Правозастосування в межах основних типів праворозуміння
У статті досліджуються основні аспекти залежності правозастосування як специфічного виду юридичної діяльності від основних типів праворозуміння, а саме позитивістського, природно-правового та соціологічного....
Збережено в:
| Дата: | 2011 |
|---|---|
| Автор: | |
| Формат: | Стаття |
| Мова: | Ukrainian |
| Опубліковано: |
Інститут держави і права ім. В.М. Корецького НАН України
2011
|
| Назва видання: | Альманах права |
| Теми: | |
| Онлайн доступ: | http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/63331 |
| Теги: |
Додати тег
Немає тегів, Будьте першим, хто поставить тег для цього запису!
|
| Назва журналу: | Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine |
| Цитувати: | Правозастосування в межах основних типів праворозуміння / А.М. Перепелюк // Альманах права. — 2011. — Вип. 2. — С. 247-250. — Бібліогр.: 10 назв. — укр. |
Репозитарії
Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine| id |
irk-123456789-63331 |
|---|---|
| record_format |
dspace |
| spelling |
irk-123456789-633312014-06-01T03:02:43Z Правозастосування в межах основних типів праворозуміння Перепелюк, А.М. Категорія праворозуміння: теоретико-правовий аспект У статті досліджуються основні аспекти залежності правозастосування як специфічного виду юридичної діяльності від основних типів праворозуміння, а саме позитивістського, природно-правового та соціологічного. В статье исследуются основные аспекты зависимости правоприменения как специфического вида юридической деятельности от основных типов правопонимания, а именно позитивистского, естественноправового и социологического. This article investigates the basic aspects of dependence of lawenforcement as a specific type of legal activity on primary types of legal unterstanding, such as positivist, natural-legal law and sociological. 2011 Article Правозастосування в межах основних типів праворозуміння / А.М. Перепелюк // Альманах права. — 2011. — Вип. 2. — С. 247-250. — Бібліогр.: 10 назв. — укр. XXXX-0113 http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/63331 340.1 uk Альманах права Інститут держави і права ім. В.М. Корецького НАН України |
| institution |
Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine |
| collection |
DSpace DC |
| language |
Ukrainian |
| topic |
Категорія праворозуміння: теоретико-правовий аспект Категорія праворозуміння: теоретико-правовий аспект |
| spellingShingle |
Категорія праворозуміння: теоретико-правовий аспект Категорія праворозуміння: теоретико-правовий аспект Перепелюк, А.М. Правозастосування в межах основних типів праворозуміння Альманах права |
| description |
У статті досліджуються основні аспекти залежності правозастосування як специфічного
виду юридичної діяльності від основних типів праворозуміння, а саме позитивістського, природно-правового та соціологічного. |
| format |
Article |
| author |
Перепелюк, А.М. |
| author_facet |
Перепелюк, А.М. |
| author_sort |
Перепелюк, А.М. |
| title |
Правозастосування в межах основних типів праворозуміння |
| title_short |
Правозастосування в межах основних типів праворозуміння |
| title_full |
Правозастосування в межах основних типів праворозуміння |
| title_fullStr |
Правозастосування в межах основних типів праворозуміння |
| title_full_unstemmed |
Правозастосування в межах основних типів праворозуміння |
| title_sort |
правозастосування в межах основних типів праворозуміння |
| publisher |
Інститут держави і права ім. В.М. Корецького НАН України |
| publishDate |
2011 |
| topic_facet |
Категорія праворозуміння: теоретико-правовий аспект |
| url |
http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/63331 |
| citation_txt |
Правозастосування в межах основних типів праворозуміння / А.М. Перепелюк // Альманах права. — 2011. — Вип. 2. — С. 247-250. — Бібліогр.: 10 назв. — укр. |
| series |
Альманах права |
| work_keys_str_mv |
AT perepelûkam pravozastosuvannâvmežahosnovnihtipívpravorozumínnâ |
| first_indexed |
2025-07-05T14:07:53Z |
| last_indexed |
2025-07-05T14:07:53Z |
| _version_ |
1836816242051121152 |
| fulltext |
ÓÄÊ340.1
ÀííàÌèõàéë³âíàÏåðåïåëþê,
àñï³ðàíòêà²íñòèòóòóäåðæàâè³ïðàâà
³ì.Â.Ì.ÊîðåöüêîãîÍÀÍÓêðà¿íè
ÏÐÀÂÎÇÀÑÒÎÑÓÂÀÍÍßÂÌÅÆÀÕÎÑÍÎÂÍÈÕÒÈϲÂÏÐÀÂÎÐÎÇÓ̲ÍÍß
Ðî çóì³ííÿ ñóò íîñò³ ïðà âà àáî ïðà âî ðî çóì³ííÿ º ïî ÷àò êî âîþ, âèõ³äíîþ êà òå ãîð³ºþ þðè ñ ïðó-
äåíö³¿. Áåç ïå ðåø êîä íå ñï³â³ñíó âàí íÿ ³ ðå àëü íà ìîæ ëèâ³ñòü â³ëüíî çà ñòî ñî âó âà òè â ïðî öåñ³
äîñë³äæåí íÿ ïðà âà ³ ïîâ’ÿçà íèõ ç íèì ñîö³àëü íèõ ÿâèù ð³çíî ìàí³òíèõ íà óêî âèõ íà ïðÿì³â ñïðèÿº
âñòà íîâ ëåí íþ ð³çíî ñ òî ðîí íüî¿ êàð òè íè ïðà âî âî ãî æèò òÿ ñóñï³ëüñòâà. Çî ê ðå ìà, â ïðà âî âî ìó ðå ãó-
ëþ âàíí³ ïðà âî ðî çóì³ííÿ ìî æå ïî ñòà âà òè íå ëè øå çà ãàëü íîþ ïå ðå äó ìî âîþ, àëå é ïðî öå ñîì òà
ðå çóëü òà òîì âè ðîá ëåí íÿ þðè äè÷ íî ãî ð³øåí íÿ. Çà ëåæ íî â³ä âè áî ðó òî ãî ÷è ³íøî ãî òè ïó ïðà âî-
ðî çóì³ííÿ, éî ãî ïðèí öèï³â âèç íà ÷à þòü ñÿ çà ñî áè ï³çíàí íÿ, ìå òî äè, ïðèé î ìè, ÿê³ áó äóòü âè êî ðè-
ñ òî âó âà òè ñÿ ïðè âè ðîá ëåí³ òà êî ãî ð³øåí íÿ. Îò æå, âçàºìîä³ÿ ïðà âî ðî çóì³ííÿ ç äåð æàâ íî-þðè äè÷-
íîþ ä³ÿëüí³ñòþ º î÷å âèä íîþ, ¿¿ ìîæ ëè âî âèç íà ÷è òè ÿê ñïîñ³á íà ïðà öþ âàí íÿ ð³øåí íÿ ó ñôå ðàõ
ïðà âî òâî ðåí íÿ, ïðà âî çà ñ òî ñó âàí íÿ òà ïðà âî òëó ìà ÷åí íÿ, ÿêèé ïå ðå áó âຠó çì³ñòî âíî-ñìèñ ëî âî ìó
çâ’ÿç êó ç â³äïîâ³äíèì òè ïîì ïðà âî ðî çóì³ííÿ [6, ñ. 363].
Ìå òîþ äà íî¿ íà óêî âî¿ ïóáë³êàö³¿ º äîñë³äæåí íÿ îñîá ëè âî ñ òåé ïðà âî çà ñ òî ñîâ ÷î¿ ä³ÿëü íîñò³,
ÿê îñîá ëè âî ãî ð³çíî âè äó þðè äè÷ íî¿, â ìå æàõ îñ íîâ íèõ òèï³â ïðà âî ðî çóì³ííÿ.
Ïðà âî çà ñ òî ñó âàí íÿ º ð³çíî âè äîì þðè äè÷ íî¿ ä³ÿëü íîñò³ òà îñîá ëè âîþ ôîð ìîþ ïðà âî ðå-
àë³çàö³¿, ÿêà ïî ëÿ ãຠó ïðèé íÿòò³ ³íäèâ³äó àëü íî-êîí êðå òè çî âà íèõ ïðè ïèñ³â íà îñ íîâ³ òà íà âè êî-
íàí íÿ çà ãàëü íèõ íîðì ïðà âà. Òîá òî, ïðà âî çà ñ òî ñó âàí íÿ â³äî á ðà æຠâàæ ëè âèé àñ ïåêò ïðà âî âî¿
ñè ñ òå ìè, çà äî ïî ìî ãîþ ÿêî ãî äî åëå ìåíò³â ö³º¿ ñè ñ òå ìè âêëþ ÷àºòüñÿ ³íäèâ³äó àëü íå ðå ãó ëþ âàí íÿ,
ÿêå ïî êëè êà íå çà áåç ïå ÷è òè ïðè âå äåí íÿ â æèò òÿ âè ìîã þðè äè÷ íèõ íîðì.
 þðè äè÷í³é ë³òå ðà òóð³ õà ðàê òå ðè ñ òè êà ïðà âî çà ñ òî ñó âàí íÿ çä³éñíþºòüñÿ â ìå æàõ ïî çè-
òèâ³ñòñüêî ãî ïðà âî ðî çóì³ííÿ. Äîñë³äæåí íÿ çà ñòî ñó âàí íÿ ïðà âà â ìå æàõ ³íøèõ ï³äõîä³â äî ïðà-
âî ðî çóì³ííÿ ùå íå íà áó ëî ñâî ãî çà âåð øå íî ãî êîí öåï òó àëü íî ãî ðîç ðîá ëåí íÿ. Íà ñó ÷àñ íî ìó åòàï³
âèâ ÷åí íÿì ïî íÿò òÿ ïðà âî çà ñ òî ñó âàí íÿ, éî ãî ïðà âî âèõ âè ìîã, îñîá ëè âî ñ òåé òà õà ðàê òå ðó çàé ìà-
þòü ñÿ òàê³ ïðîâ³äí³ â÷åí³, ÿê Ñ. Áî á ðîâ íèê, À. Êî ëîä³é, Ì. Êî çþ á ðà, Â. Êîïºé÷è êîâ, Â. Êî ñ òèöü-
êèé, Á. Ìà ëè øåâ, Î. Ìîñ êà ëþê, Í. Îí³ùåí êî, Î. Ïàâ ëè øèí, Ï. Ðàá³íî âè÷, Ñ. Ðàá³íî âè÷,
Ä. Ñëèíü êî, Þ. Òè õî ìè ðîâ òà ³íø³.
ßê â³äî ìî äî îñ íîâ íèõ òèï³â ïðà âî ðî çóì³ííÿ íà ëå æàòü ïðè ðîä íî-ïðà âî âèé, ïî çè òèâ³ñòñüêèé
òà ñîö³îëîã³÷íèé. ³äïîâ³äíî, â³ä äà íèõ òèï³â çà ëå æèòü õà ðàê òå ðè ñ òè êà ïðà âî çà ñ òî ñó âàí íÿ, éî ãî
îñîá ëè âî ñ òåé òà îñ íîâ íèõ âè ìîã, ÿêè ìè êå ðóºòüñÿ ïðà âî çà ñ òî ñó âà÷ ó ïðî öåñ³ ïðà âî çà ñ òî ñîâ ÷î¿
ä³ÿëü íîñò³.
 ñó ÷àñí³é ïðà âîâ³é ë³òå ðà òóð³ ïî çè òèâ³ñòñüêå òëó ìà ÷åí íÿ º ïàí³âíèì ³ ïðà âî çà ñ òî ñó âàí íÿ,
â ñâîþ ÷åð ãó, äîñë³äæóºòüñÿ ñà ìå â ìå æàõ çà êî íó, ÿê éî ãî îñ íîâ íî¿ áà çè. ³äïîâ³äíî, íîð ìà-
òèâ³ñòñüêà êîí öåïö³ÿ ïðà âî ðî çóì³ííÿ âèç íà ÷ຠïðà âî ÷å ðåç ñè ñ òå ìó íîðì, ÿê³ ì³ñòÿòü ïðà âè ëà
«íà ëåæ íî¿ ïî âåä³íêè», ÿê³ âñòà íîâ ëþ þòü ñÿ, ñàíêö³îíó þòü ñÿ òà îõî ðî íÿ þòü ñÿ äåð æà âîþ.
Çà çíà ÷å íà êîí öåïö³ÿ âèç íà ÷ຠçà ñòî ñó âàí íÿ íîðì ïðà âà ÿê óï ðàâë³íñüêó, äåð æàâ íî-âëàä íó,
îð ãàí³çó þ ÷ó ä³ÿëüí³ñòü êîì ïå òåíò íèõ ñóá’ºêò³â ïðà âà, ìå òîþ ÿêî¿ º ðå àë³çàö³ÿ ïðà âî âèõ íîðì
øëÿ õîì ïðèé íÿò òÿ ³íäèâ³äó àëü íî-êîí êðå òè çî âà íèõ ïðè ïèñ³â.
 ðå çóëü òàò³ ïðà âî çà ñ òî ñó âàí íÿ âðà õî âó þòü ñÿ óñ³ îñîá ëè âîñò³ êîí êðåò íî¿ ñè òó àö³¿, ùî çà áåç-
ïå ÷óº êà çó àëü íå (³íäèâ³äó àë³çî âà íå) ðå ãó ëþ âàí íÿ ñóñï³ëüíèõ â³äíî ñèí. Òîá òî ³íäèâ³äó àëü íà ðåã-
ëà ìåí òàö³ÿ º äî ïîì³æíèì çà ñî áîì, çà äî ïî ìî ãîþ ÿêî ãî íîð ìà ïðà âà êîí êðå òè çóºòüñÿ, âò³ëþºòüñÿ
â æèò òÿ.
Ïðà âî çà ñ òî ñó âàí íÿ ïî âèí íî çä³éñíþ âà òèñü íà îñ íîâ³ çà ãàëü íèõ ïðèí öèï³â ïðà âà òà ç äî òðè-
ìàí íÿì ïåâ íèõ êðè òåð³¿â. Ö³ êðè òå𳿠íà çè âà þòü ñÿ âè ìî ãà ìè ùî äî ïðî öå ñó òà ðå çóëü òà òó ïðà âî-
çà ñ òî ñó âàí íÿ, â³äïîâ³äíî, âè õî äÿ ÷è ç ïî çè òèâ³ñòñüêî ãî ïðà âî ðî çóì³ííÿ, îê ðåñ ëþ þòü òàê³ âè ìî ãè
äî ïðà âî çà ñ òî ñó âàí íÿ: îá´ðóí òî âàí³ñòü, çà êîíí³ñòü òà äîö³ëüí³ñòü.
Íà äóì êó Í. Ãëèíñü êî¿, îá´ðóí òî âàí³ñòü óõ âà ëå íî ãî ð³øåí íÿ ñòà íî âèòü ðå çóëü òàò éî ãî
îá´ðóí òó âàí íÿ é ïå ðåä áà ÷ຠï³äòâåð ä æåí íÿ ïðà âèëü íîñò³ âñ³õ âèñ íîâê³â, ùî ì³ñòÿòü ñÿ â êîí êðåò-
íî ìó ïðà âî çà ñ òî ñîâ ÷î ìó àêò³, ïî ñè ëàí íÿ ìè íà â³äïîâ³äí³ íîð ìè ïðà âà, ñó êóïí³ñòþ äî êàç³â ³
âçàºìî ïîâ’ÿçà íèõ ³ç íè ìè ïå ðå êîí ëè âèõ äî âîä³â [3, ñ. 12].
Ðî çóì³ííÿ ïî íÿò òÿ äîö³ëüíîñò³ ïðà âî çà ñ òî ñîâ ÷î¿ ä³ÿëü íîñò³ ìຠäåê³ëüêà ï³äõîä³â. Ó ïåð øî-
ìó – çà ñòî ñó âàí íÿ þðè äè÷ íî¿ íîð ìè âèç íàºòüñÿ äîö³ëüíèì òîä³, êî ëè âî íî çà áåç ïå ÷óº äî ñÿã íåí-
ÏåðåïåëþêÀ.Ì.Ïðàâîçàñòîñóâàííÿâìåæàõîñíîâíèõòèï³âïðàâîðîçóì³ííÿ
247
íÿ òî ãî ñîö³àëü íî ãî åôåê òó, çà ðà äè ÿêî ãî áó ëî ñòâî ðå íî íîð ìó. Ó äðó ãî ìó ðî çóì³íí³ ïî íÿò òÿ
äîö³ëüíîñò³ ñï³ââ³äíî ñèòü ñÿ ç ïî íÿò òÿì îï òè ìàëü íîñò³. ³äïîâ³äíî, äîö³ëüíèì ìຠâèç íà âà òè ñÿ
ëè øå òà êèé âàð³àíò çà ñòî ñó âàí íÿ íîð ìè, ÿêèé íà äຠìîæ ëèâ³ñòü íàé êðà ùèì ÷è íîì (çà äà íèõ
óìîâ) äî ñÿã òè ¿¿ ìå òè. Òà êå ðî çóì³ííÿ äîö³ëüíîñò³ ´ðóí òóºòüñÿ íà ä³àëåê òèö³ ñï³ââ³äíî øåí íÿ
ìå òè é ñïî ñîá³â ¿¿ äî ñÿã íåí íÿ: áóäü-ÿêà ìå òà ìî æå áó òè ðå àë³çî âà íà â êîí êðåò íèõ óìî âàõ çà
äî ïî ìî ãîþ ð³çíèõ ä³é (çà ñîá³â), ïðî òå ïðà âî çà ñ òî ñó âà÷ ïî âè íåí îáè ðà òè òàê³ ä³¿, ÿê³ çà áåç ïå ÷ó-
âà òè ìóòü äî ñÿã íåí íÿ ìå òè øâèä øå, ïðîñò³øå òà ç ìåí øè ìè «âè ò ðà òà ìè» [7, ñ. 45].
Çà çà ãàëü íèì ïðà âè ëîì, âè ìî ãà çà êîí íîñò³ ñòî ñóºòüñÿ ÿê ïðî öå äó ðè ïðà âî çà ñ òî ñîâ ÷î ãî ïðî-
âà ä æåí íÿ (ñòðî êè, ïî ðÿ äîê, ïî âíî âà æåí íÿ ñóá’ºêòà ïðà âî çà ñ òî ñó âàí íÿ), òàê ³ â³äïîâ³äíîñò³ çà êî-
íó ñà ìî ãî ðå çóëü òà òó ïðà âî çà ñ òî ñó âàí íÿ (çì³ñò, ôîð ìà ïðà âî çà ñ òî ñîâ ÷î ãî àê òó), â òî ìó ÷èñë³ ³ ó
âè ïàä êàõ çà ñòî ñó âàí íÿ íîð ìè ïðà âà çà àíà ëî㳺þ. Êð³ì òî ãî, öÿ âè ìî ãà âêà çóº íà íå ïðè ïó ñ-
òèì³ñòü çëî âæè âàí íÿ ñóá’ºêòà ìè ïðà âî çà ñ òî ñó âàí íÿ ñâî¿ìè ïî âíî âà æåí íÿ ìè, à òà êîæ âè õî äó çà
ìåæ³ ñâ êîì ïå òåíö³¿. Ó çà ãàëü íî ìó âè ãëÿä³ âè ìî ãà çà êîí íîñò³ çàêð³ïëå íà ó ÷. 2 ñò. 19 Êîí ñòè-
òóö³¿ Óê ðà¿íè, äå âñòà íîâ ëå íî, ùî îð ãà íè äåð æàâ íî¿ âëà äè òà ì³ñöå âî ãî ñà ìî âðÿ äó âàí íÿ, ¿õ ïî ñà-
äîâ³ îñî áè çî áîâ’ÿçàí³ ä³ÿòè ëè øå â ìå æàõ ïî âíî âà æåíü òà ó ñïîñ³á, ùî ïå ðåä áà ÷åí³ Êîí ñòè-
òóö³ºþ òà çà êî íà ìè Óê ðà¿íè.
Ñòî ñîâ íî ïðè ðîä íî-ïðà âî âî¿ êîí öåïö³¿ ïðà âî ðî çóì³ííÿ ïî ðÿä ç ïðà âî âè ìè íîð ìà ìè, âñòà-
íîâ ëå íè ìè äåð æà âîþ, ³ñíóº òà êîæ ïðè ðîä íå ïðà âî. ²äåÿ ïðè ðîä íî ãî ïðà âà ´ðóí òóºòüñÿ íà ³ñíó-
âàíí³ íåçì³ííèõ òà çà ãàëü íèõ çà êîí³â ñâ³òî âî ãî æèò òÿ òà ëþäñü êèõ â³äíî ñèí [4, ñ. 44]. Ââà-
æàºòüñÿ, ùî ëþ äè íà ìຠïðè ðîäí³ âëà ñ òè âîñò³ â³ä íà ðî ä æåí íÿ (ïðà âî íà ñâî áî äó, æèò òÿ ³íø³
ïðà âà), à ïðè ðîä íèé çà êîí – íåçì³ííà òà óí³âåð ñàëü íà åòè÷ íà àáî ïðà âî âà íîð ìà ëþäñü êî¿
ïî âåä³íêè.  îñ íîâ³ çà êîí³â ïî âèíí³ ëå æà òè ïðè ðîäí³ ïðà âà ëþ äè íè. Çà êîí âèç íàºòüñÿ íàñò³ëüêè,
íàñê³ëüêè â³í â³äïîâ³äàº, ðîç âè âຠ³ êîí êðå òè çóº ïðè ðîäí³ ïðà âà ëþ äè íè. Íå ñïðà âåä ëè âèé çà êîí
íå ñòâî ðþº ïðà âî – îñ íî âî ïî ëîæ íèé ïðèí öèï äà íî¿ òå îð³¿.
Ïðà âî çà ñ òî ñîâ ÷à ä³ÿëüí³ñòü ó ñâî¿õ îê ðå ìèõ ïðî ÿâàõ ìî æå ââà æà òè ñÿ ïðè ðîä íîþ ò³ºþ
ì³ðîþ, ÿêîþ âî íà ñïè ðàºòüñÿ íà çà êî íîì³ðíîñò³ âè íèê íåí íÿ, âíóòð³øíüî¿ îð ãàí³çàö³¿, ôóíêö³îíó-
âàí íÿ é ðîç âèò êó â³äïîâ³äíî¿ ñîö³îðå ãó ëÿ òèâ íî¿ ñè ñ òå ìè òà ¿¿ þðè äè÷ íèõ ñêëà äî âèõ. Ñîö³îðå ãó-
ëÿ òèâ íè ìè ôîð ìà ìè, ÿê³ îïî ñå ðåä êî âó þòü ïðî ÿâè òà êèõ çà êî íîì³ðíî ñ òåé ó þðè äè÷í³é ä³ÿëü-
íîñò³, º ¿¿ ïðèí öè ïè [6, ñ. 310]. Çà ñè ëîþ ðå ãó ëÿ òèâ íî ãî âïëè âó ïðèí öè ïè ïå ðå âè ùó þòü çâè ÷àéí³
ìî äåë³ ïî âåä³íêè â çà êî íî äàâñòâ³, îñê³ëüêè çó ìîâ ëþ þòü ñÿ ïðè ðî äîþ ñà ìî ãî ñóñï³ëüñòâà, êîí öåí-
ò ðî âà íî âè ðà æà þòü îá’ºêòèâí³ ïî òðå áè ðîç âèò êó åêî íîì³êè, ñóñï³ëüíî-ïîë³òè÷ íî ãî æèò òÿ òî ùî
[1, ñ. 127]. Çî ê ðå ìà, ïðè ðîä íî-ïðà âî âè ìè ïðèí öè ïà ìè íà ÿêèõ ´ðóí òóºòüñÿ ïðà âî çà ñ òî ñîâ ÷à
ä³ÿëüí³ñòü º äî òðè ìàí íÿ ïðàâ òà ñâî áîä ëþ äè íè, ñïðà âåä ëè âîñò³, âåð õî âåí ñò âà ïðà âà.
Îäèí ³ç îñ íîâ íèõ ïðè ðîä íî-ïðà âî âèõ ïðèí öèï³â, ÿêèé ñâ³ä÷èòü ïðî âçàºìîâïëèâ ïðà âà òà
ìî ðàë³ º ñïðà âåä ëèâ³ñòü àáî ïðèí öèï àíà ëîã³÷íî ãî ðîç ãëÿ äó ñó äî âèõ ñïðàâ. Òóò éäåòü ñÿ ïðî
ñïðà âåä ëèâ³ñòü ó çà ñòî ñó âàíí³ íîðì ïðà âà, à íå ñïðà âåä ëèâ³ñòü ïðà âà [2, ñ. 95].
Çà áåç ïå ÷åí íÿ ñîö³àëü íî¿ ñïðà âåä ëè âîñò³ çä³éñíþºòüñÿ íå ëè øå ÷å ðåç ïðà âî òâî ðåí íÿ, àëå é
÷å ðåç ïðà âî çà ñ òî ñó âàí íÿ, àä æå íàâ³òü ñïðà âåä ëè âèé çà êîí ïî òðå áóº ñïðà âåä ëè âî ãî çà ñòî ñó âàí íÿ.
ßê çà çíà ÷ຠÎ. Àâåð³í, äî ñÿã íåí íÿ ñïðà âåä ëè âîñò³ â ïðà âî çà ñ òî ñîâ ÷î ìó ïðî öåñ³ çà ëå æèòü íå
ñò³ëüêè â³ä ïðî öå ñó àëü íî¿ ðåã ëà ìåí òàö³¿ ä³é ïðà âî çà ñ òî ñó âà ÷à, ñê³ëüêè â³ä ð³âíÿ ïðà âî âî¿ êóëü-
òó ðè é ïðà âîñâ³äî ìîñò³ éî ãî ñà ìî ãî òà ³íøèõ ó÷àñ íèê³â ñïðà âè [5, ñ. 82]. ßê äî ðå÷ íî çà óâà æèâ
Â. ͳê³òàºâ, «áóäü-ÿêèé þðèñò çíàº, ùî ñïðà âåä ëè âèé ñóä – öå çà êîí íî ñòâî ðå íèé íå çà ëåæ íèé ³
íå óïå ðå ä æå íèé ñóä, ÿêèé êå ðóºòüñÿ â ñâî¿é ä³ÿëü íîñò³ âè êëþ÷ íî ³íòå ðå ñà ìè ïðà âà, à âè ðîê ñïðà-
âåä ëè âèé òîä³, êî ëè ïî êà ðàí íÿ ïðè çíà ÷àºòüñÿ ç óðà õó âàí íÿì ïå ðåä áà ÷å íèõ çà êî íîì ³íäèâ³äó àëü-
íèõ îñîá ëè âî ñ òåé çëî ÷è íó òà îñî áè, ùî éî ãî â÷è íè ëà» [8, ñ. 264].
Ââà æàºìî, ùî â ìå æàõ çà ãàëü íî òå î ðå òè÷ íî¿ ïðà âî âî¿ äèñ öèïë³íè ïðèí öèï âåð õî âåí ñò âà ïðà-
âà äîö³ëüíî ðîç ãëÿ äà òè ó äâîõ àñ ïåê òàõ. Ïî-ïåð øå, â øè ðî êî ìó çíà ÷åíí³ – ïðèí öèï ïðà âî âî¿
îð ãàí³çàö³¿ äåð æàâ íî¿ âëà äè â ñóñï³ëüñòâ³, òàê áè ìî âè òè, ó ñåíñ³ «âåð õî âåí ñò âà ïðà âà íàä äåð-
æà âîþ», ïà íó âàí íÿ ïðà âà, ÿêå ðîç ãëÿ äàºòüñÿ àâ òî íîì íèì ñòî ñîâ íî äåð æà âè. Ïî-äðó ãå, ó âóçü êî-
ìó ðî çóì³íí³, à ñà ìå â êîí òåêñò³ ñï³ââ³äíî øåí íÿ îä íîð³äíèõ ïðà âî âèõ êà òå ãîð³é – ïðà âà ³ çà êî íó
â ñè ñ òåì³ ðå ãó ëþ âàí íÿ ñóñï³ëüíèõ â³äíî ñèí, ¿õ ðîë³ òà ì³ñöÿ â çà áåç ïå ÷åíí³ ïðà âî ïî ðÿä êó, òîá òî
ó ñåíñ³ «âåð õî âåí ñò âà ïðà âà íàä çà êî íîì». Âåð õî âåí ñò âî ïðà âà ñòî ñóºòüñÿ æèò òÿ ïðà âà ÿê â ñè ñ-
òåì³ òâî ðåí íÿ ïðà âî âèõ íîðì, òàê ³ ¿õ çä³éñíåí íÿ, çà ñòî ñó âàí íÿ îð ãà íà ìè äåð æàâ íî¿ âëà äè, ïå ðå-
äóñ³ì, ñó äà ìè. Òî ìó âåð õî âåí ñò âî ïðà âà ïî êëè êà íå áó òè ïåâ íèì ñòàí äàð òîì íå ëè øå çà êî íî äàâ-
÷î¿ ä³ÿëü íîñò³, à é ó ïðèé íÿòò³ ñó äî âèõ ð³øåíü, ùî çàñâ³ä÷óº íå óïå ðå ä æåí³ñòü ïðà âî ñóä äÿ é
íà ìà ãàí íÿ ñóää³â ïî íî âè òè ñïðà âåä ëèâ³ñòü ïðèé íÿò òÿì â³äïîâ³äíî ãî ð³øåí íÿ [9, ñ. 307].
Äëÿ ñó ÷àñ íî ãî ïðà âî ðî çóì³ííÿ ñòà íî âèòü ³íòå ðåñ íå ïðè ðîä íå ïðà âî ÿê òà êå, à éî ãî ìî ðàëü-
248
Êàòåãîð³ÿïðàâîðîçóì³ííÿ:òåîðåòèêî-ïðàâîâèéàñïåêò
íî-ãó ìàí³ñòè÷ íèé àñ ïåêò [10, ñ. 90]. Îò æå, ïðà âî çà ñ òî ñó âàí íÿ, â³äïîâ³äíî äî ïðè ðîä íî-ïðà âî âî¿
êîí öåïö³¿, çä³éñíþºòüñÿ êîì ïå òåíò íèì ñóá’ºêòîì íà îñ íîâ³ ïðèí öè ïó âåð õî âåí ñò âà ïðà âà ç ìå òîþ
âñòà íîâ ëåí íÿ ñïðà âåä ëè âîñò³ ó êîí êðåòí³é ñïðàâ³ òà çà õè ñ òó ïðàâ òà ñâî áîä ëþ äè íè.
Ðîç ãëÿ äà þ ÷è îñîá ëè âîñò³ ïðà âî çà ñ òî ñó âàí íÿ â ìå æàõ ñîö³îëîã³÷íî ãî òè ïó ïðà âî ðî çóì³ííÿ,
ïðà âî ðî çó쳺òüñÿ íå ÿê çà ñòèã ëà ñó êóïí³ñòü íîðì, à ÿê ä³ÿëüí³ñòü ô³çè÷ íèõ òà þðè äè÷ íèõ îñ³á
– ãðî ìà äÿí, äåð æàâ íèõ òà ñóñï³ëüíèõ îð ãàí³çàö³é, ÿê³ äî òðè ìó þòü ñÿ, çà ñòî ñî âó þòü ³ âè êî íó þòü
ïðà âîâ³ ïðè ïè ñè. Äà íå ïðà âî ðî çóì³ííÿ îð³ºíòî âà íå íà ïðà âî â 䳿. Äåð æàâ íà âî ëÿ, âò³ëå íà â ïðà-
âî âèõ íîð ìàõ, ìà òåð³àë³çóºòüñÿ â ñóñï³ëüíèõ â³äíî ñè íàõ, íà äà þ ÷è ¿ì ïðà âî âî¿ ôîð ìè. Âðå ãó ëü î-
âàí³ñòü, çà êîíí³ñòü, ïðà âî ïî ðÿ äîê, ùî çà áåç ïå ÷ó þòü ñÿ â ñóñï³ëüñòâ³, º íå îáõ³äíè ìè åëå ìåí òà ìè
öüî ãî òè ïó ïðà âî ðî çóì³ííÿ. Ïðà âî â 䳿 º éî ãî ðå àë³ çàö³ÿ, ùî ïðî ÿâ ëÿºòüñÿ â ïðà âî âèõ â³äíî ñè-
íàõ, ïðà âî ïî ðÿä êó, ïðà âîâ³é ïî âåä³íö³. Ïðî òå, äî âêà çà íî¿ ä³ÿëü íîñò³ çà ëó ÷à þòü ñÿ ïðà âî çà ñ òî-
ñîâ÷³ îð ãà íè. Òà êèì ÷è íîì, ôóíêö³îíóº ñêëàä íèé ìå õàí³çì ïðà âî âî¿ ñè ñ òå ìè, â ÿê³é ïðà âî çà ñ òî-
ñó âàí íÿ çàé ìຠâàæ ëè âó ðîëü.
Ïðàê òè÷ íà ñïðÿ ìî âàí³ñòü òå î𳿠ïðà âî çà ñ òî ñó âàí íÿ, çó ìîâ ëþºòüñÿ ¿¿ ïðè êëàä íèì õà ðàê òå-
ðîì. Àä æå ìàé æå âñ³ ñëóæ áîâ³ îáîâ’ÿç êè ïðî ôåñ³éíèõ þðèñò³â çî ñå ðå ä æó þòü ñÿ íà çà ñòî ñó âàíí³
þðè äè÷ íèõ íîðì àáî íà éî ãî çà áåç ïå ÷åíí³. ³äïîâ³äíî, äî ñîö³îëîã³÷íî ãî òè ïó ïðà âî ðî çóì³ííÿ
óâà ãà àê öåí òóºòüñÿ íà õà ðàê òå ðè ñ òèö³ ïðà âî çà ñ òî ñó âàí íÿ â ä³ÿëüí³ñíî ìó àñ ïåêò³ òà ïî ëÿ ãຠó
âèð³øåíí³ þðè äè÷ íî¿ ñïðà âè àáî âè äàíí³ ³íäèâ³äó àëü íèõ äåð æàâ íî-âëàä íèõ ïðè ïèñ³â (çä³éñíåí-
íÿ àê òó çà ñòî ñó âàí íÿ ïðà âà) êîì ïå òåíò íèì îð ãà íîì.
Äîñë³äæåí íÿ ïðà âî çà ñ òî ñó âàí íÿ ï³ä ð³çíè ìè êó òà ìè çî ðó çà ëåæ íî â³ä òè ïó ïðà âî ðî çóì³ííÿ
äຠíàì ìîæ ëèâ³ñòü îõà ðàê òå ðè çó âà òè öþ ä³ÿëüí³ñòü ÿê áà ãà òî à ñ ïåêò íó. Çâè ÷àé íî, â áóäü-ÿêî ìó
âëàä íî-ðå ãó ëÿ òèâ íî ìó ð³øåíí³ ïðÿ ìî ÷è îïî ñå ðåä êî âà íî â³äî á ðà æà þòü ñÿ çà ãàëüí³ ö³íí³ñíî-ïðà-
âîâ³ óÿâ ëåí íÿ òà îð³ºíòàö³¿ éî ãî àâ òî ðà [6, ñ. 362]. Ïðî òå, íå äèâ ëÿ ÷èñü íà ³ñíó âàí íÿ ð³çíèõ òèï³â
ïðà âî ðî çóì³ííÿ òà ¿õí³é âïëèâ íà çà ñòî ñó âàí íÿ íîðì ïðà âà, äàí³ êîí öåïö³¿ âçàºìîä³þòü òà ìà þòü
ñï³ëüí³ ðè ñè. Çî ê ðå ìà, íå çà ëåæ íî â³ä ï³äõîä³â äî ðî çóì³ííÿ ïðà âà ïðà âî çà ñ òî ñó âàí íÿ ïî êëè êà íî
âò³ëè òè ñîö³àëü íå ïðè çíà ÷åí íÿ ïðà âà â æèò òÿ, òîá òî ðå àë³çó âà òè â³äïîâ³äíèé ïðà âî âèé ïðè ïèñ.
Çà ñòî ñó âàí íÿ íîðì ïðà âà ïî êëè êà íî çàâæäè çà äîâ³ëüíè òè ïåâ íèé ³íòå ðåñ: îñî áè, äåð æà âè,
ñóñï³ëüñòâà. Ïðà âî çà ñ òî ñó âàí íÿ çä³éñíþºòüñÿ êîì ïå òåíò íè ìè ñóá’ºêòà ìè â ìå æàõ íîðì ïðà âà, ç
äî òðè ìàí íÿì ïåâ íî¿ ïðî öå äóð íîñò³ ³ â áóäü-ÿêî ìó âè ïàä êó ïî âèí íî â³äïîâ³äà òè ìî ðàëü íèì çà ñà-
äàì ñóñï³ëüñòâà.
Ñïèñîêë³òåðàòóðè:
1. Áîðèñîâ Ã. À. Îò ïðàâ íûå íîð ìà òèâ íûå óñ òà íîâ ëå íèÿ ñî âåò ñêî ãî çà êî íî äà òåëü ñò âà: äèññ. … äîêò.
þðèä. íà óê: ñïåö. 12.00.01 / Ã. À. Áî ðè ñîâ. – Õ., 1991. – 205 ñ.
2. ÃàðòÃ.Ë.À. Ïî çè òèâ³çì ³ ðîç ìå æó âàí íÿ ïðà âà òà ìî ðàë³. Ô³ëî ñîô³ÿ ïðà âà / Ã. Ë. À. Ãàðò. – Ê.:
Îñ íî âè, 2007. – 340 c.
3. ÃëèíñüêàÍ.Â. Îá´ðóí òó âàí íÿ ð³øåíü ó êðèì³íà ëü íî ìó ïðî öåñ³: àâ òî ðåô. äèñ. … êàíä. þðèä. íà óê /
Í. Â. Ãëèíñü êà. – Õ., 2003. – 21 ñ.
4. ËüâîâàÎ.Ë. Ñó ÷àñ íå ïðà âî ðî çóì³ííÿ ó ñâ³òë³ ö³íí³ñíèõ îð³ºíòàö³é ïðà âà / Î. Ë. Ëüâî âà // Äåð-
æà âà ³ ïðà âî. – 2010. – ¹ 45. – Ñ. 43-49.
5. ÏåòðèøèíÎ.Â. Âåð õî âåí ñò âî ïðà âà â ñè ñ òåì³ ïðà âî âî ãî ðå ãó ëþ âàí íÿ / Î. Â. Ïå ò ðè øèí // Äåð-
æà âà ³ ïðà âî ó ñâ³òë³ ñó ÷àñ íî¿ þðè äè÷ íî¿ äóì êè. – Ê.: Âèä-âî «Þðè äè÷ íà äóì êà», 2010. – Ñ. 74-84.
6. Ðàá³íîâè÷Ñ.Ï. Ïðè ðîä íî-ïðà âîâ³ ï³äõî äè â þðè äè÷ íî ìó ðå ãó ëþ âàíí³ / Ñ. Ï. Ðàá³íî âè÷. – Ëüâ³â:
Ëüâ³âñüêèé äåð æàâ íèé óí³âåð ñè òåò âíóòð³øí³õ ñïðàâ, 2010. – 650 c.
7. Ðàáèíîâè÷Ï.Ì. Çà êîí íîñòü è öå ëå ñî îá ðàç íîñòü â ïðè ìå íå íèè þðè äè ÷å ñ êèõ íîðì / Ï. Ì. Ðàá³íî-
âè÷ // Ïðè ìå íå íèå ñî âåò ñêî ãî ïðà âà: [ñá. ó÷. òðóä.]. – Âûï. 30. – Ñâåðä ëîâñê, 1974. – Ñ. 45-49.
8. Öèïïåë³óñÐ. Þðè äè÷ íà ìå òî äî ëîã³ÿ. – Ê.: Ðå ôå ðàò, 2004. – 176 ñ.
9. Øåâ÷óêÑ. Ñó äî âà ïðà âî òâîð÷³ñòü: ñâ³òî âèé äîñâ³ä ³ ïåð ñïåê òè âè â Óê ðà¿í³ / Ñ. Øåâ ÷óê. – Ê.: Ðå ôå-
ðàò, 2007. – 420 ñ.
10. Øåìøó÷åíêîÞ.Ñ. Íà ïå ðå õðåñò³ ñòîë³òü. Âè á ðàí³ ïðàö³ / Þ. Ñ. Øåì øó ÷åí êî. – Ê.: Âèä-âî «Þðè-
äè÷ íà äóì êà», 2010. – 607 ñ.
ÏåðåïåëþêÀ.Ì.Ïðàâîçàñòîñóâàííÿâìåæàõîñíîâíèõòèï³âïðàâîðîçóì³ííÿ
Ó ñòàòò³ äîñë³äæó þòü ñÿ îñ íîâí³ àñ ïåê òè çà ëåæ íîñò³ ïðà âî çà ñ òî ñó âàí íÿ ÿê ñïå öèô³÷íî ãî âè äó þðè äè÷-
íî¿ ä³ÿëü íîñò³ â³ä îñ íîâ íèõ òèï³â ïðà âî ðî çóì³ííÿ, à ñà ìå ïî çè òèâ³ñòñüêî ãî, ïðè ðîä íî-ïðà âî âî ãî òà
ñîö³îëîã³÷íî ãî.
Êëþ÷îâ³ñëîâà: ïðà âî çà ñ òî ñó âàí íÿ, ïî çè òèâ³ñòñüêèé, ïðè ðîä íî-ïðà âî âèé òà ñîö³îëîã³÷íèé òè ïè ïðà âî-
ðî çóì³ííÿ.
ÏåðåïåëþêÀ.Ì.Ïðàâîçàñòîñóâàííÿâìåæàõîñíîâíèõòèï³âïðàâîðîçóì³ííÿ
249
ÏåðåïåëþêÀ.Ì.Ïðàâîïðèìåíåíèåâðàìêàõîñíîâíûõòèïîâïðàâîïîíèìàíèÿ
 ñòà òüå èñ ñëå äó þò ñÿ îñ íîâ íûå àñ ïåê òû çà âè ñè ìî ñ òè ïðà âî ïðè ìå íå íèÿ êàê ñïå öè ôè ÷å ñ êî ãî âè äà
þðè äè ÷å ñ êîé äå ÿ òåëü íî ñ òè îò îñ íîâ íûõ òè ïîâ ïðà âî ïî íè ìà íèÿ, à èìåí íî ïî çè òè âèñò ñêî ãî, åñ òå ñò âåí íî-
ïðà âî âî ãî è ñî öè î ëî ãè ÷å ñ êî ãî.
Êëþ÷åâûå ñëîâà: ïðà âî ïðè ìå íå íèå, ïî çè òè âèñò ñêèé, åñ òå ñò âåí íî-ïðà âî âîé è ñî öè î ëî ãè ÷å ñ êèé òè ïû
ïðà âî ïî íè ìà íèÿ.
PerepeljykA.Enforcementoflawwithinprimarytypesoflegalunderstanding
This article investigates the basic aspects of dependence of lawenforcement as a specific type of legal activ-
ity on primary types of legal unterstanding, such as positivist, natural-legal law and sociological.
Keywords: law enforcement, positivist, natural law and sociological types of law.
250
Êàòåãîð³ÿïðàâîðîçóì³ííÿ:òåîðåòèêî-ïðàâîâèéàñïåêò
ÊÀÒÅÃÎÐ²ß ÏÐÀÂÎÐÎÇÓ̲ÍÍß: ÒÅÎÐÅÒÈÊÎ-ÏÐÀÂÎÂÈÉ ÀÑÏÅÊÒ
ÏÐÀÂÎÇÀÑÒÎÑÓÂÀÍÍß Â ÌÅÆÀÕ ÎÑÍÎÂÍÈÕ ÒÈϲ ÏÐÀÂÎÐÎÇÓ̲ÍÍß
|