Теоретичні проблеми реалізації конституційно-правової відповідальності
У статті досліджуються теоретичні проблеми реалізації конституційно-правової відповідальності, зокрема, аналізується проблема визначення інстанції конституційно-правової відповідальності та вносяться пропозиції щодо удосконалення чинного конституційного законодавства....
Збережено в:
| Дата: | 2011 |
|---|---|
| Автор: | |
| Формат: | Стаття |
| Мова: | Ukrainian |
| Опубліковано: |
Інститут держави і права ім. В.М. Корецького НАН України
2011
|
| Назва видання: | Альманах права |
| Теми: | |
| Онлайн доступ: | http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/63337 |
| Теги: |
Додати тег
Немає тегів, Будьте першим, хто поставить тег для цього запису!
|
| Назва журналу: | Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine |
| Цитувати: | Теоретичні проблеми реалізації конституційно-правової відповідальності / Н.М. Батанова // Альманах права. — 2011. — Вип. 2. — С. 267-270. — Бібліогр.: 9 назв. — укр. |
Репозитарії
Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine| id |
irk-123456789-63337 |
|---|---|
| record_format |
dspace |
| spelling |
irk-123456789-633372014-06-01T03:02:44Z Теоретичні проблеми реалізації конституційно-правової відповідальності Батанова, Н.М. Реалізація права як загальнотеоретична проблема У статті досліджуються теоретичні проблеми реалізації конституційно-правової відповідальності, зокрема, аналізується проблема визначення інстанції конституційно-правової відповідальності та вносяться пропозиції щодо удосконалення чинного конституційного законодавства. В статье исследуются теоретические проблемы реализации конституционно-правовой ответственности, в частности, анализируется проблема опеределения инстанции конституционно-правовой ответственности и вносятся предложения относительно усовершенствования действующего конституционного законодательства. In the article are researched the theoretical problems of realization of the constitutional and legal responsibility. Analyzed the experience of the foreign countries the problems of the constitutional instance and legal responsibility, the proposals on improving constitutional legislation. 2011 Article Теоретичні проблеми реалізації конституційно-правової відповідальності / Н.М. Батанова // Альманах права. — 2011. — Вип. 2. — С. 267-270. — Бібліогр.: 9 назв. — укр. XXXX-0113 http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/63337 342.5 uk Альманах права Інститут держави і права ім. В.М. Корецького НАН України |
| institution |
Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine |
| collection |
DSpace DC |
| language |
Ukrainian |
| topic |
Реалізація права як загальнотеоретична проблема Реалізація права як загальнотеоретична проблема |
| spellingShingle |
Реалізація права як загальнотеоретична проблема Реалізація права як загальнотеоретична проблема Батанова, Н.М. Теоретичні проблеми реалізації конституційно-правової відповідальності Альманах права |
| description |
У статті досліджуються теоретичні проблеми реалізації конституційно-правової відповідальності, зокрема, аналізується проблема визначення інстанції конституційно-правової відповідальності та вносяться пропозиції щодо удосконалення чинного конституційного законодавства. |
| format |
Article |
| author |
Батанова, Н.М. |
| author_facet |
Батанова, Н.М. |
| author_sort |
Батанова, Н.М. |
| title |
Теоретичні проблеми реалізації конституційно-правової відповідальності |
| title_short |
Теоретичні проблеми реалізації конституційно-правової відповідальності |
| title_full |
Теоретичні проблеми реалізації конституційно-правової відповідальності |
| title_fullStr |
Теоретичні проблеми реалізації конституційно-правової відповідальності |
| title_full_unstemmed |
Теоретичні проблеми реалізації конституційно-правової відповідальності |
| title_sort |
теоретичні проблеми реалізації конституційно-правової відповідальності |
| publisher |
Інститут держави і права ім. В.М. Корецького НАН України |
| publishDate |
2011 |
| topic_facet |
Реалізація права як загальнотеоретична проблема |
| url |
http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/63337 |
| citation_txt |
Теоретичні проблеми реалізації конституційно-правової відповідальності / Н.М. Батанова // Альманах права. — 2011. — Вип. 2. — С. 267-270. — Бібліогр.: 9 назв. — укр. |
| series |
Альманах права |
| work_keys_str_mv |
AT batanovanm teoretičníproblemirealízacííkonstitucíjnopravovoívídpovídalʹností |
| first_indexed |
2025-07-05T14:08:08Z |
| last_indexed |
2025-07-05T14:08:08Z |
| _version_ |
1836816257553268736 |
| fulltext |
ÓÄÊ342.5
Íàòàë³ÿÌèêîëà¿âíàÁàòàíîâà,
íàóêîâèéñï³âðîá³òíèê²íñòèòóòóäåðæàâè³ïðàâà
³ì.Â.Ì.ÊîðåöüêîãîÍÀÍÓêðà¿íè,
êàíäèäàòþðèäè÷íèõíàóê
ÒÅÎÐÅÒÈ×ͲÏÐÎÁËÅÌÈÐÅÀ˲ÇÀÖ²¯ÊÎÍÑÒÈÒÓÖ²ÉÍÎ-ÏÐÀÂÎÂί
²ÄÏβÄÀËÜÍÎÑÒ²
Àê òó àëü íèì íà ïðÿ ìîì ñó ÷àñ íî¿ êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âî âî¿ íà óêè º äîñë³äæåí íÿ òå î ðå òè÷ íèõ
òà ïðàê òè÷ íèõ ïðî áëåì êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âî âî¿ â³äïîâ³äàëü íîñò³ â Óê ðà¿í³, îñê³ëüêè âî íà º
îäí³ºþ ç âàæ ëè âèõ òà åôåê òèâ íèõ ãà ðàíò³é îõî ðî íè Êîí ñòè òóö³¿ Óê ðà¿íè, ïðà âî ïî ðÿä êó, ïðàâ ³
ñâî áîä ëþ äè íè ³ ãðî ìà äÿ íè íà.
Íå çâà æà þ ÷è íà òå, ùî â Óê ðà¿í³ ïðî âå äåí³ òà ïðî âî äÿòü ñÿ òå î ðå òè÷í³ äîñë³äæåí íÿ êîí ñòè-
òóö³éíî-ïðà âî âî¿ â³äïîâ³äàëü íîñò³, à ÷èí íèì êîí ñòè òóö³éíèì çà êî íî äàâ ñò âîì âñòà íîâ ëþ þòü ñÿ ¿¿
îê ðåì³ ï³äñòà âè òà ïå ðåä áà ÷à þòü ñÿ ñïå öèô³÷í³ êîí ñòè òóö³éíî ïðà âîâ³ ñàíêö³¿, êîí ñòè òóö³éíî ïðà-
âî âà â³äïîâ³äàëüí³ñòü ÿê ñà ìîñò³éíèé âèä þðè äè÷ íî¿ â³äïîâ³äàëü íîñò³ äî öüî ãî ÷à ñó íå ëå ãàë³çî-
âà íà íà êîí ñòè òóö³éíî ìó ð³âí³. Äà íà îá ñòà âè íà íå ò³ëüêè íå ãà òèâ íî â³äî á ðà æàºòüñÿ ó ïðà âî çà ñ-
òî ñîâ÷³é ä³ÿëü íîñò³, àëå é çíà÷ íîþ ì³ðîþ ïå ðå øêî ä æຠïî äàëü øî ìó óäî ñ êî íà ëåí íþ çà êî íî äàâ-
÷î ãî ðå ãó ëþ âàí íÿ öüî ãî ïðà âî âî ãî ³íñòè òó òó òà óñ êëàä íþº éî ãî êîí öåï òó àëü íî-òå î ðå òè÷ íèé
ðîç âè òîê.
Ïðè êëà äîì êîí ñòè òóö³éíî ãî ðå ãó ëþ âàí íÿ êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âî âî¿ â³äïîâ³äàëü íîñò³ º ñò. 198
Êîí ñòè òóö³¿ Ðå ñ ïóáë³êè Ïîëü ùà 1997 ð., ÿêà ÷³òêî çàêð³ïëþº êî ëî ñóá’ºêò³â, ÿê³ «çà ïî ðó øåí íÿ
Êîí ñòè òóö³¿ àáî çà êî íó ó çâ’ÿç êó ³ç çàé ìà íîþ ïî ñà äîþ àáî â ñôåð³ âè êî íàí íÿ ñâî¿õ ñëóæ áî âèõ
îáîâ’ÿçê³â» íå ñóòü êîí ñòè òóö³éíó â³äïîâ³äàëüí³ñòü ïå ðåä Äåð æàâ íèì Òðè áó íà ëîì. Ââà æàºìî, ùî
â Óê ðà¿í³ ñë³ä âè êî ðè ñ òà òè öåé ïî çè òèâ íèé äîñâ³ä ³ çàêð³ïè òè êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âî âó
â³äïîâ³äàëüí³ñòü â Êîí ñòè òóö³¿ Óê ðà¿íè. Çî ê ðå ìà, ïðî ïî íóºìî øëÿ õîì âíå ñåí íÿ äî ïîâ íåíü äî ï.
22 ÷à ñ òè íè ïåð øî¿ ñò. 92 Êîí ñòè òóö³¿ Óê ðà¿íè, âè êëà ñ òè éî ãî ó òàê³é ðå äàêö³¿: «Âè êëþ÷ íî çà êî-
íà ìè Óê ðà¿íè âèç íà ÷à þòü ñÿ: ... çà ñà äè öèâ³ëüíî-ïðà âî âî¿ â³äïîâ³äàëü íîñò³; ä³ÿí íÿ, ÿê³ º çëî ÷è íà-
ìè, àäì³í³ñòðà òèâ íè ìè àáî äèñ öèïë³íàð íè ìè ïðà âî ïî ðó øåí íÿ ìè, êîí ñòè òóö³éíè ìè äåë³êòà ìè òà
â³äïîâ³äàëüí³ñòü çà íèõ». Íà ñòóï íèì åòà ïîì áó äå ïðèé íÿò òÿ çà êî íó ïðî êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âî âó
â³äïîâ³äàëüí³ñòü. Àä æå äëÿ åôåê òèâ íî¿ ðå àë³çàö³¿ êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âî âî¿ â³äïîâ³äàëü íîñò³ íîð-
ìè, ùî ¿¿ ðåã ëà ìåí òó þòü, ìà þòü áó òè âè êëà äåí³ â íîð ìà òèâ íî ìó àêò³, ÿêèé ì³ñòèòü ïî íÿò òÿ,
îç íà êè òî ãî ÷è ³íøî ãî êîí ñòè òóö³éíî ãî äåë³êòó, ïå ðåä áà ÷ຠêîí êðåòí³ êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âîâ³
ñàíêö³¿ çà ¿õ â÷è íåí íÿ, ìå õàí³çì ðå àë³çàö³¿ êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âî âî¿ â³äïîâ³äàëü íîñò³ òî ùî.
Íå îáõ³äíîþ óìî âîþ åôåê òèâ íî¿ ðå àë³çàö³¿ êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âî âî¿ â³äïîâ³äàëü íîñò³ º ÷³òêå
çàêð³ïëåí íÿ íà çà êî íî äàâ ÷î ìó ð³âí³ îç íàê òèõ ñóñï³ëüíî íå áåç ïå÷ íèõ ä³ÿíü, çà â÷è íåí íÿ ÿêèõ
âî íà ìî æå íà ñòà âà òè – þðè äè÷ íèõ ñêëàä³â êîí ñòè òóö³éíèõ äåë³êò³â. Îñîá ëèâ³ñòþ êîí ñòè-
òóö³éíèõ äåë³êò³â º òå, ùî â çà êî íî äàâñòâ³ â³äñóòí³é ÷³òêî ñôîð ìó ëü î âà íèé ñêëàä áà ãà òü îõ ïðà-
âî ïî ðó øåíü. ³äñóòí³ñòü ÷³òêèõ ï³äñòàâ ³ ïî ðÿä êó ïðè òÿã íåí íÿ äî êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âî âî¿
â³äïîâ³äàëü íîñò³ çà ëè øà þòü íàä òî âå ëè êå ïî ëå äëÿ âëàñ íî ãî ðîç ñó äó ñóá’ºêòà, ÿêèé çà ñòî ñî âóº
ì³ðè â³äïîâ³äàëü íîñò³, ñòâî ðþº ´ðóíò äëÿ çëî âæè âàíü, í³âå ëþº íàé âàæ ëèâ³øèé ïðèí öèï íåâ³äâî-
ðîò íîñò³ íà ñòàí íÿ þðè äè÷ íî¿ â³äïîâ³äàëü íîñò³.
Ñïå öèô³êîþ êîí ñòè òóö³éíî ãî äåë³êòó ÷à ñ òî íà çè âà þòü òå, ùî çà êî íî äà âåöü ëè øå â ñà ìî ìó
çà ãàëü íî ìó âè ãëÿä³ ôîð ìó ëþº îç íà êè éî ãî îá’ºêòèâ íî¿ ñòî ðî íè [1; 5, ñ. 56-57]. Òàê, Þ. ªðüî ìåí-
êî çà çíà ÷àº: «íàé ÷àñò³øå â êîí ñòè òóö³éí³é òà ³íøèõ íîð ìàõ äåð æàâ íî ãî ïðà âà ñêëà äè ïðà âî ïî-
ðó øåíü (òî÷í³øå – ¿õ îá’ºêòèâ íà ñòî ðî íà) ôîð ìó ëþ þòü ñÿ øëÿ õîì âêàç³âêè íà ¿õ ðî äîâ³ îç íà êè.
Áà ãà òî ìàí³òí³ñòü ïîë³òè÷ íî ãî æèò òÿ, ó ñôåð³ ÿêî¿ ä³þòü äåð æàâ íî-ïðà âîâ³ íîð ìè, ÷à ñîì íå äîç-
âî ëÿº çà çäà ëåã³äü âèç íà ÷è òè âóçüê³ ôîð ìàëüí³ êðè òåð³¿, ³ òîä³ çà êî íî äà âåöü îá ìå æóºòüñÿ çà ãàëü-
íîþ õà ðàê òå ðè ñ òè êîþ îá’ºêòèâ íî¿ ñòî ðî íè ïðî òè ïðàâ íèõ ä³ÿíü» [4, c. 156]. ijéñíî, «ïî âåä³íêî-
âèé õà ðàê òåð äå ÿ êèõ êîí ñòè òóö³éíèõ íîðì ïðè õî âà íèé, çà âó à ëü î âà íèé. Îäí³ ç íèõ âèç íà ÷à þòü
îñ íîâí³ ïà ðà ìå ò ðè ïî âåä³íêè êîí êðåò íî, ³íø³ – ìåíø êîí êðåò íî, òðåò³ – îð³ºíòó þòü, º é òàê³
267
ÐÅÀ˲ÇÀÖ²ßÏÐÀÂÀßÊÇÀÃÀËÜÍÎÒÅÎÐÅÒÈ×ÍÀÏÐÎÁËÅÌÀ
íîð ìè, ùî ðîá ëÿòü ëè øå íå ïðÿ ìèé âïëèâ íà ïî âåä³íêó» [8, ñ. 14-15]. Ó òà êèõ âè ïàä êàõ âñòà íîâ-
ëåí íÿ íà ÿâ íîñò³ ó ä³ÿíí³ îç íàê îá’ºêòèâ íî¿ ñòî ðî íè êîí ñòè òóö³éíî ãî äåë³êòó òà çà ñòî ñó âàí íÿ
êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âî âèõ ñàíêö³é ó êîæ íî ìó êîí êðåò íî ìó âè ïàä êó ìຠâèð³øó âà òè ³íñòàíö³ÿ êîí-
ñòè òóö³éíî-ïðà âî âî¿ â³äïîâ³äàëü íîñò³.
Ç ³íøî¿ ñòî ðî íè, íå ìîæ íà íå áà ÷è òè íå áåç ïå êè íå âèç íà ÷å íèõ ôîð ìó ëþ âàíü îá’ºêòèâ íî¿
ñòî ðî íè êîí ñòè òóö³éíî ãî äåë³êòó, àä æå öå ïðè çâî äèòü äî çíè æåí íÿ åôåê òèâ íîñò³ ³íñòè òó òó êîí-
ñòè òóö³éíî-ïðà âî âî¿ â³äïîâ³äàëü íîñò³ ÿê ãà ðàíò³¿ êîí ñòè òóö³éíî ãî ëà äó. Çâè ÷àé íî äó æå ñêëàä íî
çà êî íî äàâ ÷î çàêð³ïè òè êîí êðåòí³ ñêëà äè êîí ñòè òóö³éíèõ äåë³êò³â, ïðî òå, âñå æ òà êè öå íå îç íà-
÷àº, ùî äà òè «ïî âíèé ³ âè ÷åðï íèé ïå ðåë³ê êîí ñòè òóö³éíèõ ïðà âî ïî ðó øåíü» íå ìîæ ëè âî, ÿê ñòâåð-
ä æóº Ô. Ñê³ôñüêèé [9, ñ. 11].
Îò æå, äëÿ ïî äàëü øî ãî óäî ñ êî íà ëåí íÿ ³íñòè òó òó êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âî âî¿ â³äïîâ³äàëü íîñò³
íå îáõ³äíî çàêð³ïè òè ÷³òêèé ïå ðåë³ê ïðàâ òà îáîâ’ÿçê³â ïî ñà äî âèõ îñ³á îð ãàí³â äåð æàâ íî¿ âëà äè
òà îð ãàí³â ì³ñöå âî ãî ñà ìî âðÿ äó âàí íÿ òà âñòà íî âè òè êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âîâ³ ñàíêö³¿, ÿê³ áó äóòü
çà ñòî ñî âàí³ äî ïî ðóø íèê³â ó ðàç³ íå íà ëåæ íî ãî âè êî íàí íÿ íè ìè ñâî¿õ îáîâ’ÿçê³â àáî â ðàç³ çëî-
âæè âàí íÿ íè ìè ñâî¿ìè ïðà âà ìè. Íå îáõ³äíî òà êîæ âäî ñ êî íà ëè òè ìå õàí³çì ðå àë³çàö³¿ êîí ñòè-
òóö³éíî-ïðà âî âî¿ â³äïîâ³äàëü íîñò³.
Ïðî öå ñó àëü íèé ïî ðÿ äîê ïðè òÿã íåí íÿ äî êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âî âî¿ â³äïîâ³äàëü íîñò³ òà êîæ
â³äð³çíÿºòüñÿ ôðàã ìåí òàðí³ñòþ òà ðîçð³çíåí³ñòþ íîð ìà òèâ íî ãî îôîðì ëåí íÿ, âå ëè êîþ ê³ëüê³ñòþ
ïðî ãà ëèí. Òàê, íà ïðè êëàä, â³äñóòí³é ñòðîê äàâ íîñò³ ïðè òÿã íåí íÿ äî êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âî âî¿
â³äïîâ³äàëü íîñò³, â³äñóò íÿ ïðî öå äó ðà îñ êàð æåí íÿ çà ñòî ñó âàí íÿ çà õîä³â êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âî âî¿
â³äïîâ³äàëü íîñò³ òà ñêà ñó âàí íÿ íå ïðà âîì³ðíèõ ð³øåíü.
Îäí³ºþ ç ïðî áëåì ðå àë³çàö³¿ êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âî âî¿ â³äïîâ³äàëü íîñò³ º ïðî áëå ìà ³íñòàíö³¿
êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âî âî¿ â³äïîâ³äàëü íîñò³ (ñóá’ºêòà þðè ñ äèêö³¿). Õòîñü ïî âè íåí êîí ñòà òó âà òè
íà ñòàí íÿ êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âî âî¿ â³äïîâ³äàëü íîñò³ ùî äî â³äïîâ³äíî ãî ñóá’ºêòà.  ³íøî ìó âè ïàä êó
íå ìîæ ëè âî ïðè òÿã íó òè äî êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âî âî¿ â³äïîâ³äàëü íîñò³. ßê ùî ³íñòàíö³ÿ â³äïîâ³äàëü-
íîñò³ (ñóá’ºêò þðè ñ äèêö³¿) íå âñòà íîâ ëå íà – íå ìຠ³ ñà ìî¿ â³äïîâ³äàëü íîñò³. Ó çâ’ÿç êó ç öèì ïðè
çàêð³ïëåíí³ êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âî âî¿ â³äïîâ³äàëü íîñò³ ïî âèíí³ áó òè ÷³òêî çà çíà ÷åí³ íå ëè øå
ñóá’ºêò â³äïîâ³äàëü íîñò³, ï³äñòà âà, ñàíêö³¿, àëå é îáîâ’ÿç êî âî ³íñòàíö³ÿ [3, c. 2].
Êî ëî ñóá’ºêò³â, ÿê³ ìà þòü ïî âíî âà æåí íÿ ðîç ãëÿ äà òè ñïðà âè ïðî êîí ñòè òóö³éí³ äåë³êòè, òîá-
òî áó òè ³íñòàíö³ºþ êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âî âî¿ â³äïîâ³äàëü íîñò³ âå ëè êå. Íè ìè ìî æóòü áó òè: Ïðå çè-
äåíò Óê ðà¿íè; Âåð õîâ íà Ðà äà Óê ðà¿íè; ì³ñöåâ³ ðà äè, ñó äè; âè áîðö³; òå ðè òîð³àëü íà ãðî ìà äà;
̳í³ñòåð ñò âî þñ òèö³¿ Óê ðà¿íè; Öåí ò ðàëü íà âè áîð ÷à êîì³ñ³ÿ, òå ðè òîð³àëü íà, ä³ëüíè÷ íà âè áîð ÷à
êîì³ñ³¿; ñïåö³àëü íî óïîâ íî âà æå íèé öåí ò ðàëü íèé îð ãàí âè êî íàâ ÷î¿ âëà äè ç ïè òàíü ãðî ìà äÿí ñò âà
òà ï³äïî ðÿä êî âàí³ éî ìó îð ãà íè; ñïåö³àëü íî óïîâ íî âà æå íèé öåí ò ðàëü íèé îð ãàí âè êî íàâ ÷î¿ âëà äè
ó ñïðà âàõ ì³ãðàö³¿ òà ³í.
Îñîá ëèâ³ñòþ êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âî âî¿ â³äïîâ³äàëü íîñò³ º òå, ùî óí³êàëü íèì ñóá’ºêòîì ¿¿
çà ñòî ñó âàí íÿ º íà ðîä, ÿêèé ìຠïðè ðîä íå ïðà âî âè ñ òó ïà òè ïðî òè áóäü-ÿêèõ ôîðì óçóð ïàö³é âëà-
äè ³ íå êîí ñòè òóö³éíèõ ôîðì ïðè ìó ñó. Äëÿ çà áåç ïå ÷åí íÿ êîí ñòè òóö³éíî¿ çà êîí íîñò³, ÿê çà çíà-
÷àºòüñÿ â ë³òå ðà òóð³, âàæ ëè âî âè ÷åðï íî ïå ðå ðà õó âà òè âè ïàä êè ïðà âà íà ðî äó íà îï³ð íå çà êîíí³é
âëàä³ ç ìå òîþ, ùîá âè êëþ ÷è òè â³ëüíå òëó ìà ÷åí íÿ êîí ñòè òóö³éíî¿ íîð ìè, â³äïîâ³äíî äî ÿêî¿
íà ðîä º ºäè íèì äæå ðå ëîì âëà äè [2, c. 29].
Êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âî âà â³äïîâ³äàëüí³ñòü – öå, ïå ðå äóñ³ì, â³äïîâ³äàëüí³ñòü îð ãàí³â äåð æàâ íî¿
âëà äè, îð ãàí³â ì³ñöå âî ãî ñà ìî âðÿ äó âàí íÿ òà ¿õ ïî ñà äî âèõ îñ³á ïå ðåä íà ðî äîì çà íå íà ëåæ íó
ðå àë³çàö³þ òèõ âëàä íèõ ïî âíî âà æåíü, ÿê³ íà ðîä ÿê ºäè íå äæå ðå ëî âëà äè ¿ì ïå ðå äàâ, ðå àëü íà
ãà ðàíò³ÿ ïðî òè íàäì³ðíî¿ êîí öåí ò ðàö³¿ âëà äè òà çëî âæè âàí íÿ íåþ. Íàéá³ëüø ÷³òêî öå âè ðà-
æàºòüñÿ ó ñôåð³ ì³ñöå âî ãî ñà ìî âðÿ äó âàí íÿ. Çà êîí Óê ðà¿íè «Ïðî ì³ñöå âå ñà ìî âðÿ äó âàí íÿ â
Óê ðà¿í³» íå ëè øå çàêð³ïèâ ó ñò. 4 ñå ðåä îñ íîâ íèõ ïðèí öèï³â ì³ñöå âî ãî ñà ìî âðÿ äó âàí íÿ ïðèí öèï
ï³äçâ³òíîñò³ òà â³äïîâ³äàëü íîñò³ ïå ðåä òå ðè òîð³àëü íè ìè ãðî ìà äà ìè ¿õ îð ãàí³â òà ïî ñà äî âèõ îñ³á,
à é ïå ðåä áà ÷èâ ó ÷. 2 ñò. 75 ìîæ ëèâ³ñòü òå ðè òîð³àëü íî¿ ãðî ìà äè ÿê ïåð âèí íî ãî ñóá’ºêòà ì³ñöå âî-
ãî ñà ìî âðÿ äó âàí íÿ, îñ íîâ íî ãî íîñ³ÿ éî ãî ôóíêö³é ³ ïî âíî âà æåíü ó áóäü-ÿêèé ÷àñ äî ñò ðî êî âî
ïðè ïè íè òè ïî âíî âà æåí íÿ îð ãàí³â òà ïî ñà äî âèõ îñ³á ì³ñöå âî ãî ñà ìî âðÿ äó âàí íÿ, ÿê ùî âî íè ïî ðó-
øó þòü Êîí ñòè òóö³þ àáî çà êî íè Óê ðà¿íè, îá ìå æó þòü ïðà âà ³ ñâî áî äè ãðî ìà äÿí, íå çà áåç ïå ÷ó þòü
çä³éñíåí íÿ íà äà íèõ ¿ì çà êî íîì ïî âíî âà æåíü. Òàê, â³äïîâ³äíî äî ÷. 3 ñò. 78 Çà êî íó íå ìåíø ÿê
îä íà äå ñÿ òà ÷à ñ òè íà ãðî ìà äÿí, ùî ïðî æè âà þòü íà â³äïîâ³äí³é òå ðè òî𳿠³ ìà þòü ïðà âî ãî ëî ñó
ìî æóòü ïî ðó øè òè ïè òàí íÿ ïðî äî ñò ðî êî âå ïðè ïè íåí íÿ ïî âíî âà æåíü ñ³ëüñüêî¿, ñå ëèù íî¿, ì³ñüêî¿,
ðàé îí íî¿ â ì³ñò³ ðà äè çà ð³øåí íÿì ì³ñöå âî ãî ðå ôå ðåí äó ìó. Òà êîæ íà âè ìî ãó íå ìåíø ÿê îäí³º¿
äå ñÿ òî¿ ÷à ñ òè íè ãðî ìà äÿí, ùî ïðî æè âà þòü íà â³äïîâ³äí³é òå ðè òî𳿠³ ìà þòü ïðà âî ãî ëî ñó ñ³ëüñüêà,
ñå ëèù íà, ì³ñüêà ðà äà ïî âèí íà ïðèé íÿ òè ð³øåí íÿ ïðî ïðî âå äåí íÿ ì³ñöå âî ãî ðå ôå ðåí äó ìó ùî äî
268
Ðåàë³çàö³ÿïðàâàÿêçàãàëüíîòåîðåòè÷íàïðîáëåìà
äî ñò ðî êî âî ãî ïðè ïè íåí íÿ ïî âíî âà æåíü ñ³ëüñüêî ãî, ñå ëèù íî ãî, ì³ñüêî ãî ãî ëî âè (÷. 4 ñò. 79 Çà êî-
íó). ³äïîâ³äíî äî ÷. 2 ñò. 80 Çà êî íó çà ãàëüí³ çáî ðè ãðî ìà äÿí, ùî óò âî ðè ëè â³äïîâ³äíèé îð ãàí
ñà ìî îð ãàí³çàö³¿ íà ñå ëåí íÿ ìî æóòü ïðèé íÿ òè ð³øåí íÿ ïðî äî ñò ðî êî âå ïðè ïè íåí íÿ éî ãî ïî âíî âà-
æåíü. Òà êîæ âè áîðö³ ìî æóòü â³äêëè êà òè äå ïó òà òà ì³ñöå âî¿ ðà äè ó ïå ðåä áà ÷å íèõ çà êî íîì âè ïàä-
êàõ.
Äîñâ³ä çà ðóá³æíèõ êðà¿í ïå ðå êî íóº â òî ìó, ùî äëÿ åôåê òèâ íî¿ ðå àë³çàö³¿ êîí ñòè òóö³éíî-ïðà-
âî âî¿ â³äïîâ³äàëü íîñò³ íå îáõ³äíà àê òèâ íà ó÷àñòü â ïðî öåñ³ ïðè òÿã íåí íÿ äî íå¿ Êîí ñòè òóö³éíî ãî
Ñó äó àáî æ ñòâî ðåí íÿ ñïåö³àëü íî ãî îð ãà íó, ïðà âî ìî÷ íî ãî ïðè òÿ ãà òè äî êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âî âî¿
â³äïîâ³äàëü íîñò³ îð ãà íè äåð æàâ íî¿ âëà äè òà ¿õ ïî ñà äîâ³ îñî áè çà â÷è íåí³ íè ìè êîí ñòè òóö³éí³
äåë³êòè (íà ïðè êëàä, Äåð æàâ íèé Òðè áó íàë â Ïîëüù³). Ç öüî ãî ïðè âî äó ñë³ä ïî ãî äè òèñü ç Ë. Êðè-
âåí êî, ùî ñòâî ðåí íÿ ö³ë³ñíî ãî, çà âåð øå íî ãî ìå õàí³çìó êîí ñòè òóö³éíî¿ â³äïîâ³äàëü íîñò³ ïî òðå áóº
êîí ñòè òó þ âàí íÿ òà îð ãàí³çàö³¿ ñïåö³àëü íî ãî ñó äî âî ãî îð ãà íó, ÿêèé áè âèð³øó âàâ ñïðà âè ùî äî
ïî ðó øåí íÿ êîí ñòè òóö³¿ òà ³íøèõ àêò³â êîí ñòè òóö³éíî ãî ïðà âà ñóá’ºêòà ìè êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âî-
âèõ â³äíî ñèí. Òà êèì îð ãà íîì, íà ¿¿ äóì êó, ìî æå áó òè Äåð æàâ íèé Ñóä Óê ðà¿íè [7, c. 74].
Ö³êà âî, ùî íà ðîä íèì äå ïó òà òîì Óê ðà¿íè Â. ѳâêî âè ÷åì áó ëî âíå ñå íî íà ðîç ãëÿä Âåð õîâ íî¿
Ðà äè Óê ðà¿íè ïðî åêò Çà êî íó Óê ðà¿íè «Ïðî Äåð æàâ íèé òðè áó íàë Óê ðà¿íè» ¹ 3361 â³ä 10 êâ³òíÿ
2003 ð. Ó ñò. 1 çà êî íî ïðî åê òó âèç íà ÷àâ ñÿ ñòà òóñ Äåð æàâ íî ãî òðè áó íà ëó Óê ðà¿íè ÿê ñïåö³àëü íî-
ãî îð ãà íó ñó äî âî¿ âëà äè, ÿêèé çä³éñíþº þðè ñ äèêö³þ ó ñôåð³ êîí ñòè òóö³éíî¿ òà êðèì³íà ëü íî¿
â³äïîâ³äàëü íîñò³ â³äïîâ³äíèõ ñóá’ºêò³â, âèç íà ÷å íèõ Êîí ñòè òóö³ºþ Óê ðà¿íè òà öèì Çà êî íîì. Ó ñò.
2 âèç íà ÷à ëî ñÿ êî ëî ñóá’ºêò³â, ÿê³ çà âèí íå ïî ðó øåí íÿ îáîâ’ÿç êó ä³ÿòè ëè øå íà ï³äñòàâ³, â ìå æàõ
ïî âíî âà æåíü òà ó ñïîñ³á, ùî ïå ðåä áà ÷åí³ Êîí ñòè òóö³ºþ òà çà êî íà ìè Óê ðà¿íè (êîí ñòè òóö³éíèé
äåë³êò àáî çëî ÷èí), íå ñóòü êîí ñòè òóö³éíó òà/àáî êðèì³íà ëü íó â³äïîâ³äàëüí³ñòü ïå ðåä Äåð æàâ íèì
òðè áó íà ëîì Óê ðà¿íè: 1) Ïðå çè äåíò Óê ðà¿íè; 2) Ãî ëî âà Âåð õîâ íî¿ Ðà äè Óê ðà¿íè, íà ðîäí³ äå ïó òà-
òè Óê ðà¿íè, Ãî ëî âà òà ³íø³ ÷ëå íè Ðà õóí êî âî¿ ïà ëà òè Óê ðà¿íè; 3) Ïðåì’ºð-ì³í³ñòð Óê ðà¿íè, ÷ëå íè
Êàá³íå òó ̳í³ñòð³â Óê ðà¿íè, Ãî ëî âà Íàö³îíàëü íî ãî áàí êó Óê ðà¿íè, ÷ëå íè Íàö³îíàëü íî¿ ðà äè
Óê ðà¿íè ç ïè òàíü òå ëå áà ÷åí íÿ ³ ðàä³îìîâ ëåí íÿ, Ãî ëî âà Àí òè ìî íî ïîëü íî ãî êîì³òå òó Óê ðà¿íè,
Ãî ëî âà Ôîí äó äåð æàâ íî ãî ìàé íà Óê ðà¿íè, Ãî ëî âà äåð æàâ íî ãî êîì³òå òó òå ëå áà ÷åí íÿ ³ ðàä³îìîâ-
ëåí íÿ Óê ðà¿íè, Ãå íå ðàëü íèé ïðî êó ðîð Óê ðà¿íè; 4) êåð³âíè êè öåí ò ðàëü íèõ îð ãàí³â âè êî íàâ ÷î¿
âëà äè, ÿê³ â³äïîâ³äíî äî Êîí ñòè òóö³¿ Óê ðà¿íè ïðè çíà ÷à þòü ñÿ Ïðå çè äåí òîì Óê ðà¿íè, ãî ëî âè
îá ëàñ íèõ äåð æàâ íèõ àäì³í³ñòðàö³é òà Êè¿âñüêî¿ ³ Ñå âà ñ òî ïîëüñü êî¿ ì³ñüêèõ äåð æàâ íèõ
àäì³í³ñòðàö³é.
Çà ä³ÿí íÿ, ÿêå º êîí ñòè òóö³éíèì äåë³êòîì, Äåð æàâ íèé òðè áó íàë Óê ðà¿íè ìî æå ïðè çíà ÷è òè
ñòÿã íåí íÿ ó âè ãëÿä³ óñó íåí íÿ ç ïî ñòà (óñó íåí íÿ ç ïî ñà äè, äî ñò ðî êî âî ãî ïðè ïè íåí íÿ ïî âíî âà-
æåíü) ç ïîç áàâ ëåí íÿì ïðà âà ó ìàé áóò íü î ìó áó òè îá ðà íèì (ïðè çíà ÷å íèì) íà ö³ ïî ñòè (ïî ñà äè,
îá ðà íèì íà ðîä íèì äå ïó òà òîì Óê ðà¿íè) íà ñòðîê â³ä äâîõ äî äå ñÿ òè ðîê³â. ßê äî äàò êî âå äî çà çíà-
÷å íèõ îñ³á ìî æå áó òè ïðè çíà ÷å íî ñòÿã íåí íÿ ó âè ãëÿä³ ïîç áàâ ëåí íÿ äåð æàâ íèõ íà ãî ðîä ³ ïî ÷åñ-
íèõ çâàíü Óê ðà¿íè (÷. 2-3 ñò. 49).
Í. Êî ëî ñî âà ïðî ïî íóº ðîç ìå æó âà òè ïðî öåñ ïðè òÿã íåí íÿ ñóá’ºêò³â ïðà âîâ³äíî ñèí äî êîí ñòè-
òóö³éíî¿ â³äïîâ³äàëü íîñò³ íà äâà åòà ïè, â êîæ íî ìó ç ÿêèõ ä³ÿâ áè ñà ìîñò³éíèé îð ãàí, ÿêèé ïðèé-
ìàâ ð³øåí íÿ. Îäèí ç íèõ íà ïåð øî ìó åòàï³ âèç íà ÷ຠíà ÿâí³ñòü àáî â³äñóòí³ñòü â ä³ÿõ (áåçä³ÿëü-
íîñò³) ñóá’ºêòà ïðà âà ñêëà äó êîí ñòè òóö³éíî ãî äåë³êòó, ³íøèé – âèð³øóº ïè òàí íÿ ïðî çà ñòî ñó âàí-
íÿ äî íüî ãî êîí êðåò íî ãî çà õî äó êîí ñòè òóö³éíî¿ â³äïîâ³äàëü íîñò³.  öüî ìó êîí òåêñò³ îá´ðóí òî-
âóºòüñÿ ïðî ïî çèö³ÿ ïðî ìîæ ëèâ³ñòü çà ñíó âàí íÿ ñïåö³àëü íî ãî äåð æàâ íî ãî îð ãà íó, ÿêèé áè áðàâ
ó÷àñòü ó ïðî öåñ³ ïðè òÿã íåí íÿ îð ãàí³â äåð æàâ íî¿ âëà äè, ïî ñà äî âèõ îñ³á äî êîí ñòè òóö³éíî¿
â³äïîâ³äàëü íîñò³ [6, ñ. 16].
Îò æå, ÷èí íå êîí ñòè òóö³éíå çà êî íî äàâ ñò âî Óê ðà¿íè ïî òðå áóº ñóòòºâî ãî ðå ôîð ìó âàí íÿ â
íà ïðÿì êó ÷³òêî¿ ðåã ëà ìåí òàö³¿ þðè äè÷ íèõ ñêëàä³â êîí ñòè òóö³éíèõ äåë³êò³â, êîí ñòè òóö³éíî-ïðà-
âî âèõ ñàíêö³é, ìå õàí³çìó ðå àë³çàö³¿ êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âî âî¿ â³äïîâ³äàëü íîñò³ òî ùî.
Ñïèñîêë³òåðàòóðè:
1. ÀâäååíêîâàÌ. Êîí ñòè òó öè îí íî-ïðà âî âàÿ îò âåò ñò âåí íîñòü â Ðîñ ñèè / Ì. Àâ äå åí êî âà, Þ. Äìè ò ðè åâ
[Åëå ê òðîí íèé ðå ñóðñ]. – Ðå æèì äî ñòó ïó: http: // www.ydmitriev.ru/txt/0007.htm.
2. ÁîáðîâàÍ.À. Êîí ñòè òó öè îí íàÿ îò âåò ñò âåí íîñòü êàê ýëå ìåíò êîí ñòè òó öè îí íî ãî ñòðîÿ / Í. À. Áî á-
ðî âà // Çà êîí è ïðà âî. – 2003. – ¹ 9. – Ñ. 25-30.
3. ÂèíîãðàäîâÂ.À.Ïðî áëå ìû îõ ðà íû (çà ùè òû) Êîí ñòè òó öèè Ðîñ ñèé ñêîé Ôå äå ðà öèè è êîí ñòè òó öè-
îí íî-ïðà âî âàÿ îò âåò ñò âåí íîñòü / Â. À. Âè íî ãðà äîâ // Êîí ñòè òó öè îí íîå è ìó íè öè ïàëü íîå ïðà âî. – 2003.
– ¹ 1. – Ñ. 2-4.
4. ÅðåìåíêîÞ.Ï. Ñî âåò ñêàÿ Êîí ñòè òó öèÿ è çà êîí íîñòü / Þ. Ï. Åðå ìåí êî. – Ñà ðà òîâ: Èçä-âî Ñà ðà-
ÁàòàíîâàÍ.Ì.Òåîðåòè÷í³ïðîáëåìèðåàë³çàö³¿êîíñòèòóö³éíî-ïðàâîâî¿â³äïîâ³äàëüíîñò³
269
òîâ ñêî ãî óí-òà, 1982. – 160 ñ.
5. ÇðàæåâñêàÿÒ.Ä. Îò âåò ñò âåí íîñòü ïî ñî âåò ñêî ìó ãî ñó äàð ñò âåí íî ìó ïðà âó / Ò. Ä. Çðà æåâ ñêàÿ. –
Âî ðî íåæ: Èçä-âî Âî ðî íåæñê. óí-òà, 1980. – 155 ñ.
6. ÊîëîñîâàÍ.Ì. Òå î ðèÿ êîí ñòè òó öè îí íîé îò âåò ñò âåí íî ñ òè: ïðè ðî äà, îñî áåí íî ñ òè, ñòðóê òó ðà: àâ òî-
ðåô. äèñ. ... ä-ðà þðèä. íà óê / Í. Ì. Êî ëî ñî âà. – Ì., 2006. – 44 ñ.
7. ÊðèâåíêîË.Ò. Âåð õîâ íà Ðà äà Óê ðà¿íè / Ë. Ò. Êðè âåí êî // Îð ãà íè äåð æàâ íî¿ âëà äè Óê ðà¿íè: [ìî íî-
ãðàô³ÿ] / [çà ðåä. Â. Ô. Ïî ãîð³ëêà]. – Ê.: ²í-ò äåð æà âè ³ ïðà âà ³ì. Â. Ì. Êî ðåöü êî ãî ÍÀÍ Óê ðà¿íè, 2002. –
Ñ. 30-144.
8. Ëó÷èíÂ.Î. Êîí ñòè òó öè îí íûå íîð ìû è ïðà âî îò íî øå íèÿ: [ó÷åá íîå ïî ñî áèå] / Î. Â. Ëó ÷èí. – Ì.:
Çà êîí è ïðà âî, 1997. – 157 ñ.
9. Ñêèôñêèé Ô. Ñ. Îò âåò ñò âåí íîñòü çà êîí ñòè òó öè îí íûå ïðà âî íà ðó øå íèÿ / Ô. Ñ. Ñêèô ñêèé. –
Òþ ìåíü: Òþì. þðèä. èí-ò, 1998. – 15 ñ.
ÁàòàíîâàÍ.Ì.Òåîðåòè÷í³ïðîáëåìèðåàë³çàö³¿êîíñòèòóö³éíî-ïðàâîâî¿â³äïîâ³äàëüíîñò³
Ó ñòàòò³ äîñë³äæó þòü ñÿ òå î ðå òè÷í³ ïðî áëå ìè ðå àë³çàö³¿ êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âî âî¿ â³äïîâ³äàëü íîñò³, çî ê-
ðå ìà, àíàë³çóºòüñÿ ïðî áëå ìà âèç íà ÷åí íÿ ³íñòàíö³¿ êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âî âî¿ â³äïîâ³äàëü íîñò³ òà âíî ñÿòü ñÿ
ïðî ïî çèö³¿ ùî äî óäî ñ êî íà ëåí íÿ ÷èí íî ãî êîí ñòè òóö³éíî ãî çà êî íî äàâ ñò âà.
Êëþ÷îâ³ñëîâà: êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âî âà â³äïîâ³äàëüí³ñòü, ³íñòàíö³ÿ êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âî âî¿ â³äïîâ³äàëü-
íîñò³, êîí ñòè òóö³éíèé äåë³êò, êîí ñòè òóö³éíî-ïðà âîâ³ ñàíêö³¿.
ÁàòàíîâàÍ.Ì.Òåîðåòè÷åñêèåïðîáëåìûðåàëèçàöèèêîíñòèòóöèîííî-ïðàâîâîéîòâåòñòâåííîñòè
 ñòà òüå èñ ñëå äó þò ñÿ òå î ðå òè ÷å ñ êèå ïðî áëå ìû ðå à ëè çà öèè êîí ñòè òó öè îí íî-ïðà âî âîé îò âåò ñò âåí íî ñ-
òè, â ÷à ñò íî ñ òè, àíà ëè çè ðó åò ñÿ ïðî áëå ìà îïå ðå äå ëå íèÿ èí ñòàí öèè êîí ñòè òó öè îí íî-ïðà âî âîé îò âåò ñò âåí íî-
ñ òè è âíî ñÿò ñÿ ïðåä ëî æå íèÿ îò íî ñè òåëü íî óñî âåð øåí ñò âî âà íèÿ äåé ñò âó þ ùå ãî êîí ñòè òó öè îí íî ãî çà êî íî-
äà òåëü ñò âà.
Êëþ÷åâûå ñëîâà: êîí ñòè òó öè îí íî-ïðà âî âàÿ îò âåò ñò âåí íîñòü, èí ñòàí öèÿ êîí ñòè òó öè îí íî-ïðà âî âîé
îò âåò ñò âåí íî ñ òè, êîí ñòè òó öè îí íûé äå ëèêò, êîí ñòè òó öè îí íî-ïðà âî âûå ñàíê öèè.
BatanovaN.TheoreticalproblemsofconstitutionalandLegalLiability
In the article are researched the theoretical problems of realization of the constitutional and legal respon-
sibility. Analyzed the experience of the foreign countries the problems of the constitutional instance and legal
responsibility, the proposals on improving constitutional legislation.
Keywords: constitutional and legal responsibility, instance of the constitutional and legal responsibility,
constitutional delict, constitutional sanctions.
270
Ðåàë³çàö³ÿïðàâàÿêçàãàëüíîòåîðåòè÷íàïðîáëåìà
ÊÀÒÅÃÎÐ²ß ÏÐÀÂÎÐÎÇÓ̲ÍÍß: ÒÅÎÐÅÒÈÊÎ-ÏÐÀÂÎÂÈÉ ÀÑÏÅÊÒ
ÒÅÎÐÅÒÈ×Ͳ ÏÐÎÁËÅÌÈ ÐÅÀ˲ÇÀÖ²¯ ÊÎÍÑÒÈÒÓÖ²ÉÍÎ-ÏÐÀÂÎÂί ²ÄÏβÄÀËÜÍÎÑÒ²
ÐÅÀ˲ÇÀÖ²ß ÏÐÀÂÀ ßÊ ÇÀÃÀËÜÍÎÒÅÎÐÅÒÈ×ÍÀ ÏÐÎÁËÅÌÀ
|