Модели атмосфер углеродных гигантов с высоким содержанием углерода
Рассчитано 240 моделей атмосфер углеродных гигантов с высоким содержанием углерода (2800 ≤ Tэф ≤ 3400 K, 0,06 ≤ lg(C/O) ≤ 2,7).
Збережено в:
| Дата: | 2009 |
|---|---|
| Автори: | , |
| Формат: | Стаття |
| Мова: | Russian |
| Опубліковано: |
Головна астрономічна обсерваторія НАН України
2009
|
| Назва видання: | Кинематика и физика небесных тел |
| Теми: | |
| Онлайн доступ: | http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/72834 |
| Теги: |
Додати тег
Немає тегів, Будьте першим, хто поставить тег для цього запису!
|
| Назва журналу: | Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine |
| Цитувати: | Модели атмосфер углеродных гигантов с высоким содержанием углерода / Я.В. Павленко, Л.A. Яковина // Кинематика и физика небесных тел. — 2009. — Т. 25, № 6. — С. 452-462. — Бібліогр.: 16 назв. — рос. |
Репозитарії
Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine| id |
irk-123456789-72834 |
|---|---|
| record_format |
dspace |
| spelling |
irk-123456789-728342014-12-31T03:01:56Z Модели атмосфер углеродных гигантов с высоким содержанием углерода Павленко, Я.В. Яковина, Л.A. Физика звезд и межзвездной среды Рассчитано 240 моделей атмосфер углеродных гигантов с высоким содержанием углерода (2800 ≤ Tэф ≤ 3400 K, 0,06 ≤ lg(C/O) ≤ 2,7). Розраховано 240 моделей атмосфер вуглецевих гiгантiв з високим вмiстом вуглецю ((2800 ≤ Tэф ≤ 3400 K, 0,06 ≤ lg(C/O) ≤ 2,7). We calculated 240 model atmospheres for carbon giants of high carbon abundances (2800 ≤ Tef ≤ 3400 K, 0.06 ≤ log(C/O) ≤ 2.7). 2009 Article Модели атмосфер углеродных гигантов с высоким содержанием углерода / Я.В. Павленко, Л.A. Яковина // Кинематика и физика небесных тел. — 2009. — Т. 25, № 6. — С. 452-462. — Бібліогр.: 16 назв. — рос. 0233-7665 http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/72834 524.316.7.082 ru Кинематика и физика небесных тел Головна астрономічна обсерваторія НАН України |
| institution |
Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine |
| collection |
DSpace DC |
| language |
Russian |
| topic |
Физика звезд и межзвездной среды Физика звезд и межзвездной среды |
| spellingShingle |
Физика звезд и межзвездной среды Физика звезд и межзвездной среды Павленко, Я.В. Яковина, Л.A. Модели атмосфер углеродных гигантов с высоким содержанием углерода Кинематика и физика небесных тел |
| description |
Рассчитано 240 моделей атмосфер углеродных гигантов с высоким содержанием углерода (2800 ≤ Tэф ≤ 3400 K, 0,06 ≤ lg(C/O) ≤ 2,7). |
| format |
Article |
| author |
Павленко, Я.В. Яковина, Л.A. |
| author_facet |
Павленко, Я.В. Яковина, Л.A. |
| author_sort |
Павленко, Я.В. |
| title |
Модели атмосфер углеродных гигантов с высоким содержанием углерода |
| title_short |
Модели атмосфер углеродных гигантов с высоким содержанием углерода |
| title_full |
Модели атмосфер углеродных гигантов с высоким содержанием углерода |
| title_fullStr |
Модели атмосфер углеродных гигантов с высоким содержанием углерода |
| title_full_unstemmed |
Модели атмосфер углеродных гигантов с высоким содержанием углерода |
| title_sort |
модели атмосфер углеродных гигантов с высоким содержанием углерода |
| publisher |
Головна астрономічна обсерваторія НАН України |
| publishDate |
2009 |
| topic_facet |
Физика звезд и межзвездной среды |
| url |
http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/72834 |
| citation_txt |
Модели атмосфер углеродных гигантов с высоким содержанием углерода / Я.В. Павленко, Л.A. Яковина // Кинематика и физика небесных тел. — 2009. — Т. 25, № 6. — С. 452-462. — Бібліогр.: 16 назв. — рос. |
| series |
Кинематика и физика небесных тел |
| work_keys_str_mv |
AT pavlenkoâv modeliatmosferuglerodnyhgigantovsvysokimsoderžaniemugleroda AT âkovinala modeliatmosferuglerodnyhgigantovsvysokimsoderžaniemugleroda |
| first_indexed |
2025-07-05T21:32:37Z |
| last_indexed |
2025-07-05T21:32:37Z |
| _version_ |
1836844221738254336 |
| fulltext |
ÔÈÇÈÊÀ ÇÂÅÇÄ
È ÌÅÆÇÂÅÇÄÍÎÉ ÑÐÅÄÛ
ÓÄÊ 524.316.7.082
ß. Â. Ïàâëåíêî, Ë. A. ßêîâèíà
Ãëàâíàÿ àñòðîíîìè÷åñêàÿ îáñåðâàòîðèÿ Íàöèîíàëüíîé àêàäåìèè íàóê Óêðàèíû
03680 Êèåâ, óë. Àêàäåìèêà Çàáîëîòíîãî 27
yp@mao.kiev.ua, yakovina@mao.kiev.ua
Ìîäåëè àòìîñôåð óãëåðîäíûõ ãèãàíòîâ
ñ âûñîêèì ñîäåðæàíèåì óãëåðîäà
Ðàñ ñ÷è òà íî 240 ìî äå ëåé àò ìîñ ôåð óãëå ðîä íûõ ãè ãàí òîâ ñ âû ñî êèì
ñî äåð æà íè åì óãëå ðî äà (2800 £ Týô £ 3400 K, 0.06 £ lg(C/O) £ 2.7). Äàí -
íûé íà áîð ìî äå ëåé áûë èñ ïîëü çî âàí ïðè ìî äå ëè ðî âà íèè ðàñ ïðå äå ëå -
íèÿ ýíåð ãèè â ñïåê òðå óãëå ðîä íîé çâåç äû íà ïî çäíåé ñòà äèè ýâî ëþ öèè
DY Per, êî òî ðàÿ ïî êà çû âà åò ôî òî ìåò ðè ÷åñ êèå ïðè çíà êè çâåçä òèïà
R CrB. Áîëü øè íñòâî ìî äå ëåé ìå òàë ëî äå ôè öèò íûå (–3.5 £ [Fe/H] <
< 0), ÷àñòü èç íèõ ðàñ ñ÷è òà íà ñ äå ôè öè òîì âî äî ðî äà (1/9 £ H/He <
< 9/1). Ðàñ ÷å òû ìî äå ëåé àò ìîñ ôåð ïðî èç âî äè ëèñü ñ ó÷å òîì õà ðàê -
òåð íûõ äëÿ óãëå ðîä íûõ çâåçä èñ òî÷ íè êîâ íå ïðîç ðà÷ íîñ òè â ðàì êàõ
êëàñ ñè ÷åñ êèõ ïðè áëè æå íèé. Íåï ðî ç ðà÷ íîñòü â ëè íè ÿõ àòî ìîâ è ìî ëå -
êóë ðàñ ñ÷è òû âà ëàñü ïî ìå òî äè êå âû áî ðî÷ íîé íå ïðîç ðà÷ íîñ òè.
ÌÎÄÅËI ÀÒÌÎÑÔÅÐ ÂÓÃËÅÖÅÂÈÕ ÃIÃÀÍÒIÂ Ç ÂÈÑÎÊÈÌ
ÂÌIÑÒÎÌ ÂÓÃËÅÖÞ, Ïàâ ëåí êî ß. Â., ßêî âè íà Ë. ß. — Ðîç ðà õî âà íî
240 ìî äå ëåé àò ìîñ ôåð âóã ëå öå âèõ ãiãàíòiâ ç âè ñî êèì âìiñòîì âóã ëå öþ
(2800 £ Tåô £ 3400 K, 0.06 £ lg(C/O) £ 2.7). Äà íèé íà áið ìî äå ëåé áóëî âè -
êîð èñòàíî ïðè ìî äå ëþ âàíí³ ðîç ïîä iëó åíåðãi¿ ó ñïåêòði âóã ëå öå âî¿ çîði
íà ïiçíié ñòàäi¿ åâî ëþöi¿ DY Per, ÿêà ïî êà çóº ôî òî ìåò ðè÷íi îçíà êè çið
òèïó R CrB. Áiëüøiñòü ìî äå ëåé ìå òà ëî äåô iöèòíi (–3.5 £ [Fe/H] < 0),
÷àñ òè íà ç íèõ ðîç ðà õî âà íà ç äåô iöè òîì âîä íþ (1/9 £ H/He < 9/1). Ðîç -
ðà õóí êè ìî äå ëåé àò ìîñ ôåð âè êî íó âà ëèñü ç óðà õó âàí íÿì õà ðàê òåð íèõ
äëÿ âóã ëå öå âèõ çið äæå ðåë íå ïðî çî ðîñòi â ðàì êàõ êëà ñè÷ íèõ íà áëè -
æåíü. Íåï ðî çîðiñòü â ëiíiÿõ àòîìiâ òà ìî ëåêóë ðîçðàõîâóâàëàñü çà
ìåòîäèêîþ âèáiðêîâî¿ íåïðîçîðîñòi.
452
ÊÈÍÅÌÀÒÈÊÀ
È ÔÈÇÈÊÀ
ÍÅÁÅÑÍÛÕ
ÒÅË òîì 25 ¹ 6 2009
© ß. Â. ÏÀÂËÅÍÊÎ, Ë. À. ßÊÎÂÈÍÀ, 2009
MODEL ATMOSPHERES OF CARBON GIANTS OF HIGH CARBON
ABUN DANCE, by Pavlenko Ya. V., Yakovina L. A. — We calculated
240 model atmospheres for carbon giants of high carbon abundances
(2800 £ Tef £ 3400 K, 0.06 £ log(C/O) £ 2.7). The set of models was used for
modelling of spectral energy distribution for the evolved carbon star
DY Per showing photometrical features of the R CrB type stars. The ma jo r -
ity of the models are metal- deficient ones (–3.5 £ [Fe/H] < 0), part of them
was calculated with hidro gen deficiency (1/9 £ H/He < 9/1). For the model
atmosphere calculations, we used classical approaches with taking into
account the relevant opacity sources in carbon stars. The opacity sampling
method was applied to calcu late the opacity due to atomic and molecular
line absorption.
ÂÂÅÄÅÍÈÅ
Ñ÷è òà åò ñÿ óñòà íîâ ëåí íûì, ÷òî çâåç äû óìå ðåí íûõ ìàññ ÿâ ëÿ þò ñÿ
îñíîâ íû ìè ïî ñòàâ ùè êà ìè ëåã êèõ ýëå ìåí òîâ â Ãà ëàê òè êå ïî ñëå åå
ôîð ìè ðî âà íèÿ íà ðàí íèõ ñòà äè ÿõ ýâî ëþ öèè Âñå ëåí íîé. Ïî ý òî ìó â ñî -
âðå ìåí íîé àñ òðî ôè çè êå ñî õðà íÿ åò ñÿ ócòîé ÷è âûé èí òå ðåñ ê îïðå äå ëå -
íèþ îñíîâ íûõ ôè çè ÷åñ êèõ õà ðàê òå ðèñ òèê çâåçä Ãà ëàê òè êè è áëè æàé -
øèõ ãà ëàê òèê è ê àíà ëè çó õè ìè ÷åñ êî ãî ñî ñòà âà èõ àò ìîñ ôåð [4, 5]. Â
ïðî öåñ ñå ýâî ëþ öèè íà ñòà äè ÿõ ïî ñëå Ãëàâ íîé ïî ñëå äî âà òåëü íîñ òè ñî -
äåð æà íèÿ ëåã êèõ ýëå ìåí òîâ â àò ìîñ ôå ðàõ çâåçä óìå ðåí íûõ ìàññ ïîä -
âåð ãà þò ñÿ çíà ÷è òåëü íûì èç ìå íå íè ÿì. Íà ñòà äèè post-AGB äëÿ àò ìîñ -
ôåð îò äåëü íûõ çâåçä óìå ðåí íûõ ìàññ õà ðàê òå ðåí íå òîëü êî èç áû òîê
ñî äåð æà íèÿ óãëå ðî äà, íî è äå ôè öèò âî äî ðî äà. Ê òà êèì çâåç äàì, â ÷àñ -
òíîñ òè, îò íî ñÿò ñÿ çâåç äû òèïà R CrB. Íà ñòà äè ÿõ ýâî ëþ öèè ïî ñëå ïî -
ñëåä íåé ãå ëè å âîé âñïûø êè (last helium flash) ñîäåðæàíèå óãëåðîäà â
àòìîñôåðå ñòàíîâèòñÿ ñðàâíèìûì ñ ñîäåðæàíèåì âîäîðîäà èëè äàæå
áîëüøå åãî [6], ÷òî íàáëþäàëîñü â ñëó÷àå îáúåêòà Ñàêóðàè
(V4334 Srg).
Íà è áî ëåå ñî âåð øåí íûì ìå òî äîì îïðå äå ëå íèÿ õè ìè ÷åñ êî ãî ñî ñòà -
âà àò ìîñ ôåð õî ëîä íûõ çâåçä ÿâ ëÿ åò ñÿ ìå òîä ñèí òå òè ÷åñ êî ãî ñïåê òðà.
Äëÿ ïðè ìå íå íèÿ åãî, îäíà êî, íå îá õî äè ìî íà ëè ÷èå ìî äå ëåé àò ìîñ ôåð
èñ ñëå äó å ìûõ îá ú åê òîâ. Äîñ òóï íûå ñåò êè ìî äå ëåé àò ìîñ ôåð óãëå ðîä -
íûõ çâåçä íå ìíî ãî ÷èñ ëåí íû [8, 10, 12]. Ïðè ýòîì â ðàñ ÷å òàõ ìî äå ëåé
[12] íå äîñ òà òî÷ íî ïî ëíî ó÷èòû âà ëèñü èñ òî÷ íè êè íå ïðîç ðà÷ íîñ òè, õà -
ðàê òåð íûå äëÿ àò ìîñ ôåð óãëå ðîä íûõ çâåçä (ýòè ìî äå ëè àò ìîñ ôåð ðàñ -
ñ÷è òà íû áåç ó÷å òà ïî ãëî ùå íèÿ HCN è ðÿ äà äðó ãèõ ìî ëå êóë), ìàë äè à -
ïà çîí âàðü è ðó å ìûõ ïà ðà ìåò ðîâ è áîëü øèå èí òåð âà ëû èõ çíà ÷å íèé.
Ìî äå ëè Ýðèêñ ñî íà è äð. [8] áî ëåå ñî âåð øåí íû, íî îíè òàê æå áû ëè
ðàñ ñ÷è òà íû áî ëåå 20 ëåò íà çàä, íå áû ëè îïóá ëè êî âà íû, òàê ÷òî äîñ òóï
ê íèì îãðà íè ÷åí. Ìî äå ëè Õàð ðè ñî íà è äð. [10] ðàñ ñ÷è òà íû äëÿ íå -
áîëü øî ãî èí òåð âà ëà âõîäíûõ ïàðàìåòðîâ.
Ñåò êè ìî äå ëåé àò ìîñ ôåð êðàñ íûõ ãè ãàí òîâ äëÿ Ñ/O > 1 ðàñ ñ÷è òû -
âà ëèñü äëÿ ôèê ñè ðî âàí íûõ çíà ÷å íèé îñíîâ íûõ ïà ðà ìåò ðîâ óãëå ðîä -
453
ÌÎÄÅËÈ ÀÒÌÎÑÔÅÐ ÓÃËÅÐÎÄÍÛÕ ÃÈÃÀÍÒÎÂ
íûõ çâåçä: Týô, lgg, [Fe/H], C/O. Îäíà êî ñïåê òðû è ðàñ ïðå äå ëå íèÿ ýíåð -
ãèè â ñïåê òðàõ óãëå ðîä íûõ çâåçä ñèëü íî çà âè ñÿò äà æå îò ìà ëûõ âà ðè à -
öèé ýòèõ ïà ðà ìåò ðîâ.  ñëó ÷àå N—J-çâåçä, ýô ôåê òèâ íûå òåì ïå ðà òó ðû
êî òî ðûõ, êàê ïðà âè ëî, áëèç êè ê 3000 Ê, ðàñ ñ÷è òàí íûå ñïåê òðû ïîä âåð -
æå íû çà ìåò íûì èç ìå íå íè ÿì ïðè èç ìå íå íèè Ñ/O íà âå ëè ÷è íû ïî ðÿä êà
0.001. Ïî òî ìó äëÿ êîí êðåò íûõ çâåçä, êàê ïðà âè ëî, íå îá õî äè ìà èí òåð -
ïî ëÿ öèÿ ìåæ äó ñå òî÷ íû ìè ìî äå ëÿ ìè. Äà ëåå, çíà ÷å íèÿ ïà ðà ìåò ðîâ àò -
ìîñ ôå ðû êîí êðåò íûõ çâåçä ìî ãóò íå ïî ïà äàòü â ïðåä å ëû ñå òî÷ íûõ
çíà ÷å íèé. Äëÿ èñ ñëå äî âà íèÿ òà êèõ çâåçä íå îá õî äè ìî ðàñ ñ÷è òû âàòü
íî âûå ìî äå ëè, ïðî ãðàì ìû æå ðàñ ÷å òà ìî äå ëåé àò ìîñ ôåð óãëå ðîä íûõ
çâåçä òàê æå íåìíî÷èñëåííû.
Íå äàâ íî íà ìè ñî âìåñ òíî ñ À. Ô. Ïó ãà ÷åì áû ëà âû ïîë íå íà ðà áî òà
ïî îïðå äå ëå íèþ ïà ðà ìåò ðîâ àò ìîñ ôå ðû óãëå ðîä íîé çâåç äû òè ïà
R CrB DY Per ìå òî äîì ñèí òå òè ÷åñ êî ãî ñïåê òðà [3]. Ïà ðà ìåò ðû çâåç -
äíîé àò ìîñ ôå ðû îïðå äå ëÿ ëèñü ïó òåì ïîä áî ðà ñèí òå òè ÷åñ êî ãî ñïåê -
òðà, êî òî ðûé áûë áû íà è áî ëåå áëè çîê ê íà áëþ äà å ìî ìó â øè ðî êîì èí -
òåð âà ëå äëèí âîëí. Ïîñ êîëü êó DY Per ïðî ÿâ ëÿ åò ýô ôåêò R CrB, â åå àò -
ìîñ ôå ðå ìîæ íî áû ëî îæè äàòü âû ñî êîå ñî äåð æà íèå óãëå ðî äà — áî ëåå
÷åì íà ïî ðÿ äîê âû øå ñî ëíå÷ íî ãî. Òà êî ãî ïî ðÿä êà âå ëè ÷è íû [C/Fe]
íàì óäà ëîñü ïî ëó ÷èòü â ïðåä ïî ëî æå íèè çíà ÷è òåëü íî ãî äå ôè öè òà ìå -
òàë ëîâ è âî äî ðî äà â àò ìîñ ôå ðå DY Per. Òà êèì îá ðà çîì, ïðè îïðå äå ëå -
íèè ïà ðà ìåò ðîâ àò ìîñ ôå ðû DY Per ìû âû øëè çà ïðåä å ëû èç âåñ òíûõ è
äîñ òóï íûõ ñå òîê ìî äå ëåé àò ìîñ ôåð óãëå ðîä íûõ çâåçä. Â ðàì êàõ èòå -
ðà öè îí íî ãî óëó÷ øå íèÿ âîñ ïðî èç âå äå íèÿ íà áëþ äà å ìî ãî ðàñ ïðå äå ëå -
íèÿ ýíåð ãèè â ñïåê òðå DY Per ìû ðàñ ñ÷è òà ëè íà áîð ìî äå ëåé àò ìîñ ôåð
â îñíîâ íîì ñ äå ôè öè òîì ìå òàë ëîâ è ñî çíà ÷è òåëü íî áî ëåå âû ñî êè ìè
çíà ÷å íè ÿ ìè ñî äåð æà íèé [C/O], ÷åì â ñå òî÷ íûõ ìî äå ëÿõ. Èç ñî ïîñ òàâ -
ëå íèÿ ñ íà áëþ äà å ìûì ñïåê òðîì DY Per áû ëî âèä íî, ÷òî äëÿ çíà ÷å íèé
lg(C/O) ³ 0.5 óæå íå îá õî äè ìî ïðè íè ìàòü è ñî äåð æà íèå àçî òà [N/Fe]
âû øå ñî ëíå÷ íî ãî, ïî òî ìó âå ëè ÷è íó [N/Fe] ìû òî æå âàðü è ðî âà ëè.
Îïè ñàòü ïî ëî ñû ìî ëå êó ëû ÑÍ áû ëî íå âîç ìîæ íî áåç ââå äå íèÿ äå ôè -
öè òà âî äî ðî äà (÷òî ïî çâî ëè ëî ïî ëó ÷èòü åùå áî ëåå âû ñî êèå çíà ÷å íèÿ
[C/Fe]), òàê ÷òî îò íî øå íèå H/He òàê æå áû ëî ïà ðà ìåò ðîì çà äà ÷è. Íà -
ñêîëüêî íàì èç âåñ òíî, ìî äå ëè àò ìîñ ôåð óãëå ðîä íûõ ãè ãàí òîâ ñ òà êè -
ìè âû ñî êè ìè çíà ÷å íè ÿ ìè ñî äåð æà íèé óãëå ðî äà è àçî òà, à òàê æå ñ äå -
ôè öè òîì âî äî ðî äà ðà íåå íå ðàñ ñ÷è òû âà ëèñü. Ìû ñ÷è òà åì, ÷òî îíè ìî -
ãóò áûòü ïî ëåç íû è äðó ãèì èñ ñëå äî âà òå ëÿì óãëåðîäíûõ çâåçä äëÿ
àíàëîãè÷íûõ çàäà÷.
ÏÐÎÖÅÄÓÐÀ ÐÀÑ×ÅÒÀ ÌÎÄÅËÅÉ ÀÒÌÎÑÔÅÐ
Ìî äå ëè àò ìîñ ôåð óãëå ðîä íûõ ãè ãàí òîâ ìû ðàñ ñ÷è òû âà ëè â êëàñ ñè -
÷åñ êèõ ïðè áëè æå íè ÿõ ïî ïðî ãðàì ìå SAM12 [1], êî òî ðàÿ ÿâ ëÿ åò ñÿ ìî -
äè ôè êà öè åé ïðî ãðàì ìû Êó ðó öà ATLAS12 [http://kurucz.harvard.edu].
SAM12 ïðåä íàç íà ÷å íà äëÿ ðàñ ÷å òà ìî äå ëåé àò ìîñ ôåð êðàñ íûõ ãè ãàí -
454
ß. Â. ÏÀÂËÅÍÊÎ, Ë. À. ßÊÎÂÈÍÀ
òîâ è ïî çâî ëÿ åò ðàñ ñ÷è òû âàòü ìî äå ëè àò ìîñ ôåð äëÿ çâåçä ñ çà äàí íûì
(â îá ùåì ñëó ÷àå íå ñî ëíå÷ íûì) õè ìè ÷åñ êèì ñî ñòà âîì. Ê èñ òî÷ íè êàì
íå ïðå ðûâ íî ãî ïî ãëî ùå íèÿ, âêëþ ÷åí íûì Êó ðó öîì â ATLAS12, äî áàâ -
ëå íî ñâÿ çàí íî-ñâî áîä íîå ïî ãëî ùå íèå àòî ìà ìè C I, N I è O I ïî äàí íûì
[2]. Ó÷è òû âà åò ñÿ òàê æå CIA (Collisional-Induced Absorption) — ïî ãëî -
ùå íèå ìî ëå êó ëÿð íû ìè êîì ïëåê ñà ìè He-H2 è H2-H2, èí äó öè ðî âàí íîå
ñòîë êíî âå íè ÿ ìè. Îíî ñòà íî âèò ñÿ âàæ íûì èñ òî÷ íè êîì íå ïðîç ðà÷ íîñ -
òè â àò ìîñ ôå ðàõ õî ëîä íûõ çâåçä ñ äå ôè öè òîì ìåòàëëîâ [7].
Ïîã ëî ùå íèå â ëè íè ÿõ àòî ìîâ è ìî ëå êóë ó÷è òû âà åò ñÿ â SAM12 ïî
ìå òî äè êå âû áî ðî÷ íîé íå ïðîç ðà÷ íîñ òè [16]. Êîì ïè ëÿ òèâ íûé ñïè ñîê
ëè íèé âêëþ ÷à åò ëè íèè àòî ìîâ èç áà çû äàí íûõ VALD [13] è ìî ëå êóë
CN, Ñ2, CO, SiH, MgH, NH, OH èç áà çû äàí íûõ Êó ðó öà [14]. Â íà øèõ
ðàñ ÷å òàõ ó÷òå íî ïî ãëî ùå íèå ïî ëî ñà ìè ÍÑN, ëè íèè ïî ãëî ùå íèÿ HCN
âçÿ òû èç áà çû äàí íûõ Õàð ðè ñà è äð. [10, 11]. Ïðè ýòîì ó÷è òû âà ëîñü
ïî ãëî ùå íèå èç ëó ÷å íèÿ èçî ìå ðà ìè HCN è NHC.
Ïðè ðàñ÷åòàõ ìî äå ëåé àò ìîñ ôåð Ñ-ãèãàíòîâ ïðèíèìàëîñü çíà÷å -
íèå 12C/13C = 3, ÷òî áëèç êî ê ðàâ íî âåñ íî ìó çíà ÷å íèþ äëÿ CN-öèêëà.
Êîëè÷åñòâåííûõ îöåíîê 12C/13C â àò ìîñ ôå ðå DY Per íèêåì íå äåëà -
ëîñü, à êà ÷åñ òâåí íûé àíà ëèç ïî êà çû âà åò, ÷òî 12C/13C > 20. Ýòî äà ëå êî
îò çíà ÷å íèÿ 12C/13C = 3, íî òåì ïå ðà òóð íàÿ ñòðóê òó ðà ìî äå ëåé àò ìîñ -
ôåð óãëå ðîä íûõ ãè ãàí òîâ ìà ëî ÷ó âñòâè òåëü íà ê ýòî ìó ïà ðà ìåò ðó [1].
Òà êèì îá ðà çîì, êàæ äàÿ ìî äåëü ðàñ ñ÷è òû âà ëàñü äëÿ çà äàí íî ãî íà -
áî ðà ïà ðà ìåò ðîâ Týô, lgg, [Fe/H] è lg(C/O). Êðî ìå ýòî ãî, äëÿ áîëü øî ãî
÷èñ ëà ðàñ ñ÷è òàí íûõ ìîäåëåé ìû çà äà âà ëè òàê æå «íå ñîë íå÷ íûå» ñî -
äåð æà íèÿ âî äî ðî äà, ãå ëèÿ è àçî òà, âàðü è ðóÿ ïà ðà ìåò ðû H/He è [N/Fe].
Îñòàëü íûå ïà ðà ìåò ðû áû ëè ôèê ñè ðî âàí íû ìè. Ìû ïðè íÿ ëè òè ïè÷ íîå
äëÿ óãëå ðîä íûõ ãè ãàí òîâ çíà ÷å íèå ìèê ðî òóð áó ëåí òíîé ñêî ðîñ òè V t =
= 3 êì/ñ. Ìî äåëü íûå ñî äåð æà íèÿ ýëå ìåí òîâ, çíà ÷å íèÿ êî òî ðûõ íå èç -
ìå íÿ ëèñü, ìû ñ÷è òà ëè ðàâ íû ìè ñî ëíå÷ íû ìè è áðà ëè èç ðà áî òû Ãóð òî -
âåí êî è Êîñ òû êà [9]. Ñî äåð æà íèå óãëå ðî äà îïðå äå ëÿ ëîñü çà äàí íûì îò -
íî øå íè åì C/O è ìî äåëü íûì ñî äåð æà íè åì êèñëîðîäà.
ÐÅÇÓËÜÒÀÒÛ
Ìû ðàññ÷èòàëè 240 ìî äå ëåé àò ìîñ ôåð óãëå ðîä íûõ ãè ãàí òîâ â äè à ïà -
çî íå ýô ôåê òèâ íûõ òåì ïå ðà òóð 2800 £ Týô £ 3400 K è ñ ñî äåð æà íè ÿ ìè
óãëå ðî äà 0.06 £ lg(C/O) £ 2.7. Áîëü øè íñòâî èç ðàñ ñ÷è òàí íûõ ìî äå ëåé
ìå òàë ëî äå ôè öèò íûå (–3.5 £ [Fe/H] < 0), 83 ìî äå ëè — ñ äå ôè öè òîì âî -
äî ðî äà (1/9 £ H/He < 9/1). Ýòè ìî äå ëè è èíôîðìàöèÿ î íèõ äîñòóïíû â
èíòåðíåòå ïî òàêèì àäðåñàì:
ftp://ftp.mao.kiev.ua/pub/users/yp/Cmod/cmod.pdf
ftp://ftp.mao.kiev.ua/pub/users/yp/Cmod/hsol.htm
(«cîëíå÷íoå» çíà÷åíèå H/He),
ftp://ftp.mao.kiev.ua/pub/users/yp/Cmod/hdef.htm
(íå «ñîëíå÷íûå» çíà÷åíèÿ H/He).
455
ÌÎÄÅËÈ ÀÒÌÎÑÔÅÐ ÓÃËÅÐÎÄÍÛÕ ÃÈÃÀÍÒÎÂ
Äëÿ ïðè ìå ðà ìû ïðè âî äèì â òàáë. 1 ÷àñòü ñïèñ êà ìî äå ëåé àò ìîñ -
ôåð, ðàñ ñ÷è òàí íûõ ñ ñî ëíå÷ íû ìè ñî äåð æà íè ÿ ìè âî äî ðî äà è ãå ëèÿ, à â
òàáë. 2 — ÷àñòü ñïèñ êà âî äî ðî äî äå ôè öèò íûõ ìî äå ëåé. Ïà ðà ìåò ðû,
çíà ÷å íèÿ êî òî ðûõ íå ïðè âå äå íû â ñïèñ êàõ, íå âàðü è ðî âà ëèñü. Ïðè íÿ -
òûå äëÿ íèõ çíà ÷å íèÿ óêà çà íû âû øå.
Ôîð ìà ïðåä ñòàâ ëå íèÿ ìî äå ëåé, ðàñ ñ÷è òàí íûõ ïî ïðî ãðàì ìå
SAM12, òà êàÿ æå, êàê ìî äå ëåé Êóðóöà, òîëü êî äëÿ êàæ äî ãî ñëîÿ âû âå -
äå íà åùå äî ïîë íè òåëü íàÿ èí ôîð ìà öèÿ.  êà ÷åñ òâå ïðè ìå ðà îäíà èç
ìî äå ëåé (äî çíà ÷å íèÿ rx = 10) ïðè âå äå íà íà ðèñ. 1. Ïà ðà ìåò ðû Týô, lgg
è [Fe/H] ïðè âî äÿò ñÿ â ñòðî êàõ 1 è 2. Â ñòðî êå 3 ñî äåð æàò ñÿ èí äè êà òî ðû
ó÷å òà èñ òî÷ íè êîâ íå ïðîç ðà÷ íîñ òè. Ñòðî êà 4 îïðå äå ëÿ åò ïà ðà ìåò ðû
ðàñ ÷å òà êîí âåê öèè è òóð áó ëåí òíîñ òè â àò ìîñ ôå ðå.  ñòðî êå 5 óêà çàí
êî ýô ôè öè åíò øêà ëè ðî âà íèÿ ñî äåð æà íèé ýëå ìåí òîâ òÿ æå ëåå ãå ëèÿ, à
òàê æå ñî äåð æà íèÿ H è He (íå â ëî ãà ðèô ìàõ) â øêà ëå, ãäå ñóì ìà ñî äåð -
æà íèé âñåõ õè ìè ÷åñ êèõ ýëå ìåí òîâ N iå = 1. Ñòðî êè 6—25 — ñî äåð -
æà íèÿ îñòàëü íûõ õè ìè ÷åñ êèõ ýëå ìåí òîâ â ëî ãà ðèô ìàõ.  ñòðî êå 26
óêà çà íî ÷èñ ëî òî ÷åê â ìî äå ëè (71) è ñî äåð æè ìîå êî ëî íîê ìî äå ëè.
Ñòðî êè 27 è äà ëåå — ñà ìà ìî äåëü. Â êî ëîí êàõ ìî äå ëè ñî äåð æàò ñÿ ñëå -
äó þ ùèå ïà ðà ìåò ðû: RHOX — ìàñ ñà âå ùåñ òâà íàä 1 ñì2 àò ìîñ ôå ðû íà
456
ß. Â. ÏÀÂËÅÍÊÎ, Ë. À. ßÊÎÂÈÍÀ
Íîìåð
ìîäåëè
Èìÿ ìîäåëè Týô lgg [Fe/H] H/He lg(C/O) [N/Fe]
1 2800.00.m10.hd01.50a 2800 0.0 –1.0 1/9 0.5 0.0
2 2800.00.m10.hd05.50a 2800 0.0 –1.0 5/5 0.5 0.0
3 2800.00.m15.hd01.50a.n20 2800 0.0 –1.5 1/9 0.5 0.2
4 2800.00.m20.hd05.100a.n100 2800 0.0 –2.0 5/5 1.0 1.0
5 2800.00.m20.hd05.100a.n50 2800 0.0 –2.0 5/5 1.0 0.5
6 2800.00.m25.hd05.100a.n150 2800 0.0 –2.5 5/5 1.0 1.5
7 2800.00.m30.hd05.100a.n150 2800 0.0 –3.0 5/5 1.0 1.5
8 2800.00.m30.hd05.100a.n200 2800 0.0 –3.0 5/5 1.0 2.0
9 2800.00.m30.hd05.120a.n170 2800 0.0 –3.0 5/5 1.2 1.7
10 2800.00.m30.hd05.150a.n200 2800 0.0 –3.0 5/5 1.5 2.0
Òàáëèöà 2. Ìîäåëè àòìîñôåð ñ äåôèöèòîì âîäîðîäà
Íîìåð
ìîäåëè
Èìÿ ìîäåëè Týô lgg [Fe/H] lg(C/O) [N/Fe]
1 2800.00.m00.30a 2800 0.0 0.0 0.3 0.0
2 2800.00.m00.40a 2800 0.0 0.0 0.0 0.0
3 2800.00.m00.50a 2800 0.0 0.0 0.5 0.0
4 2800.00.m20.80a.n130 2800 0.0 –2.0 0.8 1.3
5 2800.00.m25.100a.n130 2800 0.0 –2.5 1.0 1.3
6 2800.00.m25.100a.n150 2800 0.0 –2.5 1.0 1.5
7 2800.00.m30.150a.n150 2800 0.0 –3.0 1.5 1.5
8 2800.00.m30.150a.n170 2800 0.0 –3.0 1.5 1.7
9 2800.00.m30.170a.n130 2800 0.0 –3.0 1.7 1.3
10 2800.00.m30.170a.n160 2800 0.0 –3.0 1.7 1.6
Òàáëèöà 1. Ìîäåëè àòìîñôåð, ðàññ÷èòàííûå ñ ñîëíå÷íûìè ñîäåðæàíèÿìè H è He
ãå î ìåò ðè ÷åñ êîé ãëó áè íå z: rx = r
0
x
z dzò ( ) (ã/cì2), ãäå r( )z — ïëîò íîñòü
âå ùåñ òâà íà ãëó áè íå z; T — ýëåê òðî ííàÿ òåì ïå ðà òó ðà ñëîÿ Te , K; P —
ãà çî âîå äàâ ëå íèå Pg , äèí/ñì2; XNE — ýëåê òðî ííàÿ ïëîò íîñòü ne , ñì-3;
ABROSS — ðîñ ñå ëàí äî âà íå ïðîç ðà÷ íîñòü k ross , ñì2/ã; ACCRAD —
óñêî ðå íèå arad , îá óñëîâ ëåí íîå ëó ÷å âûì äàâ ëå íè åì (ñì/ñ2); VTURB —
òóð áó ëåí òíàÿ ñêî ðîñòü V turb , êì/c; FLXCNV — ïî òîê Fconv ýíåð ãèè, ïå -
ðå íî ñè ìûé êîí âåê öè åé (ýðã×cì-2ñ-1); VCONV — êîí âåê òèâ íàÿ ñêî -
ðîñòü v conv , êì/ñ; TauRoss — ðîñ ñå ëàí äî âà îïòè ÷åñ êàÿ ãëó áè íà t ross ;
FluxErr — ðàç ëè ÷èÿ DF ïî òî êîâ â äâóõ ïî ñëåä íèõ èòå ðà öè ÿõ (â ïðî -
öåí òàõ îò ïî òî êà â ïðåä ïîñ ëåä íåé èòå ðà öèè); DeltaT — ïî ïðàâ êà DT ê
òåì ïå ðà òó ðå ïî ñëå ïî ñëåä íåé èòå ðà öèè; DeltaRx — ïî ïðàâ êà Drx ê rx
ïî ñëå ïî ñëåä íåé èòå ðà öèè; FluxRatio — îò íî øå íèå F Fconv total/ êîí -
âåê òèâ íî ãî ïî òî êà ê ïîëíîìó ïîòîêó ýíåðãèè.
Ïî êà çà òå ëåì êà ÷åñ òâà ðàñ ñ÷è òàí íûõ ìî äå ëåé ÿâ ëÿ åò ñÿ èõ ñõî äè -
ìîñòü. Åå ìîæ íî óâè äåòü â êî ëîí êå FluxErr (ðèñ. 1), ãäå äëÿ êàæ äî ãî
ñëîÿ ïðè âå äå íû ðàç ëè ÷èÿ ïî òî êîâ â äâóõ ïî ñëåä íèõ èòå ðà öè ÿõ â ïðî -
öåí òàõ îò ïî òî êà â ïðåä ïîñ ëåä íåé èòå ðà öèè. Äëÿ áîëü øè íñòâà ïðåä -
ñòàâ ëåí íûõ â íà ñòî ÿ ùåé ðà áî òå ìî äå ëåé îíè íå ïðå âîñ õî äÿò 1 %, ÷òî
ñâè äå ò åëüñòâó åò î õî ðî øåé ñõî äè ìîñ òè. Èíîã äà ìû äî ïóñ êà ëè íå -
áîëü øîå ïðå âû øå íèå íàä 1 % â ñà ìûõ ãëó áî êèõ ñëî ÿõ ìî äå ëè, è ñ÷è -
òà åì ýòî äî ïóñ òè ìûì, òàê êàê ýòè ñëîè î÷åíü ìà ëî âëè ÿ þò íà ðàñ ñ÷è -
òàí íûå ñïåê òðû çâåçä.
 òàáë. 3 ìû ïðè âî äèì ñïè ñîê ìî äå ëåé, âûáðàííûõ äëÿ èë ëþñ òðà -
öèè âëè ÿ íèÿ ðàç ëè ÷èé îñíîâíûõ ïà ðà ìåò ðîâ àò ìîñ ôå ðû (Týô, lgg,
H/He, [Fe/H], C/O, [N/Fe]) íà òåì ïå ðà òóð íûå ðàñ ïðå äå ëå íèÿ â ìî äå ëÿõ
457
ÌÎÄÅËÈ ÀÒÌÎÑÔÅÐ ÓÃËÅÐÎÄÍÛÕ ÃÈÃÀÍÒÎÂ
Ðèñ. 1. Ïðèìåð ôàéëà ñ îäíîé èç ìîäåëåé àòìîñôåðû
è ñèí òå òè ÷åñ êèå ñïåê òðû óãëå ðîä íûõ ãè ãàí òîâ. Çíà ÷å íèå H/He = 9/1 â
òàáë. 3 ïîä ðà çó ìå âà åò ñî ëíå÷ íîå çíà ÷å íèå ýòîé âå ëè ÷è íû (ïî ÷èñ ëó
àòî ìîâ). Ïðè ðàñ ÷å òå ìî äå ëåé àò ìîñ ôåð èñ ïîëü çî âà ëèñü ñî ëíå÷ íûå
çíà ÷å íèÿ ñî äåð æà íèé âîäîðîäà è ãå ëèÿ ñ áîëü øèì êî ëè ÷åñ òâîì çíà -
êîâ: lgN(H)=0.90872, lgN(He)=0.08878. Íà ðèñ. 2 ìû èë ëþñ òðè ðó åì
òåì ïå ðà òóð íûå ðàñ ïðå äå ëå íèÿ (T — Pg ) â ìî äå ëÿõ àò ìîñ ôåð, ïðè âå -
äåí íûõ â òàáë. 3, à íà ðèñ. 3 — ðàç ëè ÷èÿ ñèíòåòè÷åñêèõ ñïåêòðîâ ïðè
èç ìå íå íèè Týô, lgg, H/He, [Fe/H], C/O è [N/Fe].
Ñèí òå òè ÷åñ êèå ñïåê òðû ìû ðàñ ñ÷è òû âà ëè ïî ïðî ãðàì ìå WITA6
[15]. Èñïîëü çî âà ëàñü òà æå ñèñ òå ìà èñ òî÷ íè êîâ íå ïðîç ðà÷ íîñ òè â êîí -
òè íó ó ìå, ÷òî è ïðè ðàñ ÷å òå ìî äå ëåé àò ìîñ ôåð. Òàê æå ìû ïðè íè ìà ëè
ìî äåëü íûå ñî äåð æà íèÿ òåõ õè ìè ÷åñ êèõ ýëå ìåí òîâ, ñî äåð æà íèÿ êî òî -
ðûõ íå çà äà âà ëèñü âî âõîä íûõ äàí íûõ. Çíà ÷å íèå ìèê ðî òóð áó ëåí òíîé
ñêî ðîñ òè, êàê è ïðè ðàñ ÷å òå ìî äå ëåé àò ìîñ ôåð, ñî ñòàâ ëÿ ëî V t = 3 êì/ñ.
Äëÿ ñëó ÷àÿ DY Per ìû íå ó÷è òû âà ëè èçî òîï íûé ñî ñòàâ óãëå ðî äà, ò. å.
ïî ëà ãà ëè âåñü óãëå ðîä â âè äå 12C. Ïðè ôîð ìè ðî âà íèè êîì ïè ëÿ òèâ íûõ
ñïèñ êîâ àòîì íûõ è ìî ëå êó ëÿð íûõ ëè íèé áû ëè èñ ïîëü çî âà íû áà çû
äàí íûõ VALD [13] è Êó ðó öà [14] (CD-ROM N18).
Èç ðèñ. 2 è 3 âèä íî, ÷òî ñòðóêòóðà ìî äå ëåé 1 è 3 (Týô = 2800 K è
3000 K ñî îò âå òñòâåí íî) ìà ëî èçìåíÿåòñÿ â ãëó áî êèõ ñëî ÿõ àò ìîñ ôå ðû
458
ß. Â. ÏÀÂËÅÍÊÎ, Ë. À. ßÊÎÂÈÍÀ
Íîìåð
ìîäåëè
Èìÿ ìîäåëè Týô lgg [Fe/H] H/He lg(C/O) [N/Fe]
1 2800.00.m00.50à 2800 0.0 0.0 9/1 0.5 0.0
2 3000.00.m00.20a 3000 0.0 0.0 9/1 0.2 0.0
3 3000.00.m00.50a 3000 0.0 0.0 9/1 0.5 0.0
4 3000.00.m00.hd05.50a 3000 0.0 0.0 5/5 0.5 0.0
5 3000.gp10.m00.20a 3000 +1.0 0.0 9/1 0.2 0.0
6 3000.00.m10.50a 3000 0.0 –1.0 9/1 0.5 0.0
7 3000.00.m10.50a.n30 3000 0.0 –1.0 9/1 0.5 0.3
8 3000.00.m10.100a.n100 3000 0.0 –1.0 9/1 1.0 1.0
Òàáëèöà 3. Ðÿä ìîäåëåé àòìîñôåð ñ ðàçëè÷íûìè çíà÷åíèÿìè ïàðàìåòðîâ Týô, lgg, H/He,
[Fe/H], C/O, [N/Fe]
Ðèñ. 2. Ìîäåëüíûå ðàñïðåäåëåíèÿ òåìïåðàòóðû ñ ãëóáèíîé. Öèôðû ó êðèâûõ — íîìåðà
ìîäåëåé, óêàçàííûe â òàáë. 3
è çíà ÷è òåëü íî — â ïî âåð õíîñ òíûõ ñëî ÿõ (ðèñ. 2, a). ×ó âñòâè òåëü íîñòü
æå ñèí òå òè ÷åñ êèõ ñïåê òðîâ ê Týô âå ëè êà (ðèñ. 3, a). Èçìå íå íèÿ ïà ðà -
ìåò ðà lgg î÷åíü ñèëü íî âëè ÿ þò íà ñòðóê òó ðó ìî äå ëè àò ìîñ ôå ðû
(ðèñ. 2, á, ìî äå ëè 2 è 5), íî ñèí òå òè ÷åñ êèå ñïåê òðû ïðè ýòîì èç ìå íÿ -
þò ñÿ î÷åíü ìà ëî (ðèñ. 3, á).
Ìî äå ëè 3 è 4 ðàç ëè ÷à þò ñÿ ñî äåð æà íè ÿ ìè âî äî ðî äà è ãå ëèÿ.  ìî -
äå ëè 3 îòíîøåíèå H/He èäåí òè÷ íî ñî ëíå÷ íî ìó (9/1), à â ìî äå ëè 4 —
H/He = 5/5. Êàê âèä íî èç ðèñ. 2, a, ìî äåëü àò ìîñ ôå ðû ñ äå ôè öè òîì âî -
äî ðî äà ãëóá æå è çíà ÷è òåëü íî õî ëîä íåå, ÷åì ïðè ñî ëíå÷ íîì çíà÷åíèè
îòíîøåíèÿ H/He. Ðàç ëè ÷èÿ ñèí òå òè ÷åñ êèõ ñïåê òðîâ äà æå ïðè óìå ðåí -
459
ÌÎÄÅËÈ ÀÒÌÎÑÔÅÐ ÓÃËÅÐÎÄÍÛÕ ÃÈÃÀÍÒÎÂ
Ðèñ. 3. Çàâèñèìîñòü îïòè÷åñêèõ ñïåêòðîâ óãëåðîäíûõ ãèãàíòîâ îò èçìåíåíèé ïàðàìåòðîâ Týô
(à), lgg (á), H/He (â), ìåòàëëè÷íîñòè (ã), ñîäåðæàíèé óãëåðîäà è àçîòà (ä, å)
íîì äå ôè öè òå âî äî ðî äà H/He = 5/5 çíà ÷è òåëü íûå — ïî òî êè â âî äî ðî -
äî äå ôè öèò íîé ìî äå ëè ñó ùåñ òâåí íî âûøå.
Ìî äå ëè 3 è 6 îò ëè ÷à þò ñÿ ìå òàë ëè÷ íîñ òüþ. Âèä íî, ÷òî ìå òàë ëî äå -
ôè öèò íûå ìî äå ëè ãëóá æå è õî ëîä íåå, ÷åì ìî äå ëè ñ íîð ìàëü íîé ìå -
òàë ëè÷ íîñ òüþ, ïî âñåé ãëó áè íå àò ìîñ ôå ðû (ðèñ. 2, a). Ïî òî êè æå â ìå -
òàë ëî äå ôè öèò íûõ ìî äå ëÿõ íè æå. Íà ðèñ. 3, ã ïî êà çà íû ðàç ëè ÷èÿ â ñèí -
òå òè ÷åñ êèõ ñïåê òðîâ äëÿ äâóõ ìî äå ëåé ñ Týô = 3000 K è çíà ÷å íè ÿ ìè
[Fe/H] = 0, –1.
×ó âñòâè òåëü íîñòü ñèí òå òè ÷åñ êèõ ñïåê òðîâ ê ñî äåð æà íèþ àçî òà
íèç êà. Ïðè èç ìå íå íèè [N/Fe] íà 0.3 è ìî äå ëè àò ìîñ ôå ðû (ðèñ. 2, á, ìî -
äå ëè 6 è 7), è ñèí òå òè ÷åñ êèå ñïåê òðû (ðèñ. 3, å) èç ìå íÿ þò ñÿ ìà ëî.
Íà ðèñ. 3, ä, å ìû ïî êà çû âà åì ÷ó âñòâè òåëü íîñòü ñèí òå òè ÷åñ êèõ
ñïåê òðîâ ê èç ìå íå íèþ ñî äåð æà íèÿ óãëå ðî äà è ê ñî âìåñ òíî ìó èç ìå íå -
íèþ ñî äåð æà íèé óãëå ðî äà è àçî òà (ïðè âû ñî êèõ ñî äåð æà íè ÿõ Ñ íå ìî -
æåò íå âîç ðàñ òàòü è ñî äåð æà íèå N). Èçìå íå íèÿ ñòðóê òó ðû ìî äå ëåé àò -
ìîñ ôå ðû äëÿ ìî äå ëåé 6, 7 è 8 âèä íû íà ðèñ. 2, á. Ïîñ êîëü êó, êàê ñêà çà -
íî âû øå, ÷ó âñòâè òåëü íîñòü ñèí òå òè ÷åñ êèõ ñïåê òðîâ ê ñî äåð æà íèþ
àçî òà íèç êàÿ, ïðè èç ìå íå íèè ñî äåð æà íèé è C, è N ýô ôåêò îá óñëîâ ëåí â
îñíîâ íîì ñî äåð æà íè åì Ñ. Âèä íî (ðèñ. 3, å), ÷òî âëè ÿ íèå ïà ðà ìåò ðà
C/O íà ñèí òå òè ÷åñ êèå ñïåê òðû óãëå ðîä íûõ çâåçä ìî æåò áûòü î÷åíü
âåëèêî.
Íà ðèñ. 4 ìû ñðàâ íè âà åì íà áëþ äà å ìûé ñïåêòð DY Per ñ ñèí òå òè -
÷åñ êèì ñïåê òðîì, ðàñ ñ÷è òàí íûì ñ ìî äåëüþ àò ìîñ ôå ðû èç íà øå ãî íà -
áî ðà Týô/lgg/[Fe/H] = 3000/0/0, H/He = 5/5, lg(C/O) = 0.8, [N/Fe] = 0.5.
460
ß. Â. ÏÀÂËÅÍÊÎ, Ë. À. ßÊÎÂÈÍÀ
Ðèñ. 4. Îïèñàíèå íàáëþäàåìîãî ðàñïðåäåëåíèÿ ýíåðãèè â ñïåêòðå DY Per òåîðåòè÷åñêèì äëÿ
ìîäåëè àòìîñôåðû 3000/0/–1.5, H/He = 5/5, lg(C/O) = 0.8, [N/Fe] = 0.5
ÎÁÑÓÆÄÅÍÈÅ ÐÅÇÓËÜÒÀÒÎÂ È ÂÛÂÎÄÛ
Ïî âñåé âè äè ìîñ òè, ôè çè ÷åñ êèå óñëî âèÿ è ñòðî å íèå àò ìîñ ôåð Ñ-ãè -
ãàí òîâ íå âîç ìîæ íî èäå àëü íî îïè ñàòü â ðàì êàõ êëàñ ñè ÷åñ êèõ ïðè áëè -
æå íèé. Ïðè ÷è íîé ýòî ãî ÿâ ëÿ åò ñÿ ðÿä ôàê òî ðîâ, êî òî ðûå ïîêà íå âîç -
ìîæ íî ó÷åñòü â ïî ëíîé ìåðå. Îñíîâ íûå èç íèõ — ïî ñòî ÿí íîå èñ òå ÷å -
íèå âå ùåñ òâà è íà ëè ÷èå ïûëè âî âíåø íèõ ÷àñ òÿõ áî ãà òûõ óãëå ðî äîì
çâåçä; äè íà ìè÷ íàÿ âî âðå ìå íè íå îäíî ðîä íîñòü àò ìîñ ôåð, îá óñëîâ ëåí -
íàÿ ïðè ðî äîé ïðî öåñ ñîâ ïå ðå íî ñà ýíåð ãèè; áîëü øàÿ ïðî òÿ æåí íîñòü
àò ìîñ ôåð, âñëå äñòâèå ÷åãî íå îá õî äè ìî ó÷è òû âàòü ýô ôåê òû ñôå ðè÷ -
íîñ òè; îò êëî íå íèÿ îò óñëî âèé ËÒÐ è äð. Îäíà êî ïðåä ñòàâ ëÿ åò ñÿ íå -
ñîì íåí íûì, ÷òî íà ñå ãî äíÿø íèé äåíü äàæå óïðî ùåí íûå ìî äå ëè,
ïðåä ñòàâ ëåí íûå íàìè âûøå, ïî çâî ëÿ þò ïðî èç âî äèòü êà ÷åñ òâåí íûé è
êî ëè ÷åñ òâåí íûé àíà ëèç àò ìîñ ôåð óãëå ðîä íûõ çâåçä.
Óäîâ ëåò âî ðè òåëü íîñòü îïè ñà íèÿ íà øè ìè ìî äå ëÿ ìè ðå àëü íûõ àò -
ìîñ ôåð óãëå ðîä íûõ ãè ãàí òîâ ìîæ íî îöå íèòü òîëü êî ïî îïè ñà íèþ
çâåç äíî ãî ñïåê òðà ñèí òå òè ÷åñ êèì. Ïðè ìåð òà êî ãî îïè ñà íèÿ ìû ïðè âî -
äèì íà ðèñ. 4. Ìû ñ÷è òà åì, ÷òî ñ íà øåé ìî äåëüþ àò ìîñ ôå ðû ðàñ ïðå äå -
ëå íèå ýíåð ãèè â ñïåê òðå DY Per îïè ñû âà åò ñÿ óäîâ ëåò âî ðè òåëü íî, òàê
êàê ìû îïè ñà ëè ïî òî êè è â êðàñ íîé, è â ñè íåé îá ëàñ òÿõ ñïåê òðà, à òàê -
æå ãðà äè åíò ðàñ ïðå äå ëå íèÿ ýíåð ãèè. Âå ðî ÿò íî, íå óäîâ ëåò âî ðè òåëü íîå
îïè ñà íèå îò äåëü íûõ ó÷àñ òêîâ îá ú ÿñ íÿ åò ñÿ íå äîñ òà òî÷ íîé ïî ëíî òîé è
íå òî÷ íîñ òüþ ñïèñ êîâ ìî ëå êó ëÿð íûõ ëè íèé, à òàê æå íå äîñ òà òî÷ íî ïî -
ëíûì ó÷å òîì âêëàä ÷è êîâ â ïî ãëî ùå íèå â ñè íåé îá ëàñ òè ñïåêòðà.
Ñ ïðàê òè ÷åñ êîé òî÷ êè çðå íèÿ íàø íà áîð ìî äå ëåé ïðåä ñòàâ ëÿ åò ñÿ
ïî ëåç íûì ïðè ðå øå íèè ïî ìåíü øåé ìå ðå òðåõ çà äà÷:
— ýòè ìî äå ëè àò ìîñ ôåð ìî ãóò áûòü èñ ïîëü çî âà íû äëÿ îöåí êè âëè -
ÿ íèÿ îò äåëü íûõ ïà ðà ìåò ðîâ àò ìîñ ôå ðû íà òå î ðå òè ÷åñ êèå ñïåê òðû è
äðó ãèõ çâåçä, ñõîä íûõ ïî õà ðàê òå ðèñ òè êàì ñ DY Per;
— ðàñ ñ÷è òàí íûå íà ìè ìî äå ëè àò ìîñ ôåð êðàñ íûõ ãè ãàí òîâ ìî ãóò
èñ ïîëü çî âàòü ñÿ êàê íà ÷àëü íûå ïðè áëè æå íèÿ äëÿ ðàñ ÷å òà áî ëåå òî÷ -
íûõ ìî äå ëåé àò ìîñ ôåð äðó ãèõ çâåçä, ó÷è òû âà þ ùèõ îñî áåí íîñ òè õè -
ìè ÷åñ êî ãî ñî ñòà âà ýòèõ çâåçä;
— íà øè ìî äå ëè ìî ãóò ïðåä ñòà âèòü ìå òî äè ÷åñ êèé èí òå ðåñ äëÿ ñî -
ïîñ òàâ ëå íèÿ ñ ìî äå ëÿ ìè, ðàñ ñ÷è òàí íû ìè èíà ÷å — ñ äðó ãîé âõîä íîé
èí ôîð ìà öè åé, ñ èñ ïîëü çî âà íè åì äðó ãèõ ìå òî äîâ, ñ ó÷å òîì îò êëî íå -
íèé îò ËÒÐ è ïð.
Àâòîðû áëàãîäàðÿò À. Ô. Ïóãà÷à çà ïðåäîñòàâëåííûé
íàáëþäàåìûé ñïåêòð DY Per.
1. Ïàâëåíêî ß. Â. Ìîäåëè àòìîñôåð êðàñíûõ ãèãàíòîâ // Àñòðîí. æóðí.—2003.—
80.—C. 67—74.
2. Ïàâëåíêî ß. Â., Æóêîâñêàÿ Ñ. Â. Ñâîáîäíî-ñâÿçàííîå ïîãëîùåíèå àòîìîâ C I, N I,
O I â àòìîñôåðàõ çâåçä ïîçäíèõ ñïåêòðàëüíûõ êëàññîâ // Êèíåìàòèêà è ôèçèêà
íåáåñ. òåë.—2003.—19, ¹ 1.—C. 28—35.
461
ÌÎÄÅËÈ ÀÒÌÎÑÔÅÐ ÓÃËÅÐÎÄÍÛÕ ÃÈÃÀÍÒÎÂ
3. ßêîâèíà Ë. À., Ïóãà÷ À. Ô., Ïàâëåíêî ß. Â. DY Per — ñàìàÿ õîëîäíàÿ óãëåðîäíàÿ
çâåçäà òèïà R CrB ñ äåôèöèòîì ìåòàëëîâ // Àñòðîí. æóðí.—2009.—86.—
C. 32—49.
4. Abia C. Spectroscopy of carbon stars in the Draco and Ursa Minor dwarf spheroidal
galaxies // Astron. J.—2008.—136.—P. 250—258.
5. Abia C., de Laverny P., Wahlin R. Chemical analysis of carbon stars in the Local Group.
II. The Carina dwarf spheroidal galaxy // Astron. and Astrophys.—2008.—481.—
P. 161—168.
6. Asplund M., Gustafsson B., Kameswara R. N., Lam bert D. L. Abun dance sim i lar i ties
be tween the RCrB star V854 Cen and the born-again Sakurai’s ob ject // Astron. and
Astrophys.—1998.—332.—P. 651—660.
7. Borysow A., Jorgensen U. G., Zheng C. Model at mo spheres of cool, low-metallicity
stars: the im por tance of col li sion-in duced ab sorp tion // Astron. and Astrophys.—
1997.—324.—P. 185—195.
8. Eriksson K., Gustafsson B., et al. Ef fects of HCN mol e cules in car bon star at mo spheres //
Astron. and Astrophys.—1984.—132.—P. 37—44.
9. Gurtovenko E. A., Kostik R. I. The sys tem of so lar os cil la tor strengths. — Kyiv: Main
As tro nom i cal Ob ser va tory, 1998.—63 p.—(Preprint / MAO-98-3E).
10. Har ris G. J., Pavlenko Ya. V., Jones H. R. A., Ten ny son J. The iden ti fi ca tion of HCN
and HNC in car bon stars: model at mo spheres, syn thetic spec tra and fits to
ob ser va tions in the 2.7—4.0 m re gion // Mon. Notic. Roy. Astron. Soc.—2003.—
344.—P. 1107—1118.
11. Har ris G. J., Ten ny son J., Kaminsky B. M., et al. Improved HCN/NHC line list, model
atmosphere, and sythetic spectra for WZ Cas // Mon. Notic. Roy. Astron. Soc.—
2006.—367.—P. 400—406.
12. John son H. R. Red gi ant model at mo spheres. III. Car bon-en riched mod els // Astrophys.
J.—1982.—260.—P. 254—271.
13. Kupka F., Piskunov N., Ryabchikova T. A., et al. VALD-2: Prog ress of the Vi enna
Atomic Line Data Base // Astron. and Astrophys. Suppl. Ser.—1999.—138.—
P. 119—133.
14. Kurucz R. L. Data Bank.—1993—1994.—CD-ROM N 1—22.
15. Pavlenko Ya. V. Anal y sis of the spec tra of two Pleiades brown dwarfs: Teide 1 and
Calar 3 // Astrophys. and Space Sci.—1997.—253.—P. 43—53.
16. Sneden C., John son H. R., Krupp B. M. A sta tis ti cal method for treat ing mo lec u lar line
opac i ties // Astrophys. J.—1976.—204.—P. 281—289.
Ïîñòóïèëà â ðåäàêöèþ 10.11.08
462
ß. Â. ÏÀÂËÅÍÊÎ, Ë. À. ßÊÎÂÈÍÀ
|