Український антибільшовицький рух на Кіровоградщині 1918—1940-і рр.
У статті проаналізовано розвиток українського антикомуністичного повстанського руху на території сучасної Кіровоградщини протягом 1918—1940-х рр.
Збережено в:
Дата: | 2013 |
---|---|
Автор: | |
Формат: | Стаття |
Мова: | Ukrainian |
Опубліковано: |
Інститут українознавства ім. І. Крип'якевича НАН України
2013
|
Назва видання: | Український визвольний рух |
Теми: | |
Онлайн доступ: | http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/66749 |
Теги: |
Додати тег
Немає тегів, Будьте першим, хто поставить тег для цього запису!
|
Назва журналу: | Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine |
Цитувати: | Український антибільшовицький рух на Кіровоградщині 1918—1940-і рр. / Ю. Митрофанеко // Український визвольний рух: наук. зб. — Львів, 2013. — Збірник 18. — С. 84-96. — Бібліогр.: 46 назв. — укр. |
Репозитарії
Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraineid |
irk-123456789-66749 |
---|---|
record_format |
dspace |
spelling |
irk-123456789-667492014-07-22T03:01:30Z Український антибільшовицький рух на Кіровоградщині 1918—1940-і рр. Митрофанеко, Ю. Визвольні змагання 1917—1939 рр. У статті проаналізовано розвиток українського антикомуністичного повстанського руху на території сучасної Кіровоградщини протягом 1918—1940-х рр. The article analyzes the development of Ukrainian anti-communist insurgent movement on the territory of modern Kirovograd region in 1918–1940s. 2013 Article Український антибільшовицький рух на Кіровоградщині 1918—1940-і рр. / Ю. Митрофанеко // Український визвольний рух: наук. зб. — Львів, 2013. — Збірник 18. — С. 84-96. — Бібліогр.: 46 назв. — укр. XXXX-0120 http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/66749 uk Український визвольний рух Інститут українознавства ім. І. Крип'якевича НАН України |
institution |
Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine |
collection |
DSpace DC |
language |
Ukrainian |
topic |
Визвольні змагання 1917—1939 рр. Визвольні змагання 1917—1939 рр. |
spellingShingle |
Визвольні змагання 1917—1939 рр. Визвольні змагання 1917—1939 рр. Митрофанеко, Ю. Український антибільшовицький рух на Кіровоградщині 1918—1940-і рр. Український визвольний рух |
description |
У статті проаналізовано розвиток українського антикомуністичного повстанського руху на території сучасної Кіровоградщини протягом 1918—1940-х рр. |
format |
Article |
author |
Митрофанеко, Ю. |
author_facet |
Митрофанеко, Ю. |
author_sort |
Митрофанеко, Ю. |
title |
Український антибільшовицький рух на Кіровоградщині 1918—1940-і рр. |
title_short |
Український антибільшовицький рух на Кіровоградщині 1918—1940-і рр. |
title_full |
Український антибільшовицький рух на Кіровоградщині 1918—1940-і рр. |
title_fullStr |
Український антибільшовицький рух на Кіровоградщині 1918—1940-і рр. |
title_full_unstemmed |
Український антибільшовицький рух на Кіровоградщині 1918—1940-і рр. |
title_sort |
український антибільшовицький рух на кіровоградщині 1918—1940-і рр. |
publisher |
Інститут українознавства ім. І. Крип'якевича НАН України |
publishDate |
2013 |
topic_facet |
Визвольні змагання 1917—1939 рр. |
url |
http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/66749 |
citation_txt |
Український антибільшовицький рух на Кіровоградщині 1918—1940-і рр. / Ю. Митрофанеко // Український визвольний рух: наук. зб. — Львів, 2013. — Збірник 18. — С. 84-96. — Бібліогр.: 46 назв. — укр. |
series |
Український визвольний рух |
work_keys_str_mv |
AT mitrofanekoû ukraínsʹkijantibílʹšovicʹkijruhnakírovogradŝiní19181940írr |
first_indexed |
2025-07-05T16:54:32Z |
last_indexed |
2025-07-05T16:54:32Z |
_version_ |
1836826727302561792 |
fulltext |
84
Юрій Митрофаненко
Кандидат історичних наук, старший
викладач Кіровоградського
обласного інституту післядипломної
педагогічної освіти імені Василя
Сухомлинського
У статті проаналізовано розвиток українського антикомуніс-
тичного повстанського руху на території сучасної Кіро воград-
щини протягом 1918—1940-х рр.
Ключові слова: повстанство, отаманщина, селянські рухи,
махновщина, григор’євщина, Вільне козацтво, ОУН.
Yuriy Mytrofanenko
Ukrainian anti-bolshevic movement in Kirovograd region (1918—
1940s)
The article analyzes the development of Ukrainian anti-communist
insurgent movement on the territory of modern Kirovograd region
in 1918–1940s.
Key words: insurgency, atamanship, peasant movements, makh-
novshchina, hryhor'ievshchyna, Free Cossacks, the OUN.
85
№ 18Юрій Митрофаненко Український антибільшовицький рух на Кіровоградщині...
УКРАЇНСЬКИЙ АНТИБІЛЬШОВИЦЬКИЙ РУХ
НА КІРОВОГРАДЩИНІ (1918—1940-і рр.)
g ч=“3 C!%г%л%ше…… …еƒ=ле›…%“2S r*!=_…, S“2%!S 3*!=_…-
“ь*%г% ",ƒ"%ль…%г% !3.3 3 uu “2. ",*л,*=л= ƒ=цS*="ле…… …е л,ше
C!%-е“SL…,. д%“лSд…,*S", = L *!=Gƒ…="цS" 2= ш,!%*е *%л% г!%м=д-
“ь*%“2S. m=“лSд*%м ць%г% “2=л= C% "= ч,“ле……,. …=3*%",. C!=ць,
C3KлS*=цSL д%*3ме…2S", " *,., %д…=*, …е д%“2=2…ь% K=г=2% 3"=г,
C!,“" че…% !%ƒ",2*3 3*!=_…“ь*%г% …=цS%…=ль…%г% !3.3 …= “.Sд…,.
2е!е…=. r*!=_…,. b ць%м3 *%…2е*“2S "=›л,"%г% ƒ…=че…… C!, =…=-
лSƒS %“%Kл,"%“2еL 3*!=_…“ь*%г% =…2,KSльш%",ць*%г% !3.3 " uu “2.
…=K3"=G !егS%…=ль…,L CSд.Sд, *,L д%ƒ"%л G !е*%…“2!3ю"=2, C%дS_
3 ме›=. Cе"…%г% !=L%…3, ƒдSL“…,2, C%!S"… ль…,L =…=лSƒ C!%це“S"
3 ƒ=г=ль…%3*!=_…“ь*%м3 ",мS!S.
`…2,KSльш%",ць*,L ƒK!%L…,L !3. nC%!3 …= m=дд…SC! …“ь*SL
r*!=_…S 3 1918#1930-. !!. K3" Cе!ш%ю “*л=д%"%ю 3*!=_…“ь*%_ ",-
ƒ"%ль…%_ K%!%2ьK, 3 uu “2. `*цS_ “C!%2,"3 *%м3…S“2,ч…SL "л=дS …е
%м,…3л, ƒемлS “3ч=“…%_ jS!%"%г!=д?,…, (Jл,“="е2ч,…, 3 1918#
1924, gS…%"’G"?,…, " 1924#1939 !!.) S " !Sƒ…,. -%!м=. 2!,"=л,
д% 1944 !. "*люч…%.
o!%Kлем=2,*= C%"“2=…“ь*%_ K%!%2ьK, …= 2е!е…=. jS!%"%г!=д-
?,…, G д%"%лS C%C3л !…%ю “е!ед *!=Gƒ…="цS", =ле "Sд“32…S 3ƒ=-
г=ль…юючS C!=цS, *S “2%“3ю2ь“ …=цS%…=ль…%г% C%"“2=…“ь*%г%
!3.3 …= 2е!,2%!S_ “3ч=“…%_ jS!%"%г!=д“ь*%_ %Kл=“2S. m=LKSльш=
*Sль*S“2ь C3KлS*=цSL “2%“3G2ь“ д%K, ",ƒ"%ль…,. ƒм=г=…ь 1917#
1920-. !!. oе!ш,м C%"“2=…“ь*3 K%!%2ьK3 " це…2!=ль…SL r*!=_…S
%C,“=" ~!SL c%!лS“-c%!“ь*,L1.
gKS!*= “C%г=дS" KSльш%",*S", *S "“2=…%"лю"=л, *%м3…S“2,ч…3
"л=д3 …= Jл,“="е2ч,…S, ",д=…= " 1927 !., …еƒ"=›=юч, …= “"%ю
2е…де…цSL…S“2ь 2= C=!2SL…,L CSд.Sд, мS“2,л= ƒг=д*, C!% C%"“2=…-
“ь*S !3., !Sƒ…,. …=C! м*S", ?% д%ƒ"%л G !е*%…“2!3ю"=2, C%дS_,
C%"’ ƒ=…S ƒ 3*!=_…“ь*,м C%"“2=…“2"%м2.
1 Горліс-Горський Ю. Холодний Яр. — Дрогобич: ВФ Відродження, 2006. — 432 с.
2 Годы борьбы. Сборник материалов по истории революционного движения на
Зиновьевщине. — Зиновьевск: Окружная Октябрьская комиссия, 1927. — 196 с.
[Электронный ресурс]. — Режим доступа: http://militera.lib.ru/h/kampfjaren/
index.html
86
ВИЗВОЛЬНІ ЗМАГАННЯ 1917—1939 рр.
o!%це“, =…2,KSльш%",ць*%_ K%!%2ьK, …= ƒемл . “3ч=“…%_ jS-
!%"%г!=д?,…, 1917#1920-. !!. ч=“2*%"% !%ƒгл …32% " C!=ц .
“3ч=“…,. S“2%!,*S". g%*!ем=, l,.=Lл% j%"=льч3* C!%=…=лSƒ3"="
м=“ш2=K, C%"“2=…“ь*%-C=!2,ƒ=…“ь*%_ K%!%2ьK, …= 2е!е…=. *!=ю 3
1919 !. S д%"S", ?% …=LKSльш3 CSд2!,м*3 м=л= “=ме …=цS%…=ль…=
2ечS 3. b%л%д,м,! k%K%д=G" д%“лSд," !%ƒ",2%* "Sль…%*%ƒ=ць*%г%
!3.3 …= 2е!е…=. *!=ю, "Sдƒ…=ч,"ш, !%ль %!г=…Sƒ=цS_ bSль…%г% *%-
ƒ=ц2"= “. cл%д%“, 3 K%!%2ьKS ƒ KSльш%",ƒм%м4. p%м=… j%"=ль %.=-
!=*2е!,ƒ3"=" дS ль…S“2ь %2=м=…“ь*,. -%!м3"=…ь …= ƒемл . “3ч=“-
…%_ jS!%"%г!=д?,…,, ƒ"е!…3" 3"=г3 …= -=*2, C%23›…%г% %C%!3
KSльш%",ƒм3 " Cе!S%д 1921#1922 !!.5.
j!Sм 2%г%, C!%Kлем=2,*= C%"“2=…“2"= !%ƒгл д=л=“ CSд ч=“
*!=Gƒ…="ч%_ *%…-е!е…цS_ &g= "%лю S д%лю r*!=_…,[ (m=ш *!=L 3
1917#1920-. !!.), *= "SдK3л=“ " jS!%"%г!=дS " 2001 !. g%*!е-
м=, tедS! xеCель6 "Sд…=Lш%" " %Kл=“…%м3 =!.S"S qar “C!="3,
*= “2%“3"=л=“ дS ль…%“2S ƒ=г%…3 o,л,C= uм=!, " 1921#1922 !!.
bS2=лSL o%“2%л=2SL C!,"е!…3" 3"=г3 д% дS ль…%“2S %!г=…Sƒ=цS_
&m=!%д…= C%м“2=[ …= ч%лS ƒ b%л%д,м,!%м m%",ць*,м, чле…, *%_
г%23"=л, C%"“2=…… C!%2, KSльш%",*S" 3 Jл,“="е2г!=дS7. eCSƒ%-
д, C%"“2=…“ь*%_ K%!%2ьK, …= 2е!,2%!S_ *!=ю, KS%г!=-S_ %*!ем,.
"=2=›*S" 2=*%› !%ƒгл …32% 3 д%“лSд›е…… . bS*2%!= qе!гGG"=8 2=
c!,г%!S c3“еL…%"=9.
eCSƒ%д, C!%2,"л=д…,. C%"“2=…“ь*,. ",“23CS" …= 2е!е…=. *!=ю
3 1930#1940-. !!. !%ƒгл д=ю2ь“ д%“лSд…,*=м, !егS%…=ль…%_ S“-
3 Ковальчук М. Без переможців: Повстанський рух в Україні проти білогвардійських
військ генерала А. Денікіна (червень 1919 р. — лютий 1920 р.). — К: ВД «Стилос»,
2012 — 352 с.
4 Лободаєв В. Революційна стихія (Вільнокозацький рух в Україні 1917—1918). —
К.: Темпора, 2010. — 672 с.
5 Коваль Р. Операція «Заповіт». Чекістська справа № 206. — Київ; Вінниця:
Дежавно-картографічна фабрика, 2007. — 227 с.
6 Шепель Ф. Історія отамана-самостійника Пилипа Хмари та його соратників,
записана чекістами в тридцяті роки минулого століття // Матеріали обласної
науково-практичної конференції «За волю і долю України» (Наш край у 1917—
1920-х рр.) — Кіровоград, 2002. — С. 99—127.
7 Постолатій В. Трагедія «Народної помсти» // Матеріали обласної науково-прак-
тичної конференції «За волю і долю України» (Наш край у 1917—1920-х рр.). —
Кіровоград, 2002. — С. 64—71.
8 Сергєєв В. На зламі. — Кременчук: Піраміда, 2011. — 248 с.
9 Гусейнов Г. Піщаний брід та його околиці. — Дніпропетровськ: Арт-прес, 2007. —
492 с.
87
№ 18Юрій Митрофаненко Український антибільшовицький рух на Кіровоградщині...
2%!S_. g%*!ем=, P. oе2!е…*% …="%д,2ь C!,*л=д, ",“23CS" C!%2,
*%ле*2,"Sƒ=цS_ 2= це!*%"…%_ C%лS2,*, KSльш%",*S"10. P…-%!м=цSю
C!% дS ль…S“2ь %“е!ед*S" nrm …= 2е!,2%!S_ jS!%"%г!=д“ь*%_ %K-
л=“2S мS“2 2ь “2=22S C!%-е“%!= b%л%д,м,!= j%“,*=11 2= д%“лSд…,-
*= ƒ d…SC!%Cе2!%"“ь*= dм,2!= j3делS12. b. j%“,* …="%д,2ь д=…S
C!% дS ль…S“2ь nrm …= jS!%"%г!=д?,…S " *%…2е*“2S =…=лSƒ3 K%-
!%2ьK, nrm S ro ̀…= “.Sд…%3*!=_…“ь*,. ƒемл ., = d. j3дел S…-
-%!м3G C!% ƒ"’ ƒ*, %3…S"“ь*%г% CSдCSлл d…SC!%Cе2!%"“ь*%_ 2=
jS!%"%г!=д“ь*%_ %Kл=“2еL. jS!%"%г!=д“ь*S *!=Gƒ…="цS b. d%це…*%13
2= o. j,ƒ,ме…*%14 C,“=л, C!% дS ль…S“2ь C%.Sд…,. г!3C nrm …=
2е!е…=. *!=ю Cе!S%д3 d!3г%_ “"S2%"%_ "SL…,. )=“2*%"% 2ем= 3*!=-
_…“ь*%г% =…2,KSльш%",ць*%г% !3.3 3 1918#1940-. !!. ",“"S2ле…=
" …="ч=ль…%м3 C%“SK…,*3 &jS!%"%г!=д?,…=. P“2%!S !Sд…%г% *!=ю[15.
o!%2е д%K= 1930#1940-. !!. G %д…SGю ƒ …=Lме…ш д%“лSд›е…,. " S“-
2%!S_ …=цS%…=ль…%г% C%"“2=…“ь*%г% !3.3.
n“*Sль*, !%ƒ"Sд*, ="2%!S" “2%“3ю2ь“ %*!ем,. Cе!S%дS" =…2,-
KSльш%",ць*%г% !3.3 …= 2е!,2%!S_ jS!%"%г!=д“ь*%_ %Kл=“2S, 2%м3
ме2%ю ць%г% д%“лSд›е…… G 3ƒ=г=ль…е…… S“2%!S_ …=цS%…=ль…%-",-
ƒ"%ль…%_ K%!%2ьK, …= 2е!е…=. *!=ю C!%2 г%м 1918#1940-. !!.
r д%K3 !е"%люцSL…,. ƒмS… 1917#1921-. !!. Jл,“="е2ч,…= ",-
!Sƒ… л=“ =*2,"…S“2ю 2= !%ƒм=.%м C%"“2=…“ь*%г% !3.3 !Sƒ…,. …=-
C! м*S": …=цS%…=ль…%г%, =…=!.%-*%м3…S“2,ч…%г% (м=.…%"“ь*%г%),
KSльш%",ць*%г%. m=LKSльш ч,“ель…%ю 2= "Cл,"%"%ю “,л%ю K3л%
3*!=_…“ь*е …=цS%…=ль…е C%"“2=…“2"%. 0еL !3. 3 !Sƒ…,. -%!м=. 2!,-
"=" "Sд 1918 д% C%ч=2*3 1920-. !!. q%цS=ль…%ю K=ƒ%ю C%"“2=…“ь*,.
!3.S" K3л, Cе!ш ƒ= "“е “ел …,, *S C!%2 г%м 1917#1919 !!. %!г=-
10 Петренко І. Відібране життя (розкуркулення на Кіровоградщині). — Кіровоград:
МПП Антураж-А, 2009. — 312 с.
11 Косик В. Проблеми дослідження національно-визвольної боротьби ОУН-УПА на
східноукраїнських землях [Електронний ресурс]. — Режим доступу: http://history.
sumynews.com.
12 Куделя Д. Дніпропетровці в Українській Повстанській армії // Український ви-
звольний рух / Інститут українознавства ім.. І. Крип’якевича, Центр досліджень
визвольного руху. — Львів: Видавництво «Мс», 2003. — Зб. 1. — С. 87—97.
13 Кіровоградщина. Історія рідного краю: навч. посібн. / За ред. І. Козир. —
Кіровоград, 2012. — 432 с.
14 Кизименко П. ОУН-УПА на Кіровоградщині // Пам’ять степів. — К: Мавік,
2004. — 246 с.
15 Кіровоградщина. Історія рідного краю: навч. посібн. / За ред. І. Козир. — Кіровоград:
Імекс-ЛТД, 2012. — 432 с.
88
ВИЗВОЛЬНІ ЗМАГАННЯ 1917—1939 рр.
…Sƒ3"=л, C%"“2=…… 3 !Sƒ…,. -%!м=.. Š=*, 3 1917#1918 !!. C%ш,-
!е…… …=K3" !3. bSль…%г% *%ƒ=ц2"=. m=LKSльш C%23›…% " %!г=…Sƒ=-
цSL…%м3 Cл=…S "S… !%ƒ",…3"“ 3 “. cл%д%“, (…,…S m%"%3*!=_…“ь*,L
!=L%… jS!%"%г!=д“ь*%_ %Kл=“2S). aSльш%",*, C% “…ю"=л, “C!%2,"
“ел … "л=дS 2,м, ?% &gS…%"’G"?,…= # …=LKSльш ƒ=м%›…,L 3 C!,-
Kе!е›…SL ч%!…%м%!“ь*SL C%л%“S %*!3г ƒ …=LKSльш,м "Sд“%2*%м "е-
л,*,. “ел …“ь*,. г%“C%д=!“2"[16.
Jл,“="е2г!=д“ь*S !%KS2…,*, 2=*%› …е ", "л л, “,мC=2SL д%
*%м3…S“2,ч…,. Cе!е2"%!е…ь, K% Cе!еK3"=л, CSд "Cл,"%м KSльш
C%мS!*%"=…%_ Sде%л%гS_ ме…ш%",*S". &Jл,“="е2г!=д“ь*,L C!%ле2=-
!S=2 …=LKSльше Cе!еш*%д›=" Cе!е!%“2=……ю K3!›3=ƒ…%_ !е"%лю-
цS_ " “%цS=лS“2,ч…3[, # C%дSK…,м ч,…%м %цS…,л, …=“2!%_ 232еш…S.
!%KS2…,*S" мS“це"S KSльш%",*,17. r 1917#1918 !!. 3 Jл,“="е2г!=дS
дS " !%KS2…,ч,L "Sль…%*%ƒ=ць*,L ƒ=гS…. r 1918 !. " мS“2S ",K3.-
…3л% …=!%д…е C%"“2=…… , *е %!г=…Sƒ3"=л, C!ед“2="…,*, C!=",.
“%цS=лS“2,ч…,. C=!2SL (ме…ш%",*, 2= е“е!,). Ї. CSд2!,м=л= ƒ…=ч…=
ч=“2,…= …=“еле…… мS“2= …= P…г3лS, …=м=г=юч,“ь ƒ=.,“2,2,“ "Sд
е*%…%мSч…,. е*“Cе!,ме…2S" KSльш%",*S" 2= _.…S. 2%дSш…S. “%юƒ…,-
*S" # =…=!.S“2S"18.
r 1919 !. …= 2е!е…=. *!=ю C%ш,!,"“ г!,г%!’G"“ь*,L !3. ƒ
це…2!=м, 3 “елS bе!Kлю›*= (…,…S m%"г%!%д*S"“ь*,L !=L%… jS!%-
"%г!=д“ь*%_ %Kл=“2S) 2= nле*“=…д!S_ (2%дS C%"S2%",L це…2! uе!-
“%…“ь*%_ г3Kе!…S_). l=2"SL (mеч,CS!) c!,г%!’G" 3 Cе!шSL C%л%",…S
1919 !. K3" …=L"Cл,"%"Sш,м C%"“2=…“ь*,м "=2=›*%м uе!“%…?,-
…,, *%г% CSд2!,м3"=л= ƒ…=ч…= ч=“2,…= 3*!=_…“ь*%г% “ел …“2"=. b
2!="…S 1919 !. “=ме " Jл,“="е2г!=дS !%ƒC%ч=л%“ …=LKSльше =…2,-
KSльш%",ць*е C%"“2=…… , *е %ч%л," %2=м=… l. c!,г%!’G". bS… K3"
C!,.,ль…,*%м Sде%л%гS_ …=цS%…=л-*%м3…Sƒм3, 2%м3 C!=г…3" лS*"S-
д3"=2, *%м3…S“2,ч…,L !е›,м " r*!=_…S. bл=д= м=л= Cе!еL2, д%
K=г=2%C=!2SL…,. !=д ƒ *"%2%ю …=цS%…=ль…%г% C!ед“2="…,ц2"= " …,.
"SдC%"Sд…% д% *Sль*%“2S …=“еле…… , *е C!%›,"=л% " r*!=_…S. g%-
16 Годы борьбы. Сборник материалов по истории революционного движения на
Зиновьевщине. — Зиновьевск: Окружная Октябрьская комиссия, 1927. — 196 с.
[Электронный ресурс]. — Режим доступу: http://militera.lib.ru/h/kampfjaren/
index.html
17 Там само.
18 Митрофаненко Ю. Робітники та селяни проти «робітничо-селянської влади»
в Україні [Електронний ресурс]. — Режим доступу: http://www.exp21.com.ua/
history/111-5.htm.
89
№ 18Юрій Митрофаненко Український антибільшовицький рух на Кіровоградщині...
*!ем=, 3*!=_…ц м м=л% …=ле›=2, 80% мS“ць 3 !=д=., !%“S …=м #
15%, G"!е м # 5%. mеƒ"=›=юч, …= "д=л,L C%ч=2%* C%"“2=…… ,
C!%2 г%м д"%. …=“23C…,. 2,›…S" “,л, %2=м=…= c!,г%!’G"= K3л%
!%ƒг!%мле…% KSльш%",*=м,. m=“лSд*=м, C%"“2=…… K3" ƒ!," "SL-
“ь*%"%_ S…2е!"е…цS_ " rг%!?,…3 2= C%“л=Kле…… -!%…23 C!%2, KS-
л%г"=!дSLцS", ƒ=.%Cле…… r*!=_…, gK!%L…,м, “,л=м, oS"д… p%“S_
(де…S*S…ц м,) "лS2*3 1919 !.
r л,C…S#“е!C…S 1919 !. 3 “2еC%",. C!%“2%!=. jS!%"%г!=д?,…,
"Sд…%"лю"=" 2= !е%!г=…Sƒ%"3"=" “"%ю C%"“2=…“ь*3 =!мSю m. l=.…%,
*,L CS“л "K,"“2"= l. c!,г%!’G"= " л,C…S 1919 !. C!,Gд…=" д% “еKе
ч=“2,…3 L%г% ƒ=г%…3.
),“ель…,м 2= ƒ…=ч3?,м C!%2 г%м "%“е…, 1919 !. “2=" 3*!=_…“ь*,L
C%"“2=…“ь*,L !3. …= CSд2!,м*3 "л=д, r*!=_…“ь*%_ m=!%д…%_ pе“-
C3KлS*,. m=LKSльш ="2%!,2е2…,м, L%г% "=2=›*=м, K3л, 3!%д›е…цS
*!=ю `…д!SL c3л,L-c3ле…*% 2= cе!=“,м mе“2е!е…*%-n!ел. b%“е…,
1919 !. C%"“2=…цS …=цS%…=ль…%г% “C! м3"=…… “2=…%",л, “е!L%ƒ…3 ƒ=-
г!%ƒ3 дл KSльш%",ць*%_, = ƒг%д%м S де…S*S…“ь*%_ "л=д,. d"SчS _.…Sм,
“,л=м, " Jл,“="е2г!=дS 3 1919 !. "Sд…%"лю"=л=“ "л=д= rmp19.
dе“ 2ь “Sл “3ч=“…%_ jS!%"%г!=д?,…, " 1919#1922 !!. ".%д,-
л, д% “-е!, "Cл,"3 .%л%д…% !“ь*,. %2=м=…S", *S Cе!еш*%д›=л,
"“2=…%"ле……ю KSльш%",ць*%г% 2= KSл%г"=!дSL“ь*%г% !е›,мS" …= 2е-
!е…=. “3ч=“…,. )е!*=“ь*%_ 2= jS!%"%г!=д“ь*%_ %Kл=“2еL. 0е K3л,
…=“еле…S C3…*2, “3ч=“…%г% nле*“=…д!S"“ь*%г% !=L%…3 jS!%"%г!=д-
“ь*%_ %Kл=“2S: P"=…*S"цS, Š!,лS“,, kюK%м,!*=, a=ƒ,*S"*=, q2=!=
n“%2=, m%"= n“%2=, aS!*,, m,›чS bе!е?=*,, b,?S bе!е?=*,,
0"S2…=. P“==* l=ƒеC= CSд*!е“лю"=", ?% *е!S"…,ц2"% =!мS_ oе!ш%-
г% ƒ,м%"%г% C%.%д3, ƒ%*!ем= l,.=Lл% nмел …%",ч-o="ле…*% 2=
~!*% Šю2ю……,*, "%л%дSюч, д=…,м, C!% !%ƒм=. C%"“2=…“ь*%г%
!3.3 …= Jл,“="е2ч,…S, !%ƒ!=.%"3"=л% 232 C%C%"…,2, “"%_ “,л,. 0е
“2=л%“ CS“л C!,Gд…=…… д% __ “*л=д3 ƒ=г%…S" `. c3л%г%-c3ле…*=,
…=L"Cл,"%"Sш%г% "=2=›*= ць%г% *!=ю, " “Sч…S 1920 !.20.
gг=д3юч, C!% !%ƒм=. C%"“2=…“ь*%г% !3.3, мS“це"S KSльш%",*,
ƒ=ƒ…=ч,л,: &m= -%…S !е"%люцSL…,. C%дSL …= r*!=_…S, gS…%"’G"?,…=
19 Ковальчук М. Невідома війна 1919 року: українсько-білогвардійське збройне про-
тистояння: Наукова монографія. — К.: Темпора, 2006. — 576 с.
20 Мазепа І. Україна в огні й бурі революції 1917—1921: в 3 т. Т. 2. — К.: Темпора,
2003. — 608 с.
90
ВИЗВОЛЬНІ ЗМАГАННЯ 1917—1939 рр.
",!Sƒ… G2ь“ %“%Kл,"% “*!=",м мS“цем, ƒS2*…е…… м !3шSL…,. “,л
!е"%люцS_ ƒ !3шSL…,м, “,л=м, *3л=ць*%_ !е=*цS_[21.
mеƒ"=›=юч, …= ƒ…=ч…,L %CS!, …=“=мCе!ед мS“це"%г% “ел …-
“2"=, KSльш%",*, 32"е!д,л,“ …= 2е!е…=. “3ч=“…%_ jS!%"%г!=д?,-
…, …= C%ч=2*3 1920 !., ƒ…=ч…%ю мS!%ю ƒ="д *, ч,“ель…SL Cе!е"=ƒS
“,л !ег3л !…%_ )е!"%…%_ =!мS_, …е3*!=_…“ь*%_ ƒ= “"%_м …=цS%…=ль-
…,м “*л=д%м. nд…=* …="S2ь CS“л ць%г% C%"“2=…“ь*= K%!%2ьK= C!%2,
KSльш%",ƒм3 2!,"=л=.
b“2=…%"ле…… *%м3…S“2,ч…%_ "л=д,, C!%"еде…… е*%…%мSч…,.
!е-%!м (…%"= е*%…%мSч…= C%лS2,*=), ч=“2*%"= =м…S“2S 3ч=“…,-
*=м C%"“2=…“ь*,. !3.S" .%ч= L C%“л=K,л, !3., =ле …е C!,ƒ"ел,
д% L%г% %“2=2%ч…%_ лS*"Sд=цS_. qе!ед C%"“2=…цS" ƒ=л,ш,"“ ƒ…=-
ч…,L C!%ш=!%* 3ч=“…,*S", *S …е м%гл, C!,м,!,2,“ ƒ S“…3юч%ю
KSльш%",ць*%ю "л=д%ю. r 1920-. !!. ƒ 2!ь%. C%"“2=…“ь*,. 2ечSL
ƒKе!егл=“ %д…= # …=цS%…=ль…=. aSльш%",ць*е C%"“2=…“2"% CS“л
"“2=…%"ле…… *%м3…S“2,ч…%_ "л=д, " r*!=_…S "2!=2,л% “"SL “е…“,
=…=!.%-*%м3…S“2,ч…= 2ечS CS“л "Sд.%д3 %“…%"…,. “,л м=.…%"цS" ƒ
2е!,2%!S_ *!=ю ш",д*% ƒ…,*л=.
o!%2 г%м 1920#1923 !!. Jл,“="е2г!=д“ь*,L 2= nле*“=…д!SL-
“ь*,L C%"S2, uе!“%…“ь*%_ г3Kе!…S_ (ƒ…=ч…= ч=“2,…= “3ч=“…%_ jS-
!%"%г!=д“ь*%_ %Kл.) K3л, %.%Cле…S C%"“2=…“ь*,м !3.%м. g%*!ем=,
3 1920 !. мS“це"е “ел …“2"% C%C%"…,л% л=", q2еC%"%_ д,"SƒS_ 3!%-
д›е…ц *!=ю j%“2 oе“23ш*=-4q2еC%"%г%-aл=*,2…%г%’. r 1920#
1921 !!. " “. 0"S2…= (…,…S nле*“=…д!S"“ь*,L !=L%… jS!%"%г!=д“ь*%_
%Kл=“2S) ƒ= CSд2!,м*, ƒ=м%›…%г% “ел …“2"= K3л% “-%!м%"=…% ƒ=-
гS… o,л,C= uм=!,. “д!% ƒ=г%…3 “2=…%",л, *%л,ш…S г!,г%!’_"цS 2=
*%ц3!S"цS (чле…, =…=!.%-*%м3…S“2,ч…%г% ƒ=г%…3 %2=м=…= q",!,д=
j%ц3!=). g= .м=!S"ц м, “е!ед “ел …“2"= ƒ=*!SC,л,“ …е%-SцSL-
…= …=ƒ"= &г=Lд=м=*,[. o%"“2=…цS *%!,“23"=л,“ CSд2!,м*%ю мS“-
це"%г% …=“еле…… 22. j!Sм ць%г% …= 2е!е…=. *!=ю =*2,"…% дS л,
ƒ=г%…, k=!S%…= g="г%!%д…ь%г%, P"=…= dе!*=ч=, )%!…%г% b%!%…=
(b. q*л !)23. r “3“Sд…SL Jл,“="е2г!=д*S"цS (…,…S nле*“=…д!S"“ь*,L
21 Годы борьбы. Сборник материалов по истории революционного движения…
22 Шепель Ф. Історія отамана-самостійника Пилипа Хмари та його соратни-
ків… — С. 99—127.
23 Коваль Р. Операція «Заповіт». Чекістська справа № 206. — Київ; Вінниця:
Державно-картографічна фабрика, 2007. — С. 15—22.
91
№ 18Юрій Митрофаненко Український антибільшовицький рух на Кіровоградщині...
!=L%… jS!%"%г!=д“ь*%_ %Kл=“2S) S“…3"=л= %!г=…Sƒ=цS , *= Cе!еK3-
"=л= CSд "Cл,"%м C=!2S_ 3*!=_…“ь*,. е“е!S" (roqp), *= …=д="=л=
CSд2!,м*3 C%"“2=…ц м. o%"“2=…“ь*S -%!м3"=…… дS л, 2=*%› 3 C%-
"S2=., …=Kл,›е…,. д% o%л2="?,…,. g%*!ем=, 3 1920 !. 2=м “C=л=.-
…3л% "ел,*е C%"“2=…… “ел … C!%2, C%лS2,*, &"%G……%г% *%м3…Sƒм3[
(qем,гS!“ь*е C%"“2=…… ) (…,…S q"S2л%"%д“ь*,L !=L%… jS!%"%г!=д-
“ь*%_ %Kл=“2S)24.
b 1921 !. ƒ ме2%ю CSд2!,м*, k,“2%C=д%"%г% !еLд3 (d!3г%г%
g,м%"%г% C%.%д3) 2= %!г=…Sƒ=цS_ =…2,KSльш%",ць*%г% C%"“2=…… …=
Jл,“="е2ч,…S " мS“2S K3л% “2"%!е…% %!г=…Sƒ=цSю &m=!%д…= C%м-
“2=[ …= ч%лS ƒ b%л%д,м,!%м m%",ць*,м, *,L …=л=г%д," ƒ"’ ƒ*, ƒ
~. Šю2ю……,*%м25. Š=*%› 3 мS“2S дS " C%"“2=…*%м CSд *е!S"…,ц2"%м
cе!=“,м= mе“2е!е…*=-n!л=. g…=ч…= *Sль*S“2ь C%"“2=…цS", ме!е›=
CSдCSль…,. %!г=…Sƒ=цSL, ге%г!=-Sч…= Kл,ƒь*S“2ь 2= 2S“…S ƒ"’ ƒ*, ƒ
u%л%д…,м “!%м ƒм3“,л, че*S“2S" C!,дSл,2, CSд",?е…3 3"=г3 ць%-
м3 !егS%…3. b %д…%м3 ƒ _.…S. ƒ"S2S" 1922 !. ƒ=ƒ…=ч=л%“ , ?% &…=-
“еле…… Jл,“="е2г!=д“ь*%г% 2= nле*“=…д!SL“ь*%г% C%"S2S" “,ль…%
…е"д%"%ле…е KSльш%",ць*%ю "л=д%ю 2= “2=",2ь“ д% …е_ "%!%›е[26.
l%›л,"%, “=ме 2%м3 Jл,“="е2г!=д “2=" це…2!%м K%!%2ьK, ƒ C%-
"“2=…ц м, u%л%д…% !“ь*%_ !е“C3KлS*,. g= =*2,"…%_ 3ч=“2S мS“це-
",. че*S“2S" 3 1922 !. K3л% !%ƒ!%Kле…% 2= !е=лSƒ%"=…% %Cе!=цSю
&g=C%"S2[, *= C!,ƒ"ел= д% =!еш23 *Sль*%. %2=м=…S" 2= …еL2!=лS-
ƒ=цS_ ƒ…=ч…%_ ч=“2,…, C%"“2=…“ь*,. ƒ=г%…S"27.
o!%2е …="S2ь CS“л !%ƒC!=", ƒ C%"“2=…ц м, 2= =м…S“2S_ “ел=,
*S K3л, це…2!=м, C%"“2=…“ь*%г% !3.3, Cе!еK3"=л, CSд C,ль…,м
…=гл д%м —or, = ƒг%д%м mjbd. o!% це “"Sдч=2ь “C!=",, *S "д=-
л%“ "Sдш3*=2, *!=Gƒ…="ц м " %Kл=“…%м3 =!.S"S qл3›K, KеƒCе*,
r*!=_…,. b%…, “2%“3ю2ь“ дS ль…%“2S ƒ=г%…3 o,л,C= uм=!, 2= %!-
г=…Sƒ=цS_ &m=!%д…= C%м“2=[. nд,… ƒ -!=гме…2S" &“C!=", o,л,C=
uм=!,[ м=G C!,мS2*3 &nKлS* *%л,ш…S. K=…д,2S" C% g…=м’ …“ь*%м3
!=L%…3[. r Cе!елS*3 Sме… ƒг=д3ю2ь“ 304 %“%K,. j!Sм 3K,2,., C%-
24 Сергєєв В. На зламі. — Кременчук: Піраміда, 2011. — С. 110—111.
25 Постолатій В. Трагедія «Народної помсти» // Матеріали обласної науково-прак-
тичної конференції «За волю і долю України» (Наш край у 1917—1920-х рр.). —
Кіровоград, 2002. — С. 64—71.
26 Коваль Р. Операція «Заповіт»… — С. 30.
27 Там само.
92
ВИЗВОЛЬНІ ЗМАГАННЯ 1917—1939 рр.
ме!л,., емSг!=…2S" C!,"е!2=G 3"=г3 C3…*2 &!еш2= 3ч=“…,*S" K=…д,
uм=!, "“2=…%"люG2ь“ [28.
d% “"%G!Sд…%г% Cе!елS*3 &K=…д,2“ь*,. “Sл[, 2%K2% 2,., *S
CSд2!,м3"=л, C%"“2=…цS" CSд ч=“ ",ƒ"%ль…,. ƒм=г=…ь 1917#
1920-. !!., C%2!=C,л, “. bе!Kлю›*= # !еƒ,де…цS c!,г%!’G"=,
“. p%д…S*%"*= (qе…2%"%) (…,…S nле*“=…д!S"“ь*,L !=L%…) # мS“це %!-
г=…Sƒ=цS_ м=.…%"ц м, “ел …“ь*%г% ƒ’_ƒд3, “. oS?=…,L a!Sд (…,…S
d%K!%"ел,ч*S"“ь*,L !=L%…), де …=!%д,л=“ c=л,…= j3ƒьме…*% #
д!3›,…= m. l=.…=. u",л =!еш2S" C!%*%2,л=“ “. cл%д%“=м,, =
C!% “. 0"S2…= " д%C%"Sд…SL ƒ=C,“цS мS“це",. че*S“2S" "*=ƒ3"=л%“ ,
?% "%…% &S д%“S Cе!еK3"=G CSд "Cл,"%м !елSгS_ 2= *3!*3лS"[29.
mе C!,C,…,"“ %CS! *%м3…S“2,ч…,м е*“Cе!,ме…2=м …= 2е!е…=.
*!=ю L CSд ч=“ C!%"еде…… *%ле*2,"Sƒ=цS_. j!=Gƒ…="ець P. oе2!е…-
*% …="%д,2ь ч,“ле……S C!,*л=д, “C!%2,"3 *%м3…S“2,ч…,м е*“Cе-
!,ме…2=м “ел …=м, gS…%"’G"?,…,. o!%2 г%м 1929 !. …= 2е!,2%!S_
gS…%"’G"“ь*%г% %*!3г3 (ƒ…=ч…= ч=“2,…= 2е!,2%!S_ “3ч=“…%_ jS!%"%-
г!=лд“ь*%_ %Kл=“2S) K3л% ƒ=-S*“%"=…% 1727 ",“23CS" “ел … C!%2,
C%лS2,*, …=“,ль…,ць*%_ *%ле*2,"Sƒ=цS_30. a%!%2ьK= C!%2, *%ле*2,-
"Sƒ=цS_ 2!,"=л= L C!%2 г%м …=“23C…%г% !%*3. m,›че …="%д 2ь“ =*-
цS_, C!% *S мS“це"S %!г=…, "л=д, м3“,л, C%"Sд%мл 2, д% u=!*%"=.
3 Kе!еƒ… 1930 !. C%"“2=…… ",…,*л% " &K=…д,2“ь*%м3 “елS[ qе…-
2%"%. 0е K3л= 2=* ƒ"=…= &"%л,…*=[ (",“23C, ›S…%ц2"= C!%2, *%ле*-
2,"Sƒ=цS_): "ел,*,L г3!2 ›S…%* …=C=" …= .лS" *%лг%“C3 S !%ƒSK!="
3“3“CSль…е…,. *%!S". 11#12 Kе!еƒ… "›е ч%л%"S*, C%"е!…3л, “%KS
ƒ *%лг%“C…%_ “2=L…S 250 *%…еL. d%“лSд…,* ƒ=ƒ…=ч=G, ?% …=л *=…,L
=*2," “ел= C%ч=" C%*,д=2, *3!*3ль“ь*S .=2,, *3д, &…еƒ=м%›…,*,[
"“2,гл, "“ел,2,“ CS“л !%ƒ*3!*3ле…… 31.
19#24 Kе!еƒ… 1930 !. ƒ…=ч…S ƒ="%!3ше…… "SдK3л,“ " “. Š3!S
m%"%м,!г%!%д“ь*%г% !=L%…3, *S C!,ƒ"ел, д% лS*"Sд=цS_ *%лг%“C-
…%г% л=д3 " ць%м3 …=“еле…%м3 C3…*2S. r “. qC=“%"е m%"%C!=ƒь*%г%
!=L%…3 (…,…S nле*“=…д!SL“ь*,L !=L%… jS!%"%г!=д“ь*%_ %Kл=“2S) "
1930 !. 80 ›S…%* ",м=г=л, "Sд C!ед“2="…,*S" мS“це"%_ "л=д, "Sд-
28 Шепель Ф. Історія отамана-самостійника Пилипа Хмари та його соратни-
ків… — С. 99—127.
29 Петренко І. Відібране життя (розкуркулення на Кіровоградщині)… — С. 266.
30 Там само. — С. 247.
31 Кіровоградщина. Історія рідного краю: навч. посібн. / За ред. І. Козир. — Кіровоград:
Імекс-ЛТД, 2012. — С. 193—194.
93
№ 18Юрій Митрофаненко Український антибільшовицький рух на Кіровоградщині...
*!,2, це!*"3. d%C%"Sд…= ƒ=C,“*= gS…%"’G"“ь*%г% *=!…%г% !%ƒш3*3
2=*%› ƒ=-S*“3"=л= _. …=м=г=…… &ƒм3“,2, м%л,2,“ a%г3 г%л%"3
2= “е*!е2=! *%лг%“C3[32.
r л,C…S 1930 !. " r“2,…S"цS (!=L%……,L це…2! Jл,“="е2г!=д“ь*%-
г% C%"S23 l,*%л=_"“ь*%_ г3Kе!…S_) "SдK3"“ “ел …“ь*,L K3…2, *,L
ледь …е C!,ƒ"S" д% лS*"Sд=цS_ &KSльш%",ць*%_ "л=д, " %*!ем% "ƒ -
2%м3 !=Lце…2!S[33. qC!%"%*%"=…S “"="Sлл м мS“це"%_ мSлSцS_, “ел …,
C%г!%›3"=л, &Cе!еK,2, "л=д3, ƒ=.%C,2, C%ш23 2= 2елег!=-, …е-
г=L…% Cе!е!Sƒ=2, "“S 2еле-%……S C!%"%д,, ?%K …е …=дSLшл% CSд*!S-
Cле…… [. bл=д= "SдC%"Sл= “ел …=м *=!=ль…,м, =*цS м, %ƒK!%G…,.
ƒ=г%…S" —or 2= мSлSцS_34.
`…=лSƒ3юч, =*цS_ “ел …“ь*%_ K%!%2ьK, ƒ "л=д%ю " 1930 !. …=
2е!е…=. *!=ю, P. oе2!е…*% ƒ=ƒ…=ч,", ?% &",“23C, “ел … 1930 !.
C!%2, C%лS2,*, KSльш%",ць*%_ C=!2S_ K3л, м=“%",м,, %.%C,л, "“S
Kеƒ ",… 2*3 “ел= 2= .32%!, …,…Sш…ь%_ jS!%"%г!=д?,…, S C!,м3“,-
л, "л=д3 де?% C%м’ *ш,2, “"%ю C%лS2,*3[35. qC=л=., “ел …“ь*%_
…еC%*%!, K3л, C!,K%!*=…S !еC!е“S м, 2= c%л%д%м%!%м 1932#
1933 !!. 0е “2=л% C!,ч,…%ю ƒг%!2=…… …=цS%…=ль…%г% !3.3 nC%!3
…= 2е!,2%!S_ *!=ю, ?% K3л% "л=“2,"% "“Sм !егS%…=м r*!=_…,, *S
Cе!еK3"=л, 3 “*л=дS qpqp.
b 3м%"=. d!3г%_ “"S2%"%_ "SL…,, *= C!,ƒ"ел= д% 2,мч=“%"%_
лS*"Sд=цS_ *%м3…S“2,ч…%_ "л=д, " r*!=_…S, …=цS%…=ль…,L !3. …=
m=дд…SC! …“ь*SL r*!=_…S "Sд…%","“ 3 -%!мS дS ль…%“2S C%.Sд…,.
г!3C nrm(K). m= jS!%"%г!=д?,…S дS л, C!ед“2="…,*, oS"де……%_ C%-
.Sд…%_ г!3C,. nKл=“…,м C!%"Sд…,*%м K3" n“,C aеƒC=ль*%-4l=!S …
l=!2,…’. g= L%г% S…-%!м=цSGю, …=C!,*S…цS 1942 !. …=цS%…=лS“2,-
CSдCSль…,*, 3 *Sль*%“2S KSльше 2,“ чS %“SK дS л, " 15 мS“2=. 2= 543
“ел=. “3ч=“…%_ jS!%"%г!=д?,…,36. g= д=…,м, ƒ…=…%г% д%“лSд…,*=
b%л%д,м,!= j%“,*=, …=LмSц…SшS %“е!ед*, S“…3"=л, " !=L%……,.
це…2!=. %Kл=“2S: nле*“=…д!S_, m%"%3*!=_…цS, a%K!,…цS, m%"%м,!-
г%!%дS, g…=м’ …цS, `д›=мцS37.
32 Петренко І. Невідомі війни (церква і держава на Кіровоградщині)… — С. 161.
33 Петренко І. Відібране життя (розкуркулення на Кіровоградщині)… — С. 258.
34 Там само. — С. 247.
35 Там само. — С. 252.
36 Кизименко П. Невідома війна (ОУН-УПА на Кіровоградщині) // Пам’ять сте-
пів. — Кіровоград, 2004. — С. 234.
37 Косик В. Проблема дослідження боротьби ОУН-УПА …
94
ВИЗВОЛЬНІ ЗМАГАННЯ 1917—1939 рр.
g= “C%г=д=м, %“2=……ь%г% *%м=…д,!= ro ̀b=“,л j3*=, …=L-
мSц…SшS %“е!ед*, S“…3"=л, " m%"%3*!=_…цS 2= nле*“=…д!S_ (!=L%……S
це…2!, jS!%"%г!=д“ь*%_ %Kл.). jе!S"…,*, C%.Sд…,. г!3C, =…=лSƒ3ю-
ч, …=“2!%_ мS“це"%г% …=“еле…… , ƒ C%д,"%м ƒ=ƒ…=ч=л,, ?% *S!%"%-
г!=дцS ƒ C!,.,ль…S“2ю 2= !%ƒ3мS…… м “2="л 2ь“ д% …=цS%…=ль…%г%
!е"%люцSL…%-",ƒ"%ль…%г% !3.3[38.
nд…=* -=*2 C%C3л !…%“2S C%дSK…,. SдеL …е K3" ",C=д*%-
",м ƒ %гл д3 …= C%Cе!ед…SL д%“"Sд C%"“2=…“ь*%_ K%!%2ьK, 1920#
1930-. !!. ),м=л% меш*=…цS" &K=…д,2“ь*,. “Sл[, …=?=д*S" 3ч=“-
…,*S" C%"“2=…“ь*%г% !3.3, CSд2!,м=л, …=цS%…=лS“2,ч…,L !3.
1940-. !!. g%*!ем=, P"=… P!*лSG…*% ƒ 0"S2…%г%, це…2!3 CSд2!,м*,
)%!…%лS“ь*%г% C%л*3 o. uм=!,, ƒ=ƒ…=ч=": &l%_ C!ед*, ƒ!%д3-"S-
*3 *%ƒ=*,, %2%› ƒ="›д, "Sдч3"=" C%2 г д% “"%K%д,. o!=ць%",2S
K3л,… m=цS%…=ль…%_ “"Sд%м%“2S …="ч="“ 3 j%“S%!=, o%“2,ше"=,
u!3?%"=, kюKче…*= 2%?%. b%…, …=цS%…=ль…3 Sдею %Kл,"=л, K!3-
д%м, = дл ме…е 2% K3л% C!%K3д›е…… [39.
nKл=“…,L C!%"Sд nrm “*л=д="“ ƒ мS“це",. меш*=…цS" 2= чле…S"
C%.Sд…,. г!3C, = %*!3›…S L !=L%…%"S C!%"%д, # Cе!е"=›…% Sƒ …=-
“еле…… jS!%"%г!=д?,…,. Pде_, де*л=!%"=…S чле…=м, C%.Sд…,. г!3C,
C%ш,!ю"=л,“ мS“це",м, C!,.,ль…,*=м, …=цS%…=лS“2,ч…%_ Sде%л%гS_,
K% ƒ=.Sд…%3*!=_…“ь*= ",м%"= чле…S" C%.Sд…,. г!3C nrm ƒ c=л,ч,…,
2= b%л,…S …е “C!, л= *%…“CS!=2,"…SL !%K%2S. n!г=…Sƒ=2%!=м, ƒ=CSль…%_
ме!е›S K3л, C!ед“2="…,*, “Sль“ь*%_ S…2елSге…цS_: "ч,2елS, =г!%…%м,.
&)ле…, o%.Sд…,. г!3C nrm, ?% C!,Lшл, Sƒ ƒ=.Sд…%3*!=_…“ь*,. ƒе-
мель S CSшл, " CSдCSлл , KеƒC%“е!ед…ь%_ 3ч=“2S " %!г=…Sƒ=цS_ !3.3
"›е …е K!=л,, = "“ю %!г=…Sƒ=цSL…3 !%K%2, ",*%…3"=л, мS“це"S чле…,
nrm[, # ƒг=д3"=" %д,… ƒ 3ч=“…,*S" !3.3 nC%!3 q2еC=… cлSд40.
o!%"Sд…%ю -%!м%ю дS ль…%“2S …=цS%…=лS“2,ч…%г% CSдCSлл K3л%
C!%“"S2…,ц2"%: =гS2=цSL…%-S…-%!м=цSL…= !%K%2=, мS2,…г,, м=…S-е“-
2=цS_, C%ш,!е…… д!3*%"=…,. ",д=…ь 3*!=_…“ь*%г% C=2!S%2,ч…%г%
ƒмS“23, ", "ле…… 2= -S*“=цS ƒл%ч,…S" C!%2, 3*!=_…цS" ƒ K%*3 %*3-
C=цSL…,. !е›,мS". nд,… Sƒ "е2е!=…S" CSдCSлл nrm ƒг=д3"=" C!%
"Sд*!,23 L м=“%"3 м=…S-е“2=цSю …= jS!%"%г!=д?,…S, C!,“" че…3
`*23 "Sд…%"ле…… r*!=_…“ь*%_ “=м%“2SL…%_ “%K%!…%_ де!›=",41.
38 Кизименко П. ОУН-УПА на Кіровоградщині... — С. 234 — 235.
39 Там само. — С. 236.
40 Там само. — С. 234—237.
41 Там само. — С. 237.
95
№ 18Юрій Митрофаненко Український антибільшовицький рух на Кіровоградщині...
d%“лSд…,*, …=цS%…=лS“2,ч…%г% CSдCSлл …= jS!%"%г!=д?,…S "Sд-
ƒ…=ч=л, -=*2 ƒ…=ч…%_ CSд2!,м*, C%"“2=…ц м, r*!=_…“ь*%_ ="2%-
*е-=ль…%_ C!="%“л="…%_ це!*",, = %2 &l%“*"%-Sль“ь*= `"2%…%м…=
0е!*"=, че!еƒ дS ль…S“2ь CSдCSлл , …е м%гл= ƒд%K32, T!3…2 …= jS-
!%"%г!=д?,…S[42.
t=*2, S“…3"=…… …=цS%…=лS“2,ч…%_ 2ечS_ …= 2е!е…=. *!=ю CSд-
2"е!д›3ю2ь д%C%"Sд…S ƒ=C,“*, mjbd rpqp 3 jS!%"%г!=д“ь*SL
%Kл=“2S 1941#1942 !!. g%*!ем=, " %д…SL ƒ …,. ƒ=ƒ…=ч=л%“ , ?%
&3*!=_…“ь*S …=цS%…=лS“2, " jS!%"%г!=дS д!3*3ю2ь S C%ш,!юю2ь
=…2,гS2ле!S"“ь*S л,“2S"*,, C!%*л=м=цS_, C!%"%д 2ь …елег=ль…S ƒS-
K!=…… S м=ю2ь ƒ"’ ƒ%* ƒ 3*!=_…“ь*,м, …=цS%…=лS“2=м, g=.Sд…%_
r*!=_…,, ƒ"Sд*, %2!,м3ю2ь …=цS%…=лS“2,ч…3 лS2е!=23!3[43.
o%!3ч ƒ C=“,"…,м, -%!м=м, K%!%2ьK, м=л, мS“це L =*цS_,
“C! м%"=…S …= ƒ!," ","еƒе…… …=“еле…… д% mSмечч,…,. d%“лSд-
…,*, дS ль…%“2S nrm S ro ̀ …= jS!%"%г!=д?,…S, C%“,л=юч,“ь …=
*…,г3 &o%.Sд…S г!3C, nrm[, ƒг=д3ю2ь C!% !еLд, г!3C, ro ̀ƒ=-
.Sд…,м, !=L%…=м, %Kл=“2S (c%л%"=…S"“ь*,L !=L%…) 2= C!% ƒK!%L…S
ƒS2*…е…… ƒ …Sмець*,м, ч=“2,…=м, …= jS!%"%г!=д?,…S44.
o!,"е!2=G 3"=г3 !е=лS“2,ч…= 2= C!="д,"= %цS…*= C%"“2=…ц м,
Cе!“Cе*2," K%!%2ьK, 2= "S!= " “,л3 …=цS%…=ль…%_ Sде_. g%*!ем=,
%д,… ƒ …,., P. P!*лSG…*% ƒ=ƒ…=ч=", ?% !3. …= CSд2!,м*3 …=цS%…=-
лS“2,ч…%г% CSдCSлл …е ",!Sƒ… "“ ч,“ель…S“2ю 2= м=“%"S“2ю: &l,
"“S ƒ…=л,, ?% …е Cе!ем%›ем%. oе"…%ю мS!%ю м, K3л, *=мS*=дƒе. Š=
м, C!=цю"=л, …= м=LK32…G. qел …, ч=“2% …=м *=ƒ=л,: “b“е д%K!е.
b“е 2=*. `ле › 3 "=“ …е ",“2=ч,2ь “,л”. Š= м, "SдC%"Sд=л,: “m=ш=
“,л= 3 …=шSL “"Sд%м%“2S. l, %2!,м=Gм% м%!=ль…3 Cе!ем%г3”[45.
o!% %K’G*2,"…,L =…=лSƒ “2=…3 …=цS%…=лS“2,ч…%г% !3.3 …= jS!%-
"%г!=д?,…S “"Sдч," ƒ"S2 *е!S"…,ц2"= %3…S"“ь*%г% CSдCSлл " 1942 !.:
&aSльш%",ць*= C!%C=г=…д= м=G 3“CS.,, 2%м3 ?% ƒ= …ею “2%_2ь !е-
=ль…= “,л= # )е!"%…= =!мS . m=ш3 C!%C=г=…д3 …=!%д “C!,Lм=G,
=ле 23!K3G2ь“ , ?% K3де, * C%"е!…32ь KSльш%",*,[46.
r 1944 !., CS“л "Sд…%"ле…… *%м3…S“2,ч…%_ "л=д, …= 2е!е…=.
%Kл=“2S …=цS%…=лS“2,ч…,L !3. ƒг=“=G. qC!="д,л,“ C!%г…%ƒ, чле-
42 Кизименко П. ОУН-УПА на Кіровоградщині… — С. 239.
43 Кіровоградщина. Історія рідного краю… — С. 193—194.
44 Кизименко П. ОУН-УПА на Кіровоградщині… — С. 245.
45 Там само. — С. 236.
46 Кіровоградщина. Історія рідного краю... — С. 220.
96
ВИЗВОЛЬНІ ЗМАГАННЯ 1917—1939 рр.
…S" 3*!=_…“ь*%г% ",ƒ"%ль…%г% !3.3 …= jS!%"%г!=д?,…S C!% 2е,
?% “2!=. Cе!ед !еC!е“S м, 2= "Sд…%"ле…… *%…2!%лю mjbd ƒ=
…=“2!% м, …=“еле…… r*!=_…,, K%!%2ьK= ƒ ", "=м, …=цS%…=ль…%_
“"Sд%м%“2S C!,ƒ"еде д% C!,C,…е…… CSд2!,м*, SдеL …=цS%…=ль…%-
",ƒ"%ль…%_ K%!%2ьK,.
n2›е, C%C!, д%"%лS “*3CS д=…S ƒ S“2%!S_ 3*!=_…“ь*%г% ",ƒ"%ль-
…%г% !3.3 …= 2е!е…S “3ч=“…%_ jS!%"%г!=д?,…,, *S ?е C%2!еK3ю2ь
32%ч…е…… S !е2ель…%г% д%“лSд›е…… , C!%=…=лSƒ%"=…,L ч=“%",L
ƒ!Sƒ L%г% !%ƒ",2*3 д%ƒ"%л G !%K,2, ",“…%"%* C!% L%г% 2 глS“2ь S
“C=д*%"S“2ь. j%›…е де“ 2,лS22 =…2,KSльш%",ць*%_ K%!%2ьK, м=л%
“"%ю “Cец,-S*3, ?% C!% "л л=“ь " !Sƒ…,цS %!г=…Sƒ=цSL…,. -%!м S
…=C! м*S" дS ль…%“2S, %д…=* …= !Sƒ…,. е2=C=. ц K%!%2ьK= “C! м%-
"3"=л=“ь C!%2, KSльш%",ць*%_ "л=д,, *3 “C!,Lм=л, * %*3C=цSL-
…3 S ч3›3. b“е це д%ƒ"%л G “C!%“23"=2, мS-%л%гем3 C!% "Sд“32…S“2ь
2!=д,цSL C!,.,ль…%“2S …=“еле…… *!=ю д% …=цS%…=лS“2,ч…%г% !3.3.
|