Сучасні підходи до праворозуміння
Автором аналізуються різні підходи до тлумачення категорії «праворозуміння», характеризуються різноманітні типи праворозуміння.
Gespeichert in:
| Datum: | 2011 |
|---|---|
| 1. Verfasser: | |
| Format: | Artikel |
| Sprache: | Ukrainian |
| Veröffentlicht: |
Інститут держави і права ім. В.М. Корецького НАН України
2011
|
| Schriftenreihe: | Альманах права |
| Schlagworte: | |
| Online Zugang: | http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/63188 |
| Tags: |
Tag hinzufügen
Keine Tags, Fügen Sie den ersten Tag hinzu!
|
| Назва журналу: | Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine |
| Zitieren: | Сучасні підходи до праворозуміння / Т.І. Тарахонич // Альманах права. — 2011. — Вип. 2. — С. 149-153. — Бібліогр.: 16 назв. — укр. |
Institution
Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine| id |
irk-123456789-63188 |
|---|---|
| record_format |
dspace |
| spelling |
irk-123456789-631882014-05-31T03:01:29Z Сучасні підходи до праворозуміння Тарахонич, Т.І. Категорія праворозуміння: теоретико-правовий аспект Автором аналізуються різні підходи до тлумачення категорії «праворозуміння», характеризуються різноманітні типи праворозуміння. Автором рассматриваются различные подходы к пониманию категории «правопонимание», характеризуются различные типы правопонимания. Author has analyzed different approaches to understanding the categories “legal understanding”, it is characterized different types of legal understanding. 2011 Article Сучасні підходи до праворозуміння / Т.І. Тарахонич // Альманах права. — 2011. — Вип. 2. — С. 149-153. — Бібліогр.: 16 назв. — укр. XXXX-0113 http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/63188 340.1 uk Альманах права Інститут держави і права ім. В.М. Корецького НАН України |
| institution |
Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine |
| collection |
DSpace DC |
| language |
Ukrainian |
| topic |
Категорія праворозуміння: теоретико-правовий аспект Категорія праворозуміння: теоретико-правовий аспект |
| spellingShingle |
Категорія праворозуміння: теоретико-правовий аспект Категорія праворозуміння: теоретико-правовий аспект Тарахонич, Т.І. Сучасні підходи до праворозуміння Альманах права |
| description |
Автором аналізуються різні підходи до тлумачення категорії «праворозуміння», характеризуються різноманітні типи праворозуміння. |
| format |
Article |
| author |
Тарахонич, Т.І. |
| author_facet |
Тарахонич, Т.І. |
| author_sort |
Тарахонич, Т.І. |
| title |
Сучасні підходи до праворозуміння |
| title_short |
Сучасні підходи до праворозуміння |
| title_full |
Сучасні підходи до праворозуміння |
| title_fullStr |
Сучасні підходи до праворозуміння |
| title_full_unstemmed |
Сучасні підходи до праворозуміння |
| title_sort |
сучасні підходи до праворозуміння |
| publisher |
Інститут держави і права ім. В.М. Корецького НАН України |
| publishDate |
2011 |
| topic_facet |
Категорія праворозуміння: теоретико-правовий аспект |
| url |
http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/63188 |
| citation_txt |
Сучасні підходи до праворозуміння / Т.І. Тарахонич // Альманах права. — 2011. — Вип. 2. — С. 149-153. — Бібліогр.: 16 назв. — укр. |
| series |
Альманах права |
| work_keys_str_mv |
AT tarahoničtí sučasnípídhodidopravorozumínnâ |
| first_indexed |
2025-07-05T14:02:29Z |
| last_indexed |
2025-07-05T14:02:29Z |
| _version_ |
1836815901953884160 |
| fulltext |
ÓÄÊ340.1
Òåòÿíà²âàí³âíàÒàðàõîíè÷,
ñòàðøèéíàóêîâèéñï³âðîá³òíèê
²íñòèòóòóäåðæàâè³ïðàâà
³ì.Â.Ì.ÊîðåöüêîãîÍÀÍÓêðà¿íè,
êàíäèäàòþðèäè÷íèõíàóê,
ñòàðøèéíàóêîâèéñï³âðîá³òíèê
ÑÓ×ÀÑͲϲÄÕÎÄÈÄÎÏÐÀÂÎÐÎÇÓ̲ÍÍß
Ïðà âî ðî çóì³ííÿ º îäí³ºþ ³ç íàé âàæ ëèâ³øèõ ïðà âî âèõ êà òå ãîð³é, ùî õà ðàê òå ðè çóº ÿê ïðî öåñ,
òàê ³ ðå çóëü òàò ö³ëå ñ ïðÿ ìî âà íî ãî ï³çíàí íÿ òà ñïðèé íÿò òÿ ïðà âà ÿê ñïå öèô³÷íî ãî ñîö³àëü íî ãî
ÿâè ùà.
Òðè âà ëèé ïåð³îä ÷à ñó â þðè äè÷í³é ë³òå ðà òóð³ àíàë³ç ñóò íîñò³ ïðà âà çä³éñíþ âàâ ñÿ ôðàã ìåí-
òàð íî, ç òî÷ êè çî ðó þðè äè÷ íî ãî ïî çè òèâ³çìó òà íîð ìà òèâ íî¿ òå î𳿠ïðà âà. Ó ñó ÷àñ íèõ íà óêî âèõ
äîñë³äæåí íÿõ òà êèé ï³äõ³ä âæå º íå äî ñòàòí³ì, îñê³ëüêè ïî ðî ä æóº íå îá’ºêòèâí³ñòü, îä íî áîê³ñòü òà
ñïðî ùåí³ñòü îò ðè ìà íèõ ðå çóëü òàò³â.
Àíàë³ç çà çíà ÷å íî¿ êà òå ãî𳿠îáó ìîâ ëå íî íà ñàì ïå ðåä òå î ðå òè êî-ãíî ñå î ëîã³÷íè ìè ÷èí íè êà ìè,
äî ÿêèõ â³äíî ñÿòü: â³äñóòí³ñòü ´ðóí òîâ íèõ íà óêî âèõ ðîç ðî áîê äà íî¿ ïðî áëå ìè ó â³ò÷èç íÿí³é
òå î𳿠ïðà âà; íå äî ñòàòí³é íà óêî âèé àíàë³ç çà ðóá³æíî ãî äîñâ³äó, ÷è, íà âïà êè, ïðÿ ìå çà ïî çè ÷åí íÿ
òà âè êî ðè ñ òàí íÿ çà ðóá³æíèõ íà óêî âèõ ïî øóê³â òî ùî [12, ñ. 41]. Ñë³ä äî ïîâ íè òè çà çíà ÷å íèé
ïå ðåë³ê ³ òà êè ìè ÷èí íè êà ìè, ÿê: íà ÿâí³ñòü ïëþ ðàë³çìó äó ìîê ùî äî ðî çóì³ííÿ ñóò íîñò³ ïðà âà,
â³äñóòí³ñòü ºäè íî ãî êðè òåð³þ â éî ãî ðî çóì³íí³. ßê ñëóø íî çà çíà ÷àºòüñÿ â þðè äè÷í³é ë³òå ðà òóð³,
ùî ñóòí³ñòü ïðà âà, â³äî á ðà æå íà â éî ãî ïî íÿòò³, âèç íà ÷ຠïî áó äî âó çà ãàëü íî¿ òå î𳿠ïðà âà (ÿêà º
êîí êðå òè çî âà íèì, ðîç ãîð íó òèì ïî íÿò òÿì ïðà âà), à ÷å ðåç íå¿ âïëè âຠíà ôîð ìó âàí íÿ äî ê ò ðè íè
ïðà âà (òîá òî â÷åí íÿ ïðî ïî çè òèâ íå ïðà âî) òà äîã ìè ïðà âà (çà ãàëü íî ïðèé íÿ òèõ â þðè ñ ïðó äåíö³¿
ïî ëî æåíü ùî äî ïî çè òèâ íî ãî ïðà âà), çä³éñíþ þ ÷è âïëèâ íà ïðà âî òâîð ÷ó òà ïðà âî çà ñ òî ñîâ ÷ó
ä³ÿëüí³ñòü [12, ñ. 41]. Çà çíà ÷å íå ñâ³ä÷èòü ïðî àê òó àëüí³ñòü çà ïðî ïî íî âà íî¿ òå ìè äîñë³äæåí íÿ.
Ìå òîþ äà íî¿ ñòàòò³ º íå îáõ³äí³ñòü âèñâ³òëåí íÿ ñó ÷àñ íèõ ï³äõîä³â äî àíàë³çó êà òå ãî𳿠«ïðà-
âî ðî çóì³ííÿ», éî ãî òèï³â.
Íå çâà æà þ ÷è íà äèñ êóñ³éí³ òà ñó ïå ðå÷ ëèâ³ ìî ìåí òè, äå ÿê³ àñ ïåê òè äà íî¿ ïðî áëå ìè çíàé ø ëè
ñâîº â³äî á ðà æåí íÿ â íà óêîâ³é ë³òå ðà òóð³, à ñà ìå: äîñë³äæåí íþ êà òå ãî𳿠«ïðà âî ðî çóì³ííÿ» ïðè-
ñâÿ ÷åí³ ôóí äà ìåí òàëüí³ ïðàö³ Ñ. Àëåêñººâà, Â. Áàáê³íà, Ñ. Ãó ñàðºâà, Ä. Êåð³ìî âà, Ì. Êî çþ á ðè,
Ì. Ìàð ÷åí êà, Ï. Îëÿ, Î. Òè õî ìè ðî âà, Â. Ñè ðèõ, Î. Ñêà êóí, Â. Ñåë³âà íî âà, Î. Ïî ëÿ êî âà,
Ï. Ðàá³íî âè ÷à, Ð. Ðî ìà øî âà òî ùî.
Íà óêî âå ï³çíàí íÿ êà òå ãî𳿠ïðà âî ðî çóì³ííÿ âèð³øóº ÷³òêî çó ìîâ ëåí³ ï³çíà âàëüí³ çà âäàí íÿ,
ùî äå òåðì³íó þòü ñÿ ÿê ïðàê òè÷ íè ìè ïî òðå áà ìè ñóñï³ëüñòâà, òàê ³ âè ìî ãà ìè ðîç âèò êó â³ò÷èç íÿ íî¿
íà óêè.
Ñë³ä ï³äêðåñ ëè òè, ùî ïðà âî ðî çóì³ííÿ – öå êà òå ãîð³ÿ êîí öåï òó àëü íî ãî õà ðàê òå ðó, ÿêà ÿâ ëÿº
ñî áîþ ëîã³÷íå îá´ðóí òó âàí íÿ ³äåé, êîí öåïö³é, ïî ãëÿä³â ç âè êî ðè ñ òàí íÿì ð³çíî ìàí³òíèõ ìå òîä³â,
çà ñîá³â, ïðèé îì³â â ïðî öåñ³ ï³çíàí íÿ ñóò íîñò³ ïðà âà. Çì³ñò êà òå ãî𳿠ïðà âî ðî çóì³ííÿ ïîòð³áíî
õà ðàê òå ðè çó âà òè âðà õî âó þ ÷è íà óêî âèé äî ðî áîê â÷å íèõ ïî ïå ðåäí³õ ðîê³â, ùî íà äàñòü ìîæ ëèâ³ñòü
ïî-íî âî ìó îö³íè òè äà íó ïðî áëå ìó, çðî çóì³òè ¿¿ ðå àëü íó ñóòí³ñòü.
Ó öüî ìó êîí òåêñò³ íå îáõ³äíî çâåð íó òè óâà ãó íà òå î ðå òè÷ íèé (çì³ñòî âèé) òà ìå òî äî ëîã³÷íèé
àñ ïåêò äà íî¿ ïðî áëå ìè. Òå î ðå òè÷ íèé àñ ïåêò ïðà âî ðî çóì³ííÿ âêëþ ÷ຠçà êî íîì³ðíîñò³ âè íèê íåí-
íÿ, ôóíêö³îíó âàí íÿ ³ çì³íè íà óêî âèõ ³äåé, ïî ãëÿä³â, êîí öåïö³é ùî äî äà íî¿ êà òå ãîð³¿; àíàë³ç ¿¿
ïî íÿò³éíî-êà òå ãîð³àëü íî ãî àïà ðà òó; õà ðàê òå ðè ñ òè êó òèï³â ïðà âî ðî çóì³ííÿ, íà óêî âèõ øê³ë; ìå òî-
äî ëîã³÷íèé àñ ïåêò ïðà âî ðî çóì³ííÿ ïîâ’ÿçà íèé ç àíàë³çîì ìå òî äî ëî㳿 äîñë³äæåí íÿ äà íî ãî ïðà âî-
âî ãî ôå íî ìå íó, ôîð ìàëü íîþ ñòðóê òó ðîþ ìå òîä³â íà óêî âî ãî àíàë³çó, çî ê ðå ìà, âè êî ðè ñ òàí íÿ
ä³àëåê òè÷ íî ãî, ôîð ìàëü íî-ëîã³÷íî ãî, ñè ñ òåì íî-ñòðóê òóð íî ãî òà ³íøèõ ìå òîä³â, ïðèé îì³â ïî áó äî-
âè êîí öåï òó àëü íèõ çà ñàä òå î𳿠ïðà âî ðî çóì³ííÿ. Âè êî ðè ñ òàí íÿ ìå òî äî ëîã³÷íî ãî ïî òåíö³àëó â
ïðî öåñ³ àíàë³çó êà òå ãî𳿠ïðà âî ðî çóì³ííÿ ñïðÿ ìî âóº íà óêîâ³ ïî øó êè íà çäî áóò òÿ íî âî ãî ³ñòèí-
íî ãî çíàí íÿ, íà äຠìîæ ëèâ³ñòü á³ëüø ãëèá øå çðî çóì³òè ïðåä ìåò äîñë³äæåí íÿ.
Ïðà âî ðî çóì³ííÿ º ñó êóïí³ñòþ îá’ºêòèâ íî çó ìîâ ëå íèõ, íà óêî âî îá´ðóí òî âà íèõ òà ï³äòâåð ä-
æå íèõ ïðàê òè êîþ ³äåé, êîí öåïö³é, ïî ãëÿä³â òà òå îð³é, ÿê³ äà þòü óÿâ ëåí íÿ ïðî ïðà âî, éî ãî
ñóòí³ñòü òà ïðè çíà ÷åí íÿ.
ßê çà çíà ÷ຠÂ. Áàáê³í, ïðà âî ðî çóì³ííÿ – öå íà óêî âà êà òå ãîð³ÿ, ÿêà â³äî á ðà æຠðå çóëü òàò
Òàðàõîíè÷Ò.².Ñó÷àñí³ï³äõîäèäîïðàâîðîçóì³ííÿ
149
ïðî öå ñó ï³çíàí íÿ ñóò íîñò³ ïðà âà [1, ñ. 4]. Ñë³ä çà óâà æè òè, ùî äà íó ïî çèö³þ ï³äòðè ìóº Ò. Ðàäü êî,
ï³äêðåñ ëþ þ ÷è, ùî â çì³ñò³ ïðà âà íå îáõ³äíî ðîç ìå æî âó âà òè ñîö³àëüí³, äåð æàâ íî-âî ëüîâ³ òà âëàñ íå
þðè äè÷í³ ìî ìåí òè. Íà äóì êó íà óêîâ öÿ, çà çíà ÷å íå ðîç ìå æó âàí íÿ, íà äຠìîæ ëèâ³ñòü çðî çóì³òè
ïðî öåñ âò³ëåí íÿ ñîö³àëü íî ãî çì³ñòó ïðà âà â þðè äè÷ íèé.  ñîö³àëü íî ìó çì³ñò³ ïðà âà ïå ðå âà ãà
íà äàºòüñÿ åêî íîì³÷íèì òà ïîë³òè÷ íèì â³äíî ñè íàì òà ³íòå ðå ñàì, ÿê³ ñòâî ðþ þòü þðè äè÷ íèé ìî òèâ,
ùî â ñïðè ÿò ëè âèõ óìî âàõ ïå ðå òâî ðþºòüñÿ â ïðà âî. Âëàñ íå-þðè äè÷ íèé çì³ñò ïðà âà – öå þðè äè÷-
íî çíà ÷èì³ ³íòå ðå ñè, 䳿, â÷èí êè ñóá’ºêò³â ïðà âà, ùî çä³éñíþ þòü ñÿ ÿê â ìå æàõ çà ãàëü íèõ, òàê ³
êîí êðåò íèõ ïðà âîâ³äíî ñèí. Òà êèì ÷è íîì, âëàñ íå-þðè äè÷ íèé çì³ñò ïðà âà – öå çä³éñíþ âà íèé
÷å ðåç ïðà âî ñîö³àëü íèé çì³ñò, òîá òî åêî íîì³÷í³, ïîë³òè÷í³ òà ³íø³ ³íòå ðå ñè, ùî ðå àë³çó þòü ñÿ
ñóá’ºêòà ìè ïðà âà ÿê ïðà âîâ³, þðè äè÷ íî çíà ÷èì³. Óçà ãàëü íþ þ ÷è, íà óêî âåöü ï³äêðåñ ëþº, ùî
ñóòí³ñòþ ïðà âà º â³äî á ðà æå íà â íüî ìó äåð æàâ íà âî ëÿ, à çì³ñòîì – çàêð³ïëåí³ ïðà âîì ñîö³àëüí³
³íòå ðå ñè [13, ñ. 243 – 245].
 þðè äè÷í³é ë³òå ðà òóð³ òðè âà ëèé ÷àñ ³ñíó âà ëà òà ïðî äîâ æóº ³ñíó âà òè äóì êà ùî äî âèä³ëåí-
íÿ äâîõ íà ïðÿì³â ó ïðà âî ðî çóì³íí³, à ñà ìå: íîð ìà òèâ³ñòñüêî ãî (þðè äè÷ íèé ïî çè òèâ³çì) òà ïðè-
ðîä íî-ïðà âî âî ãî.  öüî ìó êîí òåêñò³ ïðà âî àíàë³çóºòüñÿ ç³ çì³ñòî âíî¿, à íå ôóíêö³îíàëü íî¿, ÷è
³íñòðó ìåí òàëü íî¿, òî÷ êè çî ðó. Ïðà âî ðîç ãëÿ äàºòüñÿ ÿê åëå ìåíò (ìå òà, ìî òèâ) äîö³ëüíî¿ ä³ÿëü íîñò³
ëþ äè íè, òîá òî ö³íí³ñòü, áëà ãî.
Ïðè õèëü íè êè þðè äè÷ íî ãî ïî çè òèâ³çìó âáà ÷à þòü ó ïðàâ³ ñè ñ òå ìó ðå àëü íî ä³þ÷èõ (çà áåç ïå-
÷å íèõ âëàä íèì ïðè ìó ñîì) ïðà âèë ïî âåä³íêè ëþ äåé àáî ïðè ìó ñî âèé ïî ðÿ äîê ñóñï³ëüíèõ â³äíî-
ñèí. Ïðåä ñòàâ íè êè öüî ãî ï³äõî äó ââà æà þòü, ùî ïðà âî íå âèç íà ÷àºòüñÿ ö³ííî ñ òÿ ìè, à º ëè øå
³íñòðó ìåí òàëü íèì çà ñî áîì äëÿ âñòà íîâ ëåí íÿ ïðà âî ïî ðÿä êó â ñóñï³ëüñòâ³. Íà â³äì³íó â³ä þðè äè÷-
íî ãî ïî çè òèâ³çìó ïðè ðîä íî-ïðà âîâ³ êîí öåïö³¿ á³ëüø âè âà æå íî îö³íþ þòü ðîëü ö³ííî ñ òåé ó ïðà-
âî âî ìó ðîç âèò êó. Ïðè ðîä íî-ïðà âî âà øêî ëà ðîç ìå æî âóº òå ëå î ëîã³÷í³ òà ³íñòðó ìåí òàëüí³ ö³ííîñò³,
âèç íà ÷à þ ÷è ïðà âî (ÿê ñè ñ òå ìó ïðè ìó ñî âî ðå àë³çî âà íèõ ïðà âèë ïî âåä³íêè) ëè øå ³íñòðó ìåí òàëü-
íîþ ö³íí³ñòþ, íà ìà ãàºòüñÿ äà òè çì³ñòî âíå îá´ðóí òó âàí íÿ âñòà íîâ ëþ âà íî ãî íèì ïðà âî ïî ðÿä êó,
òîá òî çíàé òè äå ÿ êå íàä ïî çè òèâ íå ïðè ðîä íå ïðà âî, ùî âè ñ òó ïຠùî äî ïî çè òèâ íî ãî ïðà âà êðè-
òåð³ºì éî ãî ïðà âî âî¿ (÷è íå ïðà âî âî¿) îö³íêè ³ âè ïðàâ äàí íÿ (òå ëå î ëîã³÷í³ ö³ííîñò³).
Ç ôîð ìàëü íî-þðè äè÷ íî¿ òî÷ êè çî ðó ïðè ðîä íå ïðà âî çíà õî äèòü ñâ³é âè ÿâ ÷å ðåç ïðà âîâ³ ³äå¿,
ïðèí öè ïè ïðà âà. Äà íèé ï³äõ³ä äîç âî ëÿº ñï³âñòà âè òè ö³íí³ñòü ïðà âà ç òèì, íàñê³ëüêè ïî âíî éî ãî
íîð ìè òà ³íñòè òó òè â³äî á ðà æà þòü ñâî¿ì çì³ñòîì ïðà âà ³ ñâî áî äè ëþ äè íè ³ ãðî ìà äÿ íè íà òà îõî-
ðî íÿ þòü ¿õ ñïå öèô³÷íè ìè þðè äè÷ íè ìè çà ñî áà ìè. Ïðè ðîä íî-ïðà âî âèé ï³äõ³ä ðîç ìå æî âóº ïðà âî
³ çà êîí. Ïðåä ñòàâ íè êè äà íî ãî ï³äõî äó ââà æà þòü, ùî ïðà âî íå çâî äèòü ñÿ â ñâîºìó ðî çóì³íí³ äî
çà êî íó, îñê³ëüêè çà êîí º ëè øå îäí³ºþ ³ç ôîðì éî ãî âè ðà çó. Àëå íå êîæ íèé çà êîí º ôîð ìîþ âè ðà-
çó ïðà âà, à ëè øå ïðà âî âèé. Íà ¿õ äóì êó, ïðà âî ïåð âèí íî ïî â³äíî øåí íþ äî äåð æà âè, äåð æà âà
ïî âèí íà â³äî á ðà æà òè â çà êîí³ ïðà âî [16, ñ. 223-224].
Íà ìåæ³ çà çíà ÷å íèõ ï³äõîä³â ùî äî ïðà âî ðî çóì³ííÿ ïå ðå áó âຠñîö³îëîã³÷íèé ï³äõ³ä, ÿêèé
´ðóí òóºòüñÿ íà ðî çóì³íí³ ïðà âà ÿê ñîö³àëü íî çó ìîâ ëå íî ãî ÿâè ùà, òîá òî ôàê òè÷ íèõ â³äíî ñèí, ùî
îáó ìîâ ëþ þòü ñÿ ïðà âî âèì ðå ãó ëþ âàí íÿì, â³äî á ðà æà þòü ñÿ â ³íòå ðå ñàõ, ìî òè âàõ ³ ìåò³, ó ñâ³äî-
ìîñò³ ëþ äåé, ùî çãî äîì â³äòâî ðþ þòü ñÿ â ä³ÿëü íîñò³ äåð æàâ íèõ îð ãàí³â ³ ãðî ìàäñü êèõ ôîð ìó âàíü,
ÿê³ âè ñó âà þòü íîâ³ ïðà âîâ³ ðå êî ìåí äàö³¿, à ïîò³ì ³ â ä³ÿëü íîñò³ çà êî íî äàâ ÷èõ îð ãàí³â [3, ñ. 844].
Â. Ãîé ìàí ïðî ïî íóº òà êó ìî äåëü ïðà âî ðî çóì³ííÿ â³äïîâ³äíî äî ÿêî¿ â ïðàâ³ ïî âèíí³ çíà õî-
äè òè â³äî á ðà æåí íÿ ñó ùå ³ íà ëåæ íå, ïîâ’ÿçà íå ç âèç íàí íÿì ïðà âî âî¿ àê òèâ íîñò³. Äà íèé ï³äõ³ä äàº
ìîæ ëèâ³ñòü ïîâí³øå âðà õó âà òè ïðè ðîä íî-ïðà âî âå ïî õî ä æåí íÿ ïðà âà, éî ãî ãå íå òè÷ íèé çâ’ÿçîê ³ç
ñóñï³ëüíèì ñóá’ºêòîì – ëþäñü êîþ îñî áèñò³ñòþ. Ïðà âî âèì ìî æå âèç íà âà òèñü þðè äè÷ íî íà ëåæ íå,
êî ò ðå ïî ðî ä æå íå òà àï ðî áî âà íå ñóñï³ëüíîþ ïðàê òè êîþ, ïîâ’ÿçà íå ç ïð³îðè òå òà ìè, ö³ííî ñ òÿ ìè
îñî áè ñ òîñò³, ñëó ãóº çà ãàëü íî ìó ³íòå ðå ñó, ñòè ìó ëþº ³í³ö³àòèâí³ñòü, çà õè ùຠâ³ä ñâà âîë³ òà íà ñèëü-
ñò âà [5, ñ. 845].
². Ìó çè êà àíàë³çó þ ÷è êëà ñè÷ íèé òà ñó ÷àñ íèé ï³äõ³ä äî ïðà âî ðî çóì³ííÿ, ââà æàº, ùî öå êîì-
ïëåêñ íà êà òå ãîð³ÿ, â ÿê³é ìîæ íà âèä³ëè òè äåê³ëüêà àñ ïåêò³â áóò òÿ ïðà âà ÿê ñêëàä íî ãî ñîö³àëü íî-
ãî ÿâè ùà, à ñà ìå: ñîö³îêóëü òóð íèé, ôóíêö³îíàëü íî-³íñòðó ìåí òàëü íèé, àêñ³îëîã³÷íèé, ³äå î-
ëîã³÷íèé, ³íôîð ìàö³éíî-êî ìóí³êà òèâ íèé, ñòðóê òóð íî-çì³ñòî âíèé òà åâî ëþö³éíèé [6, ñ. 109-118].
Ç òî÷ êè çî ðó ñîö³îêóëü òóð íî ãî àñ ïåê òó ïðà âî ðîç ãëÿ äàºòüñÿ ÿê ñîö³àëü íèé ³ êóëü òóð íèé
ôå íî ìåí, îñ íîâ íè ìè ïðî ÿâà ìè ÿêî ãî º ïðà âîâ³ â³äíî ñè íè, ïðà âî âà êóëü òó ðà òà ïðà âî âà ñâ³äîì³ñòü;
âè êî ðè ñ òî âó þ ÷è ôóíêö³îíàëü íî-³íñòðó ìåí òàëü íèé ï³äõ³ä õà ðàê òå ðè çóºòüñÿ âçàºìîâïëèâ ïðà âà
òà ³íøèõ ñîö³àëü íèõ ôå íî ìåí³â (ïîë³òè êè, åêî íîì³êè, ðåë³ã³¿), àíàë³çóºòüñÿ ïðà âî ÿê ³íñòðó ìåíò
âèð³øåí íÿ êîíôë³êò³â, ä³ÿ ïðà âà; àêñ³îëîã³÷íèé ï³äõ³ä õà ðàê òå ðè çóº ïðà âî ÿê ö³íí³ñíó êà òå ãîð³þ;
³äå î ëîã³÷íèé ÿê âè ðàç ïåâ íî¿ ³äå î ëî㳿, äຠìîæ ëèâ³ñòü ãî âî ðè òè ïðî ïðà âî ÿê ì³ðó ñâî áî äè, ÿê
150
Êàòåãîð³ÿïðàâîðîçóì³ííÿ:òåîðåòèêî-ïðàâîâèéàñïåêò
ïåâí³ ìîæ ëè âîñò³; ³íôîð ìàö³éíî-êî ìóí³êà òèâ íèé ï³äõ³ä ðîç ãëÿ äຠïðà âî ÿê ïåâ íèé ïîò³ê ³íôîð-
ìàö³¿, ùî ìຠïðÿ ìèé òà çâî ðîò íèé çâ’ÿçîê, ïðà âî ÿê ë³íãâ³ñòè÷ íèé, ïñè õî ëîã³÷íèé òà ïî âåä³íêî-
âèé ôå íî ìåí, ÿê çàñ³á ëþäñü êî¿ âçàºìî䳿; ñòðóê òóð íî-çì³ñòî âíèé ï³äõ³ä íà äຠìîæ ëèâ³ñòü ðîç-
êðè òè îç íà êè ïðà âà, éî ãî çì³ñò òà ôîð ìè; åâî ëþö³éíèé ï³äõ³ä – ïî õî ä æåí íÿ, ðîç âè òîê òà
³ºðàðõ³þ ïðà âà [7, ñ. 116-117].
 þðè äè÷í³é ë³òå ðà òóð³ âè î êðåì ëþ þòü ð³çíî ìàí³òí³ òè ïè ïðà âî ðî çóì³ííÿ. Òèï – öå ìî äåëü
(çðà çîê) ïåâ íèõ ÿâèù (ïðî öåñ³â), ùî ì³ñòÿòü íå îáõ³äíèé íàá³ð ñóòòºâèõ îç íàê äëÿ ¿õ ãðó ïó âàí íÿ
[10, ñ. 13]. Òèï ïðà âî ðî çóì³ííÿ – öå çà ñíî âà íèé íà îñîá ëè âî ñ òÿõ ìå òî äî ëî㳿 ï³çíàí íÿ ïðà âà,
ô³ëî ñîôñü êî-þðè äè÷ íèé ï³äõ³ä îá´ðóí òó âàí íÿ ïî íÿò òÿ ïðà âà, çà êî íîì³ðíî ñ òåé éî ãî ïî õî ä æåí íÿ,
ñóò íîñò³, ôîðì (äæå ðåë) âè ðà çó, âçàºìîâ³äíî ñèí ç äåð æà âîþ [16, ñ. 223-224]. Çà ïðî ïî íî âà íó
ïî çèö³þ ï³äòðè ìóº Â. Ëà ïàºâà, ï³äêðåñ ëþ þ ÷è, ùî òèï ïðà âî ðî çóì³ííÿ – öå òå î ðå òè êî-ìå òî äî-
ëîã³÷íèé ï³äõ³ä äî ôîð ìó âàí íÿ îá ðà çó ïðà âà, ùî çä³éñíþºòüñÿ â ìå æàõ ïåâ íî¿ ìå òî äî ëî㳿
àíàë³çó ç ïî çèö³é òî ãî ÷è ³íøî ãî áà ÷åí íÿ ïðà âà [12, ñ. 41]. Äà íèé ï³äõ³ä äî ðî çóì³ííÿ êà òå ãîð³¿
«òèï ïðà âî ðî çóì³ííÿ» ó ö³ëî ìó º êîí ñò ðóê òèâ íèì, îñê³ëüêè äຠçìî ãó ñôîð ìó âà òè ö³ë³ñíå óÿâ-
ëåí íÿ ïðî äà íó êà òå ãîð³þ. Íà íà øó äóì êó, çà ñëó ãî âóº íà óâà ãó òëó ìà ÷åí íÿ òè ïó ïðà âî ðî çóì³ííÿ,
çà ïðî ïî íî âà íå Ï. Îëåì òà ï³äòðè ìà íå Ð. Ðî ìà øî âèì, ï³ä ÿêèì â÷åí³ ðî çóì³þòü óçà ãàëü íå íó
³äå î ëîã³çî âà íó ìî äåëü ïðà âî âî ãî ôå íî ìå íó, ùî â³äî á ðà æຠçà ãàëüí³ ñóòòºâ³ îç íà êè ïåâ íî¿ ìíî-
æè íè êîí êðåò íèõ ïðà âî âèõ óÿâ ëåíü ³ ïî íÿòü, ÿê³, â ñâîþ ÷åð ãó â³äïîâ³äà þòü ö³é ³äå î ëîã³çî âàí³é
ìî äåë³ ÿê çðàç êó [9, ñ. 125; 15, ñ. 125].
Ð. Ðî ìà øîâ âè î êðåì ëþº äâà íà ïðÿ ìè â ïðà âî ðî çóì³íí³: òðà äèö³éíå ïðà âî ðî çóì³ííÿ, äî ÿêî-
ãî â÷å íèé â³äíî ñèòü þðè äè÷ íèé ïî çè òèâ³çì (íîð ìà òèâ³çì), þñ íà òó ðàë³çì (ïðè ðîäíº ïðà âî),
ñîö³îëîã³÷íó þðè ñ ïðó äåíö³þ òà ³íòå ã ðà òèâ íå ïðà âî ðî çóì³ííÿ, ùî âêëþ ÷ຠë³áåð òàð íî-þðè äè÷ íó
êîí öåïö³þ, êî ìóí³êà òèâ íó, ðå àë³ñòè÷ íèé ïî çè òèâ³çì [15, ñ. 125].
Ó ñó ÷àñí³é òå î𳿠ïðà âà çà çâè ÷àé âèä³ëÿ þòü äâà ïðî òè ëåæí³ òè ïè ïðà âî ðî çóì³ííÿ, à ñà ìå
þðè äè÷ íèé òà ëåã³ñòñüêèé (ïî çè òèâ³ñòñüêèé).
Ïðåä ñòàâ íè êè þðè äè÷ íî ãî òè ïó ïðà âî ðî çóì³ííÿ ðîç ãëÿ äà þòü ïðà âî ÿê îñîá ëè âèé çàñ³á
ñîö³àëü íî ãî ðå ãó ëþ âàí íÿ, ÿêèé ìຠâëàñ íó ïðè ðî äó òà ñóòí³ñòü, íå çà ëå æèòü â³ä âîë³ òà ñâàâ³ëëÿ
äåð æàâ íî¿ âëà äè òà îõîï ëþº ò³ øêî ëè ïðà âî ðî çóì³ííÿ, ÿê³ ðîç ìå æî âó þòü ïðà âî òà çà êîí (ïðè-
ðîä íà, ³ñòî ðè÷ íà, ïñè õî ëîã³÷íà, ñîö³îëîã³÷íà òî ùî) [4, ñ. 45]. Ó ìå æàõ þðè äè÷ íî ãî òè ïó ïðà âî-
ðî çóì³ííÿ ðîçð³çíÿ þòü äâà ï³äõî äè: ïðè ðîä íî-ïðà âî âèé (þñ íà òó ðàë³ñòè÷ íèé), ùî âèç íຠïðè ðîä-
íå ïðà âî, ÿêå ïðî òè ñ òàâ ëÿºòüñÿ ïðà âó ïî çè òèâ íî ìó òà ë³áåð òàð íî-þðè äè÷ íèé, ÿêèé âèç íàº
â³äì³íí³ñòü ïðà âà òà çà êî íó (ïî çè òèâ íî ãî ïðà âà), îä íàê, ï³ä ïðà âîì ðî çó쳺 íå ïðè ðîä íå ïðà âî,
à áóò òÿ òà íîð ìà òèâ íèé âè ðàç ïðèí öè ïó ôîð ìàëü íî¿ ð³âíîñò³ ÿê ñóò íîñò³ òà õà ðàê òåð íî ãî ïðèí-
öè ïó ïðà âà [11, ñ. 136-140].
˳áåð òàð íî-þðè äè÷ íà òå îð³ÿ ðîç ìå æó âàí íÿ òà ñï³ââ³äíî øåí íÿ (ñï³âïàä³ííÿ òà íåñï³âïàä³ííÿ)
ïðà âà ³ çà êî íó (ïî çè òèâ íî ãî ïðà âà) ñïðÿ ìî âà íà ÿê ïðî òè ëåã³çìó (þðè äè÷ íî ãî ïî çè òèâ³çìó), òàê
³ ïðî òè îòî òîæ íåí íÿ ïðà âà ç ìî ðàë ëþ, ìî ðàëüí³ñòþ òà ³íøè ìè âè äà ìè íå ïðà âî âèõ ñîö³àëü íèõ
íîðì.
Â. Íåð ñå ñÿíö ï³äêðåñ ëþº, ùî â³äïîâ³äíî äî ë³áåð òàð íî-þðè äè÷ íî¿ òå îð³¿, òàê³ ïðèí öè ïè ïðà-
âà, ÿê: ôîð ìàëü íà ð³âí³ñòü, ñâî áî äà, ñïðà âåä ëèâ³ñòü º îá’ºêòèâ íè ìè, ñóòí³ñíè ìè ÿêî ñ òÿ ìè ñà ìå
ïðà âà, à íå ìî ðàë³, ìî ðàëü íîñò³, ðåë³ã³¿ òî ùî [7, ñ. 86]. Äà íó ïî çèö³þ ï³äòðè ìó þòü ïðåä ñòàâ íè êè
â³ò÷èç íÿ íî¿ þðè äè÷ íî¿ äóì êè, çà çíà ÷à þ ÷è, ùî ïðà âî – öå çà ñíî âà íà íà óÿâ ëåíí³ ïðî ñïðà âåä-
ëèâ³ñòü ì³ðà ñâî áî äè ³ ð³âíîñò³, ùî â³äî á ðà æຠïî òðå áè ñóñï³ëüíî ãî ðîç âèò êó, ÿêà ó ñâî¿é îñ íîâ³
ñêëà ëà ñÿ â ïðî öåñ³.
˳áåð òàð íî-þðè äè÷ íà êîí öåïö³ÿ ïðà âà, çà ïðî ïî íî âà íà Â. Íåð ñå ñÿí öîì, íå äèâ ëÿ ÷èñü íà
ïðèí öè ïî âó ð³çíè öþ ç ëåã³çìîì (ïî çè òèâ³çìîì) òà þñ íà òó ðàë³çìîì ì³ñòèòü âñå þðè äè÷ íî ö³ííå
òà çíà ÷è ìå, ùî ìà ëî ì³ñöå â öèõ ï³äõî äàõ, ïî âèí íà ñïðè ÿ òè ðî çóì³ííþ ð³çíèõ ïî çèö³é, ïî øó êó
çà ãàëü íèõ ï³äõîä³â, íà ïðÿì³â òà îð³ºíòèð³â äëÿ óñï³øíî ãî ðîçâ’ÿçàí íÿ àê òó àëü íèõ ïðî áëåì þðè-
äè÷ íî¿ íà óêè ïðåä ñòàâ íè êà ìè ð³çíèõ ï³äõîä³â, ïî ãëÿä³â òà øê³ë [14, ñ. 86].
Ëåã³çì ³ãíî ðóº äàí³ âëà ñ òè âîñò³ ïðà âà, â³äíî ñÿ ÷è ¿õ äî âëà ñ òè âî ñ òåé ³íøèõ ñîö³àëü íèõ ðå ãó-
ëÿ òîð³â. Ëåã³çì òëó ìà ÷èòü ïðà âî ÿê ñó êóïí³ñòü íîðì, ùî âè ðà æà þòü ïðè ìó ñî âî-îáîâ’ÿç êîâ³, âñòà-
íîâ ëåí³ îô³ö³éíîþ âëà äîþ ïðà âè ëà, îòî òîæ íþº ïðà âî ³ çà êîí, â³äðè âຠçà êîí ÿê ïðà âî âå ÿâè ùå
â³ä éî ãî ïðà âî âî¿ ñóò íîñò³, çà ïå ðå ÷óº îá’ºêòèâí³ âëà ñ òè âîñò³, õà ðàê òåðí³ äëÿ ïðà âà â ö³ëî ìó.
Çíà÷ íó óâà ãó ëåã³çì ïðèä³ëÿº êî ìåí òó âàí íþ äæå ðåë ïî çè òèâ íî ãî ïðà âà, âè ÿâ ëåí íþ ¿õ íîð ìà òèâ-
íî ãî çì³ñòó, ïè òàí íÿì ñè ñ òå ìà òè çàö³¿ íîðì ïðà âà, þðè äè÷í³é òåõí³ö³, çà ñî áàì òà ìå òî äàì þðè-
äè÷ íî ãî àíàë³çó. Çà çíà ÷åí³ ôàê òè ñâ³ä÷àòü ïðî äîã ìà òè êî-ðàö³îíàë³ñòè÷ íèé ï³äõ³ä äî ïðà âà [2,
ñ. 223].
Òàðàõîíè÷Ò.².Ñó÷àñí³ï³äõîäèäîïðàâîðîçóì³ííÿ
151
Ëåã³çì ó âñ³õ éî ãî ïðî ÿâàõ â³ä ñòà ðî ãî ëåã³çìó òà åòà òèñòñü êî ãî òëó ìà ÷åí íÿ ïðà âà äî ñó ÷àñ-
íèõ àíàë³òè÷ íèõ òà íîð ìà òèâ³ñòñüêèõ êîí öåïö³é þðè äè÷ íî ãî ïî çè òèâ³çìó â³äðè âຠçà êîí ÿê ïðà-
âî âå ÿâè ùå â³ä éî ãî ïðà âî âî¿ ñóò íîñò³, çà ïå ðå ÷óº îá’ºêòèâí³, ïðà âîâ³ âëà ñ òè âîñò³ òà õà ðàê òå ðè ñ-
òè êè çà êî íó, òðàê òóº éî ãî ÿê ïðî äóêò âîë³ çà êî íî â ñòà íîâ ëþ þ ÷î¿ âëà äè. Îñîá ëè âîñò³ ïðà âà, ï³ä
ÿêèì ïî çè òèâ³ñòè ðî çóì³þòü çà êîí (ïî çè òèâ íå ïðà âî), çâî äÿòü ñÿ ïðè òà êî ìó ïðà âî ðî çóì³íí³ äî
ïðè ìó ñî âî ãî õà ðàê òå ðó ïðà âà. Ïðè ìó ñîâ³ñòü ïðà âà òðàê òóºòüñÿ íå ÿê íàñë³äîê îá’ºêòèâ íèõ âëà-
ñ òè âî ñ òåé ÷è âè ìîã ïðà âà, à ÿê âèñõ³äíèé ïðà âî ó òâî ðþ þ ÷èé òà ïðà âî âèç íà ÷à þ ÷èé ôàê òîð, ÿê
ñè ëî âå (ïðè ìó ñî âå) ïåð øî ä æå ðå ëî ïðà âà [8, ñ. 15].
Íàñë³äêîì àá ñî ëþ òè çàö³¿ òà êî ãî ïðà âî ðî çóì³ííÿ ñòຠíå äî îö³íêà ñîö³îêóëü òóð íî¿ ïðè ðî äè
ÿê þðè äè÷ íèõ â³äíî ñèí, òàê ³ ñóá’ºêò³â ïðà âà, à òà êîæ ö³ííî ñ òåé, ïî òðåá òà ³íòå ðåñ³â, ç ïðè âî äó
ÿêèõ âè íè êà þòü ³ ðîç âè âà þòü ñÿ ö³ â³äíî ñè íè. Òà êå ðî çóì³ííÿ ïðà âà ïðè íè æóº çíà ÷åí íÿ ïðà âî âî¿
àê òèâ íîñò³, íå â³äáè âຠäè íàì³êè ðå àë³çàö³¿ þðè äè÷ íèõ íîðì â³äïîâ³äíî äî åôåê òèâ íîñò³ ¿õ 䳿
[1, ñ. 4].
Íå ñòàâ ëÿ ÷è ïå ðåä ñî áîþ çà âäàí íÿ àíàë³çó âà òè âåñü ñïåêòð äó ìîê ³ ï³äõîä³â, çà çíà ÷è ìî
ëè øå, ùî êà òå ãîð³ÿ ïðà âî ðî çóì³ííÿ º ñêëàä íîþ òà áà ãà òî ã ðàí íîþ, ¿¿ ìîæ íà ðîç ãëÿ äà òè ÿê ÿâè ùå
ñîö³àëü íî¿ ä³éñíîñò³, ÿê ïðà âî âèé ôå íî ìåí, ÿê òå î ðå òè êî-ìå òî äî ëîã³÷íèé ï³äõ³ä äî ðî çóì³ííÿ
ñóò íîñò³ ïðà âà. Äà íà êà òå ãîð³ÿ ôîð ìóºòüñÿ â ñîö³àëü íî ìó ñå ðå äî âèù³ òà º ïðî äóê òîì íà óêî âî ãî
ïî øó êó. ³äïîâ³äíî ï³çíà òè ¿¿ ñóòí³ñòü ÿê ïåâ íå ö³ëå, ìîæ ëè âî ëè øå íà ï³äñòàâ³ îê ðå ìî ãî. Ïðî-
òå, çà ñà äîþ ï³çíàí íÿ ïåâ íî ãî ÿâè ùà, à â äà íî ìó âè ïàä êó êà òå ãî𳿠«ïðà âî ðî çóì³ííÿ», º íå óñâ³äî-
ìëå íå, ³íòó¿òèâ íå çíàí íÿ ïðî öåé ïðåä ìåò. Ïðî öåñ ï³çíàí íÿ êà òå ãî𳿠«ïðà âî ðî çóì³ííÿ» â³äáó-
âàºòüñÿ ÿê ïðî öåñ óñâ³äî ìëåí íÿ, êðè ñ òàë³çàö³¿ ñóò íîñò³ ïðà âà. Âàæ ëè âèì àñ ïåê òîì ó ôîð ìó âàíí³
ðî çóì³ííÿ ñóò íîñò³ ïðà âà ìà þòü òðà äèö³¿ ÿê ïåâ íî¿ äåð æà âè, òàê ³ íà óêî âî-òå î ðå òè÷í³ òðà äèö³¿,
ÿê³ âñòà íîâ ëþ þòü ìåæ³ ïðà âî âî ãî óñâ³äî ìëåí íÿ ïðåä ìå òó àíàë³çó. Âèâ ÷à þ ÷è ñóòí³ñòü ïðà âà,
ñóá’ºêò äîñë³äæåí íÿ çíà õî äèòü ñÿ â ìå æàõ öèõ òðà äèö³é ³ âè êî ðè ñ òî âóº âæå ³ñíó þ÷³ çíàí íÿ ïðî
ïðåä ìåò äîñë³äæåí íÿ.
Óçà ãàëü íèâ øè çà çíà ÷å íå, ñë³ä ï³äêðåñ ëè òè, ùî ïðî áëå ìà ïðà âî ðî çóì³ííÿ íàä çâè ÷àé íî âàæ-
ëè âà ÿê íà äî ê ò ðè íàëü íî ìó ð³âí³, òàê ³ äëÿ þðè äè÷ íî¿ ïðàê òè êè. ³ä âèð³øåí íÿ äà íî ãî ïè òàí íÿ
çà ëå æèòü ïî âíî òà òà âñåá³÷í³ñòü íà óêî âî ãî àíàë³çó â îö³íö³ ñóò íîñò³ ïðà âà, éî ãî ïðè ðî äè, äæå ðåë,
ìå õàí³çì³â òà çà êî íîì³ðíî ñ òåé éî ãî 䳿 â ñîö³àëü íî ìó ïðî ñòîð³.
Ñïèñîêë³òåðàòóðè:
1. Áàáê³íÂ.Ä. Ïðà âî ³ çà êîí: ñï³ââ³äíî øåí íÿ ïî íÿòü / Â. Ä. Áàáê³í // Ìà òåð³àëè Õ²²² ³ñòî ðè êî-ïðà-
âî âî¿ êîí ôå ðåíö³¿ «Ïðà âî â ñè ñ òåì³ ñîö³àëü íèõ íîðì: ³ñòî ðè êî-þðè äè÷í³ àñ ïåê òè (ì. ×åðí³âö³, 20–22 òðàâ-
íÿ 2005 ð.). – ×åðí³âö³ «Ðó òà», 2005. – 420 ñ.
2. Áàáê³íÂ.Ä. Þðè äè÷ íà åí öèê ëî ïåä³ÿ: ñè ñ òåì íèé ðîç âè òîê ïðà âà Óê ðà¿íè / Â. Ä. Áàáê³í, Â. Ï. Ãîð-
áà òåí êî // Ïðà âî âà äåð æà âà. – Âèï. 10. – Ê.: Âè äàâ íè ÷èé ä³ì «²í Þðå», 1999. – Ñ. 218 – 228.
3. Áèãè÷ Î. Ë. Ïðà âî ðî çóì³ííÿ (ñîö³îëîã³÷íèé ï³äõ³ä) / Î. Ë. Áè ãè÷ // ̳æíà ðîä íà ïîë³öåéñü êà
åí öèê ëî ïåä³ÿ: Ó 10 ò. / [â³äï. ðåä. Þ. ². Ðè ìà ðåí êî, ß. Þ. Êîí äðàòüºâ, Â. ß. Òàö³é, Þ. Ñ. Øåì øó ÷åí êî].
– Ò. 1. – Ê.: Êîí öåðí «Âè äàâ íè ÷èé Ä³ì «²í Þðå», 2003. – Ñ. 844.
4. ÁîáðîâíèêÑ.Â. Ïðî áëå ìè òå î𳿠äåð æà âè ³ ïðà âà: [êóðñ ëåêö³é] / Ñ. Â. Áî á ðîâ íèê. – Ê.: Âèä-âî
Êè¿âñüêî ãî óí³âåð ñè òå òó ïðà âà, 2005. – 122 ñ.
5. ÃîéìàíÂ. Ïðà âî ðî çóì³ííÿ (òî÷ êà çî ðó) / Â. Ãîé ìàí // ̳æíà ðîä íà ïîë³öåéñü êà åí öèê ëî ïåä³ÿ: Ó
10 ò. / [â³äï. ðåä. Þ. ². Ðè ìà ðåí êî, ß. Þ. Êîí äðàòüºâ, Â. ß. Òàö³é, Þ. Ñ. Øåì øó ÷åí êî]. – Ò. 1. – Ê.: Êîí-
öåðí «Âè äàâ íè ÷èé Ä³ì «²í Þðå», 2003. – Ñ. 845.
6. Ìóçèêà².Â. Ïðà âî ðî çóì³ííÿ: îñ íîâí³ ñó ÷àñí³ òè ïè òà ï³äõî äè / ². Â. Ìó çè êà // Ïðà âî âà äåð æà-
âà. – Âèï. 18. – Ê.: ²í-ò äåð æà âè ³ ïðà âà ³ì. Â.Ì. Êî ðåöü êî ãî ÍÀÍ Óê ðà¿íè, 2007. – Ñ. 109–118.
7. ÍåðñåñÿíöÂ.Ñ. Îá ùàÿ òå î ðèÿ ïðà âà è ãî ñó äàð ñò âà: [ó÷åá íèê äëÿ þðè äè ÷å ñ êèõ âó çîâ è ôà êóëü òå-
òîâ] / Â. Ñ. Íåð ñå ñÿíö. – Ì.: Èç äà òåëü ñêàÿ ãðóï ïà ÍÎÐ ÌÀ-ÈÍ ÔÀ• Ì, 1999. – 552 ñ.
8. Îáùàÿ òå î ðèÿ ãî ñó äàð ñò âà è ïðà âà. Àêà äå ìè ÷å ñ êèé êóðñ â òðåõ òî ìàõ / [îòâ. ðåä. Ì. Í. Ìàð ÷åí êî].
– 3-å èçä., ïå ðå ðàá. è äîï. – Ì.: Íîð ìà, 2007. – Ò. 2: Ïðà âî. – 816 ñ.
9. ÎëüÏ.À. Ïðà âî ïî íè ìà íèå: îò ïëþ ðà ëèç ìà ê äâó åäèí ñò âó: [ìî íî ãðà ôèÿ] / Ï. À. Îëü. – ÑÏá.: Èçä-
âî Ð. Àñ ëà íî âà «Þðè äè ÷å ñ êèé öåíòð Ïðåññ», 2005. – 243 ñ.
10. Ïîð³âíÿëüíå ïðà âî çíàâ ñò âî ó ñè ñ òåì³ þðè äè÷ íèõ íà óê: ïðî áëå ìè ìå òî äî ëî㳿: [ìî íî ãðàô³ÿ] /
Êðåñ³í Î. Â. (êåð³âíèê àâò. êîë.), Ëóöü Ë. À., Ìå ðåæ êî Î. Î., Ëè ñåí êî Î. Ì., Ñàâ ÷óê Ñ. Â., Áà òà íîâ Î. Â.,
Á³ãóí Â. Ñ., Ñëî áî äÿí Í. Ì. / Çà ðåä. Þ. Ñ. Øåì øó ÷åí êà. – Ê.: ²í-ò äåð æà âè ³ ïðà âà ³ì. Â.Ì. Êî ðåöü êî ãî
ÍÀÍ Óê ðà¿íè, 2006. – Âèï. 3. – 256 ñ.
11. Ïðîáëåìûîá ùåé òå î ðèè ïðà âà è ãî ñó äàð ñò âà: [ó÷åá íèê äëÿ âó çîâ] / [ïîä îáù. ðåä. Â. Ñ. Íåð ñå-
ñÿí öà]. – Ì.: Èçä-âî ÍÎÐ ÌÀ-ÈÍ ÔÀ•Ì, 2001. – 813 ñ.
12. Ïðîáëåìûòå î ðèè ãî ñó äàð ñò âà è ïðà âà: [ó÷åá íèê] / [ïîä ðåä. Â. Ì. Ñû ðûõ]. – Ì.: Ýêñ ìî, 2008. –
152
Êàòåãîð³ÿïðàâîðîçóì³ííÿ:òåîðåòèêî-ïðàâîâèéàñïåêò
528 ñ.
13. ÐàäüêîÒ.Í.Òå î ðèÿ ãî ñó äàð ñò âà è ïðà âà: [ó÷åá íèê] / Ò. Í. Ðàäü êî. – [2-å èçä.]. – Ì.: Ïðî ñïåêò,
2009. – 752 ñ.
14. ÐàäüêîÒ.Í. Ïî çè òè âèçì êàê íà ó÷ íîå íà ñëå äèå è ïåð ñïåê òè âà ðàç âè òèÿ ïðà âà Ðîñ ñèè / Ò. Í. Ðàäü-
êî, Í. Ò. Ìåä âå äå âà. – Ì.: Èç äà òåëü ñêàÿ ãðóï ïà ÍÎÐ ÌÀ-ÈÍ ÔÀ•Ì, 1999. – 552 ñ.
15. ÐîìàøîâÐ.À. Òå î ðèÿ ãî ñó äàð ñò âà è ïðà âà: [êðàò êèé êóðñ] / Ð. À. Ðî ìà øîâ. – [2-å èçä.]. – ÑÏá.:
Ïèòåð, 2010. – 304 ñ.
16. ×åðâîíþêÂ.È. Òå î ðèÿ ãî ñó äàð ñò âà è ïðà âà: [ó÷åá íèê] / Â. È. ×åð âî íþê. – Ì.: ÈÍ ÔÀ-Ì, 2006. –
704 ñ.
Òàðàõîíè÷Ò.².Ñó÷àñí³ï³äõîäèäîïðàâîðîçóì³ííÿ
Àâ òî ðîì àíàë³çó þòü ñÿ ð³çí³ ï³äõî äè äî òëó ìà ÷åí íÿ êà òå ãî𳿠«ïðà âî ðî çóì³ííÿ», õà ðàê òå ðè çó þòü ñÿ
ð³çíî ìàí³òí³ òè ïè ïðà âî ðî çóì³ííÿ.
Êëþ÷îâ³ñëîâà: ïðà âî, ïðà âî ðî çóì³ííÿ, òè ïè ïðà âî ðî çóì³ííÿ.
Òàðàõîíè÷Ò.È.Ñîâðåìåííûåïîäõîäûêïðàâîïîíèìàíèþ
Àâ òî ðîì ðàñ ñìà ò ðè âà þò ñÿ ðàç ëè÷ íûå ïîä õî äû ê ïî íè ìà íèþ êà òå ãî ðèè «ïðà âî ïî íè ìà íèå», õà ðàê òå-
ðè çó þò ñÿ ðàç ëè÷ íûå òè ïû ïðà âî ïî íè ìà íèÿ.
Êëþ÷åâûåñëîâà: ïðà âî, ïðà âî ïî íè ìà íèå, òè ïû ïðà âî ïî íè ìà íèÿ.
TarahonichT.Modernapproachestothelegalunderstanding
Author has analyzed different approaches to understanding the categories “legal understanding”, it is char-
acterized different types of legal understanding.
Keywords:law, legal understanding, types of legal understanding.
Òàðàõîíè÷Ò.².Ñó÷àñí³ï³äõîäèäîïðàâîðîçóì³ííÿ
153
ÊÀÒÅÃÎÐ²ß ÏÐÀÂÎÐÎÇÓ̲ÍÍß: ÒÅÎÐÅÒÈÊÎ-ÏÐÀÂÎÂÈÉ ÀÑÏÅÊÒ
ÑÓ×ÀÑͲ ϲÄÕÎÄÈ ÄÎ ÏÐÀÂÎÐÎÇÓ̲ÍÍß
|