Головко О.Б. Корона Данила Галицького: Волинь і Галичина в державно-політичному розвитку Центрально-Східної Європи раннього та класичного середньовіччя. - К.: ВД "Стилос", 2006. - 576с.
Gespeichert in:
| Datum: | 2006 |
|---|---|
| 1. Verfasser: | |
| Format: | Artikel |
| Sprache: | Ukrainian |
| Veröffentlicht: |
Інститут історії України НАН України
2006
|
| Schriftenreihe: | Україна в Центрально-Східній Європі |
| Schlagworte: | |
| Online Zugang: | http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/78742 |
| Tags: |
Tag hinzufügen
Keine Tags, Fügen Sie den ersten Tag hinzu!
|
| Назва журналу: | Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine |
| Zitieren: | Головко О.Б. Корона Данила Галицького: Волинь і Галичина в державно-політичному розвитку Центрально-Східної Європи раннього та класичного середньовіччя. - К.: ВД "Стилос", 2006. - 576с. / М. Кучинко // Україна в Центрально-Східній Європі: Зб. наук. пр. — К.: Інститут історії України НАН України, 2006. — Вип. 6. — С. 656-664. — укр. |
Institution
Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine| id |
irk-123456789-78742 |
|---|---|
| record_format |
dspace |
| spelling |
irk-123456789-787422015-03-21T03:02:04Z Головко О.Б. Корона Данила Галицького: Волинь і Галичина в державно-політичному розвитку Центрально-Східної Європи раннього та класичного середньовіччя. - К.: ВД "Стилос", 2006. - 576с. Кучинко, М. Рецензії, огляди 2006 Article Головко О.Б. Корона Данила Галицького: Волинь і Галичина в державно-політичному розвитку Центрально-Східної Європи раннього та класичного середньовіччя. - К.: ВД "Стилос", 2006. - 576с. / М. Кучинко // Україна в Центрально-Східній Європі: Зб. наук. пр. — К.: Інститут історії України НАН України, 2006. — Вип. 6. — С. 656-664. — укр. XXXX-0035 http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/78742 uk Україна в Центрально-Східній Європі Інститут історії України НАН України |
| institution |
Digital Library of Periodicals of National Academy of Sciences of Ukraine |
| collection |
DSpace DC |
| language |
Ukrainian |
| topic |
Рецензії, огляди Рецензії, огляди |
| spellingShingle |
Рецензії, огляди Рецензії, огляди Кучинко, М. Головко О.Б. Корона Данила Галицького: Волинь і Галичина в державно-політичному розвитку Центрально-Східної Європи раннього та класичного середньовіччя. - К.: ВД "Стилос", 2006. - 576с. Україна в Центрально-Східній Європі |
| format |
Article |
| author |
Кучинко, М. |
| author_facet |
Кучинко, М. |
| author_sort |
Кучинко, М. |
| title |
Головко О.Б. Корона Данила Галицького: Волинь і Галичина в державно-політичному розвитку Центрально-Східної Європи раннього та класичного середньовіччя. - К.: ВД "Стилос", 2006. - 576с. |
| title_short |
Головко О.Б. Корона Данила Галицького: Волинь і Галичина в державно-політичному розвитку Центрально-Східної Європи раннього та класичного середньовіччя. - К.: ВД "Стилос", 2006. - 576с. |
| title_full |
Головко О.Б. Корона Данила Галицького: Волинь і Галичина в державно-політичному розвитку Центрально-Східної Європи раннього та класичного середньовіччя. - К.: ВД "Стилос", 2006. - 576с. |
| title_fullStr |
Головко О.Б. Корона Данила Галицького: Волинь і Галичина в державно-політичному розвитку Центрально-Східної Європи раннього та класичного середньовіччя. - К.: ВД "Стилос", 2006. - 576с. |
| title_full_unstemmed |
Головко О.Б. Корона Данила Галицького: Волинь і Галичина в державно-політичному розвитку Центрально-Східної Європи раннього та класичного середньовіччя. - К.: ВД "Стилос", 2006. - 576с. |
| title_sort |
головко о.б. корона данила галицького: волинь і галичина в державно-політичному розвитку центрально-східної європи раннього та класичного середньовіччя. - к.: вд "стилос", 2006. - 576с. |
| publisher |
Інститут історії України НАН України |
| publishDate |
2006 |
| topic_facet |
Рецензії, огляди |
| url |
http://dspace.nbuv.gov.ua/handle/123456789/78742 |
| citation_txt |
Головко О.Б. Корона Данила Галицького: Волинь і Галичина в державно-політичному розвитку Центрально-Східної Європи раннього та класичного середньовіччя. - К.: ВД "Стилос", 2006. - 576с. / М. Кучинко // Україна в Центрально-Східній Європі: Зб. наук. пр. — К.: Інститут історії України НАН України, 2006. — Вип. 6. — С. 656-664. — укр. |
| series |
Україна в Центрально-Східній Європі |
| work_keys_str_mv |
AT kučinkom golovkoobkoronadanilagalicʹkogovolinʹígaličinavderžavnopolítičnomurozvitkucentralʹnoshídnoíêvropirannʹogotaklasičnogoserednʹovíččâkvdstilos2006576s |
| first_indexed |
2025-07-06T02:48:06Z |
| last_indexed |
2025-07-06T02:48:06Z |
| _version_ |
1836864071083753472 |
| fulltext |
ÃÎËÎÂÊÎ Î. Á. ÊÎÐÎÍÀ ÄÀÍÈËÀ
ÃÀËÈÖÜÊÎÃÎ: ÂÎËÈÍÜ ² ÃÀËÈ×ÈÍÀ
 ÄÅÐÆÀÂÍÎÏÎ˲ÒÈ×ÍÎÌÓ ÐÎÇÂÈÒÊÓ
ÖÅÍÒÐÀËÜÍÎ-ÑÕ²ÄÍί ªÂÐÎÏÈ ÐÀÍÍÜÎÃÎ
ÒÀ ÊËÀÑÈ×ÍÎÃÎ ÑÅÐÅÄÍÜβ××ß. —
Ê.: ÂÄ «Ñòèëîñ», 2006. — 576 ñ.
Í
îâà êíè ãà âiäî ìî ãî óêð à¿íñüêî ãî iñòî ðè êà Ãî ëîâ êà
Îëåê ñàí äðà Áî ðè ñî âè ÷à «Âî ëèíü i Ãà ëè ÷è íà â äåð -
æàâ íî ïîë iòè÷ íî ìó ðîç âèò êó Öåí òðàëü íî-Ñõiäíî¿ ªâ -
ðî ïè (²Õ — ïåð øà ïî ëî âè íà Õ²²² ñò.)» ðîç ãëÿ äຠâàæ ëè âó ïðî áëå -
ìó, ÿêà ìຠçà ðàç âå ëè êó íà óêî âó i ñóñïiëüíî-ïî ëiòè÷ íó àê òó -
àëüíiñòü. Â ñèëó îñîá ëè âîñ òåé ðîç âèò êó íà óêè â ðà äÿíñüêié
iñòîð iîã ðàôi¿ ïðàê òè÷ íî íå ïðî âî äè ëî ñÿ ñåðé îç íèõ íà óêî âèõ
äîñëiäæåíü ç ïè òàíü âè íèê íåí íÿ i ðîç âèò êó äåð æàâ íîñòi â Óêðà¿íi.
Íå áóëî ïiäãî òîâ ëå íî ñèí òå òè÷ íèõ ïðàöü ç öiº¿ ïðî áëå ìà òè êè i çà
êîð äî íîì, ó òîìó ÷èñëi óêð à¿íñüêè ìè iñòî ðè êà ìè äiàñ ïî ðè. Âèñ -
íîâ êè æ, çðîá ëåíi ïðåä ñòàâ íè êà ìè óêð à¿íñüêî¿ iñòî ðè÷ íî¿ øêî ëè
Õ²Õ — ïåð øî¿ ïî ëî âè íè ÕÕ ñò., ÿêi íà ñüî ãîäíi º çíà÷ íîþ ìiðîþ
çà ñòàð iëè ìè i íå ïîâ íè ìè, áóëè ïî ñòàâ ëåíi ïiä ñó ìíiâè iñòî ðè êà -
ìè- ìàð êñèñ òà ìè. Îïðà öþ âàâ øè âå ëè ÷åç íó êiëüêiñòü äæå ðåë i ïðî -
à íàë içó âàâ øè ñòàí íà óêî âî¿ ðîç ðîá êè ïðî áëå ìè, àâ òîð äiéøîâ
âèñ íîâ êó ïðî âàæ ëèâiñòü ñèñ òåì íî ãî ¿¿ âèâ ÷åí íÿ, ñïè ðà þ ÷èñü íà
íîâi ìå òî äî ëîãi÷íi ïiäõî äè.
Êíè ãà º ðå çóëü òà òîì áà ãà òî ði÷íèõ íà óêî âèõ ïî øóêiâ iñòî -
ðè êà, ÿêi âæå çíàé øëè ñâîº âiäáèò òÿ ó éîãî ìî íîã ðàôi¿ «Ðî ìàí
Ìñòèñ ëà âè÷ òà éîãî äîáà. Íà ðè ñè ïî ëiòè÷ íî ãî æèò òÿ Ïiâäåí íî¿
Ðóñi Õ²² — ïî ÷àò êó Õ²²² ñò.», ÷èñ ëåí íèõ ñòàò òÿõ, ðî çäiëàõ êî ëåê -
òèâ íèõ ìî íîã ðàôié, âèñ òó ïàõ íà íà óêî âèõ êîí ôå ðåí öiÿõ. Ãî ëîâ -
íîþ ìå òîþ ïiäãî òîâ êè êíè ãè º äîñëiäæåí íÿ ñêëàä íî ãî ïðî öå ñó ïî -
ëiòè÷ íî ãî òà äåð æàâ íî ãî ðîç âèò êó íà ñå ëåí íÿ Âî ëèíi i Ãà ëè ÷è íè â
äîáó iñíó âàí íÿ Êè¿âñüêî¿ Ðóñi òà â ïåð iîä óäiëüíèõ ïiâäåí íî ðóñü -
êèõ êíÿçiâñòâ. Õðî íî ëî ãi÷íî ðîç ãëÿä ðîç ïî ÷è íàºòüñÿ äî áîþ «Âå -
Óêðà¿íà â Öåíòðàëüíî-Ñõ³äí³é ªâðîï³, ¹ 6, 2006 656
ëè êî ãî ïå ðå ñå ëåí íÿ íà ðîäiâ», à çà âåð øóºòüñÿ ÷à ñîì ìîí ã îëüñüêî¿
åê ñïàíñi¿ íà Ñõiäíó òà Öåí òðàëü íó ªâðî ïó òà ïåð øè ìè ðî êà ìè
iñíó âàí íÿ Çî ëî òî¿ Îðäè — äåð æà âè ìîí ã îëüñüêèõ õàíiâ â Íèæ íüî -
ìó Ïî âîëæi, ÿêà iñòîò íî âïëè íó ëà íà ïî ëiòè÷ íå æèò òÿ ñóñiäíiõ
êðà¿í òà íà ðîäiâ Öåí òðàëü íî-Ñõiäíî¿ ªâðî ïè, Êàâ êà çó, Áëèçü êî ãî
òà Ñå ðåä íüî ãî Ñõî äó. Òà êèì ÷è íîì, àíàëiç ïðî áëå ìè äåð æàâ íî -
ïîë iòè÷ íî ãî ïî ñòó ïó íà ñå ëåí íÿ Ïðè êàð ïàò òÿ i Âî ëèíi ïðî âî äèòü -
ñÿ â ìåæ àõ âå ëè êî ãî çà ÷à ñîì ïåð iî äó íà òëi ïî ëiòè÷ íèõ ïðî öåñiâ ó
Öåí òðàëü íî-Ñõiäíié ªâðîïi.
Ñòðóê òó ðà êíè ãè, ùî ñêëà äàºòüñÿ iç ïå ðå äìî âè, äåâ ’ÿ òè
ðîçäiëiâ òà ïiñëÿ ìî âè, â öiëî ìó º âäà ëîþ. Îñíîâ íèé òåêñò äî ïîâ -
íþ þòü ïðè ìiòêè, ñèí õðîí íà òàá ëè öÿ, iìåí íèé òà ãå îã ðà ôi÷íèé ïî -
êàæ ÷è êè, ðå çþ ìå àíãëiéñüêîþ ìî âîþ. Ìàé æå â êîæ íî ìó ðîçäiëi
(êðiì ïåð øî ãî i îñòàí íüî ãî) àíàë içó þòü ñÿ êîí êðåòíi ÿâè ùà i ïîä i¿
ïî ëiòè÷ íî¿ iñòîði¿ ðåã iî íó Ïðè êàð ïàò òÿ òà Âî ëèíi, à òà êîæ âèâ ÷à -
þòü ñÿ ïðî öå ñè äåð æàâ íî ïîë iòè÷ íî ãî ïî ñòó ïó â öiëî ìó ó íà ðîäiâ
Öåí òðàëü íî-Ñõiäíî¿ ªâðî ïè. Ïðè öüî ìó, âè õî äÿ ÷è ç ïî òðåá íà ó -
êî âî ãî àíàë içó, â óñiõ ðî çäiëàõ àâ òî ðîì ïðî ïî íó þòü ñÿ âàæ ëèâi íà -
ó êî âî- òå î ðå òè÷íi âèð iøåí íÿ òèõ ÷è iíøèõ ïðî áëåì. Òàê, äî ñëiä -
íèê ïðî ïî íóº âè êî ðèñ òî âó âà òè ïðè ðîç ãëÿäi âí óòðiøíüî ïîë iòè÷ -
íèõ ìiæêí ÿçiâñüêèõ êîíôëiêòiâ ïî íÿò òÿ «ãðî ìà äÿíñüêi âiéíè»,
àäæå äî íèõ çà ëó ÷à ëîñü áà ãà òî âiëüíèõ i çà ëåæ íèõ âiä ôå î äàëiâ ëþ -
äåé. Ïðè öüî ìó Î. Á. Ãî ëîâ êî ïîäຠõà ðàê òå ðèñ òè êó äåð æàâ íî ãî
æèò òÿ Öåí òðàëü íî-Ñõiäíî¿ ªâðî ïè, àíàë içóº ïðî áëå ìó âçàºìèí
êí ÿçiâñüêî¿ òà áî ÿ ðñüêî¿ âåðñòâ íà Ðóñi â óäiëüíó äîáó.
Íå îáõiäíî çà çíà ÷è òè, ùî â iñòîð iîã ðàôi¿ ÕÕ ñò. íå ³ñíóº ºäè -
íî¿ òî÷ êè çîðó ùîäî ïè òàíü äåð æàâ íî ãî ðîç âèò êó ÿê ó ñëîâ ’ÿí
Ñõiäíî¿ ªâðî ïè âçà ãàëi, òàê i íà ñå ëåí íÿ Âî ëèíi é Ãà ëè ÷è íè äàâ -
íüî ðóñü êî ãî ÷àñó. ² äîñi íå äîñ òàò íüî ç’ÿ ñî âà íèì º ïè òàí íÿ ïðî âè -
íèê íåí íÿ äåð æà âè Ðóñü òà ìå õà íiçìè ¿¿ ôóíê öiî íó âàí íÿ. Íå âèâ ÷å -
íèì º ïè òàí íÿ ïðî ñòà òóñ ïå ðå áó âàí íÿ â ¿¿ ñêëàäi êî ëèøíiõ ïëåìi í -
íèõ ñî þçiâ òà «ïëåìi ííèõ êíÿæiíü». Íà ðåøòi, îñòà òî÷ íî íå
âèç íà ÷å íà õðî íî ëîã iÿ òà îñîá ëè âîñòi ðîç âèò êó âiäíîñ íî ºäè íî¿
Äàâ íüî ðóñü êî¿ äåð æà âè. Äîñi íå âè ðîá ëå íî ÿêè õîñü ºäè íèõ îöiíîê
ùîäî ïî ëiòè÷ íî ãî ðîç âèò êó äàâ íüî ðóñü êèõ êíÿçiâñòâ â óäiëüíó äî áó.
Òà êèé ñòàí ðå ÷åé ïî ÿñ íþºòüñÿ, ç îä íî ãî áîêó, çà ãàëü íîþ ñêë àä -
ÐÅÖÅÍDz¯, ÎÃËßÄÈ
657
íiñòþ äîñëiäæåí íÿ òåìè, à ç iíøî ãî — òèì, ùî äîã ìà òè÷ íèé ìàð ê -
ñ èñòñüêèé ìå òîä âèâ ÷åí íÿ äåð æàâ íèöü êèõ ïðî öåñiâ íå âè ÿ âèâ ñÿ
îïòè ìàëü íîþ ìå òî äî ëîãiºþ íà óêî âèõ ïî øóêiâ. Íà íå âèð iøåíiñòü
ïðî áëå ìè iñòîò íî âïëè íóâ i çà ãàëü íèé iäå î ëî ãi÷íèé ÷èí íèê, ÿêèé
ñåðé îç íî çà âà æàâ ïðî âå äåí íþ ´ðóí òîâ íèõ íà óêî âèõ äîñëiäæåíü â
ðà äÿíñüêié iñòîð iîã ðàôi¿. Òóò ñëiä íà ãà äà òè íà â’ÿ çàíi iñòî ðè÷íié
íà óöi òî òàë iòàð íèì ðå æè ìîì ñòå ðå î òè ïè i «àê ñiî ìè», ÿêi êóëü òè -
âó âà ëè ñÿ íå òiëüêè â ïî ïó ëÿð íèõ êíèæ êàõ, à ó ìî íîã ðà ôi÷íèõ ðîç -
ðîá êàõ, çîê ðå ìà, òà êèõ, ÿê ïî ñòó ëàò ïðî äàâ íüî ðóñü êó íà ðîäíiñòü,
ìiôî ëî ãå ìà ïðî Êè¿âñüêó Ðóñü ÿê «êî ëèñ êó» òðüîõ áðàòíiõ íà ðî -
äiâ, æî ðñòêà ïðè â’ÿç êà ðîç âèò êó äåð æàâ íèöü êèõ ïðî öåñiâ äî õîäó
ôå î äàë içàöi¿ äàâ íüî ðóñü êî ãî ñóñïiëüñòâà òîùî. Ðå àêöiºþ íà òàêó
ñè òó àö iþ, íà ùî ñïðà âåä ëè âî çâåð òຠóâà ãó Î. Á. Ãî ëîâ êî, ñòà ëî
âè íèê íåí íÿ ñïå öè ôi÷íî¿ íà óêî âî¿ øêî ëè ëåíiíãðà äñüêèõ, çà ðàç
ñàíêò-ïå òåð áó ðçüêèõ, â÷å íèõ, çà ñíîâ íè êîì ÿêî¿ º ². ß. Ôðî ÿ íîâ.
Ïðåä ñòàâ íè êè øêî ëè ñòà íîâ ëåí íÿ äåð æàâ íîñòi ó ñõiäíèõ ñëî âÿí
âiäíî ñÿòü íà äóæå ïiçíié ÷àñ. Íå â ìåíøié, à ìîæå, íà âiòü, áiëüøié
ìiði âïëèâ ïî çà íà ó êî âèõ ôàê òîðiâ ïî çíà ÷èâ ñÿ íà äîñëiä æåííi
iñòîði¿ Âî ëèíi òà Ãà ëè ÷è íè. Òóò ñëiä íà ãà äà òè ïðî òðè âà ëó (ïî ñóòi,
áåç ïðåä ìåò íó) äèñ êóñ iþ ùîäî iñíó âàí íÿ â Õ²²² — ïåðøié ïî ëî -
âèíi Õ²V ñò. Ãà ëèöü êî-Âî ëè íñüêî¿ äåð æà âè. Ïîï ðè áå çó ìîâíi äî -
ñÿã íåí íÿ íà óêîâöiâ ó ðîç ðîáö³ êîí êðåò íèõ òåì, ïî â’ÿ çà íèõ iç
äîñë³äæåí íÿì åò íî ïîë iòè÷ íèõ ïðî öåñiâ, ìà òåð iàëü íî¿ òà äó õîâ íî¿
êóëü òó ðè íà ñå ëåí íÿ ðåã iî íó, ñòàí âèâ ÷åí íÿ ïî ëiòè÷ íî¿ iñòîði¿
êðàþ çà ëè øຠáà æà òè êðà ùî ãî.
Àâòîð ðå öåí çî âà íî¿ êíè ãè íå òiëüêè ïðàã íå ïî äî ëà òè âñi
iñíó þ÷i äëÿ íà óêî âî ãî àíàë içó ïå ðåïî íè, à é ïðî ïî íóº àá ñî ëþò íî
ëîãi÷íi, ç ïî çèöi¿ íè íiøíüî ãî ñòà íó íà óêè, íîâi ìå òî äî ëîãi÷íi
ïiäõî äè. Ñàìå ïðî íèõ éäåòü ñÿ â ïåð øî ìó ðîçäiëi äîñëiäæåí íÿ, äå
àâ òîð âiäçíà ÷ຠíå äîñ êî íàëiñòü ìàð êñ èñòñüêî ãî ìå òî äó âèâ ÷åí íÿ
ïî ëiòè÷ íèõ ïðî öåñiâ, âiäçíà ÷ຠáiëüøó âà ãîìiñòü öèâiëiçà öiéíèõ
ïiäõîäiâ äî àíàë içó ñóñïiëüíî ãî ðîç âèò êó. Òóò âií âèê ëà äຠñâîº
ðî çóìi í íÿ ïî íÿòü «äåð æà âà» òà «äåð æàâíiñòü», âiäçíà ÷ຠâàæ -
ëèâiñòü âè êî ðèñ òàí íÿ êà òå ãîðié «ñóá’ºêò äåð æàâ íèöü êî ãî æèò òÿ»
òà «îá’ºêò äåð æàâ íèöü êî ãî æèò òÿ». ²ñòî ðèê äຠòà êîæ âèç íà ÷åí íÿ
ïî íÿòü ñó âå ðåí íîñòi ïî ëiòè÷ íî ãî ðîç âèò êó ñóñïiëüíèõ ãðóï, çâåð -
ÐÅÖÅÍDz¯, ÎÃËßÄÈ
658
òຠóâà ãó íà íå îáõiäíiñòü âèâ ÷åí íÿ òà êî ãî ÿâè ùà, ÿê âèç íà ÷åí íÿ
ëåã i òèì íîñò³ äåð æàâ íî¿ âëà äè. Õî ÷å ìî ïiäêðåñ ëè òè, ùî ìå òî äî -
ëîãi÷í³ ïiäõîäè äî âèâ ÷åí íÿ äåð æàâ íèöü êî ãî ïî ñòó ïó, çà ïðî ïî íî -
âàí³ Î. Á. Ãî ëîâ êîì, º âêðàé âàæ ëè âèìè íå òiëüêè äëÿ ïåð iî äó, ùî
ðîç ãëÿ äàºòüñÿ â éîãî êíèçi, à i âçà ãàëi äëÿ áóäü-ÿêèõ äîñëiäæåíü
ç ïðî á ëå ìà òè êè äåð æàâ íî ãî ðîç âèò êó Óêðà ¿ íè ïðî òÿ ãîì âñiº¿
¿¿ iñòîði¿.
Çà ãàëüíi òå î ðå òè÷íi ïiäõî äè, ÿêi âè ïè ñàíi ó ïåð øî ìó ðîç -
äiëi, º ìå òî äî ëî ãi÷íîþ îñíî âîþ äëÿ íà ïè ñàí íÿ íà ñòóï íèõ ðîçäiëiâ
ïðàöi, âè õî äÿ ÷è ç êîí êðåò íèõ ïðî áëåì, ÿêi ðîç ãëÿ äຠàâ òîð. Âèç íà -
÷åí íÿ Î. Á. Ãî ëîâ êîì ñâî ãî íà óêî âî ãî iíñòðó ìåí òàð iþ äîç âî ëÿº
éîìó àá ñî ëþò íî ïî íî âî ìó ïîä è âè òè ñÿ íà ïðî áëå ìó ïî ëiòè÷ íèõ
ïðî öåñiâ ó Ïiâäåí íî-Çàõiäíié Ðóñi. Òàêà ïî ñòà íîâ êà º öiëêîì ïðè -
ðîä íîþ, áî ïî ëiòè÷ íà iñòîð iÿ Âî ëèíi òà Ãà ëè ÷è íè ìຠ÷è ìà ëó
iñòîð iîã ðàô iþ. Äîñ òàò íüî çãà äà òè ïðàöi âiäî ìèõ â÷å íèõ Ä. Çóá -
ðèöü êî ãî, ². Øà ðà íå âè ÷à, Ì. Ñ. Ãðó øå âñüêî ãî, Â. Ò. Ïà øó òè,
². Ï. Êðèï ’ÿ êå âè ÷à, Ì. Ô. Êîò ëÿ ðà, ß. Ä. ²ñàºâè÷à, Î. Â. Ìà éî ðî âà,
Ë. Â. Âîé òî âè ÷à òà iíøèõ. Ñëiä ïiäêðåñ ëè òè, ùî öÿ iñòîð iîã ðàô iÿ
ïðî à íàë içî âà íà äîñëiäíè êîì êîí öåï òó àëü íî. Âî ëîä iþ ÷è íå îá õiä -
íîþ êâ àëiôiêàöiºþ, àâ òîð êíè ãè óíèê äî ñèòü ïî øè ðå íî ãî ìå òî äó
ñâîºðiäíèõ àíî òàöié íà ïðàöi ïî ïå ðåä íèêiâ, à ðîç ãëÿ äຠiñòîð iî -
ãðà ôiþ â ïðî áëåì íî-õðî íî ëî ãi÷íî ìó àñ ïåêòi, ðî çóì iþ ÷è ¿¿ ÿê ïðî -
öåñ åâî ëþöi¿ äó ìîê i êîí öåïöié â ¿õ äè íàìiöi. Ïðè ïiäãî òîâöi
äîñëiäæåí íÿ øè ðî êî âè êî ðèñ òàíi âèñ íîâ êè áà ãàòü îõ ñïåö ià ëiñ -
òiâ — àð õå î ëîãiâ, ïðà âîç íàâöiâ, åò íîã ðàôiâ, ôî ëüêëî ðèñòiâ, ïî ëi -
òî ëîãiâ òîùî.
 ìî íîã ðàôi¿ àíàë içóºòüñÿ øè ðî êå êîëî äæå ðåë ÿê äàâ íüî -
ðóñü êî ãî, òàê i iíî çåì íî ãî ïî õîä æåí íÿ, ùî òà êîæ ñâiä÷èòü ïðî ¿¿
âà ãîìiñòü. Âàæ ëè âî, ùî äîñëiäíèê íå òiëüêè âèç íà ÷ຠäæå ðå ëà, àëå
i çâåð òຠóâà ãó íà îñîá ëè âîñòi ðî áî òè ç iñòî ðè÷ íèì iíôîð ìà öiéíèì
ïî òî êîì, âiäçíà ÷ຠâàæ ëèâiñòü ïðè çäiéñíåííi íà óêî âî ãî àíàë içó
ñåðé îç íî ãî âðà õó âàí íÿ îñîá ëè âîñ òåé íà ïè ñàí íÿ êîæ íî ãî ç äæå -
ðåë, ¿õ æàíð òà àâ òî ðñüêó ïî çèö iþ. Âèç íà þ ÷è ïðiî ðè òåò ëiòî ïèñ íî -
ãî òà iíøî ãî ìà òåð ià ëó äàâ íüî ðóñü êî ãî ïî õîä æåí íÿ, ñëiä çà óâà æè -
òè, ùî âè êî ðèñ òàí íÿ àâ òî ðîì iíî çåì íèõ ïàì ’ÿ òîê º äóæå âàæ ëè -
âèì äëÿ âèâ ÷åí íÿ ñå ðåä íüî âi÷íî ãî ïåð iî äó Çà õiäíî ãî ðåã iî íó
ÐÅÖÅÍDz¯, ÎÃËßÄÈ
659
Óêðà¿ íè, ÿêèé ìàâ îñîá ëè âî âè ðà æå íèé ºâðî ïå éñüêèé âåê òîð
ðîçâèòêó.
Àíàëiç ïî ëiòè÷ íî ãî ìè íó ëî ãî Ïðè êàð ïàò òÿ òà Âî ëèíi ïðî -
âî äèòü ñÿ àâ òî ðîì íà ôîíi àíà ëî ãi÷íî ãî ðîç ãëÿ äó ïðî öåñiâ ó ñëîâ ’ÿí
Ñõiäíî¿ ªâðî ïè, à òà êîæ iíøèõ íà ðîäiâ ªâðî ïè, Âiçàíòi¿, êî ÷iâ -
íèêiâ ïðè ÷îð íî ìî ðñüêèõ ñòåïiâ. Öåé ðîç ãëÿä íå çâî äèòü ñÿ ëèøå
äî âèâ ÷åí íÿ ñèñ òå ìè âçàºìîäi¿ ðiçíèõ åò íî ïîë iòè÷ íèõ ôîð ìó âàíü,
à ïå ðå äáà ÷ຠïî ðiâíÿí íÿ ñî öiàëü íî-ïî ëiòè÷ íî ãî ïî ñòó ïó ñòå ïî -
âèêiâ, ïåðø çà âñå ó ñôåði äåð æàâ íî-ïî ëiòè÷ íî ãî æèò òÿ.
Âè ðîá ëåíi íà ïî ÷àò êó äîñëiäæåí íÿ ìå òî äî ëîãi÷íi ïiäõî äè
äîç âî ëè ëè àâ òî ðó íà ìà ëþ âà òè íîâó êàð òè íó ïî ëiòè÷ íî ãî ïî ñòó ïó
iñòîði¿ Ñõiäíî¿ ªâðî ïè, ùî îñîá ëè âî êîí êðå òè çóºòüñÿ íà áàçi ðîç -
ãëÿ äó âî ëè íñüêî ãî òà ïðè êàð ïà òñüêî ãî àðå àëiâ. Â ðî áîòi äî ñèòü
´ðóí òîâ íî ðîç ãëÿ äàºòüñÿ òà êîæ iñòîð iÿ óêð à¿íñüêî ãî Ïðà âî áå ðåæ -
æÿ, çîê ðå ìà çåìëi äðåâ ëÿí, óëè÷iâ i òè âåðöiâ. Îäíàê, íà âiäìiíó âiä
çãà äà íèõ âèùå, öåé àðå àë íå ñòàâ, êî ðèñ òó þ ÷èñü òå ðìiíî ëîãiºþ àâ -
òî ðà ìî íîã ðàôi¿, ñóá’ºêòîì äåð æàâ íèöü êî ãî ðîç âèò êó. Äðåâ ëÿ íè
îïè íè ëè ñÿ ïiä âëà äîþ êè¿âñüêèõ, à çãî äîì i âî ëè íñüêèõ êíÿçiâ. Òå -
ðè òîði¿ óëè÷iâ òà òè âåðöiâ áóëè çà õîï ëåíi ïå ÷åí iãà ìè, à ïî òiì ïî -
ëîâ öÿ ìè. Ó çâ’ÿç êó ç öèì òðå áà âiäçíà ÷è òè äóæå öiêàâi ñïîñ òå ðå -
æåí íÿ àâ òî ðà ïðî ïðè êîð äîííi (òàê çâàíi áó ôåðíi) çîíè ìiæ
ïiâäåí íî ðóñü êè ìè êí ÿçiâñòâà ìè, îñòà ííiìè òà êî ÷iâíè êà ìè. Íà
Âî ëèíi âàæ ëè âèì º âèâ ÷åí íÿ òå ðè òîði¿ Çà áóæ æÿ i Ïî ãî ðè íè. ²ñòîð iÿ
Çà áóæ æÿ òiñíî ïî â’ÿ çà íà ç ïðî áëå ìîþ ëiòî ïèñ íèõ «×åð âå íñüêèõ
ãðàäiâ», ÿêi ïî ñòó ïî âî â Õ²–Õ²² ñò. óâiéøëè äî ñêëà äó áà çî âèõ òå -
ðè òîðié Âî ëè íñüêî¿ çåìëi. Â óäiëüíó äîáó âî ëè íñüêà àäìiíiñòðàö iÿ
áà ãà òî óâà ãè ïðè äiëÿº ðà éî íó Çà áóæ æÿ, ÿêèé, íà ùî ñïðà âåä ëè âî
çâåð òຠóâà ãó äèñ åð òàíò, ñòàâ íà ïåâ íèé ÷àñ ïðåä ìå òîì ãîñ òðèõ ñó -
ïåðå÷îê ìiæ ïî ëüñüêè ìè i âî ëè íñüêè ìè êíÿ çÿ ìè. Ñàìå â öüî ìó
àðå àëi ïî ñòà ëà íîâà ñòî ëè öÿ äåð æà âè Ðî ìà íî âè÷iâ ìiñòî Õîëì, äå i
ïî ìåð ó 1264 ð. ïåð øèé êî ðîëü Ðóñi Äà íè ëî. Íå ìåíø öiêà âîþ º
iñòîð iÿ âî ëè íñüêî¿ Ïî ãî ðè íè. Íà ñïå öèô iêó ðîç âèò êó öüî ãî àðå à -
ëó, íà äóì êó àâ òî ðà êíè ãè, âïëè íóâ äóæå äàâíié êîíôëiêò ìiæ âî -
ëè íÿ íà ìè òà äðåâ ëÿ íà ìè, ÿêèé âiäáóâ ñÿ ùå äî ìî ìåí òó âõîä æåí íÿ
öèõ çå ìåëü äî ñêëà äó äåð æà âè Ðóñü. Ùîäî Õ²² ñò. Î. Á. Ãî ëîâ êî ðî -
áèòü öiêà âå ïðè ïó ùåí íÿ, ùî Ïî ãî ðè íà áóëà ðà éî íîì, ÿêèé çå -
ÐÅÖÅÍDz¯, ÎÃËßÄÈ
660
ìåëüíi âî ëî äàði âè êî ðèñ òî âó âà ëè äëÿ ðîç äà÷i äðó ãî- òà òðåòü î ðîç -
ðÿä íèì êíÿ çÿì. Òà êèé æå ïiäõiä äîç âî ëèâ àâ òî ðó çðî áè òè ñâié âíå -
ñîê i â ïè òàí íÿ ðî çóìi ííÿ ïðî áëå ìè çå ìåëü òàê çâà íèõ áî ë îõiâñüêèõ
êíÿçiâ. ²ñòî ðèê ñïðà âåä ëè âî âiäçíà ÷àº, ùî òå ðè òîð iþ ìiæ Âî ëè í -
ñüêèì, Ãà ëèöü êèì òà Êè¿âñüêèì êí ÿçiâñòâà ìè, ÿêó âií íà çè âຠÁî -
ëî õiâùè íîþ, íå ìîæ íà íà çè âà òè òå ðìiíîì «çåì ëÿ», ïiäêðåñ ëþº,
ùî, êðiì ñëîâ ’ÿí, òàì ìîã ëè ìåø êà òè ðiçíi åòíi÷íi ãðó ïè, ó òîìó
÷èñëi òîð êè.
 ðå öåí çî âàíié ìî íîã ðàôi¿ ÷è ìà ëî ìiñöÿ âiäâî äèòü ñÿ ðîç -
ãëÿ äó ñòå ïî âî ãî ôàê òî ðó ðîç âèò êó Öåí òðàëü íî-Ñõiäíî¿ ªâðî ïè.
Öå îá óìîâ ëå íî ïðàã íåí íÿì àâ òî ðà ðîç ãëÿ äà òè iñòîðiþ Óêðà¿ íè
êíÿ æî¿ äîáè ç öèâiëiçà öiéíèõ ïî çèöié. Óâà ãà äî öiº¿ òåìè âèê ëè êà -
íà i òèì, ùî ñòå ïî âèé ôàê òîð ñåðé îç íî âïëè âàâ íà ïî ëiòè÷ íèé ðîç -
âè òîê íå òiëüêè êíÿçiâñòâ Ïiâäåí íî¿ Ðóñi (Êè¿ âùè íè, Ïå ðå ÿñ ëà âëü -
ùè íè, ×åðíiãiâùè íè), à i çå ìåëü Ïiâäåí íî-Çà õiäíî¿ Ðóñi. Íà ñå ëåí -
íÿ ñòåïiâ áóëî íå òiëüêè êî ÷iâíèöü êèì. Òóò ìåø êà ëè ñëîâ ’ÿ íè, ÿêi
çíà õî äè ëè ñÿ ïiä êîí òðî ëåì Êèºâà, ×å ðíiãî âà òà Ãà ëè ÷à. Î. Á. Ãî -
ëîâ êî ñïåö iàëü íî ðîç ãëÿ äຠiñòîð iþ äîñi çà ãàä êî âèõ áðîä íèêiâ,
áåð ëàä íèêiâ, ãà ëèöü êèõ âè ãîíöiâ. Âàæ ëè âèì º ç’ÿ ñó âàí íÿ àâ òî ðîì
ìiñöÿ ñõiäíîñ ëîâ ’ÿ íñüêî ãî ñóñïiëüñòâà â æèòòi ñå ðåä íüî âi÷íî ãî
ñâiòó. Öå ðî áèòü ñÿ â êíèçi íà ïðè êëàäi ðîç ãëÿ äó ïè òàíü ïðî âè êî -
ðèñ òàí íÿ äàâ íüî ðóñü êè ìè êíèæ íè êà ìè âiç àíòiéñüêèõ ïî ëiòè êî-
iäå î ëî ãi÷íèõ êîí öåïöié i óÿâ ëåíü, ïðî òè òó ëà òó ðó íîñi¿â äåð æàâ -
íî¿ âëà äè â êîí òåêñòi çà ãàëü íî ñâiòî âèõ óÿâ ëåíü ïðî âëà äó âî ëî -
äàðiâ, ñòàâ ëåí íÿ Ðóñi äî õðåñ òî íîñ íî ãî ðóõó. Ðîç ãëÿä öèõ ïèòàíü
ïîêàçóº âåëèêå ìiñöå, ÿêå çà é ìàëè Âîëèíü i Ãàëè÷èíà íå òiëüêè â
iñòîði¿ Ðóñi, à i â öiëîìó â iñòîði¿ ñåðåäíüîâi÷íîãî ºâðàçiéñüêîãî
êîíòèíåíòó.
Î. Á. Ãî ëîâ êîì ÷iòêî äî âå äå íî, ùî äåð æàâ íèöü êèé ðîç âè òîê
éøîâ äâî ìà øëÿ õà ìè. Ïåð øèé âiäáó âàâ ñÿ çà ðà õó íîê ðå àë içàöi¿
âëàñ íèõ ïî òðåá êîí êðåò íèõ ñïiëüíîñ òåé, ÿêi äëÿ ïî âíî¿ ðå àë içàöi¿
ñâî ãî ïî ëiòè÷ íî ãî ïî òåí öià ëó ñòâî ðþ âà ëè äåð æàâ íèé îðãàíiçì,
ôîð ìó âà ëè iíñòè òó òè äåð æàâ íî ãî óïð àâëiííÿ. Äðó ãèé ïå ðå äáà ÷àâ
ïî øè ðåí íÿ äåð æàâ íèöü êèõ âïëèâiâ iççîâíi íà êîí êðåòíi åò íî ïîëi -
òè÷ íà ñïiëüíîñòi, ÿêi â òà êî ìó âè ïàä êó æèëè äåð æàâ íèöü êèì æèò -
òÿì êðà¿í, ùî ïî øè ðþ âà ëè íà íèõ ñâié ïî ëiòè÷ íèé âïëèâ. Â ðî áîòi
ÐÅÖÅÍDz¯, ÎÃËßÄÈ
661
äàíà îöiíêà äåð æàâi Ðóñü â ïîðó ¿¿ ðîçêâiòó â Õ — ïåðøié ïî ëî âèíi
Õ² ñò., õà ðàê òå ðèñ òè êà ðîç âèò êó äàâ íüî ðóñü êèõ êíÿçiâñòâ â óäiëü -
íó äîáó.
Çàï ðî ïî íî âà íà àâ òî ðîì ìî íîã ðàôi¿ êîí öåï öiÿ äåð æàâ íèöü -
êî ãî ïî ñòó ïó íà ñå ëåí íÿ Ðóñi êíÿ æî¿ äîáè, ó òîìó ÷èñëi Âî ëè íñüêî¿
òà Ãà ëèöü êî¿ çå ìåëü, º ëî ãi÷íîþ i ó çíà÷íié ìiði íî âà òî ðñüêîþ.
 ìîíîãðàôi¿ äî âî äèòü ñÿ, ùî â ²Õ–Õ ñò. ó ñëîâ ’ÿí Ñõiäíî¿ ªâðî ïè
âè íè êà þòü ðàí íüî äåð æàâíi óòâî ðåí íÿ. ¯õ Î. Á. Ãî ëîâ êî ïðî ïî íóº
íà çè âà òè ïî ñòïëåìi ííè ìè äåð æà âà ìè. Öi äåð æàâíi óòâî ðåí íÿ äî -
ñèòü òðè âà ëèé ÷àñ ìàëè ñà ì îñòiéíèé ïî ëiòè÷ íèé ðîç âè òîê, âîä íî -
÷àñ çà êëþ ÷à ëè ìiæ ñî áîþ ñî þç íèöüêi óãî äè, ùî áóëî íå îáõiäíî
äëÿ çäiéñíåí íÿ øè ðî êî ìàñ øòàá íèõ âîºííèõ åê ñïå äèöié ïðî òè
êðà¿í òà íà ðîäiâ Ïðè÷îðíîìîð’ÿ òà Êàâêàçó, äëÿ íàëàãîäæåííÿ ç
íèìè ñòàáiëüíî¿ åêîíîìi÷íî¿ âçàºìîäi¿.
Ïiçíiøå âñi ñõiäíîñ ëîâ ’ÿíñüêi ðàí íüî äåð æàâíi óòâî ðåí íÿ
îïè íè ëè ñÿ ó ñêëàäi âå ëè êî¿ Êè¿âñüêî¿ Ðóñi, ÿêó â÷å íèé õà ðàê òå ðè -
çóº ÿê äåð æà âó iìïå ðñüêî ãî òèïó. Íå îáõiäíî çà çíà ÷è òè, ùî òàêå
âèç íà ÷åí íÿ äåð æà âè Ðóñü çà ðàç äî ñèòü ÷àñ òî çóñòði÷àºòüñÿ â ëiòå -
ðà òóði, ïðî òå Î. Á. Ãî ëîâ êî íå òiëüêè éîãî âè êî ðèñ òî âóº, à i ðî áèòü
ñïðî áó ïî ÿñ íè òè ïðè ÷è íè âè íèê íåí íÿ ïîä iáíèõ äåð æàâ ó ðiçíèõ
íà ðîäiâ. Òóò, ÿê, äî ðå÷i, i â iíøèõ ìiñöÿõ ïðàö³, âií âäàëî
âèêîðèñòîâóº êîìïàðàòèâíèé ìåòîä äîñëiäæåííÿ.
Âàæ ëè âî, ùî àâ òîð ðîç ãëÿ äຠíèç êó ïðî áëåì, áåç ÿêèõ íå -
ìîæ ëè âî àäåê âàò íî âèð iøè òè ïè òàí íÿ äåð æàâ íî ãî ðîç âèò êó ñõiä -
íî ãî ñëîâ ’ÿ íñòâà. Çîê ðå ìà, â³í çà ïðî ïî íó âàâ ñâîº áà ÷åí íÿ ñóá’ºê -
òà äåð æà âîò âîð ÷èõ ïðî öåñiâ â Ñõiäíié ªâðî ïè. Íà äóì êó Î. Á. Ãî -
ëîâ êà, òà êèì ñóá’ºêòîì òâî ðåí íÿ äåð æà âè-iìïåði¿ Ðóñü áóëà
ñõiäíîñ ëîâ ’ÿ íñüêà åòíi÷íà ñïiëüíiñòü, ùî ñêëà äà ëà ñÿ ç âå ëè êî¿
êiëüêîñòi ïëåìi ííèõ ñî þçiâ, çåìëi-êí ÿçiâñòâà óäiëüíî¿ äîáè òâî ðè -
ëè ðåã iî íàëüíi åòíi÷íi íà ðîä íîñòi, ùî âè íèê ëè íà áàçi çà çíà ÷å íèõ
ñî þçiâ. Â ìî íîã ðàôi¿ çà ïðî ïî íî âàíi äëÿ âè êî ðèñ òàí íÿ íà óêîâ öÿ -
ìè âèç íà ÷åí íÿ ÿê äàâ íüî ðóñü êà ïî ëiòè÷ íà êîí ôå äå ðàö iÿ, êîí ôå äå -
ðàö iÿ çå ìåëü-êíÿçiâñòâ. Çàç íà ÷è ìî, ùî â íà óöi âæå øè ðî êî âè êî -
ðèñ òî âóºòüñÿ ïî íÿò òÿ «êî ëåê òèâ íèé ïàò ðî íàò», ïiä ÿêèì ðî çó ìi -
ºòüñÿ ñèñ òå ìà êîí òðî ëþ ïðåä ñòàâ íè êà ìè äåêiëüêîõ ìî ãóòíiõ ðîäiâ
Ðþ ðè êî âè÷iâ íàä Êèºâîì, äå âîíè âïðî âàä æó âà ëè ñïiëüíî ãî íîì i -
ÐÅÖÅÍDz¯, ÎÃËßÄÈ
662
íàëü íî ãî ïðà âè òå ëÿ. Öå ïî íÿò òÿ áóëî ââå äå íî i àð ãó ìåí òî âà íî â
ðÿäi íà óêî âèõ ïðàöü Î. Á. Ãîëîâêà.
Àâòîð ìî íîã ðàôi¿ ÷è ìà ëî óâà ãè ïðè äiëÿº ðîç âèò êó ñõiäíî -
ñëîâ’ÿíñüêîãî ñóñïiëüñòâà â óäiëüíó äîáó, ïî êà çóº ïðî öåñ ïå ðå -
òâî ðåí íÿ êî ëèøíiõ êíÿçiâñòâ-íà ìiñíèöòâ, ùî áóëè ñêëà äî âè ìè
äåð æà âè-iìïåði¿ Ðóñü, â ñó âå ðåííi çåìëi-êí ÿçiâñòâà. Âií âèç íà ÷àº
ÿê ñïiëüíi ðèñè, òàê i îñîá ëè âîñòi ñó âå ðåí içàöi¿ Âî ëè íñüêî¿ òà Ãà -
ëèöü êî¿ çå ìåëü.  ðî áîòi ïî êà çà íà ñèñ òå ìà âçàºìèí êí ÿçiâñüêî¿
âëà äè ç ðiçíè ìè ñóñïiëüíè ìè âå ðñòâà ìè, ïåðø çà âñå áî ÿ ðñòâîì,
ïðîäåìîíñòðîâàíî, ÿê öi âçàºìèíè âïëè âà ëè íà ïî ëiòè÷ íèé ïî -
ñòóï, íà ´åíå çó âè íèê íåí íÿ ñóñïiëüíèõ êîíôëiêòiâ. Àâòîð äî âî -
äèòü çà êî íîìið íiñòü âè íèê íåí íÿ íà áàçi Âî ëè íñüêî¿ òà Ãà ëèöü êî¿
çå ìåëü äåð æà âè êíÿ çÿ Ðî ìà íà Ìñòèñ ëà âè ÷à — îá’ºäíà íî ãî Ãà -
ëèöü êî-Âî ëè í ñüêî ãî êí ÿçiâñòâà, äîê ëàä íî âèâ ÷ຠïî ëiòè÷íi ïðî -
öå ñè â ïðè êàð ïà ò ñüêî-âî ëè íñüêî ìó êðà¿ â ïåð iîä ãðî ìà äÿ íñüêî¿
âiéíè ïåð øî¿ ïî ëî âè íè Õ²²² ñò., à òà êîæ ïiä ÷àñ ìîí ãî ëî-òà òà ð -
ñüêî¿ íà âà ëè íà Ñõiäíó ªâðî ïó.
Îòæå, â ðå öåí çî âàíié ìî íîã ðàôi¿ çà ïðî ïî íî âà íî i àð ãó ìåí -
òî âà íî äî âå äåíî íîâå áà ÷åí íÿ êîí öåïöi¿ ðîç âèò êó íà ðîäiâ Ñõiäíî¿
ªâðî ïè çà ãà ëîì, Âî ëèíi i Ãà ëè ÷è íè çîê ðå ìà, â äîáó ðàí íüî ãî òà
êëà ñè÷ íî ãî ñå ðåä íüîâi ÷÷ÿ. Âïåð øå ç íî âèõ ìå òî äî ëî ãi÷íèõ ïî -
çèöié âèê ëà äå íî õiä ïî ëiòè÷ íèõ ïðî öåñiâ i ïîä ié ó âî ëè íñüêî-ïðè -
êàð ïà òñüêî ìó êðà¿ ïðî òÿ ãîì áà ãàòü îõ ñòîëiòü, ïî êà çà íî ìiñöå Âî -
ëèíi i Ãà ëè ÷è íè êíÿ æî¿ äîáè â iñòîði¿ Öåí òðàëü íî-Ñõiäíî¿ ªâðî ïè.
Î. Á. Ãî ëîâ êîì äîñëiäæå íî âïëèâ ñòå ïî âî ãî ôàê òî ðó íà ðîç âè òîê
Ïiâäåí íî-Çà õiäíî¿ Ðóñi ²Õ — ïåð øî¿ ïî ëî âè íè Õ²²² ñò., äàíî íîâå
ðî çóìi ííÿ ïî íÿò òÿ «Óêðà¿ íà» ñòîñîâíî ìîí ã îëüñüêî ãî ïåð iî äó
iñòîði¿ Óêðà¿ íè, âèâ ÷å íî âïëèâ ñóñ³äí³õ ç Âî ëèííþ i Ãà ëè ÷èíîþ
äåð æàâ íà õà ðàê òåð òà ïå ðå áiã âí óòðiøíüî ïîë iòè÷ íî ãî ðîç âèò êó
öèõ çå ìåëü, çìàëü î âà íî äîñ òàò íüî äîê ëàä íó êàð òè íó ìiæíà ðîä íî -
ãî æèò òÿ êðàþ, îñîá ëè âî éîãî ñòî ñóíêiâ ç Ïîëü ùåþ, Êî ð îëiâñòâîì
Óãîðùèíà, êî÷iâíèöüêèì ñòåïîì. Âñi ÷iëüíi àñïåêòè ïðîáëåìè
äîñëiäæóþòüñÿ â äèíàìi÷íîìó ðîçâèòêó íà øèðîêîìó òëi iñòî ðè÷ -
íèõ ïðîöåñiâ.
Âîä íî ÷àñ äå ÿêi ïî çèöi¿ ïðàö³ âèê ëè êà þòü ïåâíi çà ñòå ðå æåí -
íÿ òà ïî áà æàí íÿ. Íà íàø ïî ãëÿä, çäî áó âà÷ ïå ðå áiëüøóº ðîëü i çíà -
ÐÅÖÅÍDz¯, ÎÃËßÄÈ
663
÷åí íÿ åï içî äè÷ íî çãà äó âà íèõ â iíî çåì íèõ äæå ðå ëàõ ëåí äçÿí â åò -
íî ïîë iòè÷ íî ìó ðîç âèò êó Âî ëèíi ðàí íüî ãî ñå ðåä íüîâi ÷÷ÿ. Àâ òî ðî -
âi âàð òî áóëî á øèð øå çà ëó ÷è òè ðå çóëü òà òè àð õå î ëî ãi÷íèõ
äî ñëiä æåíü äëÿ ç’ÿ ñó âàí íÿ ïè òàí íÿ ïðî äåð æàâ íèöü êèé ïî ñòóï çà -
õiä íî ðóñü êèõ ðàí íüî äåð æàâ íèõ ôîð ìó âàíü VIII–IX ñò. Íà íàøó
äóì êó, â ïðàöi äî ñèòü ôðàã ìåí òàð íî ïðåä ñòàâ ëå íà iñòîð iÿ Âî ëèíi â
÷àñ ïå ðå áó âàí íÿ ¿¿ â ñêëàäi Äàâ íüî ðóñü êî¿ äåð æà âè. Ïðè ðîç ãëÿäi
ïðî áëå ìè iñòîði¿ Âî ëèíi Õ²²–Õ²²² ñò. áiëüøå òðå áà áóëî óâà ãè ïðè -
äiëè òè iñòîði¿ óäiëüíèõ êíÿçiâñòâ, îñîá ëè âî ñõiäíî âî ëè íñüêèõ. Íà
íàøó äóì êó, äëÿ áiëüø ïî âíî ãî ïî êà çó äåð æà âîò âîð ÷èõ ïðî öåñiâ â
Ïiâäåí íî-Çàõiäíié Ðóñi êíÿ æî¿ äîáè âàð òî áóëî á çà âåð øè òè ðî áî -
òó íå ñå ðå äè íîþ Õ²²², à ñå ðå äè íîþ Õ²V ñò., êîëè âëàñ íà äåð æàâ -
íiñòü â Ãàëè÷èíi i íà Âîëèíi çãàñàº. Îäíàê ñêàçàíå â æîäíîìó ðàçi
íå âïëèâຠíà çàãàëüíó ïîçèòèâíó îöiíêó ðåöåíçîâàíî¿ ïðàöi.
Î. Á. Ãî ëîâ êî ïðî âiâ âå ëè ÷åç íó, êîï³òêó ðî áî òó, âñå ái÷íî
âèñâiòëèâ øè iñòîð iþ Âî ëè íñüêî¿ i Ãà ëèöü êî¿ çå ìåëü íà øè ðî êî ìó
iñòî ðè÷ íî ìó òëi â ïðî ñòî ðî âî ìó é ÷à ñî âî ìó âèì iðàõ. Àâòîðîâi
âäà ëî ñÿ âèð iøè òè çíà÷ íå êîëî ïðî áëåì, ÿêi äî íüî ãî âèê ëè êà ëè ñó -
ïåðå÷êè ñå ðåä äîñëiäíèêiâ. Ìî íîã ðàô iÿ «Êî ðî íà Äà íè ëà Ãà ëèöü -
êî ãî», áåç ïå ðå áiëüøåí íÿ, º âà ãî ìèì âíåñ êîì ó ðîç âè òîê óêð à ¿í -
ñüêî¿ iñòî ðè÷ íî¿ íà óêè. Ìîæ íà íå ñó ìíiâà òè ñÿ, ùî âîíà áóäå äóæå
êî ðèñ íîþ äëÿ ñòó äåíòiâ-iñòî ðèêiâ, â÷èòåëiâ, êðàºçíàâöiâ, âñiõ, õòî
öiêàâèòüñÿ ìèíóëèì íàøî¿ Áàòüêiâùèíè.
Ìèõàéëî Êó÷èíêî
ÐÅÖÅÍDz¯, ÎÃËßÄÈ
664
|