðà âî âå â÷åí íÿ ³ ïî ñòà âè ëî ñâî¿ì çà âäàí-
íÿì âèâ ÷åí íÿ ºäè íî ³ñíó þ ÷î ãî ïðà âà – ïðà âà ïî çè òèâ íî ãî. Öå â÷åí íÿ ð³øó ÷å ïî õèò íó ëî óÿâ ëåí-
íÿ ïðî ïî çè òèâ íå ïðà âî ÿê òà êå, ùî äîâ³ëüíî òâî ðèòü ñÿ çà êî íî äàâ öåì, à âèç íà ëî éî ãî ÿê ïðà âî,
âè ðîá ëå íå ñà ìîþ ³ñòîð³ºþ, ìè íó ëèì ³ ñó ÷à ñíèì æèò òÿì. Íå äîã ìà ³ íå âè ùèé ðî çóì, à êîí êðåòí³
180
Êàòåãîð³ÿïðàâîðîçóì³ííÿ:òåîðåòèêî-ïðàâîâèéàñïåêò
ïðà âè ëà, ùî âè ðà æà þòü ïî òðå áè òà ïðàã íåí íÿ ëþ äåé – îñü ùî ç òî ãî ÷à ñó âèç íàºòüñÿ ºäè íèì
îá’ºêòîì âèâ ÷åí íÿ. Â÷åí íÿ ïðî ïðè ðîä íå ïðà âî ÿê òà êå îãî ëî øóºòüñÿ çà ñòàð³ëèì, á³ëüøå òî ãî,
éî ãî â³äíî ñÿòü äî ïðèì³òèâ íèõ ïî ãëÿä³â [12, ñ. 226-230].
Íà â³äì³íó â³ä þðè äè÷ íî ãî ïî çè òèâ³çìó, ÿêèé äîñë³äæóº íà ñàì ïå ðåä ôîð ìàëü íèé àñ ïåêò
ïðà âà, ó öåíòð³ óâà ãè ñîö³îëîã³÷íî ãî ïðà âî çíàâ ñò âà çíà õî äè ëî ñÿ âèâ ÷åí íÿ ïðà âî âî¿ äè íàì³êè,
òîá òî óìîâ âè íèê íåí íÿ òà ðîç âèò êó ïðà âî âèõ â³äíî ñèí, ùî ïå ðå äó þòü íîð ìàì äåð æàâ íî ãî ïðà âà.
Ñà ìå ïðà âî ïðè öüî ìó òëó ìà ÷è ëîñü ÿê øè ðî êå ñîö³àëü íå ÿâè ùå, çó ìîâ ëå íå ðÿ äîì ôàê òîð³â: åêî-
íîì³÷íèõ, ñîö³àëü íèõ, ïîë³òè÷ íèõ, íàö³îíàëü íèõ, ïñè õî ëîã³÷íèõ òî ùî [11, ñ. 73-74].
Ñôå ðè ñóñï³ëüíî ãî æèò òÿ, íà ÿê³ âïëè âà þòü äåð æà âà ³ ïðà âî ïîñò³éíî çì³íþ þòü ñÿ. Îä íàê,
íà ñó ÷àñ íî ìó åòàï³ ðîç âèò êó ñóñï³ëüñòâà â ñîö³àëüí³é ðå ãó ëÿö³¿, ïî ðÿä ç ðå ãó ëÿ òèâ íè ìè
ìå õàí³çìà ìè äåð æà âè (âëàä íèõ îð ãàí³â òà ³íñòè òóò³â), çíà õî äèòü ñâ³é ïðî ÿâ òåí äåíö³ÿ çðî ñ òàí íÿ
çíà ÷åí íÿ âíóòð³øí³õ ñòè ìóë³â òà ìî òèâ³â (çðî ñ òàí íÿ ðîë³ ñîö³àëü íî ãî ôàê òî ðà, óñ êëàä íåí íÿì
ñè ñ òå ìè ðå ãó ëÿ òèâ íèõ íîðì) òà çíè æåí íÿ ðîë³ çîâí³øí³õ ôàê òîð³â ðå ãó ëÿö³¿ ³ îð ãàí³çàö³¿. Îò æå,
íà ñó ÷àñ íî ìó åòàï³ ðîç âèò êó íà øî ãî ñóñï³ëüñòâà âäî ñ êî íà ëåí íÿ ïðà âî âî¿ îñ íî âè äåð æàâ íî ãî òà
ñóñï³ëüíî ãî æèò òÿ º îä íèì ³ç íà ïðÿì³â éî ãî äå ìî êðà òè çàö³¿, ùî îç íà ÷ຠçðî ñ òàí íÿ îð ãàí³çó þ ÷î¿
ðîë³ ïðà âà ïî â³äíî øåí íþ äî äåð æà âè.
Ðîç ã ëÿ íóò³ òå î𳿠ïðà âî ðî çóì³ííÿ º íàéá³ëüø ïî øè ðå íè ìè. Âîä íî ÷àñ âî íè ïåâ íîþ ì³ðîþ
³íòå ã ðó þòü ó ñîá³ á³ëüø äð³áí³, ïîõ³äí³ ð³çíî âè äè òå îð³é ïðà âî ðî çóì³ííÿ, çî ê ðå ìà: òå îð³ÿ þðè-
äè÷ íî ãî ïî çè òèâ³çìó âêëþ ÷ຠâ ñå áå íîð ìà òèâ³ñüêó òå îð³þ, ñîö³îëîã³÷íà òå îð³ÿ – òå îð³þ ïðà âî-
âî ãî ðå àë³çìó.
 ìè íó ëî ìó ñòîë³òò³ âè íèê ùå îäèí ï³äõ³ä äî âèç íà ÷åí íÿ ïðè ðî äè ïðà âà, ÿêèé íà â³äì³íó
â³ä ïî ïå ðåäí³õ ìîæ íà íà çâà òè ïîõ³äíèì, òî ìó ùî â³í ´ðóí òóºòüñÿ íà ïîºäíàíí³ ïðèí öèï³â, ÿê³ º
îñ íî âîþ þðè äè÷ íî ãî ïî çè òèâ³çìó, ñîö³îëîã³÷íî ãî ïî çè òèâ³çìó, òå î𳿠ïðè ðîä íî ãî ïðà âà òà ô³ëî-
ñîôñü êî ãî ðî çóì³ííÿ ïðà âà. Éî ìó äà ëè íà çâó ³íòå ã ðî âà íî ãî ðî çóì³ííÿ ïðà âà.  íüî ìó ïîºäíó-
þòü ñÿ íîð ìè, â³äíî ñè íè òà ïðà âîñâ³äîì³ñòü, òîá òî óÿâ ëåí íÿ ïðî òå, ÿêè ìè ïî âèíí³ áó òè ïðà âîâ³
â³äíî ñè íè [9, ñ. 19].
Íà äóì êó Ã. Áåð ìà íà, ³íòå ã ðà òèâ íà òå îð³ÿ ïî âèí íà îá’ºäíà òè óñ³ òðà äèö³éí³ øêî ëè þðè ñ ïðó-
äåíö³¿ – ïîë³òè÷ íó øêî ëó (ïî çè òèâ³çì), åòè÷ íó øêî ëó (òå îð³ÿ ïðè ðîä íî ãî ïðà âà) òà ³ñòî ðè÷ íó
(³ñòî ðè÷ íà þðè ñ ïðó äåíö³ÿ) òà ñòâî ðè òè ³íòå ã ðî âà íó, ºäè íó þðè ñ ïðó äåíö³þ [3, ñ. 57].
Ñë³ä çà çíà ÷è òè, ùî ïðà âî, ÿê ³ áóäü-ÿêå ³íøå ÿâè ùå, ñòâî ðå íå ëþ äè íîþ, ïîâ’ÿçà íå ç ¿¿ ³ñíó-
âàí íÿì ³ ðîç âèò êîì, ï³äëÿ ãຠàíàë³çó ç ïî çèö³¿ ö³íí³ñíî ãî ï³äõî äó.
Ïðà âî ÿê ìàñ øòàá íèé åëå ìåíò, áëîê (ï³äñè ñ òå ìà) ñóñï³ëüñòâà ÿâ ëÿº ñî áîþ íîð ìà òèâ íî-
ö³íí³ñíèé ðå ãó ëÿ òîð:
– íîð ìà òèâ íèé, àä æå ïðà âî, ùî ñêëà äàºòüñÿ ç íîð ìà òèâ íî-óí³ô³êî âà íèõ çà ñîá³â ³ ìå õàí³çì³â
ðå ãó ëþ âàí íÿ ñóñï³ëüíèõ â³äíî ñèí, íàö³ëå íå íà òå, ùîá ââå ñ òè â æèò òÿ ëþ äåé çà ñà äè çà ãàëü íî¿
«íîð ìàëü íîñò³», ºäè íî ãî óïî ðÿä êó âàí íÿ, çà ãàëü íî ïðèé íÿ òîñò³;
– ö³íí³ñíèé, àä æå ïðà âî, ââî äÿ ÷è â æèò òÿ íîð ìà òèâí³ çà ñà äè, íà äຠîö³íêó æèòòºâèì ÿâè-
ùàì ³ ïðî öå ñàì, ³ òî ìó º îñ íî âîþ äëÿ òî ãî, ùîá ä³ÿòè «ïî ïðà âó» ³ âèç íà âà òè ò³ ÷è ³íø³ â÷èí êè
â ÿêîñò³ òà êèõ, ÿê³ â÷è íåí³ «íå ïî ïðà âó» [1, ñ. 313-314].
Ö³íí³ñòü ïðà âà º ïîõ³äíîþ â³ä á³ëüø çà ãàëü íèõ ëþäñü êèõ ö³ííî ñ òåé. Ïðà âî çàêð³ïëþº ³ îõî-
ðî íÿº ÷èñ ëåíí³ ö³ííîñò³ ñóñï³ëüíî ãî æèò òÿ - ñâî áî äó, ñïðà âåä ëèâ³ñòü, æèò òÿ, çäî ðîâ’ÿ, ã³äí³ñòü,
ìà òåð³àëü íèé äî á ðî áóò, ïðà öþ, ñ³ì’þ òî ùî. Ö³ ö³ííîñò³ íå ò³ëüêè ñòà íîâ ëÿòü çì³ñò ³ ñóòí³ñòü
ïðà âà, à é ñëó æàòü éî ãî ìå òîþ, ö³ëÿ ìè îê ðå ìèõ ïðà âî âèõ íîðì ³ ïðà âî âèõ ³íñòè òóò³â. Îò æå, âèç-
íà ÷è òè ö³íí³ñòü ïðà âà îç íà ÷ຠç’ÿñó âà òè ³äåþ ïðà âà, éî ãî îñ íîâ íå ö³ëüî âå ïðè çíà ÷åí íÿ, ïî çè òèâ-
íó ðîëü ó æèòòºä³ÿëü íîñò³ ñîö³óìó àáî îê ðå ìèõ ³íäèâ³ä³â.
Ñó ÷àñí³ â÷åí³ âè î êðåì ëþ þòü äåê³ëüêà àñ ïåêò³â ö³ííîñò³ ïðà âà: ÿê ÿâè ùå, ñåíñ ÿêî ãî ïî ëÿ ãàº
â ðå àë³çàö³¿ ³äåé ïðà âà (âëàñ íà ö³íí³ñòü ïðà âà); ÿê îñîá ëè âèé ñîö³àëü íèé ðå ãó ëÿ òîð ñóñï³ëüíèõ
â³äíî ñèí (³íñòðó ìåí òàëü íà ö³íí³ñòü); ÿê çäî áó òîê êóëü òó ðè ëþä ñò âà (³ñòî ðè êî-êóëü òóð íà
ö³íí³ñòü) [5, ñ. 159].
Âëàñ íà ö³íí³ñòü ïðà âà ïîâ’ÿçà íà ç éî ãî ñóòí³ñíè ìè õà ðàê òå ðè ñ òè êà ìè. Ïðà âî º âò³ëåí íÿì
³äåé ñâî áî äè, ð³âíîñò³, òî ëå ðàíò íîñò³, ãó ìàí³çìó ³ ñïðà âåä ëè âîñò³, ÿê³ ñòà íîâ ëÿòü éî ãî ñóòí³ñòü.
Ïðà âî ÿê ÿâè ùå, ïðî òè ñ òî¿òü ñâà âîë³ ³ áåç çà êîí íþ, âîä íî ÷àñ çà áåç ïå ÷óº ïðîñò³ð äëÿ âïî ðÿä êî âà-
íî¿ ñîö³àëü íî¿ ñâî áî äè ³ àê òèâ íîñò³. Îò æå, ïðà âî ³ ³äå àë (³äåÿ ïðà âà) – ö³ ö³íí³ñòü óïî ðÿä êî âà íî¿
ñîö³àëü íî¿ ñâî áî äè, ñïðà âåä ëè âîñò³, êîí ñåí ñó ñó.
Ïðà âî º çà ñî áîì çà áåç ïå ÷åí íÿ (ãà ðàí òó âàí íÿ) ñâî áî äè ³ çà ñî áîì ¿¿ îá ìå æåí íÿ. Ç îä íî ãî
áî êó, ñà ìå â ïðàâ³ ñâî áî äà îäåð æóº ñâ³é íàéá³ëüø êîí öåí ò ðî âà íèé âè ðàç, ó íüî ìó âî íà ðå àëü íî
ìà òåð³àë³çóºòüñÿ, îá’ºêòè âóºòüñÿ, ³ñíóº â êîí êðåò íèõ ïðà âî âèõ ôîð ìàõ, ïðèí öè ïàõ, ³íñòè òó òàõ. Ç
³íøî ãî áî êó, â ïðàâ³ çàêð³ïëþºòüñÿ íå àá ñî ëþò íà ñâî áî äà ñóá’ºêò³â ïðà âà, à ò³ëüêè ¿¿ ïåâ íà ì³ðà,
ÃîëüöîâàÎ.ª.Ðîëüòèïîâèõðåãóëÿòîð³âñóñï³ëüíèõâ³äíîñèíâêîíòåêñò³ñó÷àñíîãî…
181
ÿêà îá’ºêòèâ íî çó ìîâ ëå íà ³ âèç íà ÷àºòüñÿ ç óðà õó âàí íÿì ñè ñ òå ìè â³äïîâ³äíèõ êîí öåï òó àëü íèõ
çà ñàä. Ïðà âî âè ñ òó ïຠçà ãàëü íèì ìàñ øòà áîì ³ ð³âíîþ ì³ðîþ çä³éñíåí íÿ ñâî áî äè â ñóñï³ëüíî ìó
æèòò³ ëþ äåé. Ïðà âî íå óñó âຠóñ³ â³äì³ííîñò³ ì³æ ð³çíè ìè ³íäèâ³äà ìè, çó ìîâ ëåí³ ¿õ çä³áíî ñ òÿ ìè
³ êîí êðåò íè ìè æèòòºâè ìè îá ñòà âè íà ìè, à ò³ëüêè ôîð ìàë³çóº òà âïî ðÿä êî âóº ö³ â³äì³ííîñò³ çà
ºäè íîþ ï³äñòà âîþ, çàêð³ïëþ þ ÷è ð³âí³ ìîæ ëè âîñò³ íà áóò òÿ òèõ àáî ³íøèõ áëàã ³ çà áåç ïå ÷ó þ ÷è ¿õ
îä íà êî âîþ äëÿ âñ³õ þðè äè÷ íîþ ïðî öå äó ðîþ ðå àë³çàö³¿. Ö³íí³ñòü ïðà âà ÿê ÿâè ùà, ñóòí³ñòþ ÿêî ãî
º ñïðà âåä ëèâ³ñòü, ïî ëÿ ãຠâ òî ìó, ùî âî íî âè ñ òó ïຠ³ çà ñî áîì, ³ ðå çóëü òà òîì ïî øó êó ðî çóì íî ãî
áà ëàí ñó, ð³âíî âà ãè, ïðî ïîðö³éíîñò³ ì³æ «îñî áè ñ òîþ ñâî áî äîþ ³ çà ãàëü íèì áëà ãîì», ïðî ñòóï êîì ³
ïî êà ðàí íÿì, âè ò ðà òà ìè (âòðà òà ìè) ³ ïðèä áàí íÿì òî ùî [4, ñ. 135].
²íñòðó ìåí òàëü íà ö³íí³ñòü ïðà âà çó ìîâ ëþºòüñÿ ïå ðå äóñ³ì éî ãî îñîá ëè âè ìè çîâí³øí³ìè ôîð-
ìàëü íè ìè âëà ñ òè âî ñ òÿ ìè: íîð ìà òèâí³ñòþ, ñè ñ òåìí³ñòþ, ôîð ìàëü íîþ âèç íà ÷åí³ñòþ, çà ãàëü íî-
îáîâ’ÿç êîâ³ñòþ òà ³í. [5, ñ. 208].
²ñòî ðè êî-êóëü òóð íà ö³íí³ñòü ïðà âà ïî ëÿ ãຠâ òî ìó, ùî âî íî íà ëå æèòü äî ôóí äà ìåí òàëü íèõ
ö³ííî ñ òåé ñâ³òî âî¿ êóëü òó ðè, âè ðîá ëå íèõ ëþä ñò âîì ó ïå ðåá³ãó éî ãî ðîç âèò êó.  òà êî ìó çíà ÷åíí³
ïðà âî ðîç ãëÿ äàºòüñÿ ÿê àò ðè áóò öèâ³ë³çàö³¿, ÿê âò³ëåí íÿ ãó ìàí³ñòè÷ íèõ ïðàã íåíü ëþä ñò âà, ÿê
ðå çóëü òàò áî ðîòü áè çà ñâî áî äó ³ ñïðà âåä ëèâ³ñòü.
Ñîö³àëü íà ö³íí³ñòü ïðà âà ïî ëÿ ãຠó çäàò íîñò³ ïðà âà ñëó ãó âà òè ìå òîþ òà çà ñî áîì âò³ëåí íÿ
ñîö³àëü íî-ñïðà âåä ëè âèõ, ïðî ãðå ñèâ íèõ ïî òðåá òà ³íòå ðåñ³â ãðî ìà äÿí, ñóñï³ëüñòâà â ö³ëî ìó, à
òà êîæ âè ñ òó ïຠñè ëîþ, ÿêà ïðî òè ñ òî¿òü ñâà âîë³ [7, ñ. 99].
Çðî çóì³ëî, ùî íà ñüî ãîäí³ ³ñíó þòü ð³çí³ ï³äõî äè äî ïðà âà, àëå ¿õ îá’ºäíóº âèç íàí íÿ ö³ííîñò³
ïðà âà â æèòò³ ñóñï³ëüñòâà òà ëþ äè íè.
Íå îáõ³äíîþ óìî âîþ ³ñíó âàí íÿ ³ ãàð ìîí³éíî ãî ðîç âèò êó êîæ íî ãî ñóñï³ëüñòâà, ñïðà âåä ëè âî ãî
çà äî âî ëåí íÿ ³íòå ðåñ³â âñ³õ éî ãî ÷ëåí³â º âñòà íîâ ëåí íÿ ³ ï³äòðè ìó âàí íÿ ó â³äíîñèíàõ ì³æ íèìè
ïåâ íî ãî ïî ðÿä êó. Ñóòí³ñòü áóäü-ÿêî ãî ñîö³àëü íî ãî ðå ãó ëþ âàí íÿ (ïðà âî âî ãî, ìî ðàëü íî ãî, çà ñíî âà-
íî ãî íà çâè ÷à ÿõ, ðåë³ã³éíî ãî, åñ òå òè÷ íî ãî òî ùî) òàê ÷è ³íàê øå ïî ëÿ ãຠâ ö³ëå ñ ïðÿ ìî âà íî ìó
âèçíà ÷åíí³ íà íîð ìà òèâ íî ìó òà ³íäèâ³äó àëü íî ìó ð³âíÿõ ïåâ íèõ ôîðì ³ ìåæ äîç âî ëå íî¿ òà
íåîáõ³äíî¿ ïî âåä³íêè ñîö³àëü íèõ ñóá’ºêò³â ó ïåâ íèõ æèòòºâèõ ñè òó àö³ÿõ, à òà êîæ ó ñòè ìó ëþ âàíí³
ôàê òè÷ íî ãî äî äåð æàí íÿ íè ìè ïðà âî âèõ íà ñòà íîâ.
Ñóñï³ëüí³ â³äíî ñè íè ðå ãó ëþ þòü ñÿ çà äî ïî ìî ãîþ ñîö³àëü íèõ ðå ãó ëÿ òîð³â.  ðå ãó ëÿ òèâí³é
ñè ñ òåì³ ÿê ïðà âè ëî âèä³ëÿ þòü íîð ìà òèâí³ ³ íå íîð ìà òèâí³ (íå òè ïîâ³) ðå ãó ëÿ òî ðè. Äî íîð ìà òèâ-
íèõ â³äíî ñÿòü ðå ãó ëÿ òî ðè çà ñî áà ìè ïåâ íèõ íîðì (åòà ëîí³â ïî âåä³íêè), ùî âñòà íîâ ëþ þòü ÷³òê³
ðàì êè ïî âåä³íêè ó÷àñ íèê³â ñóñï³ëüíèõ â³äíî ñèí. Ñè ñ òå ìó íîð ìà òèâ íèõ ðå ãó ëÿ òîð³â ñêëà äà þòü
ïðà âîâ³, ìî ðàëüí³, êîð ïî ðà òèâí³, ïîë³òè÷í³, çâè ÷àºâ³, òðà äèö³éí³ íîð ìè òî ùî. Âñ³ íîð ìà òèâí³
ðå ãó ëÿ òî ðè âçàºìîä³þòü ì³æ ñî áîþ, à òà êîæ ç òàê çâà íè ìè íå íîð ìà òèâ íè ìè àáî íå òè ïî âè ìè
ñîö³àëü íè ìè ðå ãó ëÿ òî ðà ìè. Ñå ðåä ÿêèõ îñîá ëè âå çíà ÷åí íÿ íà ëå æèòü ïðà âî âèì ïðå çóìïö³ÿì, ïðà-
âî âèì àêñ³îìàì òà ïðà âî âèì ô³êö³ÿì.
Ïðà âîâ³ ïðå çóìïö³¿ – º ð³çíî âè äîì çà ãàëü íèõ ïðå çóìïö³é, â³äòâî ðþ þòü íå ò³ëüêè ñòàí ðîç-
âèò êó ïðà âî âî¿ ñè ñ òå ìè â ö³ëî ìó, àëå é ìà þòü íå îáõ³äíèé ïðî ãíî ñ òè÷ íèé õà ðàê òåð.
Îê ðå ìèì âåê òî ðîì â ðå ãó ëþ âàíí³ ñóñï³ëüíèõ â³äíî ñèí ìîæ íà ââà æà òè ïðà âîâ³ àêñ³îìè –
ñó ä æåí íÿ, ùî íå ï³äëÿ ãà þòü äî âå äåí íþ.
Òà êå æ çíà ÷åí íÿ äëÿ âäî ñ êî íà ëåí íÿ ðå ãó ëþ âàí íÿ ñóñï³ëüíèõ â³äíî ñèí ìà þòü ïðà âîâ³ ô³êö³¿,
ÿê³ ìîæ íà ââà æà òè àò ðè áó òè êîþ ñïðà âåä ëè âîñò³.
ϳäñó ìî âó þ ÷è çà çíà ÷è ìî, ùî æèò òÿ ñó ÷àñ íî ãî ñóñï³ëüñòâà äî ñèòü ð³çíî ìàí³òíå, ó íüî ìó
ïîñò³éíî âè íè êà þòü íàéð³çíî ìàí³òí³ø³ æèòòºâ³ ñè òó àö³¿, à ó÷àñ íè êè öèõ â³äíî ñèí ìà þòü ð³çí³
ö³ë³ òà ³íòå ðå ñè. Îò æå, ö³ëêîì ïðè ðîä íî, ùî ïðî òÿ ãîì òðè âà ëî ãî ³ñòî ðè÷ íî ãî ðîç âèò êó ëþäñü êî-
ãî ñóñï³ëüñòâà â íüî ìó ñôîð ìó âà ëà ñÿ ïåâ íà ñè ñ òå ìà íîð ìà òèâ íèõ òà íå íîð ìà òèâ íèõ ðå ãó ëÿ òîð³â,
ñè ñ òå ìà ð³çíèõ ïðà âèë ïî âåä³íêè.
Ñïèñîêë³òåðàòóðè:
1. ÀëåêñååâÑ.Ñ. Ïðà âî: àç áó êà – òå ðèÿ – ôè ëî ñî ôèÿ: îïûò êîì ïëåêñ íî ãî èñ ñëå äî âà íèÿ / Ñ. Ñ. Àëåê-
ñå åâ. – Ì.: Ñòà òóò, 1999. – 712 ñ.
2. ÀëåêñååâÑ.Ñ. Ôè ëî ñî ôèÿ ïðà âà. Èñ òî ðèÿ è ñî âðå ìåí íîñòü. Ïðî áëå ìû. Òåí äåí öèè / Ñ. Ñ. Àëåê ñå-
åâ. – Ì.: ÍÎÐ ÌÀ, 1999. – 329 ñ.
3. Áåðìàí Ã. Ä. Çà ïàä íàÿ òðà äè öèÿ ïðà âà: ýïî õà ôîð ìè ðî âà íèÿ / Ã. Äæ. Áåð ìàí; [ïåð. ñ àíãë.
Í. Ð. Íè êî íî âîé ïðè ó÷à ñ òèè Í. Í. Äåå âà]. – Ì.: Èçä-âî ÌÃÓ, 1994. – 592 ñ.
4. Çàãàëüíàòå îð³ÿ äåð æà âè ³ ïðà âà: (îñ íîâí³ ïî íÿò òÿ, êà òå ãîð³¿, ïðà âîâ³ êîí ñò ðóêö³¿ òà íà óêîâ³ êîí-
öåïö³¿): [íà â÷àëü íèé ïîñ³áíèê] / [çà ðåä. Î. Â. Çàé ÷ó êà, Í. Ì. Îí³ùåí êî]. - Ê.: Þð³íêîì ²íòåð, 2008. – 4000
182
Êàòåãîð³ÿïðàâîðîçóì³ííÿ:òåîðåòèêî-ïðàâîâèéàñïåêò
ñ.
5. Çàãàëüíàòå îð³ÿ äåð æà âè ³ ïðà âà: [ï³äðó÷ íèê] / [çà ðåä. Ì. Â. Öâ³êà, Î. Â. Ïå ò ðè øè íà]. – Õ.: Ïðà âî,
2009. – 584 ñ.
6. ÇàºöüÀ.Ï. Ïðà âî ðî çóì³ííÿ // Òå îð³ÿ äåð æà âè ³ ïðà âà. Àêà äåì³÷íèé êóðñ: [ï³äðó÷ íèê] / À. Ï. Çàºöü
/ [çà ðåä. Î. Â. Çàé ÷ó êà, Í. Ì. Îí³ùåí êî]. – Ê.: Þð³íêîì ²íòåð, 200. – Ñ. 225-263.
7. ÈâàíîâÀ.À. Òå î ðèÿ ãî ñó äàð ñò âà è ïðà âà / À. À. Èâà íîâ / [ïîä ðåä. Â. Ï. Ìà ëà õî âà]. – [2-å èçä.,
ïå ðå ðàá.è äîï.]. – Ì.: ÞÍÈ ÒÈ-ÄÀ ÍÀ: Çà êîí è ïðà âî, 2009. – 351 ñ.
8. ÊàíòÈ. Ñî ÷è íå íèÿ:  6-òè ò. / È. Êàíò. – Ì.: Ìûñëü, 1964. – Ò. 3. – 799 ñ.
9. ÌàøêîâÀ.Ä. Ïðà âî ó éî ãî âóçü êî ìó ³ øè ðî êî ìó ðî çóì³íí³ / À. Ä. Ìàø êîâ // ijÿ ïðà âà: ³íòå ã ðà-
òèâ íèé àñ ïåêò: [ìî íî ãðàô³ÿ] / [êîë. àâ òîð³â; â³äï. ðåä. Í. Ì. Îí³ùåí êî]. – Ê.: Âèä-âî «Þðè äè÷ íà äóì êà»,
2010. – Ñ. 64-92.
10. Ìèöêåâè÷À.Â. Îá ùåå «íîð ìà òèâ íîå» ïî íÿ òèå ïðà âà è åãî ìå ñ òî â ìàðê ñèñò ñêîì ïðà âî ïî íè ìà íèè
/ À. Â. Ìèö êå âè÷ // Ñî âåò ñêîå ãî ñó äàð ñò âî è ïðà âî. – 1988. – ¹ 6. – Ñ. 11-19.
11. ÏîëÿêîâÀ.Â. Îá ùàÿ òå î ðèÿ ïðà âà: Ïðî áëå ìû èí òåð ïðå òà öèè â êîí òåê ñ òå êîì ìó íè êà òèâ íî ãî ïîä-
õî äà: [êóðñ ëåê öèé] / À. Â. Ïî ëÿ êîâ. – ÑÏá.: Èçä. äîì Ñ.-Ïå òåðá. ãîñ. óí-òà, 2004. – 864 ñ.
12. Òåîð³ÿäåð æà âè ³ ïðà âà. Àêà äåì³÷íèé êóðñ: [ï³äðó÷ íèê] / [çà ðåä. Î. Â. Çàé ÷ó êà, Í. Ì. Îí³ùåí-
êî]. – Ê.: Þð³íêîì ²íòåð, 2006. – 688 ñ.
Ãîëüöîâà Î. ª. Ðîëü òèïîâèõ ðåãóëÿòîð³â ñóñï³ëüíèõ â³äíîñèí â êîíòåêñò³ ñó÷àñíîãî ïðàâîðî-
çóì³ííÿ
Ó ñòàòò³ àâ òîð ðîç êðè âຠðîëü òà çíà ÷åí íÿ òè ïî âèõ ñîö³àëü íèõ ðå ãó ëÿ òîð³â êð³çü ïðèç ìó ð³çíèõ
ï³äõîä³â äî ðî çóì³ííÿ ïðà âà.
Êëþ÷îâ³ñëîâà:ïðà âî ðî çóì³ííÿ, òè ïîâ³ ñîö³àëüí³ ðå ãó ëÿ òî ðè, ñóñï³ëüí³ â³äíî ñè íè.
ÃîëüöîâàÎ.Å.Ðîëüíîðìàòèâíûõðåãóëÿòîðîâîáùåñòâåííûõîòíîøåíèéâêîíòåêñòåñîâðåìåííî-
ãîïðàâîïîíèìàíèÿ
 ñòà òüå àâ òîð ðàñ êðû âà åò ðîëü è çíà ÷å íèå òè ïè÷ íûõ ñî öè àëü íûõ ðå ãó ëÿ òî ðîâ ñêâîçü ïðèç ìó ðàç íûõ
ïîä õî äîâ ê ïî íè ìà íèþ ïðà âà.
Êëþ÷åâûåñëîâà: ïðà âî ïî íè ìà íèå, òè ïè÷ íûå ñî öè àëü íûå ðå ãó ëÿ òî ðû, îá ùå ñò âåí íûå îò íî øå íèÿ.
GoltsovaO. Aroleofnormativeregulatorsofpublicrelationsinthecontextofmodernlegalunder-
standing
In the article an author exposes a role and value of typical social regulators through the prism of the dif-
ferent going near legal understanding.
Keywords: legal understanding, typical social regulators, public relations.
ÃîëüöîâàÎ.ª.Ðîëüòèïîâèõðåãóëÿòîð³âñóñï³ëüíèõâ³äíîñèíâêîíòåêñò³ñó÷àñíîãî…
183
ÊÀÒÅÃÎÐ²ß ÏÐÀÂÎÐÎÇÓ̲ÍÍß: ÒÅÎÐÅÒÈÊÎ-ÏÐÀÂÎÂÈÉ ÀÑÏÅÊÒ
ÐÎËÜ ÒÈÏÎÂÈÕ ÐÅÃÓËßÒÎв ÑÓÑϲËÜÍÈÕ Â²ÄÍÎÑÈÍ Â ÊÎÍÒÅÊÑÒ² ÑÓ×ÀÑÍÎÃÎ ÏÐÀÂÎÐÎÇÓ̲ÍÍß
|